Darmowe ebooki » Jasełka » Betlejem polskie - Lucjan Rydel (czytelnia online za darmo txt) 📖

Czytasz książkę online - «Betlejem polskie - Lucjan Rydel (czytelnia online za darmo txt) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 Lucjan Rydel



1 2 3 4 5 6 7 8
Idź do strony:
trwa czas dłuższy. SŁOWACKI65
We łzach — Panie — ręce podnosimy do Ciebie! 
Odpuść nam nasze winy! 
Niech będzie Twoja wola na ziemi i w niebie! 
Przez nas czyń Twoje czyny! 
Niechaj się Twoje imię na wysokościach święci, 
Niech się święci trzy razy, 
Abyśmy już nie byli z ksiąg żywota wyjęci 
Dla naszych ran i zmazy. 
Wspomnij, cośmy cierpieli pod chłostą trzech mocarzy, 
A ducha-śmy nie dali. 
Nie poznaliby Ojce naszych bolesnych twarzy, 
Gdyby z grobowców wstali. 
Gdyśmy cierpieli mocno, wołaliśmy do góry 
Jak gołębie: Nie ciśnij! 
Duchy, jak gołębice rozleciały się w chmury. 
Zatrwóż! Niech wrócą! Błyśnij!! 
 
pochyla się jak Mickiewicz. KRASIŃSKI66
Królowo Polski! Królowo Aniołów! 
Ty, coś na świecie przebolała tyle, 
Gdy Syn Twój zstąpił do ziemskich padołów, 
Skróć umęczonej Polsce Twej — mąk chwile. 
Królowo Polski, Królowo Aniołów, 
Roztocz ponad nią tęczę Twej opieki, 
Odwiąż jej ręce od katowskich kołów, 
Bądź jej aniołem, teraz i na wieki. 
Królowo Polski, Królowo Aniołów. 
Ten świat się rozpadł i rozdziera siebie, 
Lecz żadna z jego rozerwanych połów 
Już się nie modli — o Mario — do Ciebie. 
My jedni tylko, paląc się na stosie, 
Wciąż ślemy modły w Twój bezmiar daleki. 
Poznasz poddanych — Królowo — po głosie. 
Bądź nam aniołem teraz i na wieki! 
 
Pochyla głowę. Po krótkiej chwili wszyscy trzej podnoszą głowy i składają ręce do modlitwy: MICKIEWICZ67
Boże, Ojcze! 
Wróć nas do ojczyzny naszej! 
Synu, Zbawicielu! — — 
Zbudź z martwych ojczyznę naszą! 
 
Słychać dalekie pioruny, widać rzadkie jeszcze błyskawice
O wojnę powszechną ludów... 
  CHÓR WSZYSTKICH
Prosimy Cię Panie! 
  MICKIEWICZ
O broń i orły narodowe... 
  CHÓR
Prosimy Cię Panie! 
  MICKIEWICZ
O niepodległość, całość i wolność ojczyzny naszej... 
  CHÓR
Prosimy Cię Panie! 
  MATKA BOSKA68
klęcząc, ręce składa błagalnie
Synu mój, Boże, oto ja na czele 
Poddanych moich padam na kolana, 
W proch się przed Twoim Majestatem ścielę, 
Łzami zalana! 
Królową swojej Korony mnie zowie 
Naród mój biedny, co mi służy wiernie, 
Lecz ta Korona złota na mej głowie — 
Rani jak ciernie! 
 
Zdejmuje koronę i w obu rękach wzniesioną, trzyma przed Dzieciątkiem
Bo z łez jej perły, ze krwi jej rubiny, 
Złoto jej ciężkie, jak kajdan żelastwo... 
Synu Niebieski, ziemskie moje syny 
Są wrogów pastwą! 
 
kładzie koronę na głowę
Patrz, cała Polska pod mój płaszcz się garnie 
I z pochyloną w jarzmie wrogów szyją, 
Jękiem się skarży na swoje męczarnie: 
Matko! Maryjo! 
A ja, bolesna, jako na Golgocie, 
Słucham ich płaczu, serce krwią mi broczy 
I żebrząc dla nich łaski, zwracam do Cię 
Błagalne oczy... 
 
pochyla się głęboko przed Synem
Grzeszni są, Panie, lecz w piekielnej pysze, 
Stokroć są gorsi ciemięzce zuchwali, 
Ich serce jadem nienawiści dysze 
W piersiach ze stali. 
Grzeszni są, Panie, lecz sto lat pokuty, 
Sto lat niewoli przetrwali za karę, 
A duch wynieśli jadem niezatruty 
I żywą wiarę! 
Grzeszni są, Panie, lecz Ty, co przyrzekasz: 
„Ja nadłamanej trzciny nie dołamię”; 
Na prośbę Matki już ich dłużej nie karz, 
Powściągnij ramię! 
 
