Żaby - Arystofanes (baza książek online TXT) 📖
Krótki opis książki:
Ze śmiercią Eurypidesa Ateńczycy stracili ostatniego ze swoich wielkich tragików. Kto mógłby ich zastąpić? Nikt z żyjących. „Dobrzy bowiem pomarli, żywi nic nie warci”. Dionizos, bóg winorośli i opiekun sztuki teatralnej, wyrusza ze swym wygadanym sługą Ksantiasem do krainy zmarłych. Zamierza sprowadzić na ziemię mistrza tragedii. Wybór okazuje się niełatwy. Czy zabrać Ajschylosa, autora sztuk monumentalnych i koturnowych, czy też Eurypidesa, przedstawiającego tradycyjnych bohaterów i bogów jak zwykłe postacie dnia codziennego?Okraszona plebejskim humorem sztuka najwybitniejszego ze starożytnych komediopisarzy greckich.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Arystofanes
- Epoka: Starożytność
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Żaby - Arystofanes (baza książek online TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Arystofanes
znana z pięciu rzek podziemnej krainy zmarłych, wypływająca ze stromej skały; według autorów rzym. stanowiła (razem z Acheronem lub samodzielnie) granicę pomiędzy światem żywych a królestwem umarłych. [przypis edytorski]
129. Acheron a. Acheront (mit. gr.) — jedna z rzek podziemnej krainy zmarłych. [przypis edytorski]
130. Kokytos (mit. gr.) — jedna rzek podziemnej krainy zmarłych, dopływ Acheronu. [przypis edytorski]
131. Tartessos — półmityczne staroż. portowe miasto i region na południu Płw. Iberyjskiego, słynące z bogactw centrum handlu metalami. Dla staroż. Greków Tartessos, położone za Cieśniną Gibraltarską, na brzegu Oceanu, znajdowało się na krańcach świata. [przypis edytorski]
132. Gorgony (mit. gr.) — trzy siostry-potwory, przedstawiane ze skrzydłami, ostrymi kłami i szponami oraz wężami zamiast włosów. [przypis edytorski]
133. Tejtrasja (gr. Τείθρας) — jedna ze staroż. gmin ateńskich (demów), położona ok. 20 km na wsch. od Aten, na terenie ob. miasta Pikermi. [przypis edytorski]
134. skurczybyk z Melity — w Melite, zachodnim krańcu Aten, była sławna świątynia Heraklesa, z posągiem znanym powszechnie, dłuta jednego z Fidiaszowych uczniów, Ageladasa. [przypis tłumacza]
135. pomnieć (daw.) — pamiętać. [przypis edytorski]
136. waszeć (daw.) — skrócona forma grzecznościowa: waszmość, tzn. wasza mość, wasza miłość. [przypis edytorski]
137. majcher (gw.) — nóż. [przypis edytorski]
138. Kleon — Kleon „garbarz” odegrał po śmierci Peryklesa bardzo ważną rolę w Atenach: wojnę ze Spartą prowadził na ogół zwycięsko, ale jego krwiożerczość względem sprzymierzeńców oraz niskie, ochlokratyczne zapędy usposobiły doń źle Arystofanesa. Przeciw niemu wymierzona jest komedia tegoż autora pt. Rycerze. [przypis tłumacza]
139. Hyperbolos — również demagog, ale o bardzo małym znaczeniu. Obaj już nie żyją, więc w Hadesie trudnią się, jak ongi na świecie, pieniactwem i tu również są trybunami motłochu. [przypis tłumacza]
140. sprościć — wyprostować. [przypis edytorski]
141. kielce — kły. [przypis edytorski]
142. Archedemos — wspomniany powyżej wichrzyciel. [przypis edytorski]
143. prawy (daw.) — prawdziwy. [przypis edytorski]
144. poszkapić się (pot.) — nie podołać czemuś a. pomylić się w czymś. [przypis edytorski]
145. nahajka — skórzany bicz z krótką rączką. [przypis edytorski]
146. dwaj draby w strojach scytyjskich — w staroż. Atenach miejskie siły porządkowe stanowił oddział Scytów, członków koczowniczego ludu z płd. Ukrainy i Krymu. [przypis edytorski]
