Darmowe ebooki » Jasełka » Betlejem polskie - Lucjan Rydel (czytelnia online za darmo txt) 📖

Czytasz książkę online - «Betlejem polskie - Lucjan Rydel (czytelnia online za darmo txt) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 Lucjan Rydel



1 2 3 4 5 6 7 8
Idź do strony:
class="verse">Chy! Chy! Ryba po piasku 
Nadaremnie się miota! 
Ale ją uspokoję. 
 
chwyta drgającego trupa
Mnieś służył za żywota, 
Sam lazłeś w moją sieć, 
Chy! Chy! biorę co moje; 
Na łeb, w zatratę leć! 
 
Posadzka sali tronowej pęka, z czeluści wybuchają płomienie; wśród bicia gromów i błyskawic szatan zapada się z Herodem.
KURTYNA
PRZED KURTYNĄ ŻYD
uchylając nieśmiało firanki, wchodzi w szabasówce lisiej38, w długim chałacie39 i w pończochach białych i śpiewa:
Teraz będzie żyd tańcował, 
— żyd tańcował 
Bo diabeł króla pochował. 
Bo diabeł króla pochował, 
I zatańczy hebrajskiego, 
Krakowiaczka żydowskiego. 
Ajdum, tajdum, taradana 
Będzie tańczył aż do rana. 
 
tańczy i śpiewa
Był ci ja żydek ubogi, 
— dek ubogi, 
Miał ci ja towar przedrogi, 
Miał ci ja towar przedrogi! 
Com go sobie naskipował, 
Wszystko złodziej porabował. 
Ajdum, tajdum, taradana, 
Wszystko złodziej porabował. 
I od kontusza spineczki. 
I pozłacane szpileczki. 
Com go sobie naskipował. 
Wszystko złodziej porabował. 
Ajdum, tajdum, taradana, 
Wszystko złodziej porabował. 
  PAN TWARDOWSKI
wchodzi z teorbanem40 przewieszonym przez ramię i kielichem wina w ręku. Ubrany po polsku z szablą przy boku, na nogę ciężko utyka
Hej z drogi mizerny żydzie 
Jaśnie Pan Twardowski idzie! 
  ŻYD
Ny? czemu nie mam zejść z drogi, 
Kłaniam się pod same nogi. 
 
wychodzi. PAN TWARDOWSKI
śpiewa
Czy to w dzień, czy to w noc 
Zawszem wesół, zawsze pjan41; 
Zawsze śpiewam, skaczę hoc, 
Jestem sobie wielki pan. 
 
pije duszkiem — rzuca kielich
Choć w żupanie znaj, mospanie, 
Żeś mi winien oddać cześć; 
Taka mina i czupryna 
Nie da sobie na wąs wsieść. 
Przyjdą diabli, ja do szabli, 
Czapka na bok, poły w pas; 
Czart się zbliża, chlast dwa krzyża, 
 
rąbie krzyżową sztuką
Gdzieście diabli? Nie ma was! 
Hulaj dusza bez kontusza, 
Kiedy dają jeść i pić; 
Niech honoru nikt nie rusza, 
Jakem szlachcic będę bić! 
Przez łeb kresa, w mieczu szczerb, 
A na czole z wina pąs; 
To mojego rodu herb, 
Golę brodę, wara wąs! 
  DIABEŁ
wychyla się zza kurtyny i rozwija cyrograf
Hej! pójdź no do mnie, mospanie, 
I z tobą koniec się stanie; 
Dawne my rachunki mamy, 
Pójdziesz do piekielnej bramy. 
Za długie z tobą mozoły, 
Czas ci już napić się smoły. 
 
zbliża się PAN TWARDOWSKI
Jeszcze daleko do zabrania duszy, 
Pójdź wnuczku Lucypera, obetnę ci uszy, 
 
składa się szablę
Skropię cię szablą i wodą święconą. 
Najświętsza Panno, bądź moją obroną! 
 
na wzmiankę o Matce Boskiej, diabeł ucieka
Ha-ha-ha! Zwąchał diabeł, że chodzi o skórę 
I czmychnął gdzieś w mysią dziurę. 
A byłby mnie już porwał, aż na Łysą Górę... 
 
śpiewa
Mesyjasz przyszedł na świat prawdziwy 
I Prorok zacny z wielkimi dziwy. 
Który przez swoje znaki 
Dał wodzie winne smaki 
W Kanie Galilejskiej. 
Wnet prawdziwego Boga poznali, 
Gdy zamiast wody wino czerpali. 
Hej wino — wino — wino, 
Lepsze niż przedtem było. 
W Kanie Galilejskiej. 
Piotr z Apostoły, stojąc przy dzbanie, 
Mówi do Jana „Pij do mnie Janie!” 
Hej wino — wino — wino, 
Lepsze niż przedtem było. 
W Kanie Galilejskiej. 
Pił Szymon garncem do Mateusza, 
Filip konewką do Tadeusza. 
Hej wino — wino — wino, 
Lepsze niż przedtem było. 
W Kanie Galilejskiej. 
Pawle z Maciejem, wam oskomina, 
Żeście nie pili takiego wina. 
Hej wino — wino — wino, 
Lepsze niż przedtem było. 
W Kanie Galilejskiej. 
 
Z boku wysuwa się przed kurtynę Dziadek, wyciągając ku Panu Twardowskiemu kij z torbą, u której zawieszony dzwoneczek: DZIADEK
Prosi dziadek, prosi, 
Torbę z dzwonkiem nosi, 
 
PAN TWARDOWSKI daje dukata i wychodzi.
Pod Panną Maryją siada 
I kluski z olejem jada, 
Łut tabaczki w dzień wyżyje 
I flaszkę wódki wypije, 
A w domu babusię bije. 
 
śpiewa
O ja biedny dziad! 
Cóż ja będę jadł? 
Pójdę sobie na ryneczek, 
Kupię sobie kukiełeczek, 
Będę sobie jadł, jadł, jadł, 
Bo ja biedny dziad! 
 
Napił się dziaduś ciepłego winka, 
Gonił babusię koło kominka, 
Babusia rada rączkami kleszcze: 
„A mój dziadusiu, gońże mnie jeszcze!” 
 
Musi dziaduś, musi, 
Pochlebiać babusi, 
Bo babusia dla dziadusia 
Pieczoneczkę dusi... 
 
mówi
Prosi dziaduś, prosi, 
Torbę z dzwonkiem nosi. 
Prosi na boskie rany, 
Bo mi się trzęsą gałgany. 
Kto grosz włoży, 
Ten człowiek boży; 
A kto nie włoży, 
Pójdzie do kozy. 
 
Przekaż 1% podatku na Wolne Lektury.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
Akt III. Żłóbek
Przeczysta polska noc zimowa, bielejąca śniegami, wysrebrzona miesiącem. W głębi rysują się niewyraźnie ciemne sylwety wieżyc i kopuł Krakowa, wyżej piętrzą się potężne mury Wawelu. Ponad wieżą Zegarową świeci złocista, samotna gwiazda z długim, promiennym warkoczem; błyszczą w jej blasku dachy królewskiego zamku i katedry, iskrzy się wieży Mariackiej korona, majaczeje na lewo mogiła Kościuszki, bielą się zręby Zwierzynieckiego klasztoru.
Cały ten głęboki widnokrąg ujmują z obu stron jak w ramy, wysuwające się z boków gałęzie pobliskich drzew, gęstym puchem okiści obarczone.
W pośrodku, zgarbiona, waląca się prawie szopa, śnieżnymi zwałami zawiana, stoi na wyniosłym zbrzeżku. Stara słomiana strzecha gnie się pod ciężarem śniegu, który wszystko przysypał dokoła i bieli się w błękitnawej księżycowej poświacie. Szopa ma tylko trzy ściany z chrustu, brak czwartej pozwala zajrzeć do wnętrza, skąd bije olśniewający złoty blask od główki Dzieciątka, złożonego w żłobie na sianie. Blask ten szeroką, złocistą smugą kładzie się na śniegu pod szopą. Żłóbek półkolem otaczają Aniołowie z trefionymi kędziorami włosów i złotymi obręczami na czołach; odziani w drogocenne kościelne kapy i dalmatyki, rozpościerają tęczowe skrzydła, w rękach dzierżąc multanki, triangułki, skrzypce, fletnie i organki, lub srebrne kadzielnice, dymiące wonnościami; inni, także z muzycznymi naczyniami i długimi zwojami nut, unoszą się nad szopą; inni obsiedli skłon dachu i girlandy świeżych kwiatów opuszczają ze strzechy, u której, na kształt szklanej frędzli, zwisają lodowe sople.
Z boku na progu szopy siedzi Matka Boska, od stóp do głów okryta zwojami powłóczystej szaty; na lewo stoi Św. Józef, ubrany w ubogą opończę i przepasany skórzanym fartuchem; wspiera się na ciesielskiej pile, a w ręku trzyma kwitnącą łodygę białej lilii. CHÓR ANIOŁÓW
z podniesieniem kurtyny śpiewa kolędę
Lulajże, Jezuniu, moja perełko, 
Lulaj, ulubione me pieścidełko; 
Lulajże, Jezuniu, lulajże lulaj, 
A Ty Go, matulu, w płaczu utulaj. 
Lulajże, różyczko najozdobniejsza, 
Lulajże, lilijko najprzyjemniejsza, 
Lulajże, Jezuniu... itd. 
Lulajże, najmilsza oczom gwiazdeczko, 
Lulajże, najczystsze świata słoneczko, 
Lulajże, Jezuniu... itd. 
 
Równocześnie z dala dolatuje stłumiony zrazu, potem coraz potężniejszy śpiew Pasterzy CHÓR PASTERZY
za sceną, śpiewa
W żłobie leży, 
Któż pobieży 
Kolędować Małemu 
Jezusowi 
Chrystusowi 
Dziś nam Narodzonemu. 
Pastuszkowie przybywajcie, 
Jemu wdzięcznie przygrywajcie 
Jako Panu naszemu. 
 
Śpiew zbliża się stopniowo i rośnie. Wchodzą Pasterze. Przodem wiejskie Niedorostki niosący na kiju dużą sześciokątną gwiazdę, wylepioną z kolorowego papieru, w niej zapalona świeca. Za nimi Wiejska muzyka: kilkoro skrzypiec, basy, dudy, klarnety. Za muzyką wysypują się gromady ludu z wszelkich ziem polskich: Wielkopolanie i Ślązacy, Kujawiacy i Krakowiacy, Górale i Hucuły, Lubelskie i Łowickie w samodziałowych tkaninach, Rusini, Żmudź, Litwini, Kaszuby, Mazury. Mężczyźni i kobiety, dzieci i starzy, wszyscy postępują powoli, śpiewając. Każda ziemia niesie swoje płody. CHÓR PASTERZY
My zaś sami 
Z piosnkami 
Za wami pośpieszymy, 
A tak tego 
Maleńkiego 
Niech wszyscy zobaczymy: 
Jak ubogo narodzony, 
Płacze w stajni położony; 
Więc Go dziś ucieszymy. 
 
Klękają i dary kładą na wyniosłości pod progiem szopy. Matka Boska i Św. Józef dziękują uśmiechami i skinieniem głowy. CHÓR PASTERZY
Naprzód tędy 
Niechaj wszędy 
Zabrzmi świat w wesołości 
Że posłany, 
Jest nam dany 
Emanuel w niskości. 
Jego tedy przywitajmy, 
Z Aniołami zaśpiewajmy: 
  CHÓR ANIOŁÓW razem Z PASTERZAMI
Chwała na wysokości! 
  CHÓR PASTERZY
Witaj Panie, 
Cóż się stanie, 
Że rozkoszy niebieskie 
Opuściłeś, 
A zstąpiłeś 
Na te niskości ziemskie? 
  CHÓR ANIOŁÓW
Miłość moja to sprawiła, 
Że człowieka wywyższyła 
Pod nieba Empirejskie. 
  CHÓR PASTERZY
Czem w żłóbeczku, 
Nie w łóżeczku, 
Na sianku położony? 
Czem z bydlęty, 
Nie z panięty, 
W stajni jesteś złożony? 
  CHÓR ANIOŁÓW
By człek, sianu przyrównany, 
Grzesznik, bydlęciem nazwany 
Przeze mnie był zbawiony. 
  CHÓR PASTERZY
Twoje państwo 
I poddaństwo 
Jest świat cały, o Boże. 
Tyś polny kwiat, 
Czemuż Cię świat 
Przyjąć nie chce, choć może? 
  CHÓR ANIOŁÓW
Bo świat doczesne wolności 
Zwykł kochać, mnie zaś w swej złości 
Krzyżowe ściele łoże... 
  KOBIETY I DZIEWCZĘTA
Chór śpiewa
Przylecieli tak śliczni Anieli 
Wszyscy w bieli złote piórka mieli. 
Przynieśli nam wesołą nowinę 
Panna czysta zrodziła Dziecinę. 
A zrodziwszy w pieluszki powiła 
A powiwszy na sianku złożyła. 
Leży, leży Jezus malusieńki, 
Leży, leży Jezus nagusieńki. 
Zdjęła Panna swój rąbeczek z głowy 
Ściele w żłóbku Panu Jezusowi. 
A nynajże Drogie Serce moje, 
Bo Cię kocham ponad życie swoje. 
 
