Pamiętnik - Stanisław Brzozowski (na czym czytać książki elektroniczne .txt) 📖
Krótki opis książki:
Pamiętnik Stanisława Brzozowskiego jest zapisem ostatnich dni życia znanego pisarza i krytyka, zmarłego w 1911 roku. Pośmiertne wydanie zostało przygotowane przez żonę, Antoninę Brzozowską, a redakcją zajął się Ostap Ortwin, przyjaciel autora. Tekst zawiera notatki i refleksje dotyczące lektur i fascynacji intelektualnych Brzozowskiego; zdaje także relację ze stosunków towarzyskich panujących w środowisku literackim, w którym się on obracał.
Pamiętnik został po raz pierwszy opublikowany w 1913 roku w Krakowie.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Stanisław Brzozowski
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Pamiętnik - Stanisław Brzozowski (na czym czytać książki elektroniczne .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Stanisław Brzozowski
dać po czapce). (https://phraseology.academic.ru/2979/%D0%94%D0%B0%D1%82%D1%8C_%D0%BF%D0%BE_%D1%88%D0%B0%D0%BF%D0%BA%D0%B5) [przypis edytorski]
43. eheu (łac.) — niestety. [przypis edytorski]
44. Łunaczarski, Anatolij Wasiljewicz (1875–1933) — pisarz i teoretyk rosyjskiego socjalizmu, który wraz z Gorkim odwiedził był Brzozowskiego we Florencji. [red. WL]. [przypis edytorski]
45. Русская школа не хороша, но эго ужь оставтѣ! (ros., daw. pisownia sprzed reformy 1918 r.) — Szkoła rosyjska nie jest dobra, ale ego proszę zostawić już w spokoju! [przypis edytorski]
46. Siengalewicz, Mikołaj — w latach 1874–1899 dyrektor wyższego gimnazjum w Lublinie, do którego Brzozowski uczęszczał. (Patrz Pamiętnik, wpis z dnia 5 I). [red. WL] [przypis redakcyjny]
47. incognito (łac.) — skrycie, tajnie, anonimowo. [przypis edytorski]
48. Koneczny, Feliks —- aluzja do artykułu dra Feliksa Konecznego, redaktora „Świata słowiańskiego”, pt. Teoria Grunwaldu. („Przegląd Powszechny”, 1910, lipiec). Artykuł ten znany był autorowi z przedruku w „Widnokręgach” z dn. 10 sierpnia 1910. Z. X–XII. Wzmianka o nim powtarza się jeszcze w Pamiętniku we wpisie z dnia 3 II. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
49. A right moral state of heart is the formal and scientific condition of a poetical mind (ang.) — Odpowiedni stan moralny serca jest formalnym i naukowym uwarunkowaniem poetyckiego umysłu. Cytat angielski, wzięty ze studium J. H. Newmana Poetry, with reference to Aristotles Poetics, w Essays critical and historical vol. I. p. 21. [red. WL]. [przypis edytorski]
50. mój tom o Newmanie — nad tomem o Newmanie pracował Brzozowski od roku, przeznaczając go dla wydawnictwa „Symposion”. Część rękopisu, obejmującą kilkadziesiąt stronic wstępu i sto kilkadziesiąt tłumaczenia, przysłał był nakładcy z końcem września 1910 r. Z pracy tej widocznie niezupełnie był zadowolony, skoro zamierzał ją zmienić wedle innego planu. [red. WL]. [przypis edytorski]
51. Vries, Hugo Marie de (1848–1935) — holenderski botanik i genetyk, badacz dziedziczności, twórca teorii mutacji. [przypis edytorski]
52. Dostojewski, Fiodor Michajłowicz (1821–1881) — rosyjski pisarz i myśliciel. [przypis edytorski]
53. Etyka — definicja patosu Etyki Barucha Spinozy, filozofa niderlandzkiego (1632–1677). [red. WL]. [przypis edytorski]
54. Sorel, Georges Eugene (1847–1922) — francuski myśliciel społeczny, socjolog i filozof, teoretyk narodowego syndykalizmu. [przypis edytorski]
55. Bergson, Henri (1859–1941) — francuski filozof, główny twórca intuicjonizmu. [przypis edytorski]
56. Buckle, Henry Thomas (1821–1862) — brytyjski filozof, historyk kultury i socjolog. [przypis edytorski]
57. Michajłowski, Nikołaj (1842–1904) — socjolog, publicysta i krytyk literacki. [przypis edytorski]
58. Haeckel, Ernst (1834–1919) — niemiecki biolog, filozof i podróżnik, zwolennik darwinizmu. [przypis edytorski]
59. Bierdiajew, Nikołaj Aleksandrowicz (1874–1948) — rosyjski filozof, jeden z największych myślicieli prawosławnych XX wieku. [przypis edytorski]
