Wyżebrana godzina - Helena Janina Pajzderska (biblioteka cyfrowa za darmo TXT) 📖
Zbiór opowiadań Heleny Janiny Pajzderskiej piszącej pod pseudonimem Hajota, reprezentantki okresu Młodej Polski, pokazuje zniuansowany obraz społeczeństwa, dając wgląd w życie różnych warstw społecznych. W niektórych opowiadaniach pojawiają się wątki fantastyczne zawierające element oniryzmu.
Zwraca uwagę opowiadanie Kwiat wyśniony. Z dużą wrażliwością opisana w nim została egzystencja najbiedniejszych oraz postępowanie lekarza, który, realizując swoją misję, opiekuje się śmiertelnie chorą osobą, zaspokajając zarówno potrzeby jej ciała, jak i duszy. Stara się umilić ostatnie chwile jej życia.
- Autor: Helena Janina Pajzderska
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Wyżebrana godzina - Helena Janina Pajzderska (biblioteka cyfrowa za darmo TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Helena Janina Pajzderska
Muszę już kończyć! Słyszę turkot powozu, którym panie moje pojechały na nieszpory; a jam został, aby pisać do Ciebie! Ach! Czemu ja pisać muszę! Czemu Ciebie coś po świecie pędzi, czemu nie możesz być świadkiem mego szczęścia? Jakiż idiota ze mnie! Tak mówię, jak gdyby to moje szczęście miało być czymś przejściowym... A ono przecież trwać będzie zawsze... zawsze... po ostatnie tchnienie mej piersi. Więc jeszcze się go napatrzysz! Prawda? Tylko im prędzej, tym lepiej. Ściskam Cię z całego, najwierniejszego Ci serca; a jeślim Ci był zawsze przyjacielem, to teraz w dwójnasób, bo gdyby nie te trzy filiżanki czarnej kawy... kto wie, jak byłoby się ułożyło życie moje. W błogosławionej chwili opowiedziałeś mi tę historię. I takim Ci wdzięczny; taki wdzięczny!... Jeszcze jeden uścisk.
Twój Albin
Jest godzina czwarta; ale krótki, grudniowy dzień uczynił z tej wczesnej pory zupełny wieczór.
W obszernej jadalni starego dworu, takiej co to karetą w cztery konie można by zawrócić, płonie wesoło ogromna, błyskawiczna lampa; a światło jej przez szklane frędzle jedwabnego, żółtego abażuru leje ciepłe strugi na rokokową porcelanę, stare, cenne kryształy i srebra stołowej zastawy, rozstawionej ze smakiem na śnieżnobiałym obrusie.
Pan Albin i jego żona kończą obiad siedząc naprzeciwko siebie przy zsuniętym na dwoje empirowym, okrągłym stole.
Stary służący, który jeszcze pana Albina dzieckiem pamięta, zmienia ostrożnie talerze, podaje półmiski, stąpając bez szelestu z wyrazem niemal ojcowskiego przywiązania na swej suchej, siwymi faworytami okolonej twarzy.
— Tutusiu! — odzywa się pani Albinowa.
— Co, Ptaszyno? — odpowiada pan Albin.
— Czarna kawa, jak zawsze w twoim gabinecie, prawda, Mziuta?
— Pytasz, Żongieleczku?
Z tej wymiany zdań poznać można, że młodzi małżonkowie znajdują się jeszcze w fazie specjalnego narzecza, poczerpniętego z zoologii, botaniki, mineralogii i dla nich jedynie zrozumiałych nazw i przydomków.
Zapewne, nadejdzie czas, kiedy zaczną sobie mówić po imieniu jak zwykli śmiertelnicy; dziś jednak, choć już kilka miesięcy upłynęło od ich ślubu, wydaje im się, że czas ten nigdy nie nastąpi.
— No, to chodźmy!
Pani Klara zrywa się od stołu. Gdyby była mniej zręczna, z pewnością zrzuciłaby coś i stłukła, lub rozdarła swój blado-niebieski, krepdeszynowy70 szlafroczek, tak bajecznie szybkie są jej ruchy. Pan Albin spogląda na nią z zachwytem. Ta jej nadzwyczajna żywość działa wciąż na niego elektryzująco. Nazywa ją też chętnie „Żywym Sreberkiem” lub „Rtęciątkiem”. I teraz też mówi.
— Tak Rtęciątku spieszno?
— A Nunce nie?
