Wyżebrana godzina - Helena Janina Pajzderska (biblioteka cyfrowa za darmo TXT) 📖

Walunia z uśmiechem. — To jedno mnie też pociesza w tym, żem85 tak mimo woli popsuła państwu zakończenie wycieczki.

— Całe życie — powtórzyła Włoszka dziwnym głosem. — O! Tak signora, całe życie... Jakie to będzie piękne!

I raptem parsknęła śmiechem do urwanego łkania podobnym.

Teraz pani Walunia była już całkowicie stropiona. Ogarnęło ją poczucie, że stąpa po jakimś niepewnym gruncie, który wciąż zapada się pod nią. Ale dlaczego?

— Pani mi daruje — ozwała się nieznajoma po chwili milczenia — jestem czasem bardzo niemądra. Plotę sama nie wiem co. Ale to miasto tak na mnie działa. Och! To miasto!

I rzeczywiście, w miarę, jak tramwaj przebiegał coraz ruchliwsze ulice, dążąc w śródmieście, twarz jej posępniała i jakby starzała się w blaskach zapalanych latarni. Prowadziła wciąż rozmowę ze swoją sąsiadką, ale jakby zwalczając ogarniające ją roztargnienie, a ukradkowe spojrzenia, wybiegające spod jej powiek, stawały się coraz częstsze i coraz niespokojniejsze.

Pani Walunia nie mogła już tak szczegółowo śledzić tych zmian, gdyż zaczęło ją korcić niewytłumaczone zachowanie się męża. Chociaż w tramwaju czyniło się coraz przestronniej, a ona dawała mu znaki, aby usiadł przy niej, z widoczną chęcią przedstawienia go Włoszce, Tadeusz wstrząsnął tylko odmownie, głową i wycofał się zupełnie na platformę.

Tak dojechali do Piazza del Duomo86.

— Tu już kres naszej podróży — rzekła młoda kobieta, wstając. — Jeszcze raz dziękuję Pani z całego serca.

— Nie ma za co, nie ma za co — odpowiedziała Włoszka i dorzuciła ciszej, zmienionym głosem: — To ja raczej powinnam pani dziękować!

Oczy jej ze szczególnym wyrazem ogarnęły postać młodej polki. Mogło się wydać, że jej dziwnie ciężko rozstawać się z tą przygodną znajomą.

— Pani także wysiada? — zapytała pani Walunia.

— Tak. Tramwaj nie idzie dalej. I to także moje strony.

Mimo to nie ruszała się z miejsca.

Tamta wyciągnęła do niej rękę.

— Żegnam więc panią i życzę szczęścia na nowej drodze życia.

Oczy Włoszki zapłonęły błogością. Znowu wyglądała tak, jakby jakaś cudna muzyka pieściła jej uszy.

— Dziękuję, dziękuję bella signora87! — szepnęła.

Głos jej nieco chropowaty stał się w tej chwili przedziwnie miękkim i melodyjnym.

— Może się jeszcze kiedy spotkamy — dorzuciła pani Walunia serdecznie — Florencja taka mała, a my się wciąż włóczymy po ulicach.

Domawiając tych słów, uczuła, że ręka Włoszki, obejmująca wciąż jej dłoń, drgnęła gwałtownie, a na jej bladej twarzy wypiętnował się wyraz prawie przestrachu.

Nie zawtórowała życzeniu młodej Polki, przeciwnie, puściła szybko jej palce, szepcąc:

— Addio, signora, addio88!

Pani Walunia opuściła wagon niepowszednio zaintrygowana. U stopnia platformy czekał już na nią mąż i pomógł jej wysiąść. Spostrzegła, iż twarz drga mu od tłumionego śmiechu.

— Dusiek? Co ty wyrabiasz? — zapytała biorąc go pod rękę. — I czemu nie przyszedłeś, gdym kiwała na ciebie?

— Żebyś mnie przedstawiła twojej nowej przyjaciółce? — odpowiedział wciąż śmiejąc się. — Dziękuję uniżenie!

Raptem spoważniał.

— Wiesz, Waluchno, nie przypuszczałem, ześ taka pochopna do zawierania znajomości w tramwajach. To czasem może być niebezpieczne. Dobrze tu, gdzie nas nikt nie zna i — dodał z dumą — gdzie ja czuwam nad tobą...

— Ależ, Duśku, bo ty nie wiesz o niczym.

