Prometeusz skowany - Ajschylos (darmowa biblioteka internetowa txt) 📖
Krótki opis książki:
W tragedii Prometeusz skowany Ajschylos koncentruje uwagę na tym momencie, w którym tytan poddawany jest karze za nieposłuszeństwo wobec Zeusa.
Za nieposłuszeństwo, które uczyniło go dobroczyńcą ludzi, Prometeusz zostaje przykuty do skały i wydany na żer sępowi. Przyjmuje wyrok z dumą i dokładnie opowiada swoje dokonania. Odrzuca propozycję ukorzenia się przed Zeusem, którą przynosi mu Hermes. Zeusowi, który uzyskał władzę, pokonując Kronosa, zuchwały buntownik przepowiada również kres panowania.
Tragedia, stanowiąca środkową (i jedyną zachowaną) część trylogii prometejskiej Ajschylosa jest przypowieścią o nowej władzy, którą zwykło cechować szczególne okrucieństwo, jako że w ten sposób władza ta umacnia się w sobie i demonstruje na zewnątrz swą sprawczość i siłę.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Ajschylos
- Epoka: Starożytność
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Prometeusz skowany - Ajschylos (darmowa biblioteka internetowa txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Ajschylos
głąb,
Lub zagrzeb w odmęcie fal!
Zstąp ku mnie, władco, zstąp,
Usłysz mój żal!
Śród błędnych błądzę dróg
I nie wiem, kto by dziś mógł
Wybawić mnie z doli niezbożnej?
Czy słyszysz to wołanie dziewki krowiorożnej?
PROMETEUSZ
O jakżebym nie słyszał? Gzem ci to pędzona
Inacha młoda córa107 co miłość śród łona
Zbudziła Zeusowego. Z bólu snadź108 umiera:
Po drogach ją rozstajnych mściwa pędzi Hera.
ANTYSTROFA
IOSkąd ci nazwisko mego ojca znane?
Odgadłeś duszy mej ranę,
Ty, który cierpisz sam!
Ojej! O rety! Ojej!
Powiedzieć mi chciej,
Kogo przed sobą ja mam —
Któż moje straszne cierpienia
Wymienia,
Ach, tak prawdziwie? Przez mściwą boginię
W gorzkiej chorobie dziś me życie ginie!
Przez nią przypędził mnie do pustki tej —
Ojej! —
Rozpaczy morderczy szał!
Hery mnie gnał
Nieposkromiony gniew!
Jak burzy wiew,
Biegłam, śród błędnych błądząc dróg,
W ten skalny biegłam kraj,
Ścigana nawałą trwóg!
Lecz ty lekarstwo mi daj,
Mów, kto by mógł
Złagodzić mój cierpki los?
Bo ciężki tych dotknął cios,
Co w równej, jak ja, giną nędzy!
Jeżeli tylko zdołasz, mów, pomóż co prędzej.
PROMETEUSZ
Nie ciemną, zawikłaną i nie zagadkową,
Lecz jasną na to wszystko odpowiem ci mową,
Do takiej bowiem przyjaźń usta moje zmusza:
Masz ogniodawcę ludzi, mnie, Prometeusza!
IO
O biedny Prometeju, zbawicielu człeka,
Mów, z jakiej ci przyczyny ten ból dziś dopieka?
PROMETEUSZ
Dopierom się poprzestał na swą dolę skarżyć.
IO
A zatem już mnie nie chcesz swą łaską obdarzyć?
PROMETEUSZ
Odpowiedz, czego pragniesz? Wszystko ci wyjaśnię.
IO
Kto przykuł cię do skały? To chcę słyszeć właśnie.
PROMETEUSZ
Zeusa twarda wola, Hefajstosa ręka.
IO
Za jakąż cię to zbrodnię taka kara nęka?
PROMETEUSZ
Ponadto nic ci więcej powiedzieć nie mogę.
IO
Więc wskaż, czy mnie nieszczęsną, na tę błędną drogę
Rzuconą, jaki kiedy spoczynek ukoi?
PROMETEUSZ
Nie wiedzieć o tym lepiej jest dla duszy twojej.
IO
Przynajmniej nie ukrywaj, co mam cierpieć jeszcze.
PROMETEUSZ
Tej łaski nie odmawiam; jeśli chcesz, obwieszczę.
IO
Przecz109 tedy się ociągasz? Mów, z jakiej przyczyny?
