Wyprawa Cyrusa (Anabaza) - Ksenofont (czytaj ksiazki za darmo online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Jeden z pierwszych pamiętników wojskowych, najbardziej znane dzieło Ksenofonta, uczestnika wyprawy Dziesięciu Tysięcy, zwykłego żołnierza, który z czasem został jednym z wodzów.
Perski książę Cyrus potajemnie zbiera wojska przeciwko swojemu bratu, żeby odebrać mu tron Persji. Na jego służbę przystają oddziały greckich najemników. W wielkiej rozstrzygającej bitwie, stoczonej w samym w samym centrum perskiego imperium, książę ginie. Dziesięć tysięcy Greków rozpoczyna brawurowy odwrót do ojczyzny przez tysiąc mil nieznanego, wrogiego terytorium.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Ksenofont
- Epoka: Starożytność
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Wyprawa Cyrusa (Anabaza) - Ksenofont (czytaj ksiazki za darmo online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Ksenofont
widocznie rozkaz rozwinięcia się w linię bojową prędzej niż rozkaz „w tył zwrot”, gdyż straż tylna przy przechodzeniu w skos na lewo znalazła się bliżej rzeki. Po zmianie frontu na komendę w „prawo zwrot” stanęła frontem do rzeki, jak to wynika z późniejszych wywodów. [przypis tłumacza]
285. królewski przyjaciel — ranga na dworze perskim. [przypis tłumacza]
286. pomagał królowi dosiadać konia — strzemion w starożytności nie znano. [przypis tłumacza]
287. spadł w nocy obfity śnieg — jest to początek grudnia; górzyste części Armenii mają znacznie ostrzejszy klimat niż Polska. [przypis tłumacza]
288. Temnos — niewielkie staroż. miasto greckie w Eolii, na zach. wybrzeżu Azji Mniejszej. [przypis edytorski]
289. Amazonki (mit. gr.) — plemię kobiet-wojowniczek; wg różnych opowieści miały zamieszkiwać wybrzeża M. Czarnego, Trację lub podnóża Kaukazu. [przypis edytorski]
290. zebrana kupa nieprzyjaciół — więc banda łotrzyków, a nie wojsko. [przypis tłumacza]
291. Mieszkania były podziemne, wejście było jak otwór studni — w Armenii południowej dziś jeszcze dachy (płaskie) mają małe wieże, jak Ksenofont podaje w ks. IV (początek). W Armenii środkowej dla ochrony przed mrozem kopią mieszkania głęboko w ziemi; dach mało co wystaje nad powierzchnię ziemi. [przypis tłumacza]
292. przy uczcie, uwieńczonych wieńcami z suchej trawy —- z braku kwiatów użyli siana. U Greków było zwyczajem wieńczyć się przy uczcie. [przypis tłumacza]
293. doszli do rzeki Fasis — w styczniu roku 400. [przypis tłumacza]
294. stan „równych” — nazwa szlachty w Sparcie, tj. równouprawnionych obywateli. [przypis tłumacza]
295. Teraz masz najlepszą sposobność popisać się swym starannym wychowaniem — wychowanie młodzieży u Spartan miało za jedyny cel dostarczyć państwu dzielnych żołnierzy. Czytania i pisania uczyli się niewiele, natomiast kształcono w nich siłę ducha, spryt, śmiałość, chytrość, zaradność, hartowano ciało na niewygody i trudy, zaprawiano do posłuszeństwa i karności. Jednym ze środków prowadzących do kształcenia przebiegłości i ostrożności było zaprawianie chłopców do kradzieży z domów lub ogrodów. W ten sposób uczył się przyszły żołnierz sam dbać o swe potrzeby i zaspokajać je; w razie przychwycenia na gorącym uczynku otrzymywali kradnący chłostę jako karę za niezręczność. [przypis tłumacza]
296. wy Ateńczycy odznaczacie się wielką zręcznością w okradaniu mienia publicznego, choć wykonywanie tej sztuki połączone jest z wielkim niebezpieczeństwem — bezinteresowność i uczciwość były rzadką cnotą w Atenach. Arystydes, który nie ruszył grosza publicznego, budził tak wielki podziw, iż nazwano go przydomkiem „Sprawiedliwy”. Nie powstrzymywało od sprzeniewierzeń ani poczucie honoru, ani surowe ustawy. [przypis tłumacza]
297. o ile najlepszą szlachtę u was dopuszcza się do steru — Spartanin, obywatel arystokratycznie rządzonego państwa, czyni aluzję do demokracji ateńskiej, która się coraz bardziej radykalizuje. Od lat trzech, tj. od obalenia trzydziestu tyranów, podejrzliwy lud nie dopuszcza do urzędów i rządów szlachty rodowej. [przypis tłumacza]
298. Ojtajczycy — staroż. lud żyjący w płd. Tesalii, u podnóży góry Ojta w Grecji, płd.-wsch. odgałęzienia pasma Pindos. [przypis edytorski]
299. szabla — w oryg. machaira, stosunkowo krótka broń sieczna o wygiętym ostrzu, używana szczególnie przez kawalerię lub jako broń pomocnicza hoplitów albo lekkozbrojnych. [przypis edytorski]
300. mała szabla — w oryg.: machaira, stosunkowo krótka broń sieczna o wygiętym ostrzu, wywodząca się od długiego noża. [przypis edytorski]
301. lakoński nóż — w oryg.: xuele: rodzaj zakrzywionego noża używanego jako broń przez Spartan. [przypis edytorski]
302. włócznie (...) z jednym grotem na końcu — Ksenofont zwraca na to uwagę, ponieważ greckie włócznie oprócz grotu na jednym końcu, na drugim miały zaostrzoną piętę, dzięki której broń można było wbić w ziemię. [przypis edytorski]
303. nieprzyjaciół jego plemienia — poszczególne plemiona Skytenów prowadziły ze sobą wojny. [przypis tłumacza]
304. Thalatta! Thalatta! (gr.) — Morze! Morze! [przypis tłumacza]
305. Na to nakładli mnóstwo niegarbowanych skór, lasek i zdobyte tarcze — to znaczy ustawili tam pomnik zwycięstwa. [przypis tłumacza]
306. Akarnania — kraina hist. w zach. części Grecji środkowej, nad Zatoką Ambrakijską. [przypis edytorski]
307. Który tylko żołnierz zakosztował miodu, tracił przytomność... — dziś jeszcze, według opowiadania podróżnych, sprzedają w tej okolicy miód gorzkawy, ciemny, wodnisty, który po spożyciu wywołuje podobne skutki; krajowcy przed użyciem zagotowują go. [przypis tłumacza]
308. Stąd zrobiwszy w dwu marszach dziennych parasangów siedem, przybyli — w połowie lutego roku 400. [przypis tłumacza]
309. Trapezunt (hist.) — ob. Trabzon, miasto nad brzegiem Morza Czarnego, dziś w płn.-wsch. części Turcji; historyczna stolica Pontu; założone w VIII w. p.n.e. przez greckich kupców z Synopy, odległej o ok. 500 km na zachód. [przypis edytorski]
310. Synopa — miasto portowe położone w środkowej części południowego wybrzeża M. Czarnego (dziś: w płn. Turcji), na pograniczu hist. krain Paflagonii i Pontu, założone w VII wieku p.n.e. przez greckich osadników z Miletu. [przypis edytorski]
311. Pont — tu: Pont Euksyński (gr. Pontos Eukseinos: Morze Gościnne), staroż. grecka nazwa Morza Czarnego. [przypis edytorski]
312. ślubowaną ofiarę — por. ks. III, 2. [przypis tłumacza]
313. gimniczne igrzyska — w staroż. Grecji igrzyska, w których rywalizacja wymaga sprawności fizycznej, np. biegi, zapasy, walka na pięści. [przypis edytorski]
314. pankrationu — kombinacja mocowania się i walki na pięści. [przypis tłumacza]
315. Turioj — staroż. greckie miasto na Płw. Apenińskim, w Zat. Tarenckiej. [przypis edytorski]
316. Rozciągnąłbym się wygodnie i przybył do Hellady, jak nie przymierzając Odyseusz — Odyseusza śpiącego wysadzili z okrętu na Itakę Feakowie, którzy go odwieźli do ojczyzny (Odyseja XIII 75–118). [przypis tłumacza]
317. o ile chcecie dalszą drogę odbyć, płynąc, czekajcie aż przybędę z powrotem — zawiódł się; por. VI 1. [przypis tłumacza]
318. periojkowie — poddani Spartan zajmujący się handlem i rzemiosłami, politycznie Spartanom nierówni. [przypis tłumacza]
319. Wnet wyczerpała się żywność z całej okolicy... — było to w marcu r. 400. [przypis tłumacza]
320. z palcami na pętli rzemiennej — oszczep do rzucania był zaopatrzony w pętlę. [przypis tłumacza]
321. Enyalios (mit. gr.) — przydomek Aresa, boga wojny. [przypis edytorski]
322. Pellene — staroż. greckie miasto na płn. Peloponezie. [przypis edytorski]
323. paflagońskie hełmy — skórzane, plecione z rzemieni. [przypis tłumacza]
324. Myzyjczyk, którego imię brzmiało tak samo, jak i nazwa jego ojczyzny — nazywał się Myzos. [przypis edytorski]
325. uznano za stosowne stąd odejść — w połowie marca roku 400. [przypis tłumacza]
326. Efez — staroż. miasto w Jonii, w Azji Mniejszej, położone na wybrzeżu M. Egejskiego; stanowiło jeden z najważniejszych greckich ośrodków kultury i handlu, słynęło również ze wspaniałej świątyni Artemidy. [przypis edytorski]
327. Asine — staroż. miasto greckie w Mesenii, w płd. zach. Peloponezie, na zach. brzegu Zat. Meseńskiej. [przypis edytorski]
328. w skarbcu Ateńczyków w Delfach — Ateny, podobnie jak wiele innych miast-państw greckich, miały swój skarbiec w sanktuarium delfickim; w skarbcu znajdowały się ofiary składane Apollinowi przez państwo ateńskie oraz poszczególnych obywateli ateńskich. [przypis edytorski]
329. wyrył na nim swoje imię i swego przyjaciela Proksenosa — oddział Ksenofonta prowadził przedtem Proksenos i dlatego Ksenofont uważał za swój obowiązek umieścić i jego nazwisko. [przypis tłumacza]
330. gdy z Agesilaosem miał wyruszyć w pochód z Azji do Beocji — w roku 394 p.n.e., na wyprawę przeciwko koalicji Aten, Teb, Koryntu i Argos, zakończoną bitwą pod Koroneją. [przypis edytorski]
331. przybył Megabyzos do Olimpii na igrzyska i oddał mu powierzone sobie pieniądze. Ksenofont kupił za nie dla bogini kawał gruntu — sprawozdanie z tego, co się z pieniądzmi stało, wygląda na sprostowanie zarzutu, jaki Ksenofontowi widocznie stawiała Anabaza Sofajnetosa ze Stymfalos, Ksenofont bowiem tłumaczy się, że pieniędzy nie użył dla siebie, lecz według intencji żołnierzy, którą jak najpożyteczniej wykonał. [przypis tłumacza]
332. Timesiteosa z Trapezuntu, którego łączyły z Mossynojkami związki gościnności – każdy więc obywatel spomiędzy Mossynojków mógł, przybywszy do Trapezuntu, u niego mieszkać i przez niego załatwić swe sprawy w sądzie lub u władz miejskich, gdyż jako cudzoziemiec stał poza nawiasem prawa (porówn. nowożytnych konsulów). [przypis tłumacza]
333. teraz już jesteście pewni, że nasi przyszli przewodnicy mają wspólnego z nami wroga — to znaczy, że mogą Grecy zaufać swym teraźniejszym sprzymierzeńcom. [przypis tłumacza]
334. Króla, któremu nie wolno opuszczać tego miejsca, żywią kosztem publicznym — jeżeli król wydawał niesprawiedliwe wyroki, nie dawano mu pożywienia i musiał ginąć z głodu. [przypis tłumacza]
335. orzechów, bez przegradzającej ścianki wewnątrz — tj. ścianki, którą mają orzechy włoskie. [przypis tłumacza]
336. gotowali je i piekli z tego chleb — Ksenofont opisuje tu kasztany; nazwa ta pochodzi od miejscowości Kastana w Poncie lub w Tesalii. [przypis tłumacza]
337. zmieszane zaś z wodą — starożytni Grecy pili wino rozcieńczone wodą; wino nierozcieńczone pili tylko barbarzyńcy i pijacy. [przypis edytorski]
338. składali ofiary — aby wróżyć z wnętrzności i drgań zabijanych zwierząt. [przypis tłumacza]
339. Kotyora — staroż. miasto greckie na płd. wybrzeżu M. Czarnego; ob. Ordu w płn. Turcji. [przypis edytorski]
340. Korylas — satrapa Paflagonii [z miejscowej dynastii]. [przypis tłumacza]
341. harmosta — namiestnik; zwykle określa się tym wyrazem spartańskiego namiestnika i komendanta miasta. [przypis tłumacza]