wyciąga ręce
Na żywot Matki, na piersi matczyne, 
Które Cię karmią, na krzyż Twój i mękę — 
Błagam: Odrodzin przybliż im godzinę! 
Podaj im rękę! 
 
z płaczem całuje stopy Dzieciątka.
W czasie słów Bogarodzicy ściemnia się zwolna. Coraz częstsze błyskawice i pioruny. W miarę, jak kończą się słowa, uspakaja się, ucisza, rozjaśnia, a gdy Najświętsza Panna całuje stopy Dzieciątka, nastaje jasność pełna, a z dala dochodzą słabe, po chwili wzrastające na sile tony: Hej strzelcy wraz. Wśród pełnych tonów pieśni wchodzi i staje przed Żłóbkiem „na baczność”, z głową przewiązaną LEGIONISTA z r. 191469
Niczym był dla nas trud, rany, kalectwo, 
Gdy nam przypadło krwi naszej szarłatem 
Wypisać Polsce żywota świadectwo 
— Przed Tobą, Boże i przed całym światem, 
I pod Królestwo Twoje Pani Święta, 
Uczynić z grobów naszych fundamenta!  
 
klęka
Teraz słychać pełne tony Przybyli ułani i wchodzi Rokitniańczyk70
Polskiej Korony Królowo! 
Przenajświętsza Dziewico! 
Gdy Ciałem stało się Słowo, 
Maryjo — Bogarodzico — 
Do stóp Twych i Twego Syna 
Padamy na kolana, 
Bo oto wybiła godzina 
Tęsknotą serc wołana. 
Piastowski Orzeł Biały 
Do lotu skrzydła rozwija! 
Grają zwycięskie hejnały: 
Bogiem sławiona Maryja! 
Ongiś to pod Samosiera 
Wzór dali ojce-rycerze, 
Że musi żyć, co umiera, 
Z Bogiem zawarłszy przymierze. 
Temu to przymierzu wierni 
My po zgon poszli zaszczytny, 
Imieniem Marii pancerni, 
Krwią żyźniąc pola Rokitny. 
Zgon nasz, krew braci i blizny 
Błogosław Jezu i Panie, 
Bo za honor my ojczyzny 
Giniem, wierząc w Zmartwychwstanie. 
 
Pada na kolana, głowę wspierając o żłobek. Słychać melodię Wojenko, wojenko. ORLĘ LWOWSKIE71
Z pola walki utrudzony, 
Gdziem bił się o Lwowa sławę, 
Pani Niebieskiej Korony 
Żołnierską zdaję Ci sprawę: 
Rozgrzmiały się wszystkie dzwony! 
Zagrały larum potężne! 
Kto żyw, spieszył do obrony: 
Chłop i pan, niewiasty mężne. 
Bronili i piędzi ziemi, 
Serdeczną krwią ją znaczyli... 
Czyż mieliśmy milczeć niemi?... 
Nie być tam, gdzie oni byli?... 
Na miasta naszego ulicach, 
Bojowy wzięliśmy chrzest! 
Dziś — radość i duma na ulicach! 
Lwów — polskim był zawsze — i jest!! 
 
Przyklęka na kolano; słychać tony Boże coś Polskę. Z krzyżem wysoko w ręku podniesionym, wchodzi KS. SKORUPKA72
Matko Chrystusa!... I Ty — Jezu drogi! 
W mej księżej sukni i z tym krzyżem w ręce, 
Kiedy nastała chwila grozy, trwogi, 
Szedłem z żołnierzem po męczeńskie wieńce. 
Świat cały zadrżał, patrząc na cud Wisły, 
Na bohaterski czyn obrońców krzyża; 
Zdumiał, że Polski kajdany rozprysły, 
Że jej ciemięzce Pan Niebios — uniża. 
Dzień to był sądu Twojego — o Panie! 
Tyś nam przebaczył! My z win odkupieni! 
Stało się — Jezu — Twoje rozkazanie! 
Dalszych Twej łaski czekamy promieni! 
Wejrzyj — o Matko — na swe wierne dzieci, 
Na serc niewinnych ofiarne zmagania! 
Tym, co polegli, niechaj Wieczność świeci! 
Żyjących — Mario — Twój płaszcz niech osłania! 
 
