Pamiętnik - Stanisław Brzozowski (na czym czytać książki elektroniczne .txt) 📖
Krótki opis książki:
Pamiętnik Stanisława Brzozowskiego jest zapisem ostatnich dni życia znanego pisarza i krytyka, zmarłego w 1911 roku. Pośmiertne wydanie zostało przygotowane przez żonę, Antoninę Brzozowską, a redakcją zajął się Ostap Ortwin, przyjaciel autora. Tekst zawiera notatki i refleksje dotyczące lektur i fascynacji intelektualnych Brzozowskiego; zdaje także relację ze stosunków towarzyskich panujących w środowisku literackim, w którym się on obracał.
Pamiętnik został po raz pierwszy opublikowany w 1913 roku w Krakowie.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Stanisław Brzozowski
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Pamiętnik - Stanisław Brzozowski (na czym czytać książki elektroniczne .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Stanisław Brzozowski
w różnych miejscach niniejszego Pamiętnika. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
104. vie passionelle (fr.) — życie namiętne, emocjonalne. [przypis edytorski]
105. Ogród fraszek — Ogród fraszek Wacława Potockiego (1621–1696). Autor musiał niedawno właśnie studiować, książkę tę bowiem sprowadziwszy sobie w marcu 1910 w wydaniu kompletnym prof. Brücknera, pisze o niej w liście do swego nakładcy: „szczególniej Potocki był dawnym moim marzeniem i widzę już, że lepszej książki, gdy chodzi o odświeżenie mowy, przysłać mi pan nie mógł. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
106. Ecce homo — Ecce Homo: Jak się staje, czym się jest (niem. Ecce Homo: Wie man wird, was man ist), ostatnia książka Friericha Nietzschego, opublikowana w 1908 r. [przypis edytorski]
107. Nietzsche, Friedrich (1844–1900) — niemiecki filozof, filolog klasyczny, prozaik i poeta. [przypis edytorski]
108. Réflexions sur la violence, Enquête sur la monarchie — Enquête sur la monarchie, dzieło Charles’a Maurrasa, teoretyka francuskiego rojalizmu, duchowego następcy Józefa de Maistre’a. Réflexions sur la violence, dzieło Jerzego Sorela. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
109. toutes précautions gardées (fr.) — z zachowaniem wszelkiej ostrożności. Być może autor chciał użyć znanego wyrażenia fr. toutes proportions gardées (z zachowaniem wszelkich proporcji). [przypis edytorski]
110. Too much ego in their cosmos (ang.) — (...) too much Ego in your Cosmos (za dużo Ego w twoim Wszechświecie) to słowa Hansa Breitmanna, pochodzące z książki Rudyarda Kiplinga (1865–1936) Life’s Handicap (Życiowe niepowodzenia). [przypis edytorski]
111. Chesterton, Gilbert Keith (1874–1936) — brytyjski pisarz. [przypis edytorski]
112. Wells, Herbert George (1866–1946) — brytyjski pisarz i biolog, pionier gatunku science fiction. [przypis edytorski]
113. grand siècle (fr.) — wielkie stulecie, chodzi o XVII wiek. [przypis edytorski]
114. Maurras, Charles (1868–1952) — francuski myśliciel polityczny i filozof, monarchista, krytyk demokracji. [przypis edytorski]
115. inkogruencja — niezgodność, niestosowność. [przypis edytorski]
116. Mendelson, Stanisław (1857–1913) — polski polityk i publicysta, działacz ruchu robotniczego. [przypis edytorski]
117. makiawelizm — postawa cyniczna; koncepcja polityczna stosująca zasadę „cel uświęca środki”. [przypis edytorski]
118. jest to to, co St. Mendelson nazywa słusznie makiawelizmem Sorela — o makiawelizmie Sorela Brzozowski napomyka również w Ideach (Bergson i Sorel): „Sorel nie makiawelizuje, choć ma on do tego skłonność i jest to jeden z braków tego pięknego umysłu, wytworzonych w nim przez zapoznanie się i walkę z retorami, gdy rozstrząsa on z głęboką bezstronnością teorie i hasła, najdalej od siebie stojące itd”. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