Matka Boska zdejmuje z głowy rąbek biały i ściele Dzieciątku w żłobek. Podczas tego chór Kobiet i Dziewcząt śpiewa dalej. Siedzącą na progu szopy Matkę Boską otoczyły kołem i klęcząc, ściskają Ją za kolana.
Od strony Krakowa słychać nowy zbliżający się chór. Wchodzą tłumnie Rzemieślnicy z chorągwiami cechowymi, ale ubrani jak zwykle przy pracy, każdy z narzędziami swego zawodu. CHÓR RZEMIEŚLNIKÓW
śpiewa
I my też przychodzim, ubodzy ludzie 
Pokłon Panu oddać w tej lichej budzie. 
Szewcy, krawcy, sukiennicy, 
Kuśnierz, piekarz, powroźnicy, 
Cieśla z kowalem. 
 
Pasterze rozstępują się i stają na wyniosłości po obu stronach szopy, zostawiając przed progiem wolne miejsce w smudze złotego blasku. Chorągwie cechowe zniżają się do ziemi. KRAWIEC
Ja Tobie przynoszę, niebieski Panie, 
Jedwabiem podszyte śliczne ubranie 
I koszulek pół tuzina, 
Żeby nie ziębła Dziecina 
Na takim mrozie. 
  CHÓR RZEMIEŚLNIKÓW
Piekarzu z kuśnierzem, a wy co macie? 
Jakie podarunki Panu oddacie? 
  PIEKARZ
Ja bochenek światły chleba... 
  KUŚNIERZ
Kożuszka Mu też potrzeba, 
Bo w zimnie leży. 
  SZEWC
I ja też przychodzę, szewczyk ubogi. 
Przynoszę trzewiczki na Twoje nogi. 
Serce moje Ci otworzę, 
Co kto może, przyjmij Boże 
Tu utajony! 
  CIEŚLA i STOLARZ
Ja, cieśla z stolarzem, krzyżyk Ci zrobię... 
  POWROŻNIK
Ja, powroźnik, powróz Ci przysposobię... 
  KOWAL
Ja, kowal, gwoździ nakuję, 
Tobie Jezu podaruję 
Na ręce, nogi. 
 
Dzwon Zygmuntowski zaczyna bić wśród nocnej ciszy. Wszyscy pozierają42 za scenę. CHÓR PASTERZY i RZEMIEŚLNIKÓW
śpiewa
Mędrcy świata, Monarchowie, 
Gdzie spiesznie dążycie? 
Powiedźcież nam trzej Królowie, 
Chcecie widzieć Dziecię? 
Ono w żłobie nie ma tronu 
I berła nie dzierży, 
A proroctwo Jego zgonu 
Już się w świecie szerzy. 
 
Rzemieślnicy ustawili się na bokach, z chorągwiami cechowymi. Wśród bicia Zygmuntowskiego dzwonu wchodzi orszak Trzech Królów: przodem dwaj biali Archaniołowie wiodą Piasta, który toczy przed sobą koło i przechodzi w milczeniu na przeciwną stronę sceny, skłoniwszy się przed szopą.
W ślad za nimi Mieczysław I43 z krzyżem i Bolesław Chrobry z Szczerbcem, obaj tak, jak na poznańskim pomniku. Za nimi Łokietek z chorągwią, na której wyszyty biały orzeł piastowski. Wreszcie w płaszczu królewskim i koronie Kazimierz Wielki, niosący złocistą puszkę. Poszedłszy ku progom szopy Aniołowie Piasta stają po dwóch stronach u wnijścia44; Kazimierz Wielki klęka. KAZIMIERZ WIELKI45
Niechaj będzie pochwalony 
Chrystus, niebieski Królewic, 
W onej szopie urodzony 
Z Królowej matek i dziewic. 
Jak w Piastowe progi kmiece 
Posłałeś swoje anioły, 
A Piast witał je w pasiece 
I sadzał za swoje stoły — 
Tak dziś, gdy Twa gwiazda świeci, 
Chłopów król, wnuk Piasta dziada, 
Wita Cię, Boże, wśród kmieci 
I mirrę wonną Ci składa.  
 
Matka Boska przyjęła szkatułę z mirrą i oddała Św. Józefowi; Kazimierz Wielki podnosi się i odstępuje na bok. W szacie, na której połączone herby Korony i Litwy, postępuje Jadwiga, z krzyżem w ręku, wiodąc za sobą Jagiełłę
1 2 3 4 5 6 7 8
Idź do strony:

Darmowe książki «Betlejem polskie - Lucjan Rydel (czytelnia online za darmo txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz