Tytus Andronikus - William Shakespeare (Szekspir) (polska biblioteka .TXT) 📖

Uwagi: 0

Słowa kluczowe:

Skarżyć się

Krótki opis książki:

Niezwykle krwawa opowieść o zemście w różnych smakach, oparta luźno na dziejach starożytnego Rzymu oraz micie o Filomeli, zdradza mroczne fascynacje mistrza ze Stratford.

Ze względu na schematyczność utworu próbowano podważyć autorstwo Shakespeare'a; próby te jednak nie powiodły się. Cóż nam pozostaje? Z zadumą patrzeć na upiorną paradę fantazmatów, takich jak „nierządnica u władzy doprowadzająca do ruiny państwa” czy wcielenie „absolutnie obcego” (w kategoriach rasowych, cywilizacyjnych i religijnych) bezwstydnie przyznającego się do pokrewieństwa ze złem absolutnym — to mroczne cienie postaci Lady Makbeth i Otella.

Przeczytaj książkę

Podziel się książką:

Czytasz książkę online - «Tytus Andronikus - William Shakespeare (Szekspir) (polska biblioteka .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 William Shakespeare (Szekspir)

Idź do strony:

sprawiedliwość.

Ty znów, Publiuszu, i ty, Semproniuszu,

Musicie kopać rydlem i motyką

Aż do samego środka twardej ziemi,

A gdy w królestwie Plutona staniecie,

W moim imieniu złożycie mu prośbę.

Mówcie: przysyła stary nas Andronik,

Sprawiedliwości i pomocy żąda,

Przejęty bólem na niewdzięczność Rzymu.

Ach, Rzymie! Ja cię zrobiłem nędzarzem,

Gdy ludu głosy temu wyjednałem,

Co dziś żelazną przycisnął mnie ręką,

A teraz idźcie; baczność wam zalecam.

Wszystkie mi pilnie przetrząście okręty,

Bo zły ją cesarz gotów tam władować,

A wtedy możem za sprawiedliwością

Świstać, panowie.

MARKUS

Czy nie gorzki widok

Takiego męża w takim obłąkaniu?

PUBLIUSZ

Naszą też świętą jest dziś powinnością

We dnie i w nocy pilnie nad nim czuwać,

Jak można, schlebiać jego przywidzeniom,

Aż czas sprowadzi ulgę i lekarstwo.

MARKUS

Nie ma lekarstwa na jego boleści.

W związku z Gotami skarćmy Rzym niewdzięczny,

Na Saturninie pomścijmy się zdrajcy!

TYTUS

No co, Publiuszu? No i cóż, panowie,

Czyście spotkali ją gdzie?

PUBLIUSZ

Nie, mój panie,

Lecz ci przynoszę słowo od Plutona:

Jeśli chcesz zemsty, piekło dać ją może;

Lecz sprawiedliwość, jak myśli, jest teraz

Z Jowiszem w niebie lub może gdzie indziej

Tak zatrudniona, że musisz poczekać.

TYTUS

Krzywdzi mnie, próżną karmić chcąc nadzieją.

Sam w płomieniste rzucę się jezioro,

Z dna ją Kocytu za pięty wyciągnę.

Krzaki z nas tylko, mój Marku, nie cedry

Ani olbrzymy z kościami cyklopów;

Metal nasz jednak, choć silnego hartu,

Krzywd nie wytrzyma, które na nas padły.

Sprawiedliwości gdyśmy nie znaleźli

Ni tu, ni w piekle, musim bogów prosić,

By ją nam z nieba przysłali na krzywdy

Naszej mścicielkę. A więc do roboty!

rozdaje strzały zależnie od adresu na listach

Tobie, dobremu łucznikowi, Marku,

Daję tę strzałę ad Jovem32, a tobie

Ad Apollinem33, ad Martem34 — ta dla mnie,

Dla Pallas, chłopcze. — Ta dla Merkurego35.

Ta do Saturna, nie do Saturnina;

Baczność, Kajusie, w takim bowiem razie

Lepiej byś zrobił, gdybyś na wiatr strzelił.

No, chłopcze, żwawo! Marku, na znak strzelaj!

Udało mi się pismo, daję słowo;

Nie ma jednego boga bez supliki.

MARKUS

Wypuśćmy wszystkie strzały ku dworowi,

To w jego dumie ubodzie cesarza.

TYTUS

Strzelajcie teraz.

Strzelają.