I zaczęła z wielkim przejęciem opowiadać mu swoją przygodę.

Słuchał uważnie, ale wprędce przerwał jej, pełen zapału obrońcy, któremu ta rola nie zdążyła się jeszcze naprzykrzyć:

— To łotr! Biedactwo moje! Czemuś mi nie powiedziała Waluto! Byłbym mu kości pogruchotał... Takie bydlę! On śmiał.

— Ja wiem, żebyś mu nie był tego darował... I dlatego właśnie... Ale słuchaj dalej.

Tym razem już jej nie przerwał, tylko uśmiechał się coraz filuterniej.

— Widzisz — kończyła tryumfująco — jaka to delikatna i dobra natura. Jakże miałam nie podziękować jej i nie porozmawiać.

— Zapewne... Ale...

— Tym bardziej, Duśku, że wzajemnie poczułyśmy do siebie jakąś sympatię. Bo nie umiem ci wypowiedzieć, z jaką ona przyjemnością rozmawiała ze mną.

— Wierzę... wierzę... Tylko czy ty wiesz, Waluś, kto ona?

— Jak to, kto ona? Alboż ty ją znasz, Duśku?

Spojrzała na męża zaniepokojona.

— Prawda, żeś ty już był we Florencji za kawalerskich czasów. A ona coś wspominała o dwóch Polakach znajomych... I tak się raptem zmieszała... Powiedz, może ty się w niej kochałeś?

Tadeusz parsknął rozbawionym śmiechem.

— Nie! Nie! Uspokój się mała zazdrośnico... Znam ją o tyle, o ile może ją znać z widzenia każdy kto wieczorami bywa na placu Wiktora Emanuela. Onegdaj nawet pokazywałem ci ją gdyśmy wracali do domu. Szła środkiem naszej ulicy. Pamiętasz? Tylko mój Dzieciuś ma trochę krótki wzrok. Widocznie to jej rewir.

Pani Walunia aż przystanęła:

— Duśku! Co ty mówisz? Przecież ona ma narzeczonego. Wychodzi niezadługo za mąż.

— Tak ci naopowiadała? Ach! Ty dzieciaku! Kocham cię jeszcze bardziej za tę twoją naiwność.

Pani Walunia obraziła się.

— Mój Duśku, bardzo cię proszę... Ja się właśnie umiem poznawać na ludziach. W domu wszyscy mi to przyznawali. I mama, i tatuś, i siostry... A przy tym to było takie widoczne, że oni się kochają!

— To jedno drugiemu nie przeszkadza.

— Duśku! Ty chyba żartujesz! Bo ja sobie wyobrażałam, że takie kobiety nie są zdolne kochać. A tamten?... On może nie wie, że ona... taka?

— Bądź spokojna. Wie doskonale.

— Jakże?... I mimo to?... Pamiętasz, tam na Monte Ceceri... jak jej sypał na głowę białe kwiaty. Wyglądali na taką poetyczną parę... Nic z tego wszystkiego nie rozumiem.

— Tym lepiej, Dzieciuś. — Nie zaprzątuj sobie tym głowiny.

— Ale kiedy mnie jej żal... Bo jeżeli on się z nią nie ożeni, a ona go kocha... Bo ona go bardzo kocha, Duśku. Przysięgłabym na to.

— Pocieszy się — odparł Tadeusz niedbale. — Zresztą, ręczę ci, że jej małżeństwo ani w głowie... Ot, tak. Plotła, bo jej to pochlebiano, że jej wierzysz.

— To zapewne dlatego nie odprowadzał jej do domu?... Wstydzi jej się. Prawda, Duśku?

— Bardzo możebne.

— Och! Biedna. Teraz już rozumiem, czemu tak posmutniała... Chociaż nie!... To niepodobna... Mnie by ostrzegł jakiś instynkt, jakiś wstręt, że to ”taka„. A to było przeciwnie... Nie! Duśku! Ty się chyba mylisz!

— No, no. Zobaczymy. Jeszcze ja ci ją pokażę.

W parę godzin później Tadeusz z żoną siedzieli przed wielką kawiarnią na placu Vittorio Emanuele, jak to bywało ich zwyczajem po zjedzeniu obiadu w pensjonacie.