Młoda kobieta zarzuca mężowi obie rączki na ramię i przegina się zaglądając mu w oczy figlarnie. Pan Albin obejmuje w pół jej gibką kibić i tak przechodzą do gabinetu, gdzie obfity ogień na kominku, głębokie, miękkie fotele, puszysty dywan zaścielający całą posadzkę, i pozapuszczane u okien i drzwi grube portiery tworzą wymarzone zacisze dla poobiedniej sjesty. Na dworze śnieg pada gęsty i drobny, i wiatr poświstuje wśród bezlistnych gałęzi parkowych drzew, ale do tej jasnej, ciepłej ustroni żadne zewnętrzne odgłosy nie dochodzą.
Stary służący stawia na stole spirytusową maszynkę, śliczny serwisik do kawy na dwie osoby i zapaliwszy błękitny płomyk pod srebrną beczułką, wychodzi, dyskretnie drzwi za sobą zamykając.
Jeszcze portiera niezupełnie opadła, a już pani Klara siedzi na kolanach męża.
— Nareszcie! — szepcze, wtulając nosek w jego bujną czuprynę.
— Nareszcie! — powtarza pan Albin z najgłębszym przekonaniem i, odchyliwszy w tył złotowłosą główkę żony, wyciska na jej świeżych ustach długi pocałunek.
Można by pomyśleć, że byli rozłączeni lata całe. Tymczasem są wciąż razem pod tym starym dachem rodzinnego domu pana Albina. Ale w dzień on ma różne rachunki i korespondencje, i długie narady z rządcą na temat tych wszystkich ulepszeń, jakie z wiosną zamierza wprowadzić do gospodarstwa; ona krząta się po domu, odwiedza ochronkę, chorych we Wsi. Ta poobiednia godzinka jest ich wyłączną własnością i cieszą się nią zawsze jak dzieci.
— Kiciątko, nalej kawki — mówi pan Albin.
Ledwo to rzekł, już jedna z filiżanek, napełniona ciemnym, wonnym płynem, znalazła się w rączkach pani Klary pomiędzy ich młodymi twarzami. Oboje jednocześnie przykładają usta do jej brzegów i piją, patrząc sobie bliziuteńko w roześmiane oczy.
— Dobraaa? — pyta przeciągle pani Klara.
— Wyborna.
— Ale „inaczej” jeszcze lepsza.
— To prędko „inaczej”.
I znów usta ich łączą się ponad do połowy już wypróżnioną delikatną czareczką, która zaczyna leciutko dzwonić w paluszkach młodej mężatki.
— Boski napój! — odzywa się po długiem milczeniu pan Albin nieco zmatowanym głosem.
— Wiesz, Luńciuś — zaczyna pani Klara — taka jestem zła...
— Złotula moja! — wykrzykuje z zachwytem pan Albin. — I czego moje Zdzieblątko jest złe?... A to tak cudnie, gdy ono jest złe!
Wtem daje się słyszeć lekkie pukanie do drzwi.
— Co to znaczy? — dziwi się pan Albin, bo służba wie, że o tej godzinie nie wolno państwu przeszkadzać. — Kto tam?
— To tylko ja — odpowiada głos, którego brzmienie, acz stłumione fałdami portiery, nie pozostawia ani na chwilę w wątpliwości pana Albina. — Czy wolno?
— Zenio! — woła Albin, biegnąc ku drzwiom.
Wykrzyknikom, powitaniom, uściskom nie ma końca. Pan Albin, rozpromieniony, z dumą dopełnia prezentacji:
— Mój najlepszy przyjaciel! Moja ukochana żona!
Starszy mężczyzna ujmuje w obie dłonie podaną sobie rączkę; wyczuwa jej szczery, ciepły uścisk i, spojrzawszy w świeżą jak jutrzenka twarzyczkę, w czyste, błękitne oczy, nabiera przekonania, że jego młody przyjaciel nie pomylił się w wyborze.
— Aleś nam spadł, jak z nieba! — woła pan Albin. — Na taką zadymkę! Pewnieś zziębnięty?
— I głodny — dorzuca pani Klara. — Zaraz...
Ale pan Zenon zatrzymuje ją.
— Nie, nie, droga pani! Niczego mi teraz nie trzeba, prócz waszego towarzystwa.
— Napij się pan przynajmniej czarnej kawy — zaprasza pani Klara. — Gorąca.
— Oto czysta filiżanka: jakby czekała na ciebie — dorzuca pan Albin.