PROMETEUSZ
Nie chciałem cię zatrwożyć, to powód jedyny.
IO
Nie lękajże się więcej, niźli ja się trwożę.
PROMETEUSZ
Chcesz tego, więc posłuchaj! Wszystko ci wyłożę.
PRZODOWNICA CHÓRU
Nie jeszcze... Racz i naszej pofolgować woli:
Niech ona nam opowie o dzisiejszej doli,
A skoro to się stanie, ty uczyń jej zadość
I wyjaw, co ją czeka: smutek, czy też radość.
PROMETEUSZ
O Io, twą to sprawą nie odwracać lica
Od próśb ich, wszak to siostry twojego rodzica110
A zresztą czyż nie dobrze111 na swe losy wraże112
Pożalić się słuchaczom, którym płakać każe
Współczucie razem z tobą, cierpieć razem z tobą?
IO
Nie mogę się nie poddać, dzielę się żałobą —
Słuchajcie więc, opowiem, chociaż wstyd mnie ściska,
Że muszę się do tego przyznać pośmiewiska,
Do klęski, którą Bóg mnie tak sromotnie płaci,
Każący w tej zmienionej błądzić mi postaci.
Co nocy mą dziewiczą zwiedzały komnatę
Ułudne sny i, w słowa pokusy bogate,
Mówiły: „Hej! Dlaczego, dziewico szczęśliwa,
Twój żywot tak ci długo w dziewictwie upływa,
Gdy oto najświetniejsze czeka cię zamęście?
Ukłuty strzałą żądzy, Zeus chce dać ci szczęście,
Podzielić pragnie z tobą jego miłość boża
Kiprydy rozkosz113! Dziewczę, nie odpychaj łoża,
Na łąki spiesz lernejskie114, bujną tchnące krasą,
Na trawy, gdzie się stada twego ojca pasą —
Tam widok twój niech oczy nasyci Zeusowe...”.
Sny takie opadały mą nieszczęsną głowę
Co nocy, aże wreszcie nabrałam śmiałości,
By wyznać przed rodzicem, jakich miewam gości.
Do Pyto i Dodony słał ci mnogie posły115
Mój rodzic, by mu stamtąd wiadomość przyniosły,
Co czynić, co ma mówić, chcący116 przyjaźń bogów
Zachować po dni swoje. Od świątynnych progów
Wracali ci wysłańce, przynosząc wyrocznie
Niejasne, zagadkowe. Lecz Inach nie spocznie,
Dopóki wyraźnego nie zyszcze117 rozkazu,
Ażeby mnie za próg swój wypędził od razu,
Za krańce swej dziedziny: na okrajach ziemi118
Mam tułać się, tak słowy rzekł mi okrutnemi,
Bo jeśliby nie wygnał, jest ci119 Zeus na niebie,
Co gromem swym ród cały w popiele pogrzebie.
Posłuszny wyrocznemu parciu Loksyjasza120,
Z rozpaczą mnie, rozpaczy pełną, precz wypłasza:
Przemocy uległ bożej, bo komuż to sprostać
Wędzidłu Zeusowemu? W te tropy ma postać
Zmieniła się i duch mój; z rogami na czole —
Spojrzyjcie, jak wyglądam! — popędziłam w pole,
Szaleństwa żądłem kłuta. By121 podmuch zawiei,
Do wzgórz mknęłam lernejskich, do źródlisk Kerchnei,
A za mną, w trop śledzący wszystkie moje kroki,
Biegł Argos, pasterz wołów, syn ziemi stuoki —
Odebrał ci122 mu życie los niespodziewany123,
Lecz ja się błąkać muszę. Tak z łanów na łany
Bogini mściwym biczem bez tchu mnie popędza!
Słyszałeś teraz wszystko, wiesz, jaka ma nędza,
Więc jeśli możesz wskazać, co jeszcze mnie czeka,
To mów — lecz tylko prawdę! Litości daleka
Niech będzie twoja wieszczba. Najgorszej boć124 znamię
Choroby, jeśli słowo w naszych uściech kłamie.
CHÓR
Ach, ach! Umilknij! Stój!
Ach!
Przenigdy, przenigdy mój
Nie myślał duch,
Że mi się takie niesłychane słowa
Wrażą gdykolwiek w słuch.
Ból, męka, rozpacz, strach
Miecz dla mnie kowa125!
Miecz, obosiecznie ostrzony