Wieczór był prześliczny. Potoki księżycowego światła lały się z nieba; potoki przedrzeźniającej je elektryczności lały się z wielkich, lustrzanych okien kawiarni; a w tym podwójnym oświetleniu tonęły gęsto na asfalcie porozstawiane stoliki i pławili się obsiadający je goście. Muzyka wojskowa grała na placu; tłumy spacerujących przepływały jak gwarne i barwne fale, roznosiciele pism przenikliwymi głosami wykrzykiwali nazwy swoich dzienników. Dokoła stolików krążyły uśmiechnięte fioraje89 podsuwając gościom snopy róż i zaznaczając swe przejście smugą szkarłatu i woni.

Państwo Duśkowie byli w przepysznych humorach. Spotkali przypadkiem dobrego znajomego ze swoich stron, który był nawet drużbą na ich weselu i teraz siedzieli we trójkę przy jednym z najbardziej wysuniętych na plac stolików, jedząc granita90, wąchając róże i wybuchając co chwila tym łatwym śmiechem młodości i szczęścia, który tak prędko gubimy na gościńcu życia.

Rozochocony Tadeusz pomimo protestów pani Waluni opowiedział przyjacielowi jej dzisiejszą przygodę.

— I wyobraź sobie, Karolu — dodał z pewną przechwałką w głosie — że to moje anielstwo nie chciało wierzyć, jaka rybka ułowiła się w sieć jej niewinności.

— I jeszcze nie wierzę — odparła młoda kobietka energicznie potrząsając główką. — Zastanowiłam się nad tym i powtarzam. To niemożliwe! Dusiek się omylił!

On tymczasem aż podskoczył na krześle.

— No, to patrz, ty niewierna Tomassino! — zawołał.

Od środka placu, wprost na stolik, przy którym siedziało polskie towarzystwo, szły dwie kobiety, trzymając się pod ręce. Jedna wysoka, tęga blondyna zmysłowo tycjanowski typ: druga także wysoka, lecz kontrastowo smukła i kruczo-włosa. Ta druga... to była narzeczona z Fiesole.

Miała na głowie ten sam olbrzymi kapelusz z piórami i tylko pikowy kostium zmieniła na jedwabną, ostro cytrynowej barwy suknię, zdobną w błyszczące hafty i koronki. Wspaniałe boa z białych strusich piór otaczało jej obnażoną szyję; a z jego zwojów wychylała się jej ściągła twarz kamei, uróżowana, wyzywająco uśmiechnięta, niby ta sama, a przecież zupełnie inna. Obie szły elastycznym, rozchybotanym chodem, rozmawiając głośno z częstymi wybuchami śmiechu, i widoczną chęcią zwrócenia na siebie uwagi.

— I co powie teraz mój uparciuszek? — rzekł Tadeusz do żony.

Lecz ona nic nie powiedziała. Łyżeczka wypadła jej z ręki; różowe usta rozwarły się z lekka, a błękitne oczy z wyrazem zgrozy, zdumienia i wstrętu utkwiły w twarzy pięknej Włoszki.

W tej chwili spojrzenia ich spotkały się. I pani Walunia zobaczyła, jak tamta zbladła nagle pod różem, okrywającym jej policzki, jak ciężkie powieki, spod których wylatywały rakiety szybkich spojrzeń, opadły, łopocąc długimi rzęsami, a na ukarminowanych ustach zamarł banalny uśmiech, ustępując miejsca skurczowi nieopisanego bólu i zawstydzenia.

W momencie tym jakby zasłona jakaś rozdarła się przed oczyma pani Waluni. Ukazała jej się ta odwrotna karta życia, złożona z dziwnych powikłań i mętnych tragizmów, której istnienia nie domyślała się nawet ona, dla której białe było dotychczas na wskroś białym, a czarne na wskroś czarnym.

I oto sercem tej młodziutkiej istoty, szczęśliwej żony, czystej jak lilia kobiety, szarpnęła bezgraniczna, przemożna litość...

A gdy po chwili oczy tamtej podniosły się z wolna i spojrzały na nią trwożnie, jakby błagając o przebaczenie, ona uśmiechnęła się słodko i wobec tego całego wytwornego tłumu przesłała ulicznicy przyjazny ukłon swą złotowłosą główką.

Ale i z tamtą stało się coś dziwnego. Mogło się zdawać, iż niebo rozstąpiło się przed nią. Cudny wyraz zachwytu okolił jej usta, boleśnie przed chwilą skrzywione rysy, wyszlachetniały nagle, w oczach zamigotało i duże łzy, jak brylanty, zawisły na rzęsach.

