Flirt z Melpomeną - Tadeusz Boy-Żeleński (do biblioteki txt) 📖
Krótki opis książki:
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Tadeusz Boy-Żeleński
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Flirt z Melpomeną - Tadeusz Boy-Żeleński (do biblioteki txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Tadeusz Boy-Żeleński
(Dzieci Szatana) z 1897 roku. [przypis edytorski]
127. Nietzsche, Friedrich (1844–1900) — filozof niemiecki, reprezentant irracjonalizmu i immoralizmu; sformułował koncepcje „woli mocy” i „nadczłowieka”. [przypis edytorski]
128. Król Duch — poemat historiozoficzny z okresu mistycznego Juliusza Słowackiego, który wydano po raz pierwszy w 1847 roku. [przypis edytorski]
129. Nowa Dejanira — tragikomedia Juliusza Słowackiego z elementami zarówno realistycznymi, jak i genezyjskimi, wydana pośmiertnie w 1866 roku; obecnie znana pod tytułem Fantazy. [przypis edytorski]
130. „Turl” — zwany także „Paonem”, „Teatralką”; krakowska teatralna kawiarnio-restauracja znajdująca się przy ul. Szpitalnej 38, którą Florian Turliński założył w 1897 roku; jedna ze ścian pomieszczenia przeznaczona była na podpisy, wiersze i rysunki gości-twórców; kawiarnia „Paon” wzięła nazwę od wiersza Maurice’a Maeterlincka Paon nochalant (Paw nonszalancki). [przypis edytorski]
131. Przybylski, Zygmunt (1856–1909) — komediopisarz, recenzent „Słów” i „Wieku”, w latach 1894–1896 dyrektor teatru lwowskiego, a 1896–1904 teatrzyku ogródkowego w Warszawie, znany z farsy Wicek i Wacek z 1896 roku. [przypis edytorski]
132. Maeterlinck, Maurice (1862–1949) — belgijski pisarz, dramaturg, twórca dramatu symbolicznego, np. Peleas i Melizanda z 1893 roku. [przypis edytorski]
133. „żurawiec” — określenie z Wesela Stanisława Wyspiańskiego, akt I, sc. 25. [przypis edytorski]
134. Korab-Kucharski, Henryk (1891–1954) — dziennikarz. [przypis edytorski]
135. Bretania — region w północno-zachodniej Francji. [przypis edytorski]
136. Granith et Hymen — farsa Rogera Dicksona. [przypis edytorski]
137. Cardon s’il vous plait! — tłum pol. Panie Cardon, proszę! [przypis edytorski]
138. Rittner, Tadeusz (1873–1921) — pseud. Tomasz Czaszka; dramatopisarz, prozaik, krytyk teatralny, twórca nowoczesnej komedii, np. W małym domku (1904) Głupi Jakub (1910); pisał zarówno po polsku, jak po niemiecku. [przypis edytorski]
139. kordon (z fr.) — tu: granica między zaborcami. [przypis edytorski]
140. Wyspiański, Stanisław (1869–1907) — poeta, malarz, wybitny dramatopisarz, reformator teatru; pierwszy wystawił Mickiewiczowskie Dziady w 1901 roku; autor dramatów politycznych, filozoficzny, metafizycznych, np. Wesela. [przypis edytorski]
141. sufragan (z łac.) — biskup pomocniczy, podlegający biskupowi. [przypis edytorski]
142. Willy (1856–1931) — właśc. Henry Gauthier-Villars; francuski pisarz i dziennikarz, autor czterotomowej powieści-pamiętnika z lat 1900–1904 — Klaudyny, która została jedynie przez niego zredagowana, a za jego namową napisana i ubarwiona erotycznymi wątkami przez jego żonę, Sidonię-Gabriellę Colette. [przypis edytorski]
143. Orzeszkowa, Eliza (1841–1910) — powieściopisarka, nowelistka; początkowo pozostawała w nurcie prozy tendencyjnej, problematyka społeczna zawsze była obecna w jej twórczości, ale późniejsze utwory charakteryzowały się pogłębioną psychologią, np. Nad Niemnem z 1888; jako publicystka walczyła o prawa kobiet. [przypis edytorski]
144. bak — bakarat, gra karciana. [przypis edytorski]
145. wyga — spryciarz, ktoś wyjątkowo obrotny. [przypis edytorski]
146. św. Joanna d’Arc (1412–1431) — zwana Dziewicą Orleańską, bohaterka narodowa Francji; w 1429 w męskim przebraniu uratowała oblężony przez Anglię Orlean, zginęła spalona na stosie. [przypis edytorski]
147. Ludwik IX Święty (1214–1270) — król Francji; usprawnił administrację, system monetarny, zorganizował dwukrotnie krucjatę w celu odzyskania Ziemi Świętej. [przypis edytorski]
148. święty Graal — według śrdw. legendy o królu Arturze i rycerzach Okrągłego Stołu to poszukiwane przez nich naczynie, z którego pił Jezus podczas Ostatniej Wieczerzy. [przypis edytorski]
149. bezwiedny — tu: nieświadomy. [przypis edytorski]
150. Stanisławski, Jan Grzegorz (1860–1907) — malarz, profesor krakowskiej ASP, jeden z założycieli Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”; tworzył głównie nastrojowe, impresjonistyczne pejzaże. [przypis edytorski]
151. Goethe, Johann Wolfgang von (1749–1832) — najwybitniejszy niemiecki poeta tzw. okresu burzy i naporu, potem stał się klasykiem; zasłynął powieścią Cierpienia młodego Wertera (1774) która wywołała falę samobójstw na wzór głównego bohatera; jego szczytowym osiągnięciem okazał się dramat filozoficzny Faust (1808 i 1831). [przypis edytorski]
152. Schiller, Friedrich von (1759–1805) — poeta, teoretyk sztuki, wraz z Goethem największy klasyk niemiecki; początkowo tworzył w związany z okresem burzy i naporu, później w klasycznym; znany z dramatu historycznego (np. Dziewica Orleańska z 1901) i romantycznych ballad (np. Rękawiczka), a także z Ody do młodości (1785). [przypis edytorski]
153. „Simplicissimus” (łac.) — dosł. prostaczek, najpierw imię bohatera powieści łotrzykowskiej, potem niemiecki tygodnik o charakterze satyrycznym, wydawany w latach 1896–1944. [przypis edytorski]
154. Vous êtes un sale boche! (fr.) — Pan jest głupim szkopem! [przypis edytorski]
155. Stryjeński, Karol (1889–1932) — architekt, profesor krakowskiej ASP, działacz Towarzystwa Tatrzańskiego; zaprojektował mauzoleum Jana Kasprowicza i Wielką Krokiew w Zakopanem. [przypis edytorski]
156. entencista (z fr.) — zwolennik Ententy, tj. funkcjonującego w czasach I wojny światowej związku Francji, Rosji i Anglii przeciwko państwom centralnym — gł. Niemcom i Austro-Węgrom. [przypis edytorski]
157. sumitować się (z łac.) — tłumaczyć się, usprawiedliwiać się. [przypis edytorski]
158. Vous l’êtes sans le savoir: c’est comme la vérole, ça ne se voit pas, mais c’est dans le sang! (fr.) — Pan jest nim, nawet o tym nie wiedząc: to jest jak z ospą — nie widzi się jej, ale jest we krwi. [przypis edytorski]
159. sympatie „centralne” — sympatie do „państw centralnych”, tj. do związanych sojuszem Niemiec i Włoch. [przypis edytorski]
160. Aktywiści — politycy współpracujący w czasie I wojny światowej z Anglią i Niemcami. [przypis edytorski]
161. fibra (z łac.) — nerw (dosł. włókno). [przypis edytorski]
162. „entencista” — zwolennik Ententy, tj. sojuszu francusko-brytyjsko-rosyjskiego. [przypis edytorski]
163. półpięta (przest.) — cztery i pół. [przypis edytorski]
164. Oh, qu’il est boche! (fr.) — Och, co za szkop! [przypis edytorski]
165. żółć — tu: złość, nienawiść. [przypis edytorski]
166. truwer — śrdw. poeta, śpiewak i/lub kompozytor. [przypis edytorski]
167. Puszet, Ludwik (1877–1942) — baron, rzeźbiarz, malarz, historyk sztuki, redaktor „Czasu” i „Ilustrowanego Kuriera Codziennego”, jeden z twórców w kabarecie „Zielony balonik”. [przypis edytorski]
168. Rada Szkolna Krajowa — instytucja, która zajmowała się szkolnictwem w latach 1867–1921 w Galicji. [przypis edytorski]
169. Hallerczycy — związek wojskowy utworzony pod dowództwem generała Józefa Hallera w 1918 roku. [przypis edytorski]
170. Marsylianka — hymn narodowy Francji; słowa i kompozycja autorstwa Claude’a Josepha Rougeta de Lisle’a. [przypis edytorski]
171. Cudzoziemszczyzna — komedia Fredry z 1824 roku. [przypis edytorski]
172. Szujski, Józef (1835–1883) — jeden z przywódców obozu stańczyków (tj. galicyjskich konserwatystów), historyk, pisarz, publicysta, założyciel „Przeglądu Polskiego”, w którym w 1869 roku ukazał się pamflet polityczny m.in. jego autorstwa — Teka Stańczyka. [przypis edytorski]
173. sub specie aeternitatis (łac.) — z punktu widzenia wieczności. [przypis edytorski]
174. Pascal, Blaise (1632–1662) — francuski badacz nauk ścisłych, filozof i mistyk; zajmował się indukcją matematyczną, zjawiskiem ciśnienia atmosferycznego, hydrostatyki, rachunkiem prawdopodobieństwa oraz różniczkowym; bronił rozdziału wiary od rozumu, który wyłożył w wydanych pośmiertnie Myślach. [przypis edytorski]
175. Racine, Jean (1639–1699) — francuski poeta i dramaturg; odniósł sukces Anromachą z 1667 roku. [przypis edytorski]
176. Kant, Immanuel (1742–1804) — przedstawiciel klasycznej filozofii niemieckiej; twórca teorii, według której poznanie rzeczy odbywa się poprzez umysł narzucający rzeczom, które same w sobie są niepoznawalne, konkretne formy. [przypis edytorski]
177. Kartezjusz (1596–1650) — właśc. René Descartes; francuski filozof i matematyk, prekursor geometrii analitycznej, zwolennik racjonalizmu w filozofii. [przypis edytorski]
178. boszofag (żart.) — wróg Niemców. [przypis edytorski]
179. Gorczyński, Bolesław (1880–1944) — pisarz, dyrektor teatrów; w 1921 założyciel i dyrektor warszawskiego teatru im. Bogusławskiego; zasłynął swoimi utworami naturalistycznymi: Bagienkiem (1907) i Rzeczywistością. [przypis edytorski]
180. Sceny z życia Cyganerii — powieść Henriego Murgera z 1851 roku, opowiadająca o losach francuskiej cyganerii artystycznej. [przypis edytorski]
181. Murger, Henri (1822–1861) — francuski pisarz i malarz; po zebraniu notatek na temat paryskiej cyganerii napisał na poły autobiograficzną powieść — Sceny z życia cyganerii. [przypis edytorski]
182. dywersja (fr.) — działania wojenne za linią frontu, zmierzające do osłabienia sił przeciwnika. [przypis edytorski]
183. leitmotiv (z niem.) — motyw przewodni. [przypis edytorski]
184. nul (łac.) — zero; tu: człowiek nic nie znaczący. [przypis edytorski]
185. kędyś (daw.) — gdzieś. [przypis edytorski]
186. Samson — bohater biblijny, obdarzony legendarną siłą, której został pozbawiony, gdy jego kochanka, Dalila, ścięła mu włosy. [przypis edytorski]
187. kabotyn (z fr.) — tani efekciarz, komediant. [przypis edytorski]
188. mimozowaty — przewrażliwiony. [przypis edytorski]
189. filister — pogardliwie: mieszczanin. [przypis edytorski]
190. stypa (z łac.) — uczta po ceremonii pogrzebowej. [przypis edytorski]
191. mezalians (z fr.) — małżeństwo, w którym jedna strona jest niższego stanu a. biedniejsza od drugiej. [przypis edytorski]
192. parać się (przest.) — trudzić się, zajmować się. [przypis edytorski]
193. kamerton (z niem.) — urządzenie wydające wzorcowy ton, do którego dostraja się instrumenty muzyczne. [przypis edytorski]
194. opierunek (daw.) — pranie; dziś obecny w wyrażeniu: „zapewnić komuś wikt i opierunek”, czyli wyżywienie i czystą odzież, czy w ogóle utrzymanie. [przypis edytorski]
195. Rousseau, Jean Jacques (1712–1778) — francuski pisarz oraz filozof; postulował powrót do natury, odrzucał zdobycze cywilizacji, w tym pojęcie własności prywatnej; swój model człowieka idealnego, dobrego, wychowywanego w naturze przedstawił w dziele z 1762: Emil, czyli o wychowaniu. [przypis edytorski]
196. Levasseur, Teresa (1721–1801) — partnerka Rousseau, urodziła mu pięcioro dzieci, główna spadkobierczyni po jego śmierci. [przypis edytorski]
197. Petrarca, Francesco (1304–1374) — włoski poeta i latynista; w 1341 uwieńczony tzw. laurem poetyckim; zasłynął cyklem wierszy miłosnych (Śpiewnik), głównie sonetów, poświęconych madonnie Laurze, której tożsamość pozostaje nieznana. [przypis edytorski]
198. wyemancypowany — uwolniony, samodzielny. [przypis edytorski]
199. staniol — kolorowa folia aluminiowa, w którą dawniej zawijano słodycze. [przypis edytorski]
200. replika (z łac.) — odpowiedź. [przypis edytorski]
201. szarża (z fr.) — atak w teatrze: przejaskrawienie, popis. [przypis edytorski]
202. Nowakowski, Zygmunt (1891–1963) — aktor. [przypis edytorski]
203. autorament (z łac.) — tu: pokrój. [przypis edytorski]
204. Szukiewicz, Maciej (1870–1943) — wyjątkowo płodny pisarz wielu gatunków, krytyk teatralny; badacz twórczości Jana Matejki, kustosz krakowskiego muzeum poświęconego malarzowi. [przypis edytorski]
205. przecz (daw.) — dlaczego. [przypis edytorski]
206. atoli (daw.) — lecz, jednak. [przypis edytorski]
207. ninie (daw.) — teraz. [przypis edytorski]
208. toute la lyre (fr.) — tytuł pośmiertnego wydania poezji Wiktora Hugo; przen. cała poezja. [przypis edytorski]
209. Powrót Odysa — dramat Stanisława Wyspiańskiego z 1907 roku. [przypis edytorski]
210. Antyk Wyspiańskiego — popularna praca Tadeusza Sinki wydana po raz pierwszy w 1916 roku. [przypis edytorski]
211. Sinko, Tadeusz (1977–1966) — filolog klasyczny, członek Akademii Umiejętności, Polskiej Akademii Nauk, profesor uniwersytetów we Lwowie i w Krakowie. [przypis edytorski]
212. Lotofagowie — według mitologii greckiej lud żywiący się lotosem, który miał właściwość wywoływania amnezji. [przypis edytorski]
213. inkryminowany — posądzany o coś. [przypis edytorski]
214. Siemieński, Lucjan Hipolit (1807–1877) — poeta, pisarz, uczestnik powstania listopadowego; przetłumaczył m.in. Odyseję, twórczość Horacego, Michała Anioła, ludową poezję ukraińską; był jednym z najważniejszych krytyków literackich z grupy konserwatystów: „Czasu” i „Przeglądu Polskiego”. [przypis edytorski]
215. Homer (VIII w. p.n.e) — epik grecki; jak głoszą podania, był ślepym śpiewakiem wędrownym, twórcą Iliady i Odysei. [przypis edytorski]
216. Plutarch (I–II w. n.e.) —grecki biograf, filozof, orator; znany z Od Augusta do Witeliusza — zbioru czterdziestu sześciu żywotów sławnych Greków i Rzymian. [przypis edytorski]
217. Heraklides z Pontu (IV w. p.n.e.) — grecki filozof akademicki, „astronom-platończyk”, twórca hipotezy heliocentrycznej (według której Ziemia obraca się wokół własnej osi i Słońca). [przypis edytorski]
218. Eustathius (ok. 1125–1193 lub 1198) — także: Eustathios, Eustatios, Eustacjusz z Tesaloniki; bizantyjski teolog, filolog, historyk, arcybiskup Tesaloniki od 1175 roku, twórca prac teoretycznych poświęconych Homerowi: Parekbolàj ejs ten Homéru Iliáda (tytuł pol. Komentarz do Iliady Homera) i Parekbolàj ejs ten Homéru Odýssejan. [przypis edytorski]
219. Phornatus (I w. n.e.) — właśc. Lucius Annaeus Cornutus; grecki filozof, stoik, przyjaciel Persjusza, autor popularnego traktatu Theologiae
Darmowe książki «Flirt z Melpomeną - Tadeusz Boy-Żeleński (do biblioteki txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)