Wyprawa Cyrusa (Anabaza) - Ksenofont (czytaj ksiazki za darmo online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Jeden z pierwszych pamiętników wojskowych, najbardziej znane dzieło Ksenofonta, uczestnika wyprawy Dziesięciu Tysięcy, zwykłego żołnierza, który z czasem został jednym z wodzów.
Perski książę Cyrus potajemnie zbiera wojska przeciwko swojemu bratu, żeby odebrać mu tron Persji. Na jego służbę przystają oddziały greckich najemników. W wielkiej rozstrzygającej bitwie, stoczonej w samym w samym centrum perskiego imperium, książę ginie. Dziesięć tysięcy Greków rozpoczyna brawurowy odwrót do ojczyzny przez tysiąc mil nieznanego, wrogiego terytorium.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Ksenofont
- Epoka: Starożytność
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Wyprawa Cyrusa (Anabaza) - Ksenofont (czytaj ksiazki za darmo online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Ksenofont
6000 franków.
Przypisy:
1. Attyka — kraina hist. we wsch. części Grecji, zjednoczona przez Ateny w miasto-państwo. [przypis edytorski]
2. sofiści — greccy filozofowie i wędrowni nauczyciele, którzy za opłatą przygotowywali do życia publicznego i kariery politycznej, uczyli sztuki przemawiania i przekonywania, głosili względność prawdy. [przypis edytorski]
3. fizjonomia — twarz, wyraz twarzy; tu: wygląd. [przypis edytorski]
4. Sokrates (469–399 p.n.e.) — wybitny filozof grecki. Wśród jego uczniów byli m.in. Platon, Antystenes i Ksenofont. Stosował metodę żywego dialogu, dysputy jako sposób dochodzenia do prawdy. Sokratesowi wytoczono proces o niewyznawanie bogów uznawanych przez państwo i demoralizację młodzieży. Został skazany na śmierć przez wypicie trucizny. Nie pozostawił żadnych pism, zaś jego poglądy są znane z dzieł autorów, którzy go znali: Platona, Ksenofonta i Arystofanesa. W kulturze utrwalił się wizerunek Sokratesa stworzony przez Platona w jego dialogach. [przypis edytorski]
5. pietyzm — głęboki szacunek, cześć dla jakiejś osoby lub rzeczy. [przypis edytorski]
6. Platon (427–347 p.n.e.) — filozof grecki, kluczowa postać w rozwoju filozofii; uczeń Sokratesa, nauczyciel Arystotelesa; twórca idealizmu filozoficznego, założyciel szkoły zwanej Akademią Platońską; swoje poglądy wyrażał w formie dialogów, w których często występowała postać Sokratesa. [przypis edytorski]
7. osobistość (daw.) — osoba; osobowość. [przypis edytorski]
8. wojna peloponeska (431–404 p.n.e.) — wielka wojna pomiędzy największymi ówczesnymi potęgami greckimi: Związkiem Morskim pod przewodnictwem Aten a Związkiem Peloponeskim pod przewodnictwem Sparty (Lacedemonu), toczona o hegemonię nad całą Grecją; wywołała ogromne zniszczenia, zakończyła się klęską i kapitulacją Aten. [przypis edytorski]
9. Cyrus Młodszy (ok. 424–401 p.n.e.) — syn króla perskiego Dariusza II; od 408 satrapa (zarządca prowincji) Lidii, Wielkiej Frygii i Kapadocji w Azji Mniejszej; w 401 zbuntował się przeciw swemu bratu, królowi Artakserksesowi II, gromadząc oddziały perskie oraz 13 tys. greckich najemników; zginął, walcząc o władzę, w bitwie pod Kunaksą. [przypis edytorski]
10. byłby (...) zajął — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub, jak w tym przypadku, niezrealizowaną możliwość. [przypis edytorski]
11. trzydziestu tyranów — w staroż. Atenach oligarchiczna komisja narzucona przez Spartę Atenom po ich klęsce w wojnie peloponeskiej w 404 p.n.e.; wprowadziła rządy terroru, po 8 miesiącach została obalona przez oddziały złożone z prodemokratycznych wygnańców. [przypis edytorski]
12. tedy (daw.) — więc, zatem. [przypis edytorski]
13. Beocja — staroż. kraina w środkowej Grecji, na zachód od Attyki, w której leżą Ateny; jej gł. miastem były Teby. [przypis edytorski]
14. atoli (daw.) — jednak. [przypis edytorski]
15. wyrocznia delficka — staroż. grecka wyrocznia związana z kultem boga Apolla w Delfach, do której o udzielenie przepowiedni w ważnych dla siebie sprawach zwracali się zarówno władcy i wysłannicy państw, jak i prywatne osoby. [przypis edytorski]
16. Bizancjum, gr. Byzantion — staroż. miasto leżące nad cieśniną Bosfor, łączącą morze Marmara z M. Czarnym, założone jako kolonia grecka w VII w. p.n.e.; obecnie Stambuł. [przypis edytorski]
17. Pergamon — staroż. greckie miasto w Myzji, w Azji Mniejszej, w okolicach ob. miasta Bergama w Turcji. [przypis edytorski]
18. Agesilaos II (ok. 444–360 p.n.e.) — król Sparty (398–360) z rodu Europontydów, prowadził działania wojenne przeciwko Persji na terenie Azji Mniejszej. [przypis edytorski]
19. stacja (daw.) — tu: postój, miejsce zatrzymania się. [przypis edytorski]
20. parasang — staroż. perska miara odległości, ok. 5,5 km. [przypis edytorski]
21. Lidia, Frygia i Lykaonia — krainy hist. w Azji Mniejszej, zajmujące środkowy pas półwyspu, z zachodu na wschód. [przypis edytorski]
22. Cylicja — kraina hist. w płd.-wsch. Azji Mniejszej, między górami Taurus a Morzem Śródziemnym, na wschodzie sąsiadująca z Syrią. [przypis edytorski]
23. Arkadia — górzysta, pozbawiona dostępu do morza kraina grecka na Płw. Peloponeskim, w której głównym zajęciem ludności było pasterstwo; w późniejszych wiekach przedstawiana przez poetów jako kraina szczęśliwości. [przypis edytorski]
24. Argolida — górzysta, mało urodzajna kraina w płn.-wsch. części Płw. Peloponeskiego. [przypis edytorski]
25. Jonia — staroż. kraina na zachodnim wybrzeżu Azji Mniejszej, skolonizowana w XI w. p.n.e. przez Greków, głównie Jonów z Attyki i Peloponezu; do jej najważniejszych miast należały Milet i Efez; Jonia na południu graniczyła z Karią, w nadbrzeżnej części zasiedloną przez Jonów i Dorów, której głównym miastem był Halikarnas. [przypis edytorski]
26. Herodot z Halikarnasu (ok. 484–ok. 426 p.n.e.) — historyk grecki, nazywany „ojcem historii”, autor pierwszego zachowanego greckiego dzieła prozą pt. Dzieje, opisującego w 9 księgach wojny grecko-perskie oraz zawierającego cenne informacje o geografii, historii, wierzeniach i obyczajach Hellady oraz różnych krajów wchodzących wówczas w skład imperium perskiego, a także ludów ościennych. [przypis edytorski]
27. bitwa pod Kunaksą (3 września 401 p.n.e.) — stoczona pomiędzy armią króla perskiego Artakserksesa II a wojskami jego brata Cyrusa Młodszego, który usiłował zagarnąć tron; zakończona śmiercią Cyrusa i przejściem jego oddziałów na stronę króla. W skład armii Cyrusa wchodziło m.in. 10 tys. greckich najemników, którzy po bitwie przebyli liczącą 1000 mil drogę powrotną do ojczyzny przez wrogie terytoria. [przypis edytorski]
28. Erzerum — dziś popr.: Erzurum, miasto we wsch. Turcji, na Wyżynie Armeńskiej. [przypis edytorski]
29. góra św. Bernarda — właśc. Wielka Przełęcz św. Bernarda, przełęcz w Alpach Zachodnich, na wys. 2469 m. [przypis edytorski]
30. bronić się satrapie perskiemu — dziś popr.: bronić się przed satrapą perskim. [przypis edytorski]
31. Arakses — ob. Araks, rzeka w Zakaukaziu, płynąca ze wsch. Turcji w stronę M. Kaspijskiego, najdłuższy dopływ rzeki Kura. [przypis edytorski]
32. Pont — kraina hist. w Azji Mniejszej, na płd.-wsch. wybrzeżu M. Czarnego. [przypis edytorski]
33. Trapezunt (hist.) — ob. Trabzon, miasto nad brzegiem Morza Czarnego, dziś w płn.-wsch. części Turcji; historyczna stolica Pontu; założone w VIII w. p.n.e. przez osadników greckich. [przypis edytorski]
34. interes (daw.) — zainteresowanie, zaciekawienie; coś, co interesuje, zaciekawia. [przypis edytorski]