147. łoza — długa gałązka, zwłaszcza wierzbowa, witka; tu: chłosta. [przypis edytorski]
148. sam tu! (daw.) — chodź tu! podejdź! [przypis edytorski]
149. ciura (daw.) — pachołek, sługa wojskowy. [przypis edytorski]
150. Tylko go nie bij młodym cybuchem cebuli! — w Atenach straszono pieszczochów i pieszczoszki, dzieci małe, obiciem zielonymi cybuchami (pędami czosnku lub cebuli). [przypis tłumacza]
151. zeznał do oczu — zeznał przed czyimiś oczami, tj. w obecności jakiejś osoby. [przypis edytorski]
152. zasię (daw.) — wara, precz. [przypis edytorski]
153. dyć (gw.) — przecież. [przypis edytorski]
154. jestli (daw.) — jeśli. [przypis edytorski]
155. na przemiany — dziś: na przemian. [przypis edytorski]
156. Dijomia, dziś popr.: Diomeja (gr. Διόμεια) — podmiejska gmina ateńska ze świątynią Heraklesa, gdzie na przełomie lipca i sierpnia obchodzono święto upamiętniające jego śmierć. [przypis edytorski]
157. Fersefatta — Persefona, żona Plutona. [przypis tłumacza]
158. Kleofont — por. Wstęp. [przypis tłumacza]
159. raić — doradzać, polecać. [przypis edytorski]
160. poucza i powabia — Kazania Świętokrzyskie [„pobudza, ponęca i powabia”; red. WL]. [przypis tłumacza]
161. Frynich — Frynichos tu wspomniany nie ma nic wspólnego z współzawodnikiem Arystofanesa w komedii, ani z Frynichosem, tragikiem starej szkoły sprzed Ajschylosa. Jest to Ateńczyk bardzo wpływowy, przewrotny demagog, przeciwnik Alkibiadesa, potem ogłoszony przez lud zdrajcą i na rynku w Atenach zabity. (Tukidydes, Wojna peloponeska 8, 92). [W wyniku spisku i zamachu stanu w 411 na krótko obalono demokrację; rządy przejęła oligarchiczna Rada Czterystu, w skład której wchodził radykał Frynichos; skrajni oligarchowie z Rady Czterystu za cenę utrzymania władzy byli gotowi poddać miasto Spartanom; red. WL]. [przypis tłumacza]
162. Niewolnicy, co raz poszli w święty bój / Są panami na platejskich prawach — niewolnikom, którzy brali udział w bitwie pod Arginuzami, darowano wolność oraz, jak wskazuje tekst, przyznano ograniczone prawa obywatelskie, takie jak w 427 nadano uciekinierom z Platejów, po zburzeniu tego miasta przez Spartan. [przypis edytorski]
163. Kleigenes — o Klejgenesie niewiele dowiedzieć się można. Przyjaciel Kleofonta, był czynny przy wypędzeniu Alkibiadesa (407), działał przeciw zawarciu pokoju, nadto jako właściciel podrzędnych łaźni słusznie przez Arystofanesa wzgardliwie wyśmiany. Znienawidzony, nie wychodził bez palicy. [przypis tłumacza]
164. żertwy — w czasie świąt Thargelia palono na stosie dwóch zbrodniarzy na mocy prawa skazanych już na śmierć, jako ofiary pojednawcze za ogół ludu. Palenie odbywało na na wybrzeżu morza, po czym popioły rozsypywano. Ofiary te nazywam starym językiem: żertwy, tj. ofiary całopalne. [przypis tłumacza]
165. czyli — „czy” z partykułą wzmacniającą -li; tu w znaczeniu: czy też. [przypis edytorski]
166. Feb a. Febus (mit. gr.) — zlatynizowana forma słowa Fojbos (gr.: promienny), przydomka Apolla, boga światła i słońca, opiekuna sztuk, patrona poetów i pieśniarzy. [przypis edytorski]
167. prytania — kolegium prytanów, urzędników zarządzających miastem, losowo wybieranych z Rady Pięciuset; także okres ich kadencji (1/10 roku); tu mowa o prytanejonie, tj. oficjalnym budynku władz miejskich, gdzie zasłużonym obywatelom przysługiwały posiłki na koszt państwa. [przypis edytorski]
168. prawidło — forma (najczęściej drewniana) o kształcie stopy, służąca do wyrobu, rozciągania bądź utrzymania fasonu obuwia. [przypis edytorski]