119. Perl, Kon, Kulczycki, Haecker — Feliks Perl (1871–1927), Feliks Kon (1864–1941), Ludwik Kulczycki (1866–1941) i Emil Haecker (1875–1934) związani byli w tamtym czasie z polskim ruchem socjalistycznym. [przypis edytorski]
120. Irzykowski, Karol (1873–1944) — polski krytyk literacki i filmowy, poeta, prozaik, dramaturg, teoretyk filmu, tłumacz. [przypis edytorski]
121. Hebbel, Friedrich (1813–1863) — niemiecki dramaturg i poeta. [przypis edytorski]
122. skrofuły (daw.) — skrofuloza, gruźlica węzłów chłonnych szyi. [przypis edytorski]
123. Laforgue, Jules (1860–1887) — francuski poeta, symbolista. [przypis edytorski]
124. Barrès, Maurice (1862–1923) — francuski powieściopisarz, eseista, polityk i teoretyk nacjonalizmu. [przypis edytorski]
125. Browning, Robert (1812–1889) — angielski poeta i dramatopisarz. [przypis edytorski]
126. Klinger, Witold — przyjaciel Brzozowskiego i dawny jego kolega z lat szkolnych w gimnazjum niemirowskiem, profesor filologii klasycznej na wszechnicy w Kijowie, który po śmierci przyjaciela wydał cenne i ważne dla poznania moralnego wizerunku zmarłego studium pt. Stanisław Brzozowski jako człowiek (Kraków, 1912). Druga wzmianka o nim w Pamiętniku we wpisie z dnia 13 II [red. WL]. [przypis redakcyjny]
127. Tołstoj, Lew (1828–1910) — pisarz rosyjski. [przypis edytorski]
128. à part (fr.) — oprócz, z wyjątkiem, tu: z boku. [przypis edytorski]
129. łyczakowsko-holzapflowski — Rudolf Maria Holzapfel (1874–1930) to austriacki psycholog i filozof urodzony w Krakowie, pierwszy człon odsyła natmiast do Lwowa (Cmentarz Łyczakowski) i, prawdopodobnie, lwowskiej szkoły filozoficznej. [przypis edytorski]
130. Gaultier, Jules de (1858–1942) — filozof francuski, znany ze swojej teorii bowaryzmu (stałe poczucie niezadowolenia, stan permanentnego braku satysfakcji). [przypis edytorski]
131. ironie universelle (fr.) — uniwersalna ironia, powszechna ironia; prawo „uniwersalnej ironii” jest u Gaultiera związane z bowaryzmem. Być może Brzozowski pomylił się i ma na myśli inny tekst Gaultiera, La fiction universelle z 1903 roku. [przypis edytorski]
132. Bowaryzm — fr. Le Bovarysme, la psychologie dans l’œuvre de Flaubert, dzieło Gaultiera z 1892 r. lub tego samego autora fr. Le Bovarysme: essai sur le pouvoir d’imaginer z 1902 roku. [przypis edytorski]
133. książka Dawida — wzmianka o książce J. Wł. Dawida, pt.: Inteligencja, wola i zdolność do pracy. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
134. Feldman, Wilhelm (1868–1919) — polski wydawca i krytyk literacki. [przypis edytorski]
135. Wyspiański, Stanisław (1869–1907) — polski dramaturg, poeta, malarz, grafik, architekt i projektant. [przypis edytorski]
136. Idee — o dogmacie Trójcy patrz w Ideach, roz. o Loisym (Stanisław Brzozowski, Alfred Loisy i zagadnienia modernizmu katolickiego, w: idem, Idee. Wstęp do filozofii dojrzałości dziejowej, Kraków 1910. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
137. Pascal, Blaise (1623–1662) — francuski matematyk, fizyk, inżynier-wynalazca, filozof, teolog i literat. [przypis edytorski]
138. Bernard — być może wspominany tu jest Bernard Bolzano (1781–1848), czeski matematyk, filozof, historyk, logik i teolog, albo Claude Bernard (1813–1878), francuski lekarz fizjolog. [przypis edytorski]
139. vis medicatrix naturae (łac.) — uzdrawiająca moc natury, słowa przypisywane Hipokratesowi (gr. νόσων φύσεις ἰητροί). [przypis edytorski]
140. dług wdzięczności Przybyszewskiemu — „W Ideach spłaciłem dług wdzięczności Przybyszewskiemu”, patrz przedmowa do Idei, str. XV–XVIII. [red. WL]. [przypis edytorski]