60. Проблемы идеализма (ros.: Problemy idealizmu) — Brzozowski naprawdopodobniej miesza dwie publikacje Nikołaja Bierdiajewa. W 1902 r. wydano zbiór artykułów Problemy idealizmu (https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D1%8B_%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%B0_(%D1%81%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B8%D0%BA)), w którym znajdował się artykuł Bierdiajewa dotyczący etyki, Этическая проблема в свете философского идеализма (Problem etyczny w świecie idealizmu filozoficznego, https://azbyka.ru/otechnik/Nikolaj_Berdyaev/sub-specie-aeternitatis/3). Książka o Michajłowskim nosiła tytuł Субъективизм и индивидуализм в общественной философии. Критический этюд о Н. К. Субъективизм и индивидуализм в общественной философии. Критический этюд о Н. К. Михайловском i ukazała się w 1901 r. w Sankt-Petersburgu. (http://www.odinblago.ru/subiekt_individ/) [przypis edytorski]
61. Schelling, Friedrich Wilhelm Joseph von (1775–1854) — niemiecki filozof, wybitny reprezentant klasycznego idealizmu. Chodzi prawdopodobnie o książkę Kuno Fischera Friedrich Wilhelm Joseph Schelling (Volume 6 di Son: Geschichte der neuern Philosophie, Bassermann, 1872). [przypis edytorski]
62. Fischer, Kuno Ernst Berthold (1824–1907) — niemiecki filozof i historyk filozofii. [przypis edytorski]
63. kawiarnia Udziałowa — warszawska mleczarnia-kawiarnia, działająca od końca XIX w. do zakończenia I wojny światowej; miejsce spotkań artystów, satyryków i literatów. [przypis edytorski]
64. Literatury Słowiańskie — chodzi prawdopodobnie o dzieło Adama Mickiewicza (1798–1855), pt. Literatura słowiańska: wykłady w Collège de France. [przypis edytorski]
65. Thode, Henry (1857–1920) — niemiecki historyk sztuki. [przypis edytorski]
66. Święty Franciszek — Thode zaopatrzył w przedmowę Fioretti św. Franciszka w przekładzie niemieckim, wydanym u E. Diederichsa w Jenie. Franciszek z Asyżu, właśc. wł. Giovanni di Pietro di Bernardone (1181 lub 1182–1226), założyciel zakonu franciszkanów, misjonarz, mistyk średniowieczny, święty Kościoła katolickiego. Kwiatki Świętego Franciszka (wł. I fioretti di san Francesco) to zbiór krótkich opowiadań o życiu św. Franciszka i jego towarzyszy. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
67. Democratic Vistas — Democratic Vistas, jeden rozdział z prozaicznych pism Walta Whitmana, poety północnoamerykańskiego, wydanych pod zbiorowym tytułem Specimen days and collect. Stanowi on ciekawy komentarz do twórczości Whitmana, w którym kreśli on ideał demokratycznej przyszłości Stanów Zjednoczonych. [red. WL]. [przypis edytorski]
68. Whitman, Walter a. „Walt” (1819–1892) — amerykański poeta i prozaik, jeden z prekursorów współczesnej literatury amerykańskiej. [przypis edytorski]
69. Krasiński, Zygmunt — o Krasińskim mówiłem bezlitośnie prawdopodobnie podczas swych wakacyjnych wykładów w Zakopanem, w r. 1905. Zygmunt Krasiński (1812–1859), jeden z największych poetów polskiego romantyzmu. [red. WL]. [przypis edytorski]
70. Whitman — o Whitmanie pisał Brzozowski, jak tu się wyraża, „niesprawiedliwie i sucho” w Legendzie Młodej Polski w rozdziale XII (Dusza samotna). [red. WL]. [przypis redakcyjny]
71. dix-huitième siècle (fr.) — osiemnasty wiek. [przypis edytorski]
72. Kasprowicz, Jan (1860–1926) — polski poeta, dramaturg, krytyk literacki i tłumacz. [przypis edytorski]
73. Taine, Hippolyte (1828–1893) — francuski filozof, psycholog, historyk sztuki i literatury oraz krytyk literacki. [przypis edytorski]
74. Askenazy, Szymon (1865–1935) — polski historyk, twórca lwowskiej szkoły historycznej. [przypis edytorski]
75. contra (łac.) — przeciw, przeciwko. [przypis edytorski]
