Anafielas - Józef Ignacy Kraszewski (wirtualna biblioteka cyfrowa TXT) 📖

jako dwusylabowy: chrześć-jan. [przypis edytorski]

2268. imie — dziś popr. pisownia: imię. [przypis edytorski]

2269. chrześcijański — tu w źródle pisownia: chrześciański. Rytm wiersza sugeruje, że wyraz ten w tym miejscu należy wymawiać jako trzysylabowy: chrześć-jań-ski. [przypis edytorski]

2270. zadumać — dziś popr.: zadumać się. [przypis edytorski]

2271. ołtarzów — dziś popr.: ołtarzy. [przypis edytorski]

2272. chrześcijański — tu w źródle pisownia: chrześciański. Rytm wiersza sugeruje, że wyraz ten w tym miejscu należy wymawiać jako trzysylabowy: chrześć-jań-ski. [przypis edytorski]

2273. chrześcijański — tu w źródle pisownia: chrześciański. Rytm wiersza sugeruje, że wyraz ten w tym miejscu należy wymawiać jako trzysylabowy: chrześć-jań-ski. [przypis edytorski]

2274. dowódźca — dziś popr.: dowódca. [przypis edytorski]

2275. starce — dziś popr. forma M. lm.: starcy. [przypis edytorski]

2276. blachy żelaznemi — dziś popr. forma N. lm: żelaznymi blachami. [przypis edytorski]

2277. futry drogiemi — dziś popr. forma N. lm: drogimi futrami. [przypis edytorski]

2278. z powrótem — dziś popr. pisownia: z powrotem. [przypis edytorski]

2279. królewnéj — dziś popr. forma D. lp: królewny. [przypis edytorski]

2280. xiążę — dziś popr. pisownia: książę. [przypis edytorski]

2281. schylać — dziś popr.: schylać się; tu w znaczeniu: kłaniać się. [przypis edytorski]

2282. Słodko Jagielle brzmi w uszach ta mowa, choć z rzadka polskie może złapać słowa — językiem kancelarii Wielkiego Księstwa Litewskiego był starobiałoruski, bardzo zbliżony do średniowiecznej polszczyzny, książęta litewscy utrzymywali też bliskie stosunki z książętami ruskimi, więc Jagiełło najprawdopodobniej rozumiał dobrze język polski. [przypis edytorski]

2283. wytłómaczać — dziś popr.: tłumaczyć. [przypis edytorski]

2284. xiąże — dziś popr. pisownia: książę. [przypis edytorski]

2285. stawić — dziś popr.: stawić się. [przypis edytorski]

2286. ze skarbcu — dziś popr. forma D. lp: ze skarbca. [przypis edytorski]

2287. Kobol (z litew.) — bożek domowy. [przypis edytorski]

2288. lipiec — tu: napój. [przypis edytorski]

2289. dziwić — dziś popr.: dziwić się. [przypis edytorski]

2290. źwierząt — dziś popr. pisownia: zwierzę. [przypis edytorski]

2291. stalny — stalowy. [przypis edytorski]

2292. Stanisław Święty, właśc. Stanisław ze Szczepanowa (ok. 1030–1079) — biskup krakowski za czasów Bolesława II Śmiałego, skazany na śmierć przez tego króla za zdradę; święty Kościoła katolickiego. [przypis edytorski]

2293. truna (daw.) — trumna. [przypis edytorski]

2294. radośny — dziś popr. pisownia: radosny. [przypis edytorski]

2295. Warneńczyk, Władysław Warneńczyk (1424–1444) — syn Jagiełły, król Polski w latach 1434–1444, król Węgier od 1440 r. [przypis edytorski]

2296. Kaźmierzowie — Kazimierz IV Jagiellończyk (1427–1492), najmłodszy syn Jagiełły, wielki książę litewski od 1440 r. i król Polski od 1447 r., oraz jego syn, królewicz Kazimierz (1458–1484), święty Kościoła katolickiego. [przypis edytorski]

2297. Alexander, właśc. Aleksander Jagiellończyk (1461–1506) — syn króla Kazimierza Jagiellończyka, wielki książę Litwy od 1492 r. i król Polski w latach 1501–1506. [przypis edytorski]

2298. Zygmunty — polscy królowie Zygmunt Stary (1467–1548) i Zygmunt August (1520–1572). [przypis edytorski]

2299. Węgrzyn — tu: Ludwik Węgierski, siostrzeniec Kazimierza Wielkiego. [przypis edytorski]

2300. Elżbieta królowa, tj. Elżbieta Łokietkówna (1305–1380) — siostra Kazimierza Wielkiego, regentka Polski po jego śmierci. Żona króla Węgier Karola Roberta, matka węgierskiego i polskiego króla Ludwika Węgierskiego, babka królowej polskiej Jadwigi. [przypis edytorski]

2301. litewskie xiążę — dziś popr.: litewski książę. [przypis edytorski]

2302. pokłonić — dziś popr.: pokłonić się. [przypis edytorski]

2303. diamenty — rytm wiersza sugeruje wymowę czterosylabową: dy-ja-men-ty. [przypis edytorski]

2304. Modlę się Tobie — dziś popr.: modlę się do ciebie. [przypis edytorski]

2305. Przyczyń się za mnie — dziś raczej: wstaw się za mną. [przypis edytorski]

2306. zewnątrz — tu: z zewnątrz. [przypis edytorski]

2307. źwierz-li (daw.) — czy zwierz; dziś popr. pisownia: zwierzli. [przypis edytorski]

2308. potwora (daw. r.ż.) — dziś: potwór. [przypis edytorski]

2309. z puszczy litewskich — dziś popr. forma D. lm: z puszcz litewskich. [przypis edytorski]

2310. królewnéj — dziś popr. forma D. lp: królewny. [przypis edytorski]

2311. wnijść (daw.) — wejść. [przypis edytorski]

2312. czyli (tu daw.) — czy, czy też; czyżby. [przypis edytorski]

2313. Marij — dziś popr. forma D.: Marii. [przypis edytorski]

2314. pastwa (daw.) — ofiara, zdobycz. [przypis edytorski]

2315. święcić — tu: poświęcić. [przypis edytorski]

2316. ufiec — dziś popr.: hufiec. [przypis edytorski]

2317. składać (tu daw.) — tworzyć, stanowić, składać się na coś. [przypis edytorski]

2318. półk — dziś popr. pisownia: pułk. [przypis edytorski]

2319. Tatary śniade — dziś popr. forma M. ln: śniadzi Tatarzy. [przypis edytorski]

2320. bieli — dziś popr. forma: biali. [przypis edytorski]

2321. sajdak a. sahajdak — skórzany pokrowiec, w którym wożono łuk i strzały. [przypis edytorski]

2322. szłyk (daw.) — futrzana czapka. [przypis edytorski]

2323. źwierząt — dziś popr. pisownia: zwierzę. [przypis edytorski]

2324. miasto (tu daw.) — zamiast. [przypis edytorski]

2325. spójrzenie — dziś popr. pisownia: spojrzenie. [przypis edytorski]

2326. z blizka — dziś popr. pisownia: z bliska. [przypis edytorski]

2327. mieść (daw.) — rzucać, miotać. [przypis edytorski]

2328. wozy skarbne — wozy ze skarbami. [przypis edytorski]

2329. Pogoń — herb Litwy. [przypis edytorski]

2330. xiążę — dziś popr. pisownia: książę. [przypis edytorski]

2331. Szlązk — dziś popr.: Śląsk. [przypis edytorski]

2332. nareście — dziś popr.: nareszcie. [przypis edytorski]

2333. spójrzeć — dziś popr. pisownia: spojrzeć. [przypis edytorski]

2334. półk — dziś popr. pisownia: pułk. [przypis edytorski]

2335. Jurja — dziś popr. pisownia: Juria. [przypis edytorski]

2336. jednasty — dziś popr. forma: jedenasty. [przypis edytorski]

2337. szykować — tu: formować szyki. [przypis edytorski]

2338. połon (daw., z rus.) — niewola. [przypis edytorski]

2339. Jurij — dziś popr. forma C.: Jurii. [przypis edytorski]

2340. zwycięzki — dziś popr. pisownia: zwycięski. [przypis edytorski]

2341. Białe Morze (trad. litew.) — tu: Bałtyk. [przypis edytorski]

2342. lilija — dziś popr. pisownia: lilia. [przypis edytorski]

2343. liściami — dziś popr. forma N. lm: liśćmi. [przypis edytorski]

2344. Wilija — dziś: Wilia. [przypis edytorski]

2345. dzidziawir (daw., z litew.) — bohater, heros. [przypis edytorski]

2346. pomięszać — dziś popr. pisownia: pomieszać. [przypis edytorski]

2347. spójrzeć — dziś popr. pisownia: spojrzeć. [przypis edytorski]

2348. też — tu zaimek wskazujący te z partykułą ż: czy te, te same. [przypis edytorski]

2349. gródże — gród z partykułą wzmacniającą że. [przypis edytorski]

2350. znamie (daw.) — tu: znak, chorągiew; dziś popr. pisownia: znamię. [przypis edytorski]

2351. Wilij — dziś popr. forma D.: Wilii. [przypis edytorski]

2352. kościoł — dziś popr. pisownia: kościół. [przypis edytorski]

2353. Wasiłło, Andrzéj Wasiło — Andrzej z Krakowa a. Andrzej Polak, pierwszy biskup wileński (od 1386 r.). [przypis edytorski]

2354. dzielić — tu: obdzielać. [przypis edytorski]

2355. uchylić — tu: schylić. [przypis edytorski]

2356. bałwan — tu: bożek, rzeźba przedstawiająca bóstwo. [przypis edytorski]

2357. Bogóm się modliły — dziś popr.: modliły się do bogów. [przypis edytorski]

2358. w mrok szary — o zmierzchu, w ciemnościach; po kryjomu, nieoficjalnie. [przypis edytorski]

2359. chrześcijan — tu w źródle pisownia: chrześcian. Rytm wiersza sugeruje, że wyraz ten w tym miejscu należy wymawiać jako dwusylabowy: chrześć-jan. [przypis edytorski]

2360. zmięszać — dziś popr. pisownia: zmieszać. [przypis edytorski]

2361. zabyć (daw.) — zapomnieć. [przypis edytorski]

2362. zwycięzki — dziś popr. pisownia: zwycięski. [przypis edytorski]

2363. kędy (daw.) — dokąd, którędy; tu: gdzie. [przypis edytorski]

2364. nad morzami dwiema — dziś popr.: nad dwoma morzami. [przypis edytorski]

2365. zwycięztwo — dziś popr. pisownia: zwycięstwo. [przypis edytorski]

2366. przybylec — przybysz. [przypis edytorski]

2367. Mindows, Mindowe, dziś raczej Mendog, litew. Mindaugas (ok. 1200–1263) — wielki książę litewski, uważany za pierwszego króla Litwinów. [przypis edytorski]

2368. bałwan — tu: bożek, rzeźba przedstawiająca bóstwo. [przypis edytorski]

2369. skończyć — dziś popr.: skończyć się. [przypis edytorski]

2370. z Kijewskiéj Rusi — z Rusi Kijowskiej. [przypis edytorski]

2371. ucztowy (daw.) — związany z ucztą, biesiadny. [przypis edytorski]

2372. dziecki (daw.) — urzędnik, pomagający księciu w obowiązkach sądowniczych; egzekutor, komornik. [przypis edytorski]

2373. jastrząb’ — dawna pisownia, z zaznaczoną miękkością końcowego b; dziś popr.: jastrząb. [przypis edytorski]

2374. czużyna (z rus.) — na obczyźnie. [przypis edytorski]

2375. synie — dziś popr. forma W. lp: synu. [przypis edytorski]

2376. weselić — dziś popr.: weselić się. [przypis edytorski]

2377. w Kijew — do Kijowa. [przypis edytorski]

2378. wylatał — dziś popr. forma: wylatywał. [przypis edytorski]

2379. Na każdy piorun wykrzyk wtórował — każdemu piorunowi towarzyszył okrzyk (ucztujących); uczta Skirgiełły porównywana jest do nieokiełznanej, niszczącej burzy. [przypis edytorski]

2380. pijane — rytm wiersza sugeruje wymowę dwusylabową: pja-ne. [przypis edytorski]

2381. sparty (daw.) — oparty, wsparty; tu: leżący lub siedzący wygodnie. [przypis edytorski]

2382. śpieniony — dziś popr. pisownia: spieniony. [przypis edytorski]

2383. w mozgach — w mózgu. [przypis edytorski]

2384. rozwity — rozpleciony. [przypis edytorski]

2385. xiążę — dziś popr. pisownia: książę. [przypis edytorski]

2386. leli — dziś popr. forma: lali. [przypis edytorski]

2387. do lica — do twarzy. [przypis edytorski]

2388. wzniosła na łapy — dziś: wzniosła się na łapy, tj. stanęła pionowo, na dwóch łapach. [przypis edytorski]

2389. miotać — tu: miotać się, rzucać się. [przypis edytorski]

2390. meszka — tu: niedźwiedź. [przypis edytorski]

2391. źwierz — dziś popr. pisownia: zwierz, zwierzę. [przypis edytorski]

2392. przyklaskiwa — dziś popr. forma: przyklaskuje. [przypis edytorski]

2393. bestja — dziś popr. pisownia: bestia. [przypis edytorski]

2394. podnieść — tu: podnieść się. [przypis edytorski]

2395. młódszy — dziś popr. pisownia: młodszy. [przypis edytorski]

2396. poźną — dziś popr. pisownia: późną. [przypis edytorski]

2397. ty bij mnie — tj. ty bij mi pokłony. [przypis edytorski]

2398. gonić — tu: wyganiać. [przypis edytorski]

2399. kłócić — tu: zakłócać. [przypis edytorski]

2400. swoję — dziś popr. forma B. lp r.ż.: swoją. [przypis edytorski]

2401. źwierząt — dziś popr. pisownia: zwierzę. [przypis edytorski]

2402. spójrzeć — dziś popr. pisownia: spojrzeć. [przypis edytorski]

2403. bałwan — tu: bożek, rzeźba przedstawiająca bóstwo. [przypis edytorski]

2404. podły gmin — nisko urodzeni, przedstawiciele ludu. [przypis edytorski]

2405. zaciemia — dziś: zaciemnia. [przypis edytorski]

2406. pjany — dziś popr. pisownia: pijany; tu wymowa dwusylabowa: pja-ny. [przypis edytorski]

2407. pieni — tu: pieni się. [przypis edytorski]

2408. ramiony ruszył — wzruszył ramionami. [przypis edytorski]