I z tymi łzami, z wolna spływającymi na policzki, z całą przeistoczoną postacią, jakby kornie naprzód podaną, a jednocześnie z wyrazem nieopisanego tryumfu i uszczęśliwienia odkłoniła się młodej Polce.

Potem, szybko pociągnąwszy swą osłupiałą ze zdumienia towarzyszkę, zniknęła w tłumie.

Ale przy stolikach zauważono tę małą scenę i jakiś szmer rozszedł się dokoła. Oczy wszystkich gości zwróciły się na panią Walunię.

Tadeusz pochylił się ku żonie gniewny.

— Walo! Czyś ty oszalała?

Ona podniosła na niego promienne spojrzenie.

— Nie, Duśku. Tylko ta kobieta dała mi dowód takiej dobroci i delikatności uczuć, na jaki może nie zdobyłaby się niejedna z dam naszego świata. I dlatego nie mogę zapłacić jej za to niewdzięcznością i pogardą.

A widząc, że mąż wciąż siedzi zasępiony, położyła mu pieszczotliwie malutką dłoń na ręku i szepnęła miękko:

— Duśku! Najdroższy! Rozchmurz się. Ja cię tak bardzo kocham.

I Dusiek, jako będący w fazie, w której podobne dotknięcia i szepty posiadają władzę czarodziejskiej różdżki, nie tylko rozchmurzył się, ale wpadł w jak najlepszy humor.

Pod wpływem takiego nastroju zaproponował wspólną ”bumblerkę”91 z przyjacielem. Wzięli więc vetturę92, i pojechali na San Miniato i Plac Michel Angelo, by stamtąd popatrzeć przy księżycu na bajkowo uroczą panoramę Florencji.

A wracając wstąpili do pierwszorzędnej restauracji na kolację z Asti spumante93 i było już dobrze koło drugiej, kiedy wreszcie znaleźli się na swojej ulicy.

Noc, po ciepłym wieczorze uczyniła się, jak to często bywa we Florencji, bardzo chłodna. Tadeusz niepokoił się o żonę i co chwila poprawiał na niej troskliwie fałdy oszytej marabutami94 etoli, a ona tuliła się do jego boku i ten powrót pod wspólny dach, mający wnet osłonić ich pieszczoty i spoczynek, napełniał ich jakąś subtelną rozkoszą, którą oboje wyczuwali w sobie wzajemnie.

Ulica pięła się trochę pod górę i była w tej chwili zupełnie pusta.

Nagle, na środku jej, w pewnym oddaleniu, jakby spod ziemi ukazała się postać kobieca.

Widocznie musiała wyjść z jakiejś przecznicy i teraz zaczęła z wolna postępować naprzód z pochyloną głową, z rękoma zanurzonymi w kieszenie białego, trykotowego płaszcza, który obciskał jej smukłe kształty jak futerał.

Pomimo nowego przebrania, pani Walunia poznała ją natychmiast.

— To ona — szepnęła, pokazując ją mężowi.

— Może chcesz się z nią przywitać i zaprosić do nas na jutro na lunch? — zażartował Tadeusz.

— E, Duśku, daj pokój. Mnie jej żal. Ona musi być bardzo nieszczęśliwa. Patrz, jak wolno idzie, jaka zmęczona...

— Zwyczajnie, jak myśliwy, który się za zwierzyną nachodził — odparł Tadeusz niedbale.

Kobieta istotnie ledwo się wlokła. Jakiś niewidzialny ciężar zdawał się leżeć na jej ramionach i przytłaczać ją do ziemi.

Kroki idących trotuarem rozlegały się głucho w pustce pałaców, brzeżących obie strony wąskiej ulicy swą ponurą, minioną świetnością.

Ona jednak zdawała się ich nie słyszeć, tak samo, jak zdawała się nie widzieć, gdy tamci nadeszli i znaleźli się z nią na jednej linii. Tylko głowa jej pochyliła się jeszcze niżej, a ręce, zanurzone w kieszeniach, przycisnęły się instynktownie do bioder, jak gdyby uczuła raptem wielkie zimno.

Mimo to musiała ich poznać, bo zwolniła jeszcze kroku, a skoro ją minęli, szła za nimi wciąż w pewnym oddaleniu i przeprowadziła ich tak aż do drzwi wspaniałego ongi95 pałacu, dziś zamienionego na pensjonat, w którym mieszkali.

Nazajutrz pani Walunia otrzymała olbrzymi bukiet