76. Askenazy — aluzja do pięknego zresztą studium prof. Szymona Askenazego o Tainie, pomieszczonego w jego Studiach historyczno-krytycznych, a napisanego w przededniu śmierci Taine’a, jeszcze zimą 1892 r. Jedynie w rozdziale IV tego studium znaleźliśmy kilka luźnych, wytykających Taine’owi zbytek pesymizmu, uwag, wobec których aluzje Brzozowskiego mogłyby mieć uzasadnienie. (Patrz Studia historyczno-krytyczne. Wydanie drugie — przejrzane i poprawione. Kraków. 1893. Str, 332, 334 i 341). [red. WL]. [przypis redakcyjny]
77. PPS a. Polska Partia Socjalistyczna — polska partia polityczna o charakterze niepodległościowym, socjalistycznym i pracowniczym, założona w 1892 r. [przypis edytorski]
78. ND a. Narodowa Demokracja, a. endecja — polski ruch polityczny o ideologii nacjonalistycznej, powstały pod koniec XIX wieku. [przypis edytorski]
79. PD — prawdopodobnie literówka autora, chodzi raczej o SD (socjaldemokrację), lewicowy ruch społeczny wywodzący się z ruchu robotniczego. [przypis edytorski]
80. Carrel, Armand — Sainte Beuve pisze o Armandzie Carrelu w Causeries du Lundi, t. VI (wyd. Garnier-Frères); zacytowaną uwagę o stylu zawiera ustęp na str. 97–8 tejże książki. Ces termes abstraits et doctrinaires étaient alors reçus, et je ne les relève chez un des bons écrivains de l’école historique que parce que les chefs de cette école et lui-même se montraient alors de plus sévères contre les écrivains qui appartenaient à l’école qu’on appelait d’imagination, et qu’ils se considéraient par rapport à ceux-ci comme infiniment plus classiques. Mais employer ces termes désagréables et ternes, c’était aussi une manière bien sensible de ne pas être du siècle de Louis XIV (Te abstrakcyjne i doktrynalne terminy zostały następnie zaakceptowane i odnotowałem je u jednego z dobrych pisarzy szkoły historycznej, ponieważ przywódcy tej szkoły i on sam byli wtedy bardziej surowi wobec pisarzy należących do grupy, którą nazywali oni szkołą wyobraźni, i uważali samych siebie — w stosunku do przedstawicieli tej szkoły — za nieskończenie bardziej klasycznych. Ale używanie tych nieprzyjemnych i nudnych określeń było również bardzo subtelnym sposobem na to, by nie uchodzić za kogoś z wieku Ludwika XIV).Armand Carrel (1800–1836), publicysta francuski, wraz z Mignetem i Thiersem, główny w r. 1830 redaktor opozycyjnego pisma „National”, nieubłagany przeciwnik rządu i wyznawca zasad republikańskich, który bystrością umysłu i nieposzlakowanym charakterem górował w publicystyce swego czasu. Wydał również pisma zbiorowe Couriera. (patrz przypis w Pamiętniku z dnia 6 II). Jego Oeuvres politiques et litteraires wydali Littre i Paulin w 5 tomach w r. 1858. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
81. Ludwik XIV (1638–1715) — Ludwik XIV Wielki (fr. Louis XIV, Louis le Grand), Król Słońce (fr. le Roi-Soleil), król Francji i Nawarry w latach 1643–1715. [przypis edytorski]
82. systemat (daw.) — system. [przypis edytorski]
83. châtiée (fr.) — ukarana, ujarzmiona. [przypis edytorski]
84. żakowski — studencki, uczniowski. [przypis edytorski]
85. Nałkowska, Zofia (1884–1954) — polska pisarka, publicystka i dramatopisarka. [przypis edytorski]
86. requiescat (łac.) — fragment wyrażenia requiescat in pace (niech spoczywa w pokoju). [przypis edytorski]
87. in idea (łac.) — w zamyśle. [przypis edytorski]
88. vice versa (łac.) — odwrotnie, na odwrót, wzajemnie. [przypis edytorski]
89. Twardowski, Kazimierz (1866–1938) — polski filozof, psycholog i logik, twórca lwowsko-warszawskiej szkoły filozoficznej. [przypis edytorski]
90. eccolo (wł.)— tu: oto jest, proszę bardzo. [przypis edytorski]
91. Mahrburg, Adam (1855–1913) — polski filozof, psycholog, teoretyk nauki, pisarz i działacz pedagogiczny. [przypis edytorski]
92. Struve, Henryk a. Gąsiorowski, Florian (1840–1912) — polski filozof, psycholog, tłumacz i estetyk. [przypis edytorski]
93. Masonius — prawdopodobnie chodzi o Muzoniusza Rufusa (Gaius Musonius Rufus), rzymskiego filozofa neostoickiego (ur. ok. 30 r. n.e.), pozostającego pod wpływem filozofii cynickiej i skupionego mocno na praktyce. Uważał filozofię za użyteczną, o ile potrafi przejawić się w praktyce. [przypis edytorski]
