Cyrano de Bergerac - Edmond Rostand (gdzie czytac ksiazki txt) 📖
Jedna z najpopularniejszych sztuk francuskiego teatru i najbardziej znana sztuka Rostanda, już od premiery spotkała się z entuzjastycznym przyjęciem publiczności. Po zakończeniu spektaklu zachwyceni widzowie zgotowali autorowi dwudziestominutową owację na stojąco, aktorów wywoływano przed kurtynę ponad czterdzieści razy. W ciągu wieczora Rostand stał się bohaterem narodowym, sztukę w tej samej obsadzie grano dwieście razy z rzędu, w ciągu kolejnych lat w nieco zmienionym składzie wystawiono ją ponad sześćset razy. Opublikowane w ciągu roku wydanie książkowe rozeszło się w niezwykłej liczbie dwustu tysięcy egzemplarzy. W uznaniu zasług Rostand otrzymał najwyższe francuskie odznaczenie, order Legii Honorowej, a następnie został wybrany do Akademii Francuskiej, stając się najmłodszym w historii członkiem tego gremium.
Z równie gorącym przyjęciem Cyrano de Bergerac spotkał się wśród publiczności innych krajów. Już po kilku miesiącach sztuka miała swoje premiery za granicą, od tamtej pory była grana na niemal wszystkich scenach świata, wielokrotnie przenoszona na ekran, miała także swoje wersje radiowe.
Cyrano de Bergerac to dumny i waleczny Gaskończyk, mistrz fechtunku, znany z ciętego słowa, utalentowany poeta i muzyk. Znany jest także z przeczulenia na punkcie swego zbyt długiego nosa, gotowości, by rzucić wyzwanie każdemu, kto choćby wspomni o tej części ciała. Kocha się w swojej pięknej kuzynce, Roksanie, ale ukrywa to uczucie, uważając się za mało atrakcyjnego, obawia się odtrącenia. Wkrótce ukochana umawia się z nim na spotkanie…
- Autor: Edmond Rostand
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Cyrano de Bergerac - Edmond Rostand (gdzie czytac ksiazki txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Edmond Rostand
1. Coquelin, Benoît-Constant (1841–1909) — słynny aktor francuski, odznaczony Legią Honorową; współpracował w tworzeniu sztuki Cyrano de Bergerac i zachęcał autora do stworzenia postaci odpowiedniej dla siebie; jako wykonawca roli Cyrana podczas premiery, 28 grudnia 1897 w Theatre de la Porte Saint-Martin w Paryżu, odniósł wielki sukces; w 1900 występował w Londynie i w USA, grając na Broadwayu Cyrana z Sarą Bernhard jako Roksaną; w tym samym roku zagrał swoją jedyną rolę kinową, w zaprezentowanym na Wystawie Światowej w Paryżu dwuminutowym filmie Clémenta Maurice’a Cyrano de Bergerac, przedstawiającym scenę pojedynku (film ten, ręcznie kolorowany i zsynchronizowany z nagraniem dźwiękowym z woskowego wałka, jest uważany za pierwszy w historii film z kolorem i z dźwiękiem); w roli Cyrana Coquelin wystąpił kilkaset razy. [przypis edytorski]
2. egzemplarzów — dziś popr. forma D. lm: egzemplarzy. [przypis edytorski]
3. przeto (daw.) — więc, zatem. [przypis edytorski]
4. rozwielmożniony — o zjawiskach negatywnych: rozpanoszony, nagminny. [przypis edytorski]
5. spółczesny (daw.) — współczesny. [przypis edytorski]
6. poglądać (daw.) — spoglądać, patrzeć. [przypis edytorski]
7. à outrance (fr.) — do przesady. [przypis edytorski]
8. Trzej muszkieterowie — popularna powieść o muszkieterach francuskiej gwardii królewskiej, autorstwa Aleksandra Dumasa, wyd. w 1844. [przypis edytorski]
9. poetyckim jest — dziś raczej: jest poetyckie. [przypis edytorski]
10. Pamiętniki kardynała de Retz — napisane przez Jean-François Paula de Gondi (1613–1679), kardynała de Retz, uczestnika Frondy, cenione ze względu na opisy wydarzeń i portrety postaci historycznych. [przypis edytorski]
