Flirt z Melpomeną - Tadeusz Boy-Żeleński (do biblioteki txt) 📖
Krótki opis książki:
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Tadeusz Boy-Żeleński
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Flirt z Melpomeną - Tadeusz Boy-Żeleński (do biblioteki txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Tadeusz Boy-Żeleński
w Krakowie w 1919 r. [przypis edytorski]
630. Tadeusz Konczyński (1875–1944) — pisarz, reżyser teatralny, redaktor „Ilustrowanego Kuriera Codziennego” w latach 1914–1918; pasjonat piłki nożnej i założyciel kilku klubów piłkarskich, w tym do dziś istniejącej Wisły Kraków. [przypis edytorski]
631. Helena Łącka (zm. 1964) — aktorka. [przypis edytorski]
632. Kazimierz Czyński (1891–1956) — aktor, reżyser. [przypis edytorski]
633. Teofil Trzciński (1878–1952) — dyrektor i reżyser teatralny, recenzent m.in. „Czasu”, kierownik Teatru im. Słowackiego w latach 1918–1926 i 1929–1932, także teatrów we Lwowie i Poznaniu; za jego dyrektury na scenie krakowskiej debiutował Witkacy, wystawiono wielokrotnie Fredrę; zasłynął plenerowym spektaklem Odprawy posłów greckich, niekanonicznym ujęciem Kordiana i Dziadów. [przypis edytorski]
634. cake-walk (ang.) — taniec towarzyski Murzynów amerykańskich. [przypis edytorski]
635. tużurek (z fr., daw.) — w XIX i na początku XX w. codzienne okrycie męskie przypominające krojem surdut. [przypis edytorski]
636. Gott, verleih’ mir zu dem Werke, des Stieres Kraft, des Rosses Stärke (niem.) — Boże, użycz mi przy tej pracy siły byka i rumaka! [przypis edytorski]
637. puścizna — dziś: spuścizna. [przypis edytorski]
638. Selizeta — bohaterka dramatu Aglawena i Selizeta Maurice’a Maeterlincka z 1896 r. [przypis edytorski]
639. wyszrubowany — dziś: wyśrubowany. [przypis edytorski]
640. Nora a. Dom lalki — dramat Henrika Ibsena z 1879 r. [przypis edytorski]
641. Upiory — dramat Henrika Ibsena z 1891 r. [przypis edytorski]
642. O czym się nawet myśleć nie chce — powieść Gabrieli Zapolskiej z 1914 r. [przypis edytorski]
643. Wróg ludu — dramat Henrika Ibsena z 1882 r. [przypis edytorski]
644. Oblubienica morza — dramat Henrika Ibsena z 1888 r. [przypis edytorski]
645. Budowniczy Solness — dramat Henrika Ibsena z 1892 r. [przypis edytorski]
646. Stanisław Grolicki (1892–1947) — właśc. Stanisław Grolich; aktor. [przypis edytorski]
647. Maria Modzelewska (1903–1997) — aktorka. [przypis edytorski]
648. Armin Friedmann — austriacki dramatopisarz, autor m.in. sztuk: Madame Boccacio, Doktor Stieglitz. [przypis edytorski]
649. Hans Kottow — austriacki pisarz, reżyser, aktor; autor operetek i dramatów. [przypis edytorski]
650. Leopoldstadt — dzielnica w śródmieściu Wiednia, do drugiej wojny światowej dużą część mieszkańców stanowili Żydzi. [przypis edytorski]
651. Zbaraż — miasto w zach. części Ukrainy, ok. 20 km na płn. wschód od Tarnopola. [przypis edytorski]
652. Brody — miasto w zach. części Ukrainy, położone ok. 80 km na płn. wschód od Lwowa. [przypis edytorski]
653. autorowie — dziś popr. forma M. lm.: autorzy. [przypis edytorski]
654. jaegery (z niem. Jäger: strzelec, myśliwy) — element męskiego stroju. [przypis edytorski]
655. Ischl — miasto uzdrowiskowe w Austrii. [przypis edytorski]
656. Abacja — kurort w Chorwacji na półwyspie Istria. [przypis edytorski]
657. kamerton (z niem.) — urządzenie wydające wzorcowy ton, do którego dostraja się instrumenty muzyczne. [przypis edytorski]
658. Rewizor z Petersburga — komedia Nikołaja Gogola z 1836 r. [przypis edytorski]
659. Anton Czechow (1860–1904) — ros. pisarz i dramaturg; początkowo autor satyrycznych opowiadań (Śmierć urzędnika, Gruby i chudy), później rozwinął swoją antytołstojowską filozofię w dramatach (Nudna historia, Człowiek w futerale), zdobył sławę wystawioną w 1896 Czajką. [przypis edytorski]
660. Götz von Berlichingen — dramat historyczny Goethego z 1773 r. [przypis edytorski]
661. wasserpolskie narzecze — tak nazywano dialekt typowy dla ludności terenów pogranicza niemiecko-polskiego, szczególnie Śląska, a także Warmii, Mazur oraz Kaszub. [przypis edytorski]
662. Judasz z Kariothu — tragedia Karola Huberta Rostworowskiego z 1913 r. [przypis edytorski]
663. „kaźmierski” dialekt — tu: mowa Żydów mieszkających na krakowskim Kazimierzu. [przypis edytorski]
664. Złoty Cielec — komedia Stanisława Dobrzańskiego z 1884 r. [przypis edytorski]
665. Stanisław Dobrzański (1847–1880) — pisarz, reżyser, aktor, tłumacz; autor popularnego wodewilu Żołnierz Królowej Madagaskaru z 1879 r., wzorowanego się na farsach fr. [przypis edytorski]
666. trefić — układać włosy. [przypis edytorski]
667. prokurzysta (z łac.) — zastępca, pełnomocnik. [przypis edytorski]
668. Jacopo Tintoretto (1518–1594) — włoski malarz okresu manieryzmu, przedstawiciel szkoły weneckiej, autor licznych obrazów religijnych. [przypis edytorski]
669. Nie-Boska Komedia — dramat Zygmunta Krasińskiego z 1835 r. [przypis edytorski]
670. autorowie — dziś popr.: autorzy. [przypis edytorski]
671. pięćdziesięciotrzechletni (daw.) — dziś: pięćdziesięciotrzyletni. [przypis edytorski]
672. ośmnastoletni (daw.) — dziś: osiemnastoletni. [przypis edytorski]
673. reisender (niem.) — podróżnik; tu: reprezentant handlowy. [przypis edytorski]
674. autorowie — dziś popr.: autorzy. [przypis edytorski]
675. złote ostrogi — nagroda ofiarowywana zasłużonemu rycerzowi. [przypis edytorski]
676. Szekspir — chodzi m.in. o powiązanie Lilli Wenedy z Królem Learem, z postacią jednej z córek króla, Kordelią, która mimo odrzucenia przez ojca, w chwili gdy jego królestwo jest zagrożone, walczy w jego obronie i bohatersko ginie; także o pokrewieństwo Gwinony z okrutnicami: Małgorzatą z Henryka VI czy którąś z niewydziedziczonych córek króla Leara. [przypis edytorski]
677. James Macpherson (1736–1796) — szkocki poeta; zainspirował Słowackiego bohaterem Pieśni Osjana, wędrownym śpiewakiem opisującym przeszłość ludów celtycko-germańskich, ich podboje i towarzyszących im harfiarzy o tajemniczych mocach. [przypis edytorski]
678. François-René de Chateaubriand (1768–1848) — francuski pisarz i polityk; postać Velledy z Męczenników, wieszczki, przywódczyni hordy, była jednym z pierwowzorów dla Rozy Wenedy. [przypis edytorski]
679. Paul Henri Mallet (1730–1807) — szwajcarski pisarz; autor fr. przekładu Eddy, poematów i baśni opisujących mitologię norweską, oraz pracy Introduction to the History of Denmark. [przypis edytorski]
680. Jacques Boucher de Perthes (1788–1868) — francuski antropolog; badał kulturę druidów na podstawie wykopalisk. [przypis edytorski]
681. Nibelungi, właśc. Pieśń o Nibelungach — starogermański epos związany z Eddami, który opisywał losy ludu karłów, ograbionego ze swojego skarbu przez herosa Zygfryda. [przypis edytorski]
682. Edda — cykl staroskandynawskich pieśni o początku świata, pochodzeniu, tradycjach i podbojach ludów Skandynawii; składa się z Eddy starszej pochodzącej z IX wieku i Eddy młodszej z XIII wieku. Spisanie tych tekstów ma być dziełem Islandczyka Snorriego Sturlusona. [przypis edytorski]
