Pamiętnik - Stanisław Brzozowski (na czym czytać książki elektroniczne .txt) 📖

310. Minocchi i Tyrrell — Włoch S. Minocchi i Anglik G. Tyrrell, wybitni przedstawiciele modernizmu katolickiego. G. Tyrrell jest autorem polemicznego dzieła, przeciwko kardynałowi Mercierowi wymierzonego pt. Medievalism, oraz słynnej książki pt. Through Scylla and Charybdis, którą Brzozowski znał w oryginale, gdyż cytuje ją w Głosach wśród nocy na str. 17. Czytelnik nieznający języka angielskiego korzystać może z przekładu niemieckiego w wydaniu E. Diederichsa w Jenie pt. Zwischen Scylla und Charybdis. Tamże wydana została również w przekładzie niemieckim wybitna książka włoskiego modernisty G. Prezzoliniego pt. Wesen, Geschichte und Ziele des Modernismus. Giuseppe Prezzolini jest autorem dobrze informującego dziełka Cos’è il Modernismo? (1908). Znakomitą i ze stanowiska prawowiernie katolickiego wyczerpująco i krytycznie nowy prąd religijny w katolicyzmie przedstawiającą książką jest dzieło niemieckiego profesora dogmatyki, dra Antoniego Gislera pt. Der Modernismus. (1912. Verlagsanstalt Benziger Co. A. G.). Z A much abused letter, dzieła G. Tyrrella, o którym Brzozowski na tym miejscu jako sobie nieznanym wspomina, pozwalamy sobie tu przytoczyć jeden ustęp, zawierający idee z kręgu zagadnień religijnych przez Brzozowskiego niejednokrotnie tak w Pamiętniku, jak i gdzie indziej poruszanych. Pewne pokrewieństwo poglądów nie da się bowiem zaprzeczyć. „Musimy przyjąć, że Credo (kościoła) zawiera wyniki doświadczeń religijnych sporej części ludzkości i długiego jej okresu, że przedstawia obraz absolutu — obraz wiarą ogarnianego świata nadprzyrodzonego, jako też stosunków człowieka do wszechświata — i że obraz ten posiada pewną praktyczną prawdziwość jako prawidło postępowania i o tyle czyni dopuszczalnym dowód z doświadczenia. Nie powinniśmy uważać Creda za rodzaj prawdy naukowej i znaczenia jego doszukiwać się za pomocą etymologicznego rozbioru każdego wyrazu, przeoczając przy tym różnice, jakie stworzyła praktyka i związek rzeczy; musimy je raczej rozpatrywać w jego całokształcie jako symbol wrażenia, jakie nieskończoność o sobie samej w świadomości tak znacznego i ważnego odłamu ludzkości wszczepiła. Trójca, Stworzenie, upadek, wcielenie się w człowieka, ofiara śmierci, zmartwychwstanie, niebo i piekło, aniołowie i szatani, Najświętsza Panna i święci, wszystko to są kamyki jednej mozaiki, wszystko jest ściślejszym określeniem wiekuistej Dobroci, w której świetle człowiek wolę swą, swe skłonności i postępki kształtować musi, jeśli pragnie życie swe wieść religijnie i przystosować samego siebie do najwyższych rzeczywistości. Jako wyraz jest Credo niewątpliwie pełne skrzywień, przesady i omyłek; jego prawda tkwi niewywikłana (inextricably) z błędem pospołu jak złoto w rudzie; atoli ruda może być bogatsza, niż kiedykolwiek to danym było człowiekowi odnaleźć, a czyste złoto musi dlań być niedostępne, dopóki istotą ludzką pozostaje. Tylko poprzez wielobarwne szkliwo różnych postaci takiego Creda przedostaje się bezbarwne światło Boże do nas, aby nami kierować; tylko poprzez takie właśnie szkliwo możemy spoglądać wzwyż ku źródłu tego światła, które z konieczności przyoblekamy w kształty i barwy tego medium, przez jakie je oglądamy”. A much abused letter. London 1907, str. 78 — 80; 102). [red. WL]. [przypis edytorski]