Brawo, mój Lucjuszu!

Na łono Panny, niech odda Palladzie.

MARKUS

Jam milę dalej za księżycem mierzył;

W tej chwili list twój u stóp jest Jowisza.

TYTUS

Cha, cha, Publiuszu, a co ty zrobiłeś?

Toć odstrzeliłeś jeden róg Bykowi.

MARKUS

To były żarty; od Publiusza strzały

Byk ranny w gniewie tak kolnął Barana,

Że oba jego rogi na dwór spadły;

A kto je znalazł? Sługa cesarzowej;

Ona z uśmiechem każe Murzynowi

Ponieść je panu swojemu w prezencie.

TYTUS

To bardzo dobrze; daj mu Boże zdrowie!

Wchodzi Chłop z koszykiem, w którym są dwa gołębie. TYTUS

Nowiny z nieba! Marku, przyszła poczta!

Co nam przynosisz? Czy masz jakie listy?

Czyli na koniec znajdę sprawiedliwość?

Co mówi Jowisz?

CHŁOP

Ho! Cieśla szubieniczny? Mówi, że znowu rozebrał swoją machinę, bo człowiek ma być powieszony dopiero na przyszły tydzień.

TYTUS

Lecz ja się pytam, co Jowisz powiedział?

CHŁOP

Ach, panie, ja nie znam Jowisza. Jeszcze jak żyję, nie wychyliłem z nim kieliszka.

TYTUS

Jak to, hultaju, czy nic nie przynosisz?

CHŁOP

Przynoszę, panie, parę gołąbków, ale nic więcej.

TYTUS

Więc nie przychodzisz z nieba?

CHŁOP

Z nieba, panie? Ach, nigdy tam moja nie postała noga. Uchowaj Boże, żebym tak był śmiały i pchał się do nieba w moich młodych latach. Idę z moimi gołąbkami do trybunału Plebs, żeby zagodzić kłótnię mojego stryja z cysarskim człowiekiem.

MARKUS

Najdoskonalsza, jaka być może, sposobność do przesłania twojej supliki. Niech odda cesarzowi gołąbki w twoim imieniu.

TYTUS

Powiedz, czy możesz oddać cesarzowi suplikę z gracją?

CHŁOP

Nie, panie, na uczciwość, nie; nigdym w życiu gratias wyrecytować nie mógł.

TYTUS

Skończ, skończ, mopanku, dość tych ceregieli;

Gołąbki twoje oddaj cesarzowi;

Dzięki mym wpływom znajdziesz sprawiedliwość.

Czekaj! Tymczasem weź to za fatygę.

Dajcie mi teraz pióro i kałamarz.

Czy możesz z gracją wręczyć mu suplikę?

CHŁOP

Mogę, panie.

TYTUS

Zabierz więc tę suplikę. A jak przyjdziesz do cesarza, musisz najprzód klęknąć, potem w nogi go pocałować, potem oddać twoje gołąbki, a potem czekać na nagrodę. Ja będę niedaleko, daj baczność, żeby wszystko odbyło się uczciwie.

CHŁOP

Bądź spokojny, panie, zostaw mi tę sprawę.

TYTUS

Czy masz nóż? Pokaż, niech mu się przypatrzę.

Weź go, mój bracie, i w suplikę zawiń,

Boś jak pokorny pisał ją suplikant.

A kiedy wszystko oddasz cesarzowi,

Do drzwi mych stuknij, aby mi powtórzyć,

Co ci powiedział.

CHŁOP

Zrobię wszystko, panie.

Wychodzi. TYTUS

Czas nam iść, Marku, śpiesz za mną, Publiuszu.

Wychodzą. SCENA CZWARTA

Przed pałacem.

Wchodzą Saturninus, Tamora, Chiron, Demetriusz i panowie. Cesarz niesie w ręku strzały wypuszczone przez Tytusa. SATURNINUS

Patrzcie, panowie, na ciężką obelgę!

Powiedzcie sami, czy był kiedy cesarz

Tak poniżony, tak lekceważony,

Z taką pogardą za to traktowany,

Że wszystkim równą sprawiedliwość mierzył?

Wam to i bogom wiadomo, panowie —

Mimo pokoju państwa burzycieli

Szeptów36 na ucho wiernego mi ludu —

Że tylko prawo skarciło surowo

Zuchwałych synów starego Tytusa.

A jeśli smutki zmąciły mu głowę,

Mamże być jego przywidzeń ofiarą,

Jego szaleństwa i jego goryczy?

Teraz do nieba swe posyła skargi,

To do Jowisza, to do Merkurego,

To do Apolla, to do boga wojny;

Świstki właściwe dla ulicznej rzeszy!

Czy to senatu nie jest szkalowaniem,

Trąbieniem naszej niesprawiedliwości?

Żart wyśmienity! To jakby kto mówił:

Sprawiedliwości darmo w Rzymie szukać.

Lecz póki żyję, udane szaleństwo

Żadną obroną obelg tych nie będzie.

On i ród jego dowiedzą się wkrótce,

Że sprawiedliwość w Saturninie żyje;

Jeśli usnęła, tak dobrze ją zbudzę,

Że we wściekłości swojej na proch zgniecie

Najdumniejszego w Rzymie buntownika.

TAMORA

Łaskawy panie, drogi Saturninie,

Mojego życia i myśli mych władco,

Ukój się, przebacz winom Andronika,

Skutkom żałoby po walecznych synach,

Których śmierć ciężko przeszyła mu serce.

Pokrzep go raczej w jego utrapieniach

Miast karcić za te obelgi pierwszego

Lub ostatniego z twych wiernych poddanych.

na stronie

Tak mówić mądrej przystoi Tamorze:

Lecz cię do głębi dotknęłam, Tytusie;

Twa krew popłynie, a byle Aaron

Był mądry, okręt do portu zawinie.

Wchodzi Chłop.

Dobry człowieku, czy mówić chcesz z nami?

CHŁOP

A jużci, jeśli wasza pańskość jest cesarska.

TAMORA

Ja cesarzowa, lecz tam siedzi cesarz.

CHŁOP

To on. klęka Niechże wam Pan Bóg i święty Szczepan dobry dadzą zdrowie. Przyniosłem wam list i parę gołąbków.

Saturninus czyta list. SATURNINUS

Tego mi człeka powiesić natychmiast!

CHŁOP

Ile dostanę w brzęczącej monecie?

TAMORA

Na szubienicy dostaniesz postronek.

CHŁOP

Postronek? A to na śliczny, jak widzę, koniec przyniosłem tu moje gardło.

Wychodzi pod strażą. SATURNINUS

Oburzające i nieznośne krzywdy!

Mamże potworne znosić obelgi?

Wiem, w czyjej głowie myśl ta się wylęgła.

Ścierpięż to, jakby zdrajcy, jego syny,

Skarani prawa mieczem za morderstwo,

Występnie byli przeze mnie zarżnięci!

Idźcie, za włosy przywleczcie go do mnie;

Ni wiek, ni słowa tarczą mu nie będą.

Za to szyderstwo znajdziesz we mnie kata,

Zdrajco, coś pomógł mi do mej wielkości.

Myśląc, że będziesz Rzymem i mną rządził!

Wchodzi Emilusz.

Jakie przynosisz wieści, Emiliuszu?

EMILIUSZ

Do broni! Nigdy czas więcej nie naglił.

Got podniósł głowę, niezliczone tłumy

Odważnych, łupu chciwych wojowników

Ciągną do Rzymu pod wodzą Lucjusza,

Syna Tytusa, który zemstą grozi,

Koriolana odnowić chce dzieje.

SATURNINUS

Waleczny Lucjusz Gotów naczelnikiem?

Dreszcz mnie przechodzi i pochylam głowę

Jak kwiat od mrozu, jak wśród burzy trawa.

Teraz się zbliża smutków naszych chwila.

Lud pospolity tak kocha go w Rzymie!

Często zwiedzając ulice, przebrany,

Słyszałem tłumy po kątach szemrzące,

Że krzywdą było wygnanie Lucjusza,

Którego ujrzeć chcieliby cesarzem.

TAMORA

Czego się lękasz? Miasto masz obronne.

SATURNINUS

Ale mieszkańców serca są z Lucjuszem

I bunt podniosą, aby przyjść mu w pomoc.

TAMORA

Bądź dziś cesarzem myślą jak nazwiskiem.

Czy słońce ćmi się, że w jego promieniach

Kołują stada brzęczących komarów?

I orzeł śpiewać ptaszętom nie broni

Ani się troszczy, co śpiew ten ma znaczyć,

Wie bowiem dobrze, że swych skrzydeł cieniem

Może te wszystkie uciszyć pisklenia;

Równą masz władzę nad szaloną tłuszczą.

Pokrzep więc ducha! Wiedz bowiem, cesarzu,

Że oczaruję starego Tytusa

Zaklęciem słodszym, lecz niebezpieczniejszym

Niż rybom nęta lub owcom miodunka,

Gdy pierwsza haczyk śmiertelny osłania,

A druga strawą zabija rozkoszną.

SATURNINUS

Lecz on nie pójdzie syna za nas błagać.

TAMORA

Pójdzie, cesarzu, na Tamory prośbę;

Słów bowiem moich złotą obietnicą

Tak stare jego uszy opanuję,

Że choćby nawet z kamienia miał serce,

Choćby był głuchy, i serce, i ucho

Będą posłuszne memu językowi.

do Emiliusza

Lecz ty idź pierwszy i bądź naszym posłem,

Powiedz, że cesarz z walecznym Lucjuszem

Chce się rozmówić; a miejscem zebrania

Niechaj dom będzie starego Tytusa.

SATURNINUS

Dopełń poselstwa twojego z honorem.

Jeżeli będzie zakładników żądał

Dla bezpieczeństwa, na wszystko pozwalam.

EMILIUSZ

Co każesz, panie, wykonam bez zwłoki.

Wychodzi. TAMORA

A teraz idę odwiedzić Tytusa,

Sztuk moich siłą skłonić, aby syna

Wyrwał z pośrodka dzielnych Gotów armii.

Teraz, cesarzu, rozjaśń znowu czoło,

Trwogę twą całą w mych pogrzeb fortelach.

SATURNINUS

Idź, a niech twoim szczęści się zamysłom!

Wychodzą.

Przekaż 1% podatku na Wolne Lektury.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.

AKT PIĄTY SCENA PIERWSZA

Przy odgłosie trąb i bębnów wchodzi Lucjusz na czele armii Gotów. LUCJUSZ

Dzielni rycerze, wierni przyjaciele,

Oto list z Rzymu, w którym mi donoszą,

Jak wszystkich serca brzydzą się cesarzem,

A jak wzdychają, żeby nas zobaczyć.

Z dumą, do jakiej męstwo daje prawo,

Pomścijcie niegdyś poniesione klęski,

Za każdą krzywdę przez Rzym wyrządzoną

Potrójną dzisiaj odpłaćcie mu krzywdą.

GOT

Wielkiego męża dzielna latorośli,

Niegdyś postrachu, dziś nadziejo nasza,

Którego chwałę, którego zasługi

Śmiał Rzym występną zapłacić pogardą,

Licz na nas; pójdziem, gdzie nas poprowadzisz,

Jak rój pszczół leci w gorących dniach lata

Za swą królową na kwieciste pola,

I na przeklętej pomścim się Tamorze.

KILKU GOTÓW

Co on powiedział, wszyscy potwierdzamy.

LUCJUSZ

Dzięki ci, mówco, i dzięki wam wszystkim.

Lecz kto się zbliża pod Gota przewodnią?

Wchodzi Got prowadząc Aarona z dzieckiem na ręku. GOT

Słynny Lucjuszu, kiedym się oddalił

Gruzom starego przyjrzeć się klasztoru,

Ledwom ciekawe moje oczy wlepił

W murów zwaliska, nagle niemowlęcia

Kwilenie uszu moich doleciało;

Kiedym się zbliżył, słowam te usłyszał

Do płaczącego wymówione dziecka:

«Milcz, niewolniku czarny, ulepiony

Pół na mój obraz, pół na twojej matki!

Gdyby twój kolor ojca nie rozgłaszał,

Gdyby ci tylko matki los dał farbę,

Mógłbyś cesarski wdziać płaszcz, mój łotrzyku;

Ale gdy mleczna jest krowa, byk mleczny,

Tam nigdy czarne cielę się nie rodzi.

Nie płacz! Wiernemu oddam cię Gotowi,

Gdy powiem, żeś jest cesarzowej synem,

Będziesz mu drogim przez miłość twej matki».

Z dobytym mieczem wpadłem niespodzianie

I przyprowadzam jeńca, byś z nim, wodzu,

Jak w twej mądrości uznasz, mógł postąpić.

LUCJUSZ

Dzielny mój Gocie, to wcielony diabeł,

Idź do strony:

Darmowe książki «Tytus Andronikus - William Shakespeare (Szekspir) (polska biblioteka .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!

Dodaj komentarz