Pada krzyżem na ziemię. Słychać melodię Kto się w opiekę. Wchodzi WETERAN z 1863 r.73
Ojcze nasz, któryś jest w niebie, 
Jakimiż Cię wielbić słowy 
I Syna Twego i Ciebie 
Święta Pani — Częstochowy? 
Starzec, u kresu żywota, 
Widzę oczyma zgasłymi, 
Jak zorza wolności złota 
Jaśnieje na polskiej ziemi. 
Wolą Twoją było — Panie, 
Byśmy pokutę przebyli — 
I — nim przyjdzie Zmartwychwstanie, 
Długie lata w męce żyli. 
Za miecz braliśmy w rozpaczy, 
By zerwać więzów obroże, 
Myśląc, że Bóg już przebaczy. 
Tyś — inaczej — zrządził — Boże! 
I szły lata za latami, 
Dni nadziei i zwątpienia. 
Myśmy zawsze tacy sami, 
Wyglądali... wyzwolenia. 
Nadszedł... sześćdziesiąty trzeci... 
Sen o szpadzie, sen zwycięski, 
Marzony przez Polski dzieci, 
Na jawie... stał się dniem klęski. 
Lecz Ty, Jezu miłosierny 
Dozwoliłeś dożyć chwili, 
Że oglądam — sługa wierny, 
Tych, co kraj mój wyzwolili! 
 
Padając na kolana, całuje ziemię przed Żłóbkiem. Rozbrzmiewa Zygmunt z Wawelu, a z nim łączą się dzwony krakowskich kościołów. Na horyzoncie zarysowują się kontury katedry. Wchodzi ŻOŁNIERZ POLSKI ODRODZONEJ74
Powstańczej sławy dziedzice 
Powiódł w bój — On... Wódz Narodu!75 
Szablą wykuł nam granice 
Od zachodu — aż do wschodu!... 
Dziś... nie ma Go między nami... 
Śni sen wieczny, nieprzespany... 
Z królami i hetmanami 
Na Wawelu pochowany. 
 
Bije tylko Zygmunt, inne dzwony milkną.
Tam — w nocy wieczystej ciszy — 
Sędziwy Komendant szary 
Niechaj Zygmunta usłyszy, 
I przysięgę na sztandary: 
 
Wyciąga szablę — mówiąc wolno.
Ślubuję — z Bogiem — przymierze! 
Krew — dla ojczyzny obrony! 
Ślubuję... trwać... w ojców wierze — 
Żołnierz Polski Odrodzonej... 
 
Składa szablę u Żłobka i klęka. BOGARODZICA
klęcząc przed Dzieciątkiem
Ty, co królujesz w Bożej aureoli, 
O Synu — bądź pochwalony! 
Oto — wywiodłeś z wiekowej niewoli 
Naród mój, z win oczyszczony... 
Daj mu — o Panie — siłę, moc wytrwania 
I uzbrój go cnoty pancerzem, 
Moja modlitwa niechaj go ochrania! 
On — będzie Wiary szermierzem! 
Królowa — sługi wierne — błogosławię 
Na życia drogę nową... 
I Ty błogosław — Synu — dobrej sprawie 
Niech Twoje święci się — Słowo! 
 
obejmuje nogi Dzieciątka. CHÓR WSZYSTKICH LUDZI76
przy dźwiękach organu i dzwonów krakowskich w oddali, śpiewa
Podnieś rączkę Boże Dziecię, 
Błogosław Ojczyznę miłą — 
W zdrowiu ducha, w mężnym bycie. 
Wspieraj jej siły Swą siłą, 
Dźwignij i okryj ją chwałą 
Między wolnymi ludami.... 
  CHÓRY ANIELSKIE77
przy wtórze anielskiej muzyki
A Słowo Ciałem się stało 
I mieszkało między nami. 
 