141. Limanowski, Mieczysław (1876–1948) — geolog, syn Bolesława Limanowskiego, przyjaciel autora i jeden z tej szczupłej garstki obrońców, która miała odwagę go bronić, a nie tchórzliwie umywać ręce. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
142. Reymont, Władysław Stanisław (1867–1925) — właśc. Stanisław Władysław Rejment, polski pisarz, prozaik i nowelista. [przypis edytorski]
143. Sieroszewski, Wacław (1858–1945) — polski pisarz, podróżnik, badacz, etnograf i działacz niepodległościowy. [przypis edytorski]
144. Kisielewski, Jan August (1876–1918) — polski dramatopisarz, krytyk teatralny i eseista. [przypis edytorski]
145. ex re (łac.) — z okazji, z powodu. [przypis edytorski]
146. Oberman — znana powieść francuskiego autora, Étienne’a Eivert de Senancourta (1770–1846), wyd. w r. 1804. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
147. Michelet, Jules (1798–1874) — historyk, pisarz i filozof francuski. [przypis edytorski]
148. Hoffmann, Ernst Theodor Amadeus a. Hoffman, E. T. A. (1776–1822) — właśc. Ernst Theodor Wilhelm Hoffmann, niemiecki poeta, pisarz, prawnik, kompozytor, krytyk muzyczny, rysownik i karykaturzysta. [przypis edytorski]
149. Stendhal (1783–1842) — właśc. Marie-Henri Beyle, francuski pisarz, prekursor realizmu. [przypis edytorski]
150. Mérimée, Prosper (1803–1870) — francuski dramaturg, historyk, archeolog i pisarz. [przypis edytorski]
151. Leroux, Gaston (1868–1927) — francuski pisarz i reporter. [przypis edytorski]
152. Novalis (1772–1801) — właściwie Georg Philipp Friedrich Freiherr von Hardenberg, niemiecki poeta i prozaik. [przypis edytorski]
153. Schlegel, Friedrich von (1772–1829) — niemiecki poeta, krytyk literacki, językoznawca i filozof. [przypis edytorski]
154. Gautier, Théophile (1811–1872) — francuski pisarz, poeta, dramaturg, krytyk literacki, teatralny i krytyk sztuki. [przypis edytorski]
155. Mickiewicz, Adam (1798–1855) — polski poeta, działacz polityczny, publicysta, tłumacz, filozof, działacz religijny i mistyk. [przypis edytorski]
156. Murger, Henri (1822–1861) — francuski pisarz. [przypis edytorski]
157. Mazzini, Giuseppe (1805–1872) — włoski prawnik, dziennikarz, demokrata i bojownik o wolność w okresie zjednoczenia kraju. [przypis edytorski]
158. Heine, Heinrich (1797–1856) — właśc. Harry Chaim Heine, niemiecki poeta, prozaik i publicysta. [przypis edytorski]
159. Baudelaire, Charles (1821–1867) — poeta i krytyk francuski, prekursor symbolizmu i dekadentyzmu. [przypis edytorski]
160. Słowacki, Juliusz (1809–1849) — polski poeta, dramaturg i epistolograf. [przypis edytorski]
161. Feuerbach, Ludwig (1804–1872) — niemiecki filozof. [przypis edytorski]
162. Brentano, Clemens (1778–1842) — niemiecki pisarz. [przypis edytorski]
163. Molière (1622–1673) — właśc. Jean Baptiste Poquelin, francuski komediopisarz. [przypis edytorski]
164. wagnerianizm — od nazwiska niemieckiego kompozytora, Richarda Wagnera (1813–1883). [przypis edytorski]
165. Kant, Immanuel (1724–1804) — niemiecki filozof oświeceniowy, profesor logiki i metafizyki. [przypis edytorski]
166. La Bruyère, Jean de (1645–1696) — francuski eseista i moralista. [przypis edytorski]
167. Montaigne, Michel de (1533–1592) — francuski pisarz i filozof-humanista. [przypis edytorski]
168. memento (łac.) — ostrzeżenie, przestroga. [przypis edytorski]
169. abstractum (łac.) — tu: abstrakcja. [przypis edytorski]
170. „Głos” — „Głos. Tygodnik Literacko-Społeczno-Polityczny”, polski tygodnik wydawany od 1886 do 1905 roku w Warszawie. [przypis edytorski]
171. Lamb, Charles (1775–1834) — angielski pisarz i poeta. [przypis edytorski]
172. Jonson, Ben (1572–1637) — właśc. Benjamin Jonson, angielski dramaturg, poeta i aktor. [przypis edytorski]