169. łokieć — tu: miarka używana przez kupców do odmierzania długości sukna itp. [przypis edytorski]
170. synu boginki z widłami od gnoju — przytyk do niskiego pochodzenia Eurypidesa: jego matka miała być handlarką jarzyn. [przypis edytorski]
171. poecie kalek i dusz chorych — Niemcy również nazywają Przybyszewskiego: Kranker Seelen Dichter. [przypis tłumacza]
172. Błazeńskich z Krety pieśni — Eurypides posługiwał się nowinką, której twórcami mieli być Kreteńczycy: stosował monodie, solowe pieśni śpiewane przez aktorów. [przypis edytorski]
173. kazirodny (daw.) — kazirodczy. [przypis edytorski]
174. Telefos (mit. gr.) — król Myzji, sojusznik Achajów podczas wojny trojańskiej, tytułowy bohater zaginionej sztuki Eurypidesa. Rana, którą zadał Telefosowi Achilles w nogę, nigdy się nie goiła, mogło ją uleczyć jedynie to samo ostrze. [przypis edytorski]
175. zechceli — daw. konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: jeśli zechce. [przypis edytorski]
176. on, onego (daw.) — ten, tego a. on, jego; tu B. lp r.n. ono: to. [przypis edytorski]
177. Dyjos, Dios (mit. gr.) — Dzeus, Zeus, najważniejszy z bogów, władca Olimpu, ojciec dziewięciu Muz. [przypis edytorski]
178. zwolić (daw.) — pozwolić. [przypis edytorski]
179. Wszechrozum — Eurypides, novi aevi praeco, herold nowego wieku i pokolenia składa ofiarę Bóstwu swemu, Wszechrozumowi. Wielka Rewolucja Francuska wali ołtarze dawne a stawia nowe dla nowego bóstwa Rozumu, la Raison. [przypis tłumacza]
180. na się (daw.) — na siebie. [przypis edytorski]
181. Frynich, syn Polifradmona — należy do najstarszych tragików. Żył około r. 500. Dramaty jego miały budowę bardzo prostą: używał jednego tylko aktora; akcja ustępuje u niego całkowicie na plan drugi wobec partii chórowych. [przypis tłumacza]
182. Achillesa lub Niobę (...) na scenie nic nie mówią — w niezachowanych sztukach Ajschylosa: Okup za Hektora (znanej też jako Frygowie) oraz Niobe. [przypis edytorski]
183. sążeń — daw. jednostka długości, równa szerokości rozpostartych ramion dorosłego mężczyzny, tj. ok. 1,8–2 m. [przypis edytorski]
184. buńczuk — tu: pęk włosia z ogona końskiego, przyczepiany do szczytu hełmu. [przypis edytorski]
185. Skamander (mit. gr.) — rzeka opływająca Troję. [przypis edytorski]
186. myślił (daw.) — dziś popr. forma: myślał. [przypis edytorski]
187. me księgi i papiery — Eurypides posiadał dużą prywatną bibliotekę. [przypis edytorski]
188. Kefisofont — przyjaciel Eurypidesa, podobno nawet współpracownik w pracy pisarskiej. [przypis tłumacza]
189. Kyknos (mit. gr.) — syn Posejdona i Kalyke, król Kolonaj; sprzymierzeniec Trojan podczas wojny trojańskiej, zabity przez Achillesa. [przypis edytorski]
190. Memnon (mit. gr.) — syn bogini Eos (Jutrzenki), król Etiopii; sprzymierzeniec Trojan podczas wojny trojańskiej, zabity przez Achillesa. [przypis edytorski]
191. Teramenes — patrz Wstęp. Był to arcymistrz intrygi, który z każdego niebezpieczeństwa umiał się wykręcić sianem. [przypis tłumacza]
192. kord — rodzaj krótkiego miecza bądź ogólnie: broń biała sieczna. [przypis edytorski]
193. siedmiobycza tarcza — tarcza z siedmiu warstw byczej skóry. [przypis edytorski]
194. wam rzecz inna w głowie — poezja Eurypidesa. [przypis tłumacza]
195. Orfeusz (mit. gr.) — niezrównany tracki śpiewak i poeta, swoim śpiewem uspokajał dzikie bestie i poruszał nawet rzeczy nieożywione; w starożytności różne poematy rozpowszechniano jako rzekomo jego dzieła. [przypis edytorski]
196. Musajos (mit. gr.) — legendarny mędrzec, kapłan i śpiewak, uważany za inicjatora poezji kapłańskiej w Attyce; z jego imieniem wiązano różne teksty mistyczne i wyrocznie. [przypis edytorski]
197. Hesjodos, dziś zwykle: Hezjod (VIII–VII p.n.e.) — epik grecki porównywany z Homerem, autor m.in. dydaktycznego poematu o rolnictwie pt. Prace i dni. [przypis edytorski]
198. Teukros (mit. gr.) — syn Telamona, doskonały łucznik, w wojnie trojańskiej walczący po stronie Achajów; jeden z bohaterów Iliady Homera. [przypis edytorski]
199. Stenobia (Stenoboja), Fedra (mit. gr.) — Stenoboja, żona władcy Tyrynsu, zakochana w Bellerofoncie, gdy spotkała się z jego strony z odmową, z zemsty oskarżyła go przed mężem o próbę gwałtu. Podobnie postąpiła Fedra, żona Tezeusza, wobec swego pasierba Hippolita. Obie były bohaterkami sztuk Eurypidesa. [przypis edytorski]
200. Wiarołomstwo, które wielbił, na nim w końcu się skrupiło! — Kefisofont, przyjaciel Eurypidesa, który miał współpracować przy tworzeniu dramatów jego, rozszerzył to współpracownictwo i na żonę mistrza. To wyszło na jaw i dlatego to podobno Eurypides porzucił Ateny i wyjechał do Macedonii. [przypis tłumacza]
201. gładysz (daw.) — piękniś; piękny młodzieniec. [przypis edytorski]
202. Świątynie splamił Augi porodem — w jednej z tragedii Eurypidesa tytułowa bohaterka, kapłanka Auge, urodziła syna Telefosa w świątyni Ateny. [przypis edytorski]
203. Być czy nie być — Szekspira Hamlet, monolog. [przypis tłumacza]
204. drzystać a. drystać (daw., gw.) — mieć rozwolnienie, wypróżniać się rzadko. [przypis edytorski]
205. czelnie (daw.) — bezczelnie, zuchwale. [przypis edytorski]
206. trzop (gw.) — stary garnek gliniany; skorupa. [przypis edytorski]
207. Erasynides — nieszczęsny, choć zwycięski admirał spod Arginuz: pierwszy został oskarżony i pierwszy z owych dziesięciu wodzów dał gardło za urojone winy (patrz Wstęp). [przypis tłumacza]
208. Sfinks (mit. gr.) — skrzydlaty potwór o głowie kobiety i tułowiu lwa, zadający zagadki i pożerający tych, co nie umieli na nie odpowiedzieć; tu w r.ż.: Sfinksa, gdyż był to potwór żeński. [przypis edytorski]
209. deficit (łac.) — brakuje (tu domyślnie: fragm. tekstu). [przypis edytorski]
210. lewada (daw., reg.) — polana, łąka okolona drzewami, ogród. [przypis edytorski]
211. Meletos — ten sam Meletos, który w kilka lat później oskarża Sokratesa, był lirykiem od siedmiu boleści. [przypis tłumacza]
212. karski — dziś popr.: karyjski, odnoszący się do Karyjczyków, ludu mieszkającego w Karii, płd.-zach. części Azji Mniejszej; tu użyte na określenie stylu obcego i w złym guście. [przypis edytorski]
213. jeremiady — narzekanie, biadanie; nazwa utworzona od imienia biblijnego proroka Jeremiasza, który wygłaszał mowy zawierające skargi na moralny upadek ludu Izraela oraz upomnienia i przewidywania nieszczęść, jakie mogą stąd wyniknąć. [przypis edytorski]
214. Zimorodki, piejące na burzliwej fali!... — są to autentyczne wiersze Eurypidesa, wybrane przez Ajschylosa jako typy „dekadentyzmu” z całej jego poezji. [przypis tłumacza]
215. poprzed (daw.) — przed. [przypis edytorski]
216. sztaba (daw.) — dziób, przednia część statku. [przypis edytorski]
217. stopa — tu: klasyczna miara wiersza; dalej żart: Dionizos rozumie stopę jako część ciała. [przypis edytorski]
218.
Darmowe książki «Żaby - Arystofanes (baza książek online TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)