Wyprawa Cyrusa (Anabaza) - Ksenofont (czytaj ksiazki za darmo online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Jeden z pierwszych pamiętników wojskowych, najbardziej znane dzieło Ksenofonta, uczestnika wyprawy Dziesięciu Tysięcy, zwykłego żołnierza, który z czasem został jednym z wodzów.
Perski książę Cyrus potajemnie zbiera wojska przeciwko swojemu bratu, żeby odebrać mu tron Persji. Na jego służbę przystają oddziały greckich najemników. W wielkiej rozstrzygającej bitwie, stoczonej w samym w samym centrum perskiego imperium, książę ginie. Dziesięć tysięcy Greków rozpoczyna brawurowy odwrót do ojczyzny przez tysiąc mil nieznanego, wrogiego terytorium.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Ksenofont
- Epoka: Starożytność
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Wyprawa Cyrusa (Anabaza) - Ksenofont (czytaj ksiazki za darmo online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Ksenofont
— tzn. bez broni. [przypis tłumacza]
213. Orchomenos — miasto greckie w Beocji, największe w tej krainie po Tebach. [przypis edytorski]
214. Tak pojmani wodzowie zostali zaprowadzeni do króla — pojmanych wodzów zaprowadzono do Babilonu. Najwięcej ciekawości tłumu budził Klearch, nim też zaopiekowała się Parysatyda i dużo życzliwości okazał mu Ktezjas. Nie odważył się jednak dostarczyć mu noża dla popełnienia samobójstwa, kiedy go o to prosił. Parysatyda wymogła na królu przysięgę, że Klearcha nie każe stracić, ale za namową żony Statejry (później otrutej przez teściową) kazał zabić wszystkich prócz Menona. Zwłoki wodzów padły pastwą psów i sępów, tylko Klearcha złożono w grobie, o który dbała królowa-matka. [przypis tłumacza]
215. Lacedemończycy prowadzili wojnę z Ateńczykami — wojna peloponeska, 430–404 p.n.e. Klearch wielokrotnie się odznaczył w ostatnim jej okresie (dekelejskim). W roku 411 pozyskał Bizancjum dla Sparty, a mianowany tam komendantem załogi i miasta (harmostą), odebrał mieszkańcom podczas oblężenia całe zboże dla swego wojska. Śmierć głodowa mieszkańców była mu obojętna. Tym ściągnął na siebie ich nienawiść. Gdy udał się do Chalkedonu (w Azji), który stanowił z Bizancjum jeden okręg administracyjny pod jego władzą, celem porozumienia się z popierającym go Farnabazosem, satrapą Bitynii i Frygii Małej, mieszczanie otwarli bramy i wpuścili Alkibiadesa. W roku 406 przed bitwą u wysp Arginuz polecał admirał Kallikratidas, by w razie jego śmierci komendę oddać Klearchowi. [przypis tłumacza]
216. eforowie — kolegium pięciu najwyższych urzędników w starożytnej Sparcie, wybieranych corocznie przez zgromadzenie ludowe; sprawowali władzę administracyjną i sądowniczą, nadzorowali władzę królów i kierowali polityką zagraniczną. [przypis edytorski]
217. Perinthos — staroż. portowe miasto greckie na europejskim wybrzeżu Propontydy (morza Marmara); ob. Eregli. [przypis edytorski]
218. Istm — Przesmyk Koryncki, łączący półwysep Peloponez z główną częścią Grecji. [przypis edytorski]
219. przez zwierzchność w Sparcie — tj. przez eforów, najwyższych urzędników, którym ulegali nawet królowie. [przypis tłumacza]
220. jakimi słowami pozyskał dla ciebie jego względy, o tym była mowa gdzie indziej — nigdzie o tym mowy nie było. Ksenofont zapomniał, że nie przedstawił nam, w jakich okolicznościach nastąpiło poznanie się Klearcha z Cyrusem. [przypis tłumacza]
221. Gorgiasz z Leontinoj (485–380 p.n.e.) — grecki filozof, retor i teoretyk wymowy, jeden z głównych sofistów, twórca mów popisowych; tytułowy bohater jednego z dialogów Platona. [przypis edytorski]