— Chętnie — odpowiada pan Zenon z uśmiechem. — Ale któreś z państwa nie dzieli widocznie mego amatorstwa do czarnej kawy?
— Dlaczego? — pyta pani Klara naiwnie.
— Bo widzę, że tylko jedna filiżanka jest w użyciu.
— Ach! Bo my... — zaczyna pani Klara i urywa raptem, oblewając się ponsem.
Pan Albin wybucha śmiechem.
— Bo my, Zeniu... — chce kończyć, ale młoda kobieta pośpiesznie zasłania mu rączką usta.
— Nie, Nunku! Wstydź się! Jak można!...
— Co my? Co my? — podchwytuje pan Zenon, wpół ubawiony, wpół jakby rozrzewniony, spoglądając na promieniejącą szczęściem parę.
— Bo my pijemy kawę zawsze z jednej filiżanki — wykrztusza pan Albin po przez paluszki żony.
— Brawo! — woła pan Zenon. — Brawo! To pozwólcież staremu usiąść tu, przy was, i bądźcie z nim, jak gdyby go nie było. Doprawdy, warto z tak daleka przyjechać, aby na coś podobnego popatrzeć. Niech żyje czwarta filiżanka czarnej kawy!
Cudny, wrześniowy dzień, jeden z tych, które w jakąś wyśnioną czarę piękna zamieniają Florencję i jej okolice, miał przed sobą nie więcej już jak godzinę życia.
Z wzniesienia, na którym stoi klasztor Franciszkanów w Fiesole, a nieco niżej kościół św. Aleksandra, słynny swymi piętnastu starożytnymi kolumnami i swoją bella veduta71 na całą dolinę Florencji i wynurzające się z poza Monte Albano szczyty Alp Apuańskich, zbiegało szybko dwoje młodych ludzi.
Spędzili większość dnia, błąkając się wśród starych, etruskich murów, strzegących tego dziwnie uroczego zakątka italskiej ziemi i chcieli jeszcze na zakończenie napaść oczy widokiem rozpoczynającej się glorii zachodu słońca, dla której taras owego kościoła jest takim właśnie nadzwyczajnym punktem obserwacji, teraz zaś śpieszno im było bardzo.
A choć w tym pośpiechu żadne z nich nie miało czasu na najprzelotniejszą nawet pantomimę miłosną, o! Z tych niesłychanie dyskretnych, po których jednak od pierwszego rzutu oka można w miejscach publicznych poznać młodą parę, odbywającą podróż poślubną, było w nich nie mniej coś nieuchwytnego, co świadczyło, że należą do tej interesującej kategorii turystów.
Trudniej przedstawiała się sprawa ich narodowości. Oboje byli kontrastowo dobrani, urodziwi i bardzo młodzi. Ona zwłaszcza, jasna blondynka, wyglądała prawie na pensjonarkę w swym krótkim, popielatym kostiumie i małym kapelusiku, omotanym popielatymi zwojami gazowego welona, którego pastelowy ton uwydatniał subtelnie świeżość ładnej, biało-różowej twarzyczki i błękit roześmianych, ciekawością i uciechą życia jaśniejących oczu.
Mężczyzna przedstawiał piękny, ale dosyć kosmopolityczny typ dobrze zbudowanego szatyna o znacznie jaśniejszym, mahoniowego odcienia wąsie i orzechowych oczach.
Że na dwoje mieli tylko jednego Baedeckera72, przeto nie mogli być Anglikami; że zaś tego Baedeckera wraz z jego okrywką niósł on, nie ona, to dowodziło jasno, że ojczyzną ich nie są Niemcy. Francuzi i Hiszpanie nie podróżują, mogli więc to być jedynie Słowianie.
Jakoż w połowie stromej i niewygodnej uliczki S. Francesco młodziutka kobieta, potykając się o jej śpiczaste kamienie, zawołała zdyszanym głosem po polsku:
— Spóźnimy się! Duśku! Zdaje mi się, że już słyszałam sygnał.
— Ależ nie, nie — uspokajał mąż. — Nie denerwuj się, Waluś!
— Przecież to ostatni tramwaj!
— I cóż stąd? Są tu hotele. W ostatecznym razie zanocujemy.
— Ach! Duśku! Jakże? Bez rzeczy? I w pensjonacie niepokoiliby się o nas. A to tacy dobrzy ludzie ci nasi patronowie73! Ja ich tak lubię.
— Ty wszystkich lubisz, kociaku — roześmiał się mąż.