683. Sofokles — podobnie jak w Antygonie, tak i u Słowackiego występuje typ oddanej córki oraz motyw oślepienia ojca. [przypis edytorski]
684. Eurypides — Lilla Weneda jak Elektra w sztuce Eurypidesa gotowa jest wiele poświęcić dla ojca. [przypis edytorski]
685. Pedro Calderón de la Barca (1600–1681) — hiszpański dramaturg i poeta epoki baroku; pierwowzorami dla Ślaza były m.in. postacie: Guarina z Mostu w Mantible, Persia z Wielkiej Cenobii, sługi Morlaca z Wywyższenia krzyża. [przypis edytorski]
686. Fryderyk Henryk Lewestam (1817–1878) — historyk, krytyk literatury, dziennikarz; przyjaźnił się ze Słowackim od lat czterdziestych, wtedy też została wydana jego praca Pierwotne dzieje Polski, która dowodziła, że na terenach polskich zamieszkiwali Celtowie. [przypis edytorski]
687. Jan Paweł Woronicz herbu Herburt (1757–1829) — prymas Królestwa Polskiego w latach 1828–1829, poeta; jego epos Lechiada, wzorowany na Eneidzie, mógł stanowić częściową inspirację przy tworzeniu Lilli Wenedy przez Słowackiego. [przypis edytorski]
688. Walter Scott (1771–1832) — szkocki pisarz, który ukształtował model powieściowy; związek Lilli Wenedy z Panią jeziora polega na występowaniu w obu utworach motywu zemsty, u Słowackiego realizacją jest Roza Weneda, u Schotta Klimalea, która zrodzi syna-mściciela. [przypis edytorski]
689. George Byron (1788–1824) — angielski poeta i dramaturg; filozoficzne wywody Ślaza formułujące w końcu zabawną grę słowną dotyczącą kłamstwa przypominają fragment z Don Juana przywołujący postać Berkeleya. [przypis edytorski]
690. Charles Nodier (1780–1844) — francuski pisarz, krytyk, prekursor romantyzmu; Teresa Aubert i ukazana tam relacja miłosna posłużyła do jakiegoś stopnia ukształtowaniu sceny pożegnalnej Lilli z Lelum. [przypis edytorski]
691. Thomas Moore (1779–1852) — irlandzki poeta; końcowa scena dramatu jest reminiscencją Czcicieli ognia, gdzie również na stosie ognia męczeńsko ginie wódz wraz ze swym towarzyszem, jak Lelum i Polelum. [przypis edytorski]
692. Miguel de Cervantes (1547–1616) — hiszpański pisarz, autor słynnej powieści Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy z 1605 r.; Św. Gwalbert i Ślaz są prześmiewczymi karykaturami Don Kichote’a i jego sługi Sancha Pansy. [przypis edytorski]
693. Kochanowski — wieszczenie Rozy Wenedy miało częściowo swój pierwowzór w tragicznych przepowiedniach Kasandry, córki króla Troi, Priama, z Odprawy posłów greckich. [przypis edytorski]
694. Vittorio Alfieri (1749–1803) — włoski dramatopisarz; Lilla jest niedoścignionym ideałem, podobnie córka i żona Agizjada z tragedii Agis. [przypis edytorski]
695. Friedrich von Schiller (1759–1805) — niem. poeta i teoretyk sztuki; echo dramatu Wilhelm Tell można odnaleźć w Lilli Wenedzie w wątku rzutu toporem we włosy ojca analogicznym do strzału z kuszy w jabłko postawione na głowie syna Wilhelma. [przypis edytorski]
696. Augustin Eugène Scribe (1791–1861) — fr. dramatopisarz, członek Akademii Francuskiej; sformułował metodę budowania udanego dramatu, pièce bien faite, czyli takiego o klasycznej akcji z zawiązaną intrygą i charakterystycznych postaciach. [przypis edytorski]
697. Walka kobiet — komedia Augustina Eugène’a Scribe’a z 1851 r. [przypis edytorski]
698. Gustave Lanson (1857–1934) — fr. historyk i krytyk literatury. [przypis edytorski]
699. Historie de la littérature française (fr.) — Historia literatury francuskiej. [przypis edytorski]
700. Ferdinand Brunetière (1849–1906) — fr. historyk literatury i krytyk. [przypis edytorski]
701. Les époques du théâtre français (fr.) — Epoki teatru francuskiego. [przypis edytorski]
702. Ubogie lwice — sztuka Émile’a Augiera z 1869 r. [przypis edytorski]
703. Bezczelni — sztuka Émile’a Augiera z 1861 r. [przypis edytorski]
704. Émile Augier (1820–1889) — fr. dramatopisarz, członek Akademii Francuskiej; pisał przede wszystkim komedie obyczajowe. [przypis edytorski]
705. Florent Carton Dancourt (1661–1725) — francuski dramatopisarz i aktor, mistrz farsy, zasłynął sztuką Le Chevalier à la mode. [przypis edytorski]
706. „Czas” — konserwatywny dziennik wydawany początkowo w Krakowie (1848–1934), a później, po połączeniu z „Dniem Polskim”, w Warszawie (1935–1939). [przypis edytorski]
707. zakupno — dziś: kupno, zakup. [przypis edytorski]
708. gniecie niewidzialna, aż wreszcie zjadaczy chleba w aniołów przerobi — niedokładny cytat z wiesza Juliusza Słowackiego Testament mój. [przypis edytorski]
709. rozprószony — dziś: rozproszony. [przypis edytorski]
710. Sinobrody — postać z bajki Charles’a Perraulta, potwór zabijający w tajemniczy sposób swoje kolejne żony. [przypis edytorski]
711. Czerwona Czapeczka — dziś przyjął się tytuł: Czerwony Kapturek. [przypis edytorski]
712. Juliusz Kleiner (1886–1957) — historyk literatury, edytor, profesor; autor monografii Juliusz Słowacki: dzieje twórczości. Od Balladyny do Lilli Wenedy, t. II, Kraków 1999. [przypis edytorski]
713. Amelia Rotter-Jarnińska (1879–1942) — aktorka; siostra innej aktorki, Stanisławy Rotter. [przypis edytorski]
714. unisono (z wł., muz.) — jednym głosem, w jednej tonacji. [przypis edytorski]
715. Stefan Kiedrzyński (1888–1943) — dramaturg, powieściopisarz, scenarzysta filmowy, związany z „Kurierem Warszawskim”, autor lżejszej literatury komediowej oraz sensacyjnej. [przypis edytorski]
716. Tomasz Łęcki — arystokrata, ojciec Izabeli Łęckiej; bliskie bankructwo nie budzi w nim pokory, Łęcki żyje równie wystawnie jak wcześniej, pozostaje w fałszywym przekonaniu o wyższości swojej sfery i własnej zaradności ekonomicznej. [przypis edytorski]
717. papa Pławicki — bohater z Rodziny Połanieckich; szlachcic, wdowiec, ojciec Maryni Pławickiej, który zwleka ze zobowiązaniem finansowym wobec Stanisława Połanieckiego, co doprowadza do utraty rodowego majątku w Krzemieńcu. [przypis edytorski]
718. Czarnoskalscy — rodzina szambelana Czarnoskalskiego z komedii Rozbitkowie Józefa Blizińskiego, zagrożona utratą majątku różnymi sposobami próbuje go uratować, m.in. intratnym zamążpójściem córki. [przypis edytorski]
719. Pobratyńscy — bohaterowie Dziejów grzechu Stefana Żeromskiego. [przypis edytorski]
720. Granowscy — bohaterowie trylogii Walka z szatanem Stefana Żeromskiego. [przypis edytorski]
721. grandezza (wł.) — duma i zachowanie godne wysokiego urodzenia. [przypis edytorski]
722. kontuszowiec — szlachcic reprezentujący tradycyjne poglądy. [przypis edytorski]
723. homo nobilis (łac.) — szlachcic. [przypis edytorski]
724. Łatka i Twardosz — bohaterowie Dożywocia Aleksandra Fredry. [przypis edytorski]
725. przeputać (pot.) — roztrwonić, przehulać, przebimbać. [przypis edytorski]
726. andrus
Darmowe książki «Flirt z Melpomeną - Tadeusz Boy-Żeleński (do biblioteki txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)