222. Prawda, że niejedno kłamstwo można powiedzieć co do niego, jeśli chodzi o coś, co nie wyszło na światło dzienne — gdyż nie można by udowodnić, że to nieprawda. [przypis tłumacza]
223. Arystyp z Tesalii — zob. ks. I, 1; odesłał Cyrusowi wojsko pod wodzą Menona, który zarobił sobie na stanowisko wodza swą pięknością, a nie dzielnością. [przypis tłumacza]
224. Powiadał, że ten [Cyrus] mu lepsze rokuje korzyści aniżeli ojczyzna — Ksenofont politycznie nie bardzo był „prawowierny”. Ustrój Sparty podobał mu się więcej niż demokracja ateńska. W czasie rządów trzydziestu tyranów służył prawdopodobnie w konnicy. Po restytucji demokracji broniło go od prześladowań prawo amnestii, ale kariera polityczna lub wojskowa była dlań zamknięta. Do tego czyni pewnie aluzję Proksenos. [przypis tłumacza]
225. Sokrates (469–399 p.n.e.) — wybitny filozof grecki. Wśród jego uczniów byli m.in. Platon, Antystenes i Ksenofont. Stosował metodę żywego dialogu, dysputy jako sposób dochodzenia do prawdy. Sokratesowi wytoczono proces o niewyznawanie bogów uznawanych przez państwo i demoralizację młodzieży. Został skazany na śmierć przez wypicie trucizny. Nie pozostawił żadnych pism, zaś jego poglądy są znane z dzieł autorów, którzy go znali: Platona, Ksenofonta i Arystofanesa. W kulturze utrwalił się wizerunek Sokratesa stworzony przez Platona w jego dialogach. [przypis edytorski]
226. ponieważ Cyrus rzekomo popierał gorliwie Lacedemończyków w wojnie przeciwko Atenom — Cyrus rzeczywiście popierał Lacedemończyków, o czym Ksenofont w innych dziełach wyraźnie wspomina. Sparta też odwdzięczyła mu się, wysyłając admirała Pitagorasa z okrętami i hoplitów pod Chejrisofosem. Ale oficjalnie nie występowała przeciw Artakserksesowi. [przypis tłumacza]
227. Delfy — staroż. miasto greckie u stóp Parnasu, sławne ze świątyni i z wyroczni boga Apolla, gdzie odpowiedzi udzielała kapłanka zwana Pytią. [przypis edytorski]
228. radził Ksenofontowi, aby poszedł do Delf i zapytał boga względem tej podróży — Sokrates nie mógł odradzać Ksenofontowi, gdyż widział, że jego ochota i zdolności ciągną go w tę stronę. Ale nie chciał mu dać rady, która by była tylko głośnym powtórzeniem własnych myśli Ksenofonta. Jeśli Ksenofont chce jechać, to niech nie ma wymówki, że poradził mu to Sokrates. Dał mu więc radę, by spytał wyroczni. I Sokrates, i Ksenofont uznają powagę wyroczni. Na wypadek oskarżenia zdanie wyroczni u pobożnych Ateńczyków to wcale pewna obrona. Rada więc nauczyciela nie była wykręceniem się od odpowiedzi na pytanie, lecz najlepszą i najuczciwszą radą, na jaką mógł się zdobyć w danych stosunkach. Ksenofont wyraźnej zbrodni przeciw ojczyźnie nie popełnia, gdyż stan wojenny już się skończył. [przypis tłumacza]
229. Na kogóż więc czekam? Z jakiego miasta przyjdzie wódz, aby to uczynił? — nie mogę wymawiać się tym, że do Ateńczyka po wojnie peloponeskiej nie będą tu mieli zaufania; trzeba działać natychmiast. [przypis tłumacza]
230. Jakich lat czekam? Już nigdy nie będę starszy, jeżeli dzisiaj wydam się na łup nieprzyjaciołom — więc Ksenofont w roku 401 liczy mniej niż trzydzieści lat; Proksenos liczył trzydzieści. [przypis tłumacza]
231. on nie ma nic wspólnego (...) z Helladą, ponieważ widziałem u niego (...) przekłute oba uszy — Grecy nie nosili kolczyków, tylko barbarzyńcy. [przypis tłumacza]
232. Elida — górzysta kraina hist. w zach. części Peloponezu. [przypis edytorski]
233. powstaje Ksenofont w najpiękniejszym, na jaki tylko mógł się zdobyć, rynsztunku wojennym — Ksenofont, dotychczas w wojsku nieznany, chce się jak najlepiej przedstawić. Grecy byli na piękny wygląd bardzo wrażliwi. [przypis tłumacza]
234. kichnął ktoś na te słowa — szczęśliwa wróżba. [przypis tłumacza]
235. jednozgodnie uczcili boga — oddawanie czci polega na przybliżeniu do ust dwóch pierwszych palców prawej dłoni (to co dziś nazywamy rzucaniem całusów). [przypis tłumacza]
236. kiedy Persowie i ich sprzymierzeńcy nadciągnęli z ogromnym wojskiem (...) sami Ateńczycy odważnie i zwycięsko stawili im czoło — druga wojna perska, bitwa pod Maratonem w roku 490 p.n.e. [niekiedy określana jako pierwsza wyprawa perska; tutaj liczona jako druga, gdyż uwzględniono jeszcze wcześniejszą wyprawę, z roku 513, podczas której Persowie zajęli Trację i podporządkowali sobie Macedonię, zyskując przyczółek w Europie; red. WL]. [przypis tłumacza]
237. Artemida (mit. gr.) — dziewicza bogini-łuczniczka, opiekunka zwierzyny łownej, bliźniacza siostra Apollina. [przypis edytorski]
238. ślubowali tyle kóz ofiarować bogini Artemidzie, ilu nieprzyjaciół zabiją (...) nie mogli znaleźć dostatecznej ilości — w bitwie pod Maratonem zginęło 6400 żołnierzy armii perskiej (Herodot, Dzieje VI 117). [przypis edytorski]
239. Kserkses (ok. 518–465 p.n.e.) — król perski, syn i następca Dariusza I Wielkiego; w 480 p.n.e. wyruszył z ogromną, wielonarodową armią na podbój Grecji; kiedy jego flota została pokonana w bitwie pod Salaminą, powrócił do Azji, pozostawiając w Grecji część armii pod wodzą Mardoniusza; rok później wojska Greków rozbiły ją w bitwie pod Platejami, co zakończyło perską wyprawę wojenną. [przypis edytorski]
240. trofeum — [po grecku] tropajon, pomnik zwycięstwa; początkowo słup obwieszony zdobytą zbroją, później pomnik kamienny lub spiżowy na wzór takiego słupa. [przypis tłumacza]
241. zastanówcie się, czy też i pod tym względem nieprzyjaciele nie postąpili bardzo nierozsądnie — gdyż po pierwsze każda rzeka jest do przebycia, a po drugie, gdybyśmy zostali, to wyszłoby to tylko na niekorzyść Persów. [przypis tłumacza]
242. Lotofagowie (mit. gr.) — towarzysze Odyseusza, zakosztowawszy w kraju Lotofagów słodkiego owocu lotosu, zapomnieli o powrocie do domu. [przypis tłumacza]
243. należy uchwalić — wojsko greckie jest bardziej demokratyczne niż armia rzymska lub nowożytna, dlatego demokratycznie agituje się za dyscypliną. [przypis tłumacza]
244. czeladź (daw.) — służba. [przypis edytorski]
245. utworzyć podczas marszu czworobok hoplitów, aby nasze tabory i liczna czeladź były w bezpieczniejszym miejscu — jeśli wojsko maszeruje w czworoboku, to tren chowa się w jego środek. [przypis tłumacza]
246. będziemy prowadzić straż tylną — w czasie odwrotu najniebezpieczniejsze zadanie. [przypis tłumacza]
247. Kreteńczycy — słynęli w świecie greckim jako świetni łucznicy. [przypis edytorski]
248. Rodyjczycy — mieszkańcy wyspy Rodos słynęli w starożytności jako świetni procarze. [przypis edytorski]
249. proca — proca to rzemień szerszy w środku, gdzie umieszczano kamień; oba końce ujmowano w dłoń. [przypis tłumacza]
250. koni nie brak przy wojsku: kilka ja sam mam — Ksenofont musiał być majętny bardzo, jeśli go stać na kilka koni. [przypis tłumacza]
251. Larissa — tu: starożytne miasto w płn. Mezopotamii, identyfikowane z Kalchu, które było niegdyś jednym z najważniejszych ośrodków imperium asyryjskiego, w IX–VIII w. p.n.e. stolicą tego państwa. [przypis edytorski]
252. Kiedy Persowie odbierali Medom władzę — za czasów Cyrusa II Wielkiego, zwanego Starszym, który w 550 p.n.e. zjednoczył perskie terytoria plemienne i jako król całej Persji pokonał króla Medów Astyagesa, swojego uprzedniego suwerena. [przypis edytorski]
253. Mespila — miasto identyfikowane z Niniwą w płn. Mezopotamii, od VII w. p.n.e. stolicą imperium asyryjskiego, w 612 p.n.e. zdobytą i zniszczoną przez Medów i Babilończyków. [przypis edytorski]
254. Orontas — satrapa Armenii. [przypis tłumacza]
255. Ustawiwszy jedne szeregi w tyle — za Grekami, oczywiście. [przypis tłumacza]
256. perskie łuki są duże — tak samo jak greckie. [przypis tłumacza]
257. kiedy znowu oba rogi oddalą się od siebie — na przykład po przejściu przez most. [przypis tłumacza]
258. plutonowy — w oryg. enomotarcha, dowódca enomotii, tj. najmniejszego pododdziału wojsk greckich w falandze, złożonego pierwotnie z 25, później z 32–36 żołnierzy. [przypis edytorski]
259. zwyczajną szerokością kompanii — kompania, po grecku lochos, ma cztery plutony (enomotie), ustawione marszu jeden za drugim; zwyczajna szerokość tzn. szerokość plutonu. [przypis tłumacza]
260. łamiąc się na dwie półkompanie — wtedy front szeroki na dwa plutony. [przypis tłumacza]
261. szli plutonami — obok siebie (w linii bojowej) cztery plutony. [przypis tłumacza]
262. nie żałując bata — dla popędzania żołnierzy. [przypis tłumacza]
263. gimneci — [greccy] lekkozbrojni. [przypis tłumacza]
264. jedni wspomnianą drogą przez pagórki — główne siły wojska. [przypis tłumacza]
265. drudzy — peltaści. [przypis tłumacza]
266. sprowadzili ośmiu lekarzy — sanitarnej służby w wojsku greckim nie ma. Jedynie u Spartan byli chirurgowie, ale i tam nie rozwinęła się z tego na szerszą skalę dbałość o rannego lub chorego żołnierza. [przypis tłumacza]
267. Sykion — greckie miasto na północy Peloponezu, niedaleko Zat. Korynckiej. [przypis edytorski]
268. Karduchowie — być może przodkowie Kurdów. [przypis tłumacza]
269. po spożyciu obiadu — obiad jadali Grecy o zachodzie słońca. [przypis tłumacza]
270. jeszcze tyle nocy zostawało, że można było przejść równinę pod osłoną ciemności — jest to połowa listopada. [przypis tłumacza]
271. napad na tyły wojsk maszerujących w górę bynajmniej nie mógł grozić — ścigający Greków Persowie uważali położenie ich za beznadziejne. Ich zdaniem, wyjście z kraju Karduchów było wykluczone. Każdy z perskich wodzów wrócił więc do swej prowincji. [przypis tłumacza]
272. nie mogliśmy ich ani zabrać, ani pogrzebać — pogrzebać towarzysza-żołnierza jest najświętszym obowiązkiem. [przypis tłumacza]
273. Metydrion — staroż. miasto greckie w środkowej Arkadii. [przypis edytorski]
274. uformowani w głębokie kolumny — liczące więcej ludzi w głąb niż wszerz. [przypis tłumacza]
275. zaczął z nimi układać się o wydanie poległych — celem sprawienia im pogrzebu, co było najświętszym obowiązkiem Greka. [przypis tłumacza]
276. Lusoi — staroż. miasto greckie w Arkadii na Peloponezie. [przypis edytorski]
277. łokieć — dawna jednostka miary, nieco ponad pół metra. [przypis edytorski]
278. ludzie Orontasa — armeńskiego satrapy. [przypis tłumacza]
279. Mardowie i Chaldejczycy — szczepy nieznane. [przypis tłumacza]
280. stawiać kroki — w oryg. διαβαίνειν, co oznacza także: przekraczać. [przypis edytorski]
281. libacja — płynna ofiara. [przypis tłumacza]
282. uwieńczywszy się — spartański zwyczaj każe wieńczyć się przed bitwą. [przypis tłumacza]
283. Wieszczkowie zabili bydlęta na ofiarę i krew puścili do rzeki — złożyli więc ofiarę na cześć boga rzeki. [przypis tłumacza]
284. Ksenofont (...) rozkazał setnikom, aby każdy ustawił swoją kompanię plutonami, każąc zachodzić na lewo celem uformowania falangi (...) żołnierze zaś tylnej straży zająć stanowisko przy rzece — Ksenofont dał
Darmowe książki «Wyprawa Cyrusa (Anabaza) - Ksenofont (czytaj ksiazki za darmo online .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)