35. bitwa pod Leuktrami (6 lipca 371 p.n.e.) — stoczona między wojskami tebańskimi pod wodzą Epaminondasa a dowodzoną przez króla Kleombrotosa armią spartańską, która najechała Beocję. Epaminondas zerwał z tradycją i po raz pierwszy w historii zastosował bojowy szyk skośny, dzięki czemu pokonał liczniejsze siły Spartan. W wyniku bitwy Sparta utraciła hegemonię w Grecji, którą zdobyła pokolenie wcześniej dzięki zwycięstwu w wojnie peloponeskiej. [przypis edytorski]
36. w „Hellenikach” — forma odzwierciedlająca fakt, że w jęz. greckim będące tytułem dzieła słowo Hellenika to rzeczownik w liczbie mnogiej, oznaczający sprawy Hellenów, a zatem odpowiadający polskiemu „Helleniki”. [przypis edytorski]
37. Diodor Sycylijski (I w. p.n.e.) — grecki historyk, autor Biblioteki historycznej, dziejów świata w 40 księgach, napisanych na podstawie wielu źródeł. [przypis edytorski]
38. apologia — obrona (a zazwyczaj jednocześnie pochwała) jakiejś osoby lub poglądu. [przypis edytorski]
39. zajęcie — tu: zainteresowanie. [przypis edytorski]
40. Tukidydes (ok. 480–ok. 400 p.n.e.) — historyk grecki, Ateńczyk, autor dzieła Wojna peloponeska; przyjęte przez niego zasady rzetelności, krytycznego podejścia do źródeł, bezstronności i nieodwoływania się do czynników nadnaturalnych w wyjaśnianiu przyczyn wydarzeń stały się standardami historiografii. [przypis edytorski]
41. bitwa pod Mantineją (4 lipca 362 p.n.e.) — stoczona w pobliżu miasta Mantineja w środkowej części Peloponezu między wojskami Tebańczyków i Argiwów pod wodzą Epaminondasa a wojskami Spartan, Ateńczyków i Achajów, dowodzonymi przez króla Agesilosa II; zakończona zwycięstwem Tebańczyków i śmiercią Epaminondasa. [przypis edytorski]
42. osobistość (daw.) — osoba; osobowość; sprawa osobista. [przypis edytorski]
43. Mimo swe niedostatki — dziś popr. z D.: mimo swych niedostatków. [przypis edytorski]
44. Cyrus II Wielki, zw. Starszym (ok. 590–529 p.n.e.) — król Persji z dynastii Achemenidów; wystąpił przeciwko zwierzchnictwu Medów i pokonał ostatniego ich króla; podbił państwa Bliskiego Wschodu, tworząc imperium obejmujące tereny od Azji Mniejszej do Azji Centralnej. [przypis edytorski]
45. Likurg (IX a. VIII wiek p.n.e.) — na poły legendarny prawodawca i twórca ustroju Sparty. [przypis edytorski]
46. rezonować — wypowiadać się z dużą pewnością siebie, krytycznie lub umoralniająco; moralizować, mądrzyć się. [przypis edytorski]
47. Demostenes (384–322 p.n.e.) — grecki mówca i polityk, patriota ateński, głośny zwłaszcza dzięki swym mowom przeciw królowi macedońskiemu Filipowi (tzw. filipiki). [przypis edytorski]
48. Lizjasz (ok. 445–ok. 380 p.n.e.) — grecki mówca i autor mów, zaliczany w starożytności do 10 najwybitniejszych mówców Attyki. [przypis edytorski]
49. Dariusz II [Notos] (425–405 p.n.e.) — Dariusz I panował od 521–485 przed Chr., syn jego Kserkses do roku 465. Od r. 464–425, po zabiciu Kserksesa, rządzi Artakserkses I Długoręki. Prócz następcy tronu zostawił 17 synów nieuprawnionych do dziedzictwa, zrodzonych z żon pobocznych. Ci zwali się po grecku nothoj (nothos: nieprawy syn). Następcę Artakserksesa zabił jeden z owych 17 nothoj, ale sam padł z ręki brata imieniem Ochos. Ochos na tronie przybrał imię: Dariusz II. [przypis tłumacza]
50. Parysatyda — imię to znaczy: córka wróżki. [przypis tłumacza]
51. Artakserkses [(404–358 p.n.e)] — późniejszy król Artakserkses II Mnemon. Dariusz i Parysatyda mieli po jego urodzeniu 12 dzieci; Artakserkses urodził się, nim ojciec został królem, i zwał się Arsakes, zanim wstąpił na tron. Cyrus i jego bracia przyszli na świat jako królewicze. [przypis tłumacza]
52. satrapa – satrapa był namiestnikiem cywilnym i dowodził kontyngentem lokalnym. Komendę nad wojskami królewskimi miał bezpośrednio królowi podległy generał, od satrapy niezależny, tzw. po persku karanos. Według organizacji państwa, dokonanej przez Dariusza I, satrapa nie mógł być równocześnie generałem. Tymczasem Cyrus jest w jednej osobie satrapą i generałem. Do jego satrapii należą Lidia, Wielka Frygia i Kapadocja. [przypis tłumacza]
53. kastolska równina — w pobliżu miasta Sardes w Azji Mniejszej, miejsce koncentracji wojsk perskich. [przypis edytorski]
54. Rusza więc Cyrus (...) razem z Tissafernesem — Cyrus objął swe stanowisko w Azji Mniejszej po Tissafernesie, który przed nim dzierżył tę samą godność [był satrapą Lidii, Karii i Jonii]; po mianowaniu królewicza pozostawiono mu tylko Karię. Nie miał powodu żywić przyjaźni dla Cyrusa. [przypis tłumacza]
55. hoplici — ciężkozbrojna piechota grecka. [przypis tłumacza]
56. Parrazja — kraina w Arkadii, na Peloponezie. [przypis edytorski]
57. barbarzyńca (z gr. bárbaros) — u staroż. Greków określenie nie-Greka, człowieka należącego do obcej kultury i posługującego się językiem innym niż grecki; początkowo słowo to miało charakter neutralny, dopiero później zaczęło oznaczać przedstawiciela niższej kultury, niecywilizowanego, prymitywnego i okrutnego. [przypis edytorski]
58. tęgi — mocny, dzielny, dobry w swojej dziedzinie. [przypis edytorski]
59. Jonia — staroż. kraina na zachodnim wybrzeżu Azji Mniejszej, skolonizowana w XI w. p.n.e. przez Greków, głównie Jonów z Attyki i Peloponezu; do jej najważniejszych miast należały Milet i Efez. [przypis edytorski]
60. tedy (daw.) — więc, zatem. [przypis edytorski]
61. Chersonez Tracki — staroż. nazwa półwyspu Gallipoli, położonego wzdłuż Hellespontu (dziś: cieśnina Dardanele), po stronie europejskiej, pomiędzy tą cieśniną a zatoką Saros. [przypis edytorski]
62. Abydos — staroż. miasto na azjatyckim brzegu Hellespontu (cieśniny Dardanele), kolonia Miletu. [przypis edytorski]
63. Klearchos (ok. 450–401 p.n.e.) — dowódca spartański podczas wojny peloponeskiej, w 408 dowódca garnizonu w Bizancjum, w którym dla swoich żołnierzy odebrał cywilnej ludności całą żywność, wskutek czego podczas jego nieobecności mieszkańcy otworzyli bramy Ateńczykom; w 403 ponownie objął dowództwo w Bizancjum, zasłynął z okrucieństwa; usunięty z Bizancjum, został dowódcą najemników w służbie perskiej. [przypis edytorski]
64. Lacedemonia, właśc. Lacedemon — Sparta. [przypis edytorski]
65. darejek a. darejka — złota moneta imperium perskiego, wprowadzona przez króla Dariusza I (522–486 p.n.e.). [przypis edytorski]
66. Hellespont — cieśnina między Półwyspem Bałkańskim a Azją Mniejszą, łącząca Morze Egejskie z morzem Marmara, ob. Dardanele. [przypis edytorski]
67. Tesalia — kraina hist. w północnej Grecji, nad M. Egejskim. [przypis edytorski]
68. Beocja — staroż. kraina w środkowej Grecji, na zachód od Attyki, w której leżą Ateny; jej gł. miastem były Teby. [przypis edytorski]
69. Pizydia — górzysta kraina w płd.-zach. Azji Mniejszej, na płn. od Licji, granicząca z Karią, Lidią, Frygią i Pamfilią; wstrząsana powstaniami, pozostawała w dużej mierze niezależna od panowania perskiego, jej wojowniczy mieszkańcy nękali sąsiednie krainy, podległe Persom. [przypis edytorski]
70. Stymfalos – staroż. greckie miasto w płn.-wsch. Arkadii, nad jeziorem o tej samej nazwie. [przypis edytorski]
71. Achaja — kraina w płn.-zach. Peloponezie nad Zatoką Koryncką. [przypis edytorski]
72. Sardes — staroż. miasto w Azji Mniejszej, stolica Lidii, od 546 p.n.e.
Darmowe książki «Wyprawa Cyrusa (Anabaza) - Ksenofont (czytaj ksiazki za darmo online .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)