Brand - Henryk Ibsen (literatura naukowa online .txt) 📖
Krótki opis książki:
Brand — dramat Henrika Ibsena z roku 1865. Głównym bohaterem jest pastor, opierający swoją religijność na dewizie „wszystko albo nic”. Nawet jego nazwisko jest znaczące (oznacza ogień). Dramaturg traktuje jego poglądy z wyraźną sympatią, zarazem jednak nie zamyka oczu na spustoszenie, jakie radykalnie wyznawana wiara sieje pośród ludzi otaczających głównego bohatera. Jego niewątpliwa charyzma doprowadza do rozbicia małżeństwa, poczucie obowiązku — do śmierci syna, a następnie żony, kaznodziejski zapał podsyca konflikty we wspólnocie, a w finale prowadzi do spektakularnego nieszczęścia.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Henryk Ibsen
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Brand - Henryk Ibsen (literatura naukowa online .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Henryk Ibsen
class="stanza">
Juści, juści!
Jeno niech jeszcze parę puści
Twa mądra warga, kumie luby,
Kiedy się w prawdę takie śluby
Zamienić mogą?
BAKAŁARZ
Powiedziałem,
Że ślubów takich ideałem
Bywa li139 przyszłość, więc obwieszczę:
W przyszłości...
KOŚCIELNY
Tak, lecz powiedz jeszcze,
Kiedy jest tedy przyszłość owa?
BAKAŁARZ
po cichu
Otóż kościelny!... głośno Czyż od nowa
Mam znów powtarzać, mocny Boże,
Jako przyszłości być nie może,
Bo, gdy się zjawi, już jest po niej!
KOŚCIELNY
Hm! Hm!!...
BAKAŁARZ
W pojęciu każdym chroni
Jakiś się wybieg, tu atoli
Nie ma wybiegu — pan pozwoli —
Przynajmniej dla tych, którzy więcej
Liczyć umieją, niż dziecięcy,
Ograniczony mózg!... Tak, śluby
To są smalone, widzisz, duby,
To w gruncie rzeczy szczery kłam,
Choć nawet wierzy w nie ten sam,
Który je składa... Dotrzymanie
Bywało dotąd, drogi panie,
Li uciążliwe w oczach ludzi...
Lecz mnie się zdaje, że się trudzi
Człowiek daremnie: to wyniki
Proste dla tych, co się logiki
Jeszcze nie zbyli — ale o tem
Potem!... Ot, tak jest z tym żywotem!
Powiedźcież mi...
KOŚCIELNY
Pst!
BAKAŁARZ
Cóż to?
KOŚCIELNY
Cicho!
BAKAŁARZ
Gra na organach jakieś licho.
KOŚCIELNY
On.
BAKAŁARZ
Pleban?
KOŚCIELNY
Tak.
BAKAŁARZ
A cóż plebana
Przygnało tutaj już tak z rana?
KOŚCIELNY
Coś mi się widzi, że on wcale
Nie był dziś w łóżku...
BAKAŁARZ
Hm! hm!
KOŚCIELNY
Ale
Źle się to skończy! Niedaremnie
Ja to powiadam! Coś tajemnie
Jakby go gryzło! Tak osowiał
Ksiądz nasz!... Od czasu, gdy owdowiał,
Coś tłumi w sobie, lecz niekiedy
Wybucha wszystko w nim i wtedy
Grywa... Słuchajcie! Zda się, wiecie,
Że opłakuje żonę, dziecię!
BAKAŁARZ
Prawie odróżnić można głosy —
KOŚCIELNY
Jeden się skarży snać140 na losy.
Drugi pociesza...
BAKAŁARZ
Moi mili,
Wzruszyć bym gotów się tej chwili.
Ale nie wolno...
KOŚCIELNY
Tak, gdyby to
Nie urzędnicze nasze myto141...
BAKAŁARZ
Człek skrępowany, na urzędzie
Ma godność stanu wciąż na względzie.
KOŚCIELNY
Do diabła z tą kłamliwą wiedzą:
W gardle mi głupie księgi siedzą!
BAKAŁARZ
Ta cała mądrość — niech ją czarci! —
Czuć choć raz w życiu!... Cóż my warci?!
KOŚCIELNY
Nikt nas nie widzi — przeto szczerze
Mówię ci: czujmy!...
BAKAŁARZ
Znaczyłoby,
Że takie ot, jak my, osoby
W ludowej się walają sferze.
A nauk księdza sens jest taki,
Tak głoszą ciągłe jego pieśnie,
Iż zaszczyt nie jest na dwojakiej
Drodze: nie można równocześnie
Być urzędnikiem i człowiekiem!
Dowodów tego nie w dalekiem
Szukać nam miejscu: w panu wójcie
Dobry masz przykład.
KOŚCIELNY
Co? W nim?
BAKAŁARZ
Stójcie!
Kiedy papierów wielką moc,
Całe archiwum — ocalono...
KOŚCIELNY
O, to był pożar!... Straszna noc!...
BAKAŁARZ
Tak, tak, powiadam, że niepłono142
Pracował wójt nasz! Za dziesięciu
W tym ratunkowym przedsięwzięciu
Starczył ten człowiek. Lecz w komorze,
Jak gdyby diabeł miał swe łoże,
Baba, zoczywszy to, niezwłocznie
Straszliwe wrzaski wszczynać pocznie:
„Czart na cię czyha! Niech cię wzruszy
Zbawienie własnej twojej duszy!”
„Co mi zbawienie!!! — tak się wściekle
Odgryzie wójt nasz — zgniję w piekle,
Ale archiwum to ocalę!”
W takim to wówczas on zapale
Brał się do dzieła; człek morowy
Od stóp, powiadam ci, do głowy,
To też za dzielne swoje czyny
Sowite zbierze on wawrzyny,
Nagrodzon będzie przebogato.
KOŚCIELNY
Gdzie?
BAKAŁARZ
Ano w raju — dajmy na to:
W raju szlachetnych wójtów...
KOŚCIELNY
Mądry
Mój przyjacielu!...
BAKAŁARZ
Co się dzieje?
KOŚCIELNY
Jakowyś czas fermentu dnieje
Poza mądrymi słów twych jądry143 —
Że my żyjemy dziś w fermencie,
Tego dowodem jest pęknięcie
Świata, jak gdyby na dwie części...
Młodzi przeciwko starym pięści
Groźne podnoszą...
BAKAŁARZ
Juści, juści!
Co stare musi do czeluści
Schodzić grobowych! — To, co zgniło,
Staje się strawą, że aż miło,
Dla świeżych bytów! Świat się rzuca,
Bo mu gorączka trawi płuca;
Powietrza trzeba naszej krtani,
Inaczej — myśmy pogrzebani!
W fermentach nurza się nasz wiek,
Czuje to dziś najlichszy człek.
Z chwilą, gdy stary kościół padł,
W posadach jakby zadrżał świat,
Grunt utraciło pod nogami
To, co dotychczas władło nami.
KOŚCIELNY
Milczenie padło na nasz lud...
„Zburzyć!” tak krzyczał ci on wprzód,
Ale niebawem zmiękł. Od razu
Uczuł, jak gdyby ciężar głazu
Na swoich piersiach — tak, w te tropy
Zaczęli szemrać nasze chłopy,
Że nie zastąpi nic tej straty.
Koniec wszystkiego! To wiedziano
I zawołano w pewne rano,
Że się starego tego domu
Nie wolno było tknąć nikomu.
BAKAŁARZ
Ale dawnego ducha brzemię
Dopóty czuło nasze plemię,
Póki by chramu144 doby nowej
Nie poświęcono należycie.