11. Fronda — ruch polityczny we Francji w latach 1648–53 występujący przeciwko absolutyzmowi i rządom kardynała Mazariniego, pełniącego funkcję pierwszego ministra. [przypis edytorski]
12. Mazarin, Jules, właśc. Giulio Raimondo Mazzarini (1602–1661) — fr. polityk, następca kardynała Richelieu. Pochodził z Włoch, przybył do Francji jako nuncjusz papieski. Faktycznie rządził Francją jako pierwszy minister, kiedy król Ludwik XIV był jeszcze dzieckiem; dążył do wzmocnienia monarchii absolutnej kosztem przywilejów arystokracji; zmodernizował skarb państwa; zwolennik merkantylizmu. [przypis edytorski]
13. Déroulède, Paul (1846–1914) — francuski poeta, dramaturg i polityk, współzałożyciel prawicowej nacjonalistycznej Ligi Patriotów, dążącej do rewanżu za przegraną wojnę francusko-pruską; podczas zamachu stanu w 1889 bezskutecznie próbował nakłonić gen. Boulangera do marszu na pałac prezydencki; w 1899 po pogrzebie prezydenta Faure próbował nakłonić Rogeta i jego oddziały do zamachu stanu, został aresztowany i wygnany. [przypis edytorski]
14. Rochefort, hrabia — fikcyjna postać stworzona przez pisarza Aleksandra Dumasa, bohater powieści Trzej muszkieterowie oraz Dwadzieścia lat później, szpieg kardynała Richelieu oraz główny antagonista muszkieterów, później przyjaciel d’Artagnana. [przypis edytorski]
15. Zola, Émile (1840–1902) — francuski pisarz, główny teoretyk i przedstawiciel naturalizmu. W 1898 zaangażował się w obronę Alfreda Dreyfusa, francuskiego oficera niesłusznie oskarżonego o zdradę, publikując na pierwszej stronie paryskiego dziennika „L’Aurore” artykuł J’Accuse!... (Oskarżam!), zarzucając władzom antysemityzm i działania niezgodne z prawem. [przypis edytorski]
16. toute proportion gardée (fr.) — zachowując wszelkie proporcje. [przypis edytorski]
17. zamieszczają oni na końcu drugiego tomu objaśniające przypiski — w niniejszym wydaniu, jednotomowym, zamieszono je w formie przypisów z odsyłaczami w tekście. [przypis edytorski]
18. szwoleżer — żołnierz lekkiej kawalerii. [przypis edytorski]
19. pasztetnik (daw.) — człowiek zajmujący się przyrządzaniem potraw pieczonych w piecu, szczególnie ciast (cukiernik). [przypis edytorski]
20. fajfer — w dawnym wojsku muzyk przygrywający na piszczałce. [przypis edytorski]
21. subretka (z fr.) — pokojówka; także: typ postaci sprytnej służącej występującej w komedii. [przypis edytorski]
22. skrzypiciel (daw.) — skrzypek. [przypis edytorski]
23. obojej płci — dziś: obojga płci. [przypis edytorski]
24. Arlekin (z wł.) — postać sprytnego i zakochanego sługi z commedia dell’arte z końca XVII wieku. [przypis edytorski]
25. kandelabr — duży, ozdobny, wieloramienny świecznik stojący. [przypis edytorski]
26. pająk — tu: wieloramienny żyrandol zawieszany u sufitu sal bawialnych, świetlic i innych większych pomieszczeń. [przypis edytorski]
27. rajtar — średniozbrojny żołnierz konny, posługujący się w walce głównie bronią palną. [przypis edytorski]
28. sold — dawna moneta francuska, warta 1/20 liwra, czyli 12 denarów. [przypis edytorski]
29. muszkieter — żołnierz oddziałów specjalnych francuskiej gwardii królewskiej w XVII- i XVIII-wiecznej Francji; formacja ta była uzbrojona m.in. w muszkiety, długą broń palną ładowaną od wylotu lufy, stąd nazwa. [przypis edytorski]
30. floret — broń szermiercza z elastyczną, wąską, czworograniastą klingą. [przypis edytorski]
31. sztych — pchnięcie bronią białą. [przypis edytorski]
32. tusz (z fr. touche: dotknięcie) — w szermierce: trafienie przeciwnika. [przypis edytorski]