342. weszliśmy tą stroną, którędy warownia sama nas puściła — ironia: mury były rozwalone. [przypis tłumacza]
343. Dardanos — staroż. miasto w Troadzie, krainie w płn.-zach. Azji Mniejszej; niekiedy nazywane Dardanią, tak jak cały region. [przypis edytorski]
344. od nowiu miesiąca — tj. od pierwszego dnia miesiąca: w starożytnej Grecji każdy miesiąc rozpoczynał się od nowiu księżyca i trwał do do następnego nowiu. [przypis edytorski]
345. kyziken — złota moneta bita w staroż. mieście Kyzikos, ważnej kolonii greckiej na azjatyckim wybrzeżu Propontydy (morza Marmara); miała wartość ok. półtora perskiego darejka. [przypis edytorski]
346. Eolia — staroż. kraina w płn.-zach. Azji Mniejszej, położona na południe od Troady, na północ od Jonii i Lidii, skolonizowana przez Greków mówiących dialektem eolskim. [przypis edytorski]
347. Troada — staroż. kraina w płn.-zach. Azji Mniejszej, której głównym miastem była Troja. [przypis edytorski]
348. żem tam odbywał wyprawy z Klearchem — Klearcha w roku 411 wysłali eforowie, by wspólnie z satrapą Farnabazosem prowadził operacje wojenne przeciw Atenom. Odebrał Ateńczykom Bizancjum, które uległo jego namowom, walczył w bitwie pod Kyzikos, jako zastępca admirała, z Alkibiadesem, a następnie za radą króla Agisa posłano go jako harmostę do Chalkedonu i Bizancjum (zob. II 6, początek, uwaga 2). [przypis tłumacza]
349. Derkylidas — Spartanin, ruszył z niewielką siłą w roku 411 na zdobycie Abydos, kolonii Miletu, które po pewnym czasie przeszło na stronę jego i Farnabazosa. [przypis tłumacza]
350. Fasis — staroż. miasto w Kolchidzie, na wsch. wybrzeżu Morza Czarnego, założone jako kolonia Miletu u ujścia rzeki Fasis (ob. Rioni); ob. Poti, najważniejszy port morski Gruzji. [przypis edytorski]
351. Ajetes — mityczny król Kolchidy, ojciec Medei, w którego królestwie smok ognisty strzegł złotego runa. Medea pomogła tesalskiemu bohaterowi Jazonowi zdobyć złote runo i uciekła z nim z domu. [przypis tłumacza]
352. z powrotem do Fasis — tj. w okolice rzeki Fasis w Armenii, gdzie podczas przemarszu dalszą drogę zagrodzili im Chalibowie, Taochowie i Fasjanie (zob. ks. IV, 6). [przypis edytorski]
353. Pont — tu: Pont Euksyński (gr. Pontos Eukseinos: Morze Gościnne), staroż. grecka nazwa Morza Czarnego. [przypis edytorski]
354. chcąc stanąć przed naszym zgromadzeniem — wojsko jako całość stanowi demokratyczną gminę. [przypis tłumacza]
355. komisarze targowi — dozorowali cen i sądzili spory między kupcami a kupującymi. [przypis tłumacza]
356. z godłem herolda — herold (czyli poseł, gdzie indziej sługa urzędowy) jest nietykalny, nosi jako oznakę swej godności laskę oplecioną dwoma wężami, na siebie wzajemnie patrzącymi. [przypis tłumacza]
357. tam, gdzie się spodziewamy powszechnej pochwały — w Grecji. [przypis tłumacza]
358. uchwalono oczyścić wojsko z grzechu i takie oczyszczenie przeprowadzono — oczyszcza się przez złożenie ofiary i skropienie się krwią zabitego bydlęcia lub wodą. U Homera (Iliada I 313–316) oczyszcza się wojsko obmyciem się w wodzie morskiej [oraz złożeniem ofiary ze zwierząt]. [przypis tłumacza]
359. Filesjosa i Ksantiklesa za braki w ładunkach okrętowych, których mieli pilnować — por. ks. V, 1. [przypis edytorski]
360. z kamykami do głosowania — głosowano za pomocą kamyków: białe oznaczały uwolnienie, czarne wyrok potępiający, lub używano przedziurawionych i całych kamyków (całe uwalniają). [przypis
Darmowe książki «Wyprawa Cyrusa (Anabaza) - Ksenofont (czytaj ksiazki za darmo online .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)