Mizantrop - Molière (Molier) (biblioteka w .txt) 📖
Krótki opis książki:
Mizantrop to komedia Moliera z 1666 roku. Głównym bohaterem jest Alcest, który zawsze mówi to co myśli, choć czasami ma przez to kłopoty.
Jest on zakochany w Celimenie, która jest bardzo towarzyska, ma kilku zalotników. Pomimo, że Alcestowi nie podoba się jak traktuje innych mężczyzn, jej urok osobisty przekonuje go o jej miłości. Jednak pewnego dnia chce od niej ostatecznej deklaracji uczuć…
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Molière (Molier)
- Epoka: Barok
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Mizantrop - Molière (Molier) (biblioteka w .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Molière (Molier)
class="anchor" href="annotations.xhtml#annotation-123" id="anchor-123">123.
ALCEST
Na cóż mi się, doprawdy, cisnąć w owe progi?
Charakter mój na zawsze wzbrania mi tej drogi;
Brak mi na to talentu, wyznaję to szczerze,
Bym się umiał poruszać w dworskiej atmosferze.
Do wszystkich owych sztuczek, zabiegów, obrotów,
Nie czuję w sobie jakoś potrzebnych przymiotów;
Otwartość, szczerość, pierwszą zaletą rozumiem,
Komedii w obcowaniu z ludźmi grać nie umiem,
A kto sztuką skrywania myśli swych nie słynie,
Ten nie zagrzeje miejsca w tej pięknej krainie124.
Zapewne, że ten tylko, co dziś dworu blisko,
Może zdobyć zaszczyty, rangę, stanowisko,
Lecz kto umie się wyrzec tej szczęśliwej doli,
Oszczędza sobie nieraz dość niemądrej roli.
Nie potrzebuje możnym wciąż palić kadzideł,
Ni wychwalać przed nikim nikczemnych wierszydeł,
Zwijać się w komplementach dla lada jejmości
I szczebiotem fircyków przyprawiać o mdłości.
ARSENA
Więc dajmy temu pokój, jeżeli pan woli,
Mówmy raczej o serca twojego niedoli;
Wyznaję, jeśli tutaj mogę być otwarta,
Że miłość twoja losu lepszego jest warta,
I próżno serce łudzisz nadzieją zawodną,
Gdyż ta, którą uwielbiasz, nie jest ciebie godną.
ALCEST
Lecz czyli pomnisz pani, rzucając te słowa,
Że twoją przyjaciółką jest kobieta owa?
ARSENA
Tak. Lecz wyznam, że nie mam już dłużej sumienia
Spokojnym okiem patrzeć na twe udręczenia,
I mniemam, że złagodzę serca twego rany,
Jeśli ci wręcz oświadczę, że jesteś zdradzany.
ALCEST
Rozumiem twe pobudki i wdzięcznym ci za nie:
Miłe jest dla kochanka podobne wyznanie.
ARSENA
Choć jest mą przyjaciółką, niemniej prawdą przeto,
Że nie jest godną względów uczciwych kobietą
I serce jej niewdzięczność czarną kryje na dnie.
ALCEST
Być może; któż z nas serca tajniki odgadnie125?
Lecz gdy do życzliwości dla mnie masz przyczyny,
Mogłaś mi była takiej oszczędzić nowiny.
ARSENA
Jeśli pan pragnie swoje zachować złudzenia,
Wolę mu nic nie mówić; to znów sprawę zmienia.
ALCEST
Nie; lecz co bądź jest prawdą, w tym przedmiocie zawsze
Podejrzenia nam rany zadają najkrwawsze;
I raczej nic nie słyszeć wolałbym, co do mnie,
Gdy rzecz nie jest dowodem poparta niezłomnie.
ARSENA
Dobrze; gdy o to chodzi, niech więc i tak będzie:
Otrzymasz niewzruszone świadectwo w tym względzie.
Ujrzysz to, w co twa dusza uwierzyć się wzbrania;
Proszę, chciej towarzyszyć mi do pomieszkania,
Tam stawię ci przed oczy i wskażę dowodnie,
Że słodka twa pięknisia zdradza cię niegodnie;
Tam też, jeśli twe serce nie jest zimnym głazem,
Możesz znaleźć pociechę i zemstę zarazem126.
AKT IV
SCENA PIERWSZA
ELIANTA, FILINT
FILINT
Nie; takiej zawziętości jeszcze nie widziałem,
Ni ugody tak trudnej, jak w tym zajściu całem.
Próżno go na wsze strony obchodzą dokoła:
Nic go od jego zdania odciągnąć nie zdoła;
I nigdy rzecz śmieszniejsza w jakimkolwiek względzie
Rozpraw treścią nie była jeszcze w tym urzędzie.
«Panowie — rzecze — zgody pragnę z całej duszy,
Lecz na tym jednym punkcie nic mnie nie poruszy.
O cóż się gniewa? O cóż się zaciął w swej dumie?
Czyż to plami czyj honor, że pisać nie umie?
Czemuż przyjął me zdanie z tak niewczesną pychą?
Można być zacnym człekiem, a rymować licho!
Dla czci niczyjej wszak stąd uszczerbku nie będzie;
Mam dla niego szacunek we wszelakim względzie,
Wierzę, że jest cnót, męstwa i zacności wzorem,
Wszystkim, czym kto zapragnie, lecz nędznym autorem.
Będę wysławiał jego tryb życia wspaniały,
Przyznam, że zręczny jeździec, tancerz doskonały,
Ale co do poezji, świetny sąd wybaczy,
Lecz jeśli jej niezdolny uprawiać inaczej,
Niech o laury autorskie nigdy się nie kusi,
Póki go ktoś pod gardłem do tego nie zmusi».
Na koniec wszystkie prośby, nalegania wszelkie,
Zdołały na nim wymóc to ustępstwo wielkie,
Że wykrztusił, mniemając, iż tym goi rany:
«Przykro mi, żem w mych sądach tak nieprzejednany,
I z przyjaźni dla pana dałbym wszystko w świecie,
By się więcej doszukać zalet w twym sonecie».
Na to im się uściskać kazano co żywo,
Aby zakończyć wreszcie sprawę tak drażliwą.
ELIANTA
W swoich postępkach bywa dziwaczny, przyznaję,
Lecz i tak nad innymi mu pierwszeństwo daję127,
Tę szczerość, co się prawdy w niczym nie ulęknie,
On umie nosić dziwnie szlachetnie i pięknie;
W dzisiejszych czasach cnót tych zbyt rzadkie przykłady
I chciałabym, by każdy mógł iść w jego ślady.
FILINT
Co do mnie, coraz większe mnie zdumienie zbiera,
Gdy patrzę na namiętność, co go tak pożera.
Wyznaję, że to dla mnie niepojętym zgoła,
Jak ktoś z tym charakterem zakochać się zdoła;
A tym dziwniejsze jeszcze, że jego zapały
W kuzynki twej osobie przedmiot swój uznały.
ELIANTA
To dowodzi, że miłość czym innym się raczej
Niż słodką charakterów zgodnością tłumaczy
I że wszystkie w tym względzie mniemania utarte
Więcej znajdują wiary, niż tego są warte.
FILINT
Lecz czy sądzisz, że ona szczerze mu przychylną?
ELIANTA
Zbyt trudno mi dać na to odpowiedź niemylną.
Jak odgadnąć w jej sercu miłości zarzewie,
Gdy ono, czego pragnie, samo nieraz nie wie?
Czasem żyje uczucia wpółświadomą chwilką,
To znów wierzy, że kocha, a łudzi się tylko128.
FILINT
Ja zaś wielce się lękam, że w miłości owej
Więcej zgryzot, niż mniema, znaleźć on gotowy,
I gdyby moje czucia dały mu niebiosy,
W inne by ręce złożył serca swego losy
I w twojej życzliwości odnalazłby może
Szczęście, którego szuka w mniej godnym wyborze.
ELIANTA
Co do mnie, nie zarzekam się, lecz sądzę raczej,
Że trzeba brać po prostu, co nam los przeznaczy.
Przeciw jego zamiarom gniewu też nie żywię,
Przeciwnie, dusza moja sprzyja im prawdziwie
I gdyby mnie rozstrzygać dane było o tem,
Sama bym go złączyła z miłości przedmiotem.
Jednak gdyby w tej sprawie — bo wszystko być może —
Chęci jego zawodu doznały w wyborze,
Gdyby inny, szczęśliwszy, ujarzmił jej wdzięki,
Nie odmówiłabym mu wówczas mojej ręki;
I wzgarda, jakiej doznał w swych ogniów zapale,
Wartości mu w mych oczach nie umniejszy wcale129.
FILINT
Ja z mojej strony również mam w wysokiej cenie
Twoich dla niego uczuć przyjaznych płomienie;
I on sam, jeśli zechce, niechaj świadkiem będzie
Rad, jakie mu niedawno dawałem w tym względzie.
Gdyby go jednak inne związały ogniwa
I miała iść na marne twa dlań chęć życzliwa,
Ze wszystkich sił bym pragnął, by ten płomień wzniosły
Na mnie łaskawe niebios wyroki przeniosły,
I szczęśliw będę, jeśli w tych uczuć rozterce
Pozyskać zdołam twoje, wolne wówczas, serce130.
ELIANTA
Pan chyba żarty stroi131.
FILINT
Nie, jak Bóg na niebie,
Tak z duszy mojej głębi mówię dziś do ciebie
I tylko czekam chwili, w której bym otwarcie
Szczęście mojego życia mógł stawić na karcie.
SCENA DRUGA
ALCEST, ELIANTA, FILINT
ALCEST
Pani, ty mi wytłumacz tę krzywdę niezmierną,
Jaka spotyka dzisiaj mą miłość tak wierną!
ELIANTA
Cóż się stało, co cię tak gwałtownie porusza?
ALCEST
Coś, czego nie jest zdolną pojąć moja dusza;
Żadna przyrody wściekłość, żaden wybryk losu,
Nie mogłyby mi zadać tak strasznego ciosu.
Skończone... miłość moja... wiara moja... prysły132...
ELIANTA
Ależ staraj się zebrać choć na chwilę zmysły133.
ALCEST
Wielkie nieba! w tych wdziękach, które mnie uwiodły,
Trzebaż, by się ukrywał trąd duszy tak podłej!
ELIANTA
Ale cóż uczyniła?
ALCEST
To już cios ostatni!
Jestem złamany! Zginąć mi przyjdzie w tej matni!
Celimena... na myśl tę krew się burzy we mnie,
Celimena mnie zwodzi, zdradza mnie nikczemnie!
ELIANTA
Lecz, by w to wierzyć, żali masz dowód dość jasny?
FILINT
Może to tylko wytwór twej fantazji własnej;
Zbyt jesteś podejrzliwy i wszakże już nieraz...
ALCEST
Do kroćset! proszę, panie, zostaw mnie choć teraz.