173. Burton, Robert (1577–1640) — polihistor angielski, autor dzieła The Anatomy of Melancholy (Oxford, 1621). Patrz Taine Hipolit, Histoire de la littérature anglaise, T. I. Str. 374 i n. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
174. Browne, Thomas (1605–1682) — angielski lekarz, pisarz i uczony. [przypis edytorski]
175. Poe, Edgar Allan (1809–1849) — amerykański poeta, nowelista, krytyk literacki i redaktor. [przypis edytorski]
176. Boswell, James (1740–1795) — pamiętnikarz szkocki. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
177. Johnson, Samuel (1709–1784) — brytyjski pisarz i leksykograf. Mowa o dziele The life of Samuel Johnson by James Boswell, 2 t. London. Published by J. M. Dent Co. O książce tej pisze mi Brzozowski w liście z 26 stycznia 1911 r.: „Leżąc w łóżku, przeczytałem książkę cudowną: życie dr. Samuela Johnsona, napisane przez Boswella, olbrzymie dzieło, które czyni nas raz na zawsze osobistymi znajomymi człowieka niemal sokratycznego. Biografia nigdy nie dała tak żywego poczucia indywidualności; nie wiem, czy to jest tłumaczone, ale w Angli to jedna z najpopularniejszych książek”. [red. WL]. [przypis edytorski]
178. pervers (fr.) — perwersyjny, zdeprawowany, zepsuty. [przypis edytorski]
179. Wieland, Christoph Martin (1733–1813) — niemiecki poeta i prozaik. [przypis edytorski]
180. Fenomenologia ducha — (niem. Die Phänomenologie des Geistes), jedno z najważniejszych dzieł filozoficznych Hegla, opublikowane w 1807 roku. [przypis edytorski]
181. sans le savoir (fr.) — nie wiedząc o tym, nieświadomie. [przypis edytorski]
182. Réflexions — Réflexions sur la violence, dzieło Sorela z 1908 r. [przypis edytorski]
183. Lasserre, Pierre (1867–1930) — znany autor dzieła Le romantisme français. Mowa o nim kilkakrotnie w Legendzie Młodej Polski. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
184. La ruine de la Cité (fr.) — ruina miasta. [przypis edytorski]
185. Unding (niem.) — coś niedopuszczalnego, nonsens, absurd. [przypis edytorski]
186. The Friend — zbiór esejów, poświęconych zagadnieniom politycznym, moralnym i religijnym, w dwóch seriach. Pełny tytuł brzmi: The Friend. A series of essays to aid in the formation of fixed principles in politics, morals and religion, with literary amusements interspersed by Samuel Taylor Coleridge (wyd. 1818). (Brzozowskiemu dzieło to było znane z edycji The York library. London. George Bell and sens. 1904). Streszczoną przez niego uwagę znaleźliśmy w części I (Essays: Introductory) na str. 65. Brzmi ona w przekładzie: „Dlaczego ludzie dają się uwodzić chwili obecnej? Oczywiście z tego powodu, ponieważ wyobrażenia ich są w jednym wypadku niewyraźne, w innym żywe, ponieważ wszelkie zmącone wyobrażenia budzą w nas niepokój i ponieważ niepokój zdolny jest nas popchnąć do przestępstw, które nie tylko żadnej nam nie rokują rozkoszy, lecz nawet nie wpłyną na usunięcie naszego niepokoju. Taka to zaiste jest ciężka kara przez naturę związana z przestępstwami nałogu, polegająca na tym, że w miarę słabnięcia motywów wzrastają podniety. Żadna rzecz, nawet światło samotnego kagańca w oddali, nie kusi zamglonego umysłu ku sobie; ale własny jego poza nim niepokój napiera nań, jakby żelaznym bodźcem przeznaczenia. Cóż tedy jest lub może być zabezpieczeniem, lekiem, przeciwdziałaniem, jeśli nie przyzwyczajenie umysłu do jasnych, wyraźnych i zrównoważonych pojęć o wszystkich możliwych przedmiotach wyobrażenia i zachowanie w ten sposób uczuć głębokich, już z samego przyrodzenia towarzyszących owym ciemnym ideom, do moralnego udoskonalenia istoty ludzkiej i do pielęgnowania
Darmowe książki «Pamiętnik - Stanisław Brzozowski (na czym czytać książki elektroniczne .txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)