33. żołądź — tu: trefl, jeden z kolorów w grach karcianych. [przypis edytorski]
34. tuz (daw.) — w grach karcianych: as, najsilniejsza karta. [przypis edytorski]
35. Burgundzki Hotel — Sala, do której nas tu wprowadza autor, historyczną jest i zawdzięcza swą nazwą dawnemu pałacowi książąt Burgundii, który jednak po wygaśnięciu tego domu (r. 1477) został rozebrany. Z całego budynku pozostała tylko szopa służąca do gry w piłkę, która w XV wieku bractwom kościelnym do przedstawień pasyjnych była wynajmywaną. W r. 1640 dzierżawiła ją trupa, zwana les comediens de l’Hôtel de Bourgogne, która dzisiejszej Comedie-Française dała początek. Tłumacz pozostawił sali tej historyczną jej nazwę: Hôtel de Bourgogne, gdyż o pałacu w tych warunkach mowy być nie może. [przypis tłumacza]
36. Rotrou, Jean (1609–1650) — fr. dramaturg i poeta; od 1632 pisał sztuki dla aktorów występujących w Hôtel de Bourgogne. [przypis edytorski]
37. Corneille, Pierre (1606–1684) — fr. dramatopisarz, zwany ojcem tragedii francuskiej, doprowadził do odrodzenia teatru i przywrócenia antycznej zasady trzech jedności; jego największe dzieła to Cyd (1636) i Andromeda (1650). [przypis edytorski]
38. farandola — ludowy taniec z Prowansji, tańczony grupowo, w formie korowodu. [przypis edytorski]
39. zbytki (daw.) — figle, żarty. [przypis edytorski]
40. andrus (daw.) — łobuziak, psotnik. [przypis edytorski]
41. doliniarz (środ.) — złodziej kieszonkowy. [przypis edytorski]
42. Baro, Balthazar (1596–1650) — fr. poeta, dramatopisarz; autor m.in. sielankowej sztuki La Clorise, pastorale, dedykowanej kardynałowi Richelieu adaptacji epizodu z powieści Astrea, której premiera miała miejsce w Hôtel de Bourgogne w 1631. [przypis edytorski]
43. talar — duża moneta srebrna, bita w Europie od XV w. [przypis edytorski]
44. sikor (gw. przestępcza) — zegarek, naszyjnik. [przypis edytorski]
45. orszada — słodki napój migdałowo-mleczny. [przypis edytorski]
46. limonada (daw.) — lemoniada. [przypis edytorski]
47. „margrabiowie” — „Margrabiami” zwano podówczas to, co dziś gommeux [fr.: fircyk, modniś; red. WL] nazywają. Arogancja ich służyła Molierowi i innym pisarzom często za cel złośliwej satyry. [przypis tłumacza]
48. łyk (daw.) — pogard.: mieszczanin. [przypis edytorski]
49. Talia (mit. gr.) — muza komedii. [przypis edytorski]
50. waćpan — forma skrócona zwrotu grzecznościowego: waszmość pan. [przypis edytorski]
51. kryza — kolisty marszczony kołnierz, noszony w XVI–XVII w. [przypis edytorski]
52. Akademia — Akademia Francuska, instytucja założona w 1635 r. przez kardynała Richelieu, mająca na celu dbanie o dobro języka francuskiego. Członków Akademii jest zawsze 40, ich kadencje są dożywotnie. [przypis edytorski]
53. „wykwintnisie” — czyli raczej „wybrednisie” (les précieuses) tak powszechnie były nazywane damy hołdujące wybrednemu a przesadnemu wykwintowi w strojach, mowie i układzie, a należące do towarzystwa sławnej margrabiny de Rambouillet, w której salonach zbierała się cała ówczesna rodowa i umysłowa śmietanka. Nazywana przez sławną Ninon de l’Enclos „jansenistkami miłości”, a wyśmiane przez Molièra i Boileau z powodu swej przesady, nie zasługiwały one jednak na to lekceważenie, gdyż bądź co bądź był pałac (Hotel) Rambouillet ogniskiem i kołyską wykwintnego obyczaju. Nie należy zresztą zapominać, że panie de Sevigné i de Lafayette zaliczały się także do wybredniś. [przypis tłumacza]
54. bogdanka (daw.) — ukochana. [przypis edytorski]
55. waść — skrót od daw. formy grzecznościowej: wasza miłość. [przypis
Uwagi (0)