— O! Wcale nie! — zaprotestowała z żywością, jak gdyby przeciwko ciężkiemu zarzutowi. — Wcale nie... Na przykład, te... okropne kobiety, które mi pokazywałeś! Mam do nich wstręt.
— A jesteś ich ciekawa! Ciągle się o nie wypytujesz!
— To swoją drogą! Ale ich nie cierpię. A ty jesteś brzydki, bo mi dokuczasz.
Tak przekomarzając się urywanymi zdaniami, wpadli na obszerny plac Mino przed katedrą i przebiegli wzdłuż szeregu straganów z wyrobami ze słomy florenckiej.
Wnet zawirowała dokoła nich żółta chmura woreczków, wachlarzy, ramek, lecz oni przedarli się mężnie przez ten zwał natarczywie zachwalanego i wpychanego im towaru.
Tramwaj istotnie tylko co miał ruszyć i jako ostatni w dniu był oblężony. Jedno wszakże miejsce u samego wejścia znalazło się niezajęte, a raczej miał je już zająć opasły, szpakowaty Włoch, lecz pan Dusiek tak zręcznie zamanewrował, że nim tamten namyślił się opuścić swe ciężkie kształty na ławkę, już siedziała na niej, wśrubowana do środka, pod jego ramieniem, młoda mężateczka.
— A ty, Duśku? A ty? — pytała niespokojnie.
— Postoję. Będę miał lepszy widok. Nie troszcz się o mnie, Kotula.
Uścisnął tkliwie jej drobną rączkę i cofnął się w głąb platformy, zapchanej już pasażerami. Konduktor w energiczny sposób spędził czepiających się jej rozpaczliwie maruderów, szarpnął za dzwonek i tramwaj zaczął łukowatymi zakosami spadać w dół po twardym jak granit gościńcu, którego mleczną białość zaróżowiła wychylająca się zza wzgórz albańskich łuna zachodu.
Tymczasem Włoch spojrzał na swe niedoszłe miejsce, jak kot odsądzony od mleka, a że na przeciwległej ławce, dzięki chudości zajmujących ją osób, widniał jeszcze jakiś skrawek wolnej przestrzeni, przylepił się do niej bokiem, po czym, odsapnąwszy, wydobył ohydne, włoskie cygaro i zapalił je z flegmą.
Tak się złożyło, że w tramwaju, zapełnionym samą miejscową publicznością, nikt na to nie zwrócił uwagi; lecz pani Walunia przycisnęła skwapliwie chusteczkę do swego małego noska i obejrzała się niespokojnie.
Widocznym było, że dym tego cygara jest jej wstrętnym i że szuka swego naturalnego opiekuna, aby ją z tego kłopotu wybawił.
Lecz naturalny opiekun był niewidzialny w tłoku platformy.
Natomiast zjawił się konduktor, odbierający bilety od pasażerów.
Młoda kobieta zdobyła się na odwagę.
— Panie konduktorze, czy to wolno palić w tramwaju? — zapytała bardzo dobrą włoszczyzną.
— Oczywiście, że nie — odparł prędko konduktor.
— A jednak ten pan pali...
Konduktor spojrzał.
— Pan nie ma prawa siedzieć w ten sposób z cygarem, czy bez — rzekł ostro. — Tu nie ma miejsca. Proszę wyjść na platformę.
Włoch, ociągając się, usłuchał, ale przy wyjściu obrzucił swoje vis-à-vis74 wprost nienawistnym spojrzeniem. Stanowczo miał pecha do tego popielatego kapelusika, który mu już po raz drugi krzyżował plany.
Za to serduszko czupurnej kobietki wezbrało dumą.
— Muszę opowiedzieć Duśkowi, jak sobie doskonale sama daję radę — pomyślała.
Radość ta jednak nie była długotrwała.
Włoch umieścił się tuż przy drzwiach i palił w dalszym ciągu swoje cygaro, co, jako stojącemu na platformie, było dozwolone, ale on pragnął się jeszcze zemścić. Zaciągał się więc, jak mógł najsilniej, po czym szybkim ruchem, wsadzając głowę do środka, puszczał kłęby dymu pod rondo biednego, popielatego kapelusika. Zabawka ta trwała czas jakiś, ku tajemnemu zadowoleniu pewnej części współjadących. Po akcencie poznali cudzoziemkę i cieszyło ich, że jednak rodak wziął górę.
Ona bowiem już nie protestowała. Gburowaty Włoch przejmował ją teraz
Uwagi (0)