94. Abramowski, Edward (1868–1918) — polski myśliciel polityczny, filozof, psycholog i socjolog. [przypis edytorski]
95. Daszyński, Ignacy (1866–1936) — polski polityk socjalistyczny, publicysta i pisarz polityczny. [przypis edytorski]
96. Gostomski, Walery — znany literat i krytyk warszawski, w przejeździe do Rzymu, odwiedził w tym czasie autora w jego mieszkaniu florenckim. W ustępie tym autor nawiązuje widocznie do rozmowy, jaką miał ze swym gościem. O odwiedzinach tych wspomina mi Brzozowski w liście znacznie późniejszym (z dn. 26 01 1911). „Mówił mi — dodaje — że pisał z powodu Legendy do „Sfinksa”, ale to, co mówił, było nudne i bez znaczenia. Naturalnie, że jeżeli nikt nie zajął się filozoficzną stroną Legendy, to tym bardziej Idee muszą być dla piszącego intelektu polskiego zjawiskiem zupełnie komicznie izolowanym”. [red. WL]. [przypis edytorski]
97. esprit d’escalier a. l’esprit de l’escalier (fr.) — trafna riposta, która przychodzi na myśl, kiedy jest już za późno. [przypis edytorski]
98. Żeromski, Stefan (1864–1925) — polski prozaik, publicysta, dramaturg. [przypis edytorski]
99. Żeromski, Stefan — o Żeromskim patrz jeszcze Pamiętnik, wpisy z dnia 21 I i 26 I. Sądzę, że stosunek Brzozowskiego do ostatniej fazy Żeromskiego twórczości był co najmniej chwiejny i to nie zawsze na jej korzyść. Dyskusję na ten temat kilkakrotnie przeprowadzaliśmy ze sobą ustnie, pisemnie i pośrednio przez osoby trzecie. Do niej to właśnie czyni Brzozowski aluzję. Ze swej strony starałem się Brzozowskiego nawrócić przeciwko Żeromskiemu. Nie zdaje mi się bowiem, aby sąd o twórczości tego pisarza, stanowiącego dziś dla postępowych i socjalistycznych kół polskich pewnego rodzaju tabu i palladium autoubóstwienia, musiał być zależny od poglądów społecznych i politycznych. Przeciwnie, mam to głębokie przekonanie, że na ustrój duchowy radykalnej młodzieży naszej obojga płci charakter i ton twórczości Żeromskiego wywiera wpływ rozkładczy, działając nań jak toksyna, co przecież nie może przyczyniać się do pozytywnego wzrostu i skutecznego napięcia tzw. rewolucyjnych kół w Polsce, które pod względem wstecznej formacji umysłowej i zacofanych metod myślenia wloką się dziś prawie na tyłach wszystkich innych obozów, istni maruderzy cywilizacji europejskiej, niepoprawne upiory romantyzmu. Że Żeromskiego można by uważać za najgłębiej, najsilniej, najodważniej czującego spośród żyjących pisarzy współczesnych — przeczyć nie odważyłbym się, ale klasycznie typowy, w spazmach, szlochach i sercowych palpitacjach rozmiłowany feminizm tego czucia i histeryczną erotykę jego rewolucjonizmu, tak daleką od męskiej gospodarki duchowej, a tak niebezpiecznie bliską efektownym pozom melodramatycznego heroizmu, mam prawo uważać za składnik w budowie zwycięskiej, dojrzałej, hartownej kultury narodowej co najmniej — niepożądany. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
100. Ortwin, Ostap (1876–1942) — właśc. Oskar Katzenellenbogen, polski dziennikarz i krytyk literacki, przyjaciel Brzozowskiego; redaktor Pamiętnika i autor części przypisów do tego tekstu. [przypis edytorski]
101. Zrębowicz, Roman — poeta, redaktor czasopisma literackiego „Krokwie”, na łamach którego publikowane były teksty Stanisława Brzozowskiego. [przypis edytorski]
102. Norwid, Cyprin Kamil (1821–1883) — polski poeta, prozaik, dramatopisarz, eseista, grafik, rzeźbiarz, malarz i filozof. [przypis edytorski]
103. Dawid, Władysław — przyjaciel autora, znany filozof i pedagog warszawski, były wydawca i redaktor tamtejszego „Głosu”, później „Przeglądu społecznego” i „Społeczeństwa”, których Brzozowski był jednym z najpłodniejszych współpracowników. Wspomina też o nim kilkakrotnie
Darmowe książki «Pamiętnik - Stanisław Brzozowski (na czym czytać książki elektroniczne .txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)