Dzieciątko rączkę podnosi do błogosławieństwa.
ZASŁONA MODLITWA MATKI BOSKIEJ DO DZIECIĄTKA
według tekstu w Teatrze Krakowskim
O, Jezuniu, w żłóbeczku złożony, 
Królu świata, nad świat wywyższony, 
Wszyscy Jezusie! 
Oto naród rycerzy skrzydlatych, 
Co po wiekach świetnością bogatych 
Legł w grobie. 
Tyś nad jego niedolą się wzruszył, 
Przemoc wroga pohańbił i skruszył. 
Wszyscy Cześć Tobie! 
Anioł głaz mu odwalił mocarny, 
Lecz go dźwignąć z martwoty cmentarnej 
Nie może... 
Gdy sam z ducha mocy nie wykrzesze, 
Głód i zbrodnia wytępią te rzesze. 
Wszyscy Nie dopuść, Boże! 
Więc go wspomóż, Panie Nieśmiertelny, 
Bo się chwieje, w tych czasów piekielnej 
Pokusie, 
W tym zamęcie rozumów i sumień, 
Niech Twej łaski uzdrowi go strumień... 
Wszyscy Jezusie! 
Podnieś rączkę, Boże Dziecię... 
Wszyscy śpiewają  
Błogosław Ojczyznę Miłą itd. 
  MATKA I SYN ZE LWOWA
jak występowali w Teatrze Krakowskim przed wojną MATKA
Królowa nasza, Matko matek, 
Niepokalana Pani dziewic! 
Niech ten łamany dziś opłatek, 
Niech ten cud w polskim Betlejemie, 
Wieść, że narodził się Królewicz, 
Innym napoi tchem tę ziemię. 
Czy pamiętasz, o Pani, 
Te przedziwne święta, 
Kiedy z nad krwawych mąk otchłani, 
Gród Twój broniły Lwowskie Orlęta?! 
To nasza duma, skarb nasz wszystek, 
Te bohaterskie orle chłopcy, 
Broniące z rąk przemocy obcej 
Drogiego gniazda. — Spójrz, jak listek — 
Idąc przed żłóbek swego Boga — 
Drży ten, co nie drgnął wobec wroga. 
  ORLĘ LWOWSKIE
My dzieci Lwowa, tego grodu, 
Co ponad wszystko drogi nam. 
W dniach oblężenia, klęski, głodu, 
Niezłomnie trwaliśmy u bram. 
Jak lwy walczyliśmy zażarcie, 
Krwią dzieci spłynął ulic bruk, 
Świat nas skazywał na umarcie, 
A z nami tylko śmierć i Bóg. 
Nie żałujemy tej ofiary, 
Skoro u Boga, życia tchem, 
Gród odkupiliśmy prastary, 
By tkwił w koronie polskich ziem. 
Ona i Twoją jest koroną 
Z każdym klejnotem, co w niej tkwi, 
Więc ją niebieską strzeż obroną, 
Aby nie zmarniał plon tej krwi. 
 
KURTYNA
Przypisy:

1. Ta (...) część utworu (...) [r]ozwijana w szeregu uzupełnień już po śmierci Lucjana Rydla tworzonych — Bliższe szczegóły o wspomnianych uzupełnieniach znaleźć można w książce Stefana Nowińskiego, Wojna z czasem (s.181–186): Jasełka L. Rydla w teatrze krakowskim). [przypis redakcyjny]

2. Kremer, Tadeusz (1883–1947) — polonista, profesor jednego z gimnazjów krakowskich; pochodził z zasłużonej dla nauki rodziny Kremerów, spokrewnionej w trzecim pokoleniu z Lucjanem Rydlem. [przypis edytorski]

3. w popularnej Szopce krakowskiej (...) — Po dłuższym okresie zapomnienia Szopka krakowska wznowiona została w r. 1923 w teatrze kukiełkowym Muzeum Przemysłowego w Krakowie dzięki inicjatywie i reżyserskiej współpracy dyrektora Archiwum Aktów Dawnych w Krakowie p. Ludwika Strojka. [przypis redakcyjny]

4. baczyć (daw., gw.) — patrzeć, uważać, zwracać uwagę. [przypis edytorski]

5. dalmatyka — szata liturgiczna. [przypis edytorski]

6. trefiony (daw.) — mający ułożone włosy w loki. [przypis edytorski]

7. gwałt — tu: pośpiech, zamieszanie. [przypis edytorski]

8. Jakeś ty, takom ja (...) służką (daw. składnia) — skrócone od: jak jesteś ty, tak jestem ja (...) służką. [przypis edytorski]

9. zwiastujęć — skrót od: zwiastuję ci. [przypis edytorski]

10. łona — tu: łuna, blask. [przypis edytorski]

11. sukmana — męska szata. [przypis edytorski]

12. chyzo (gw.) — chyżo, szybko. [przypis edytorski]

13. kędys (daw., gw.) — kędyż; gdzie. [przypis edytorski]

14. pockać (gw.) — poczekać. [przypis edytorski]

15. kaduk (daw.) — diabeł. [przypis edytorski]

1 2 3 4 5 6 7 8
Idź do strony:

Darmowe książki «Betlejem polskie - Lucjan Rydel (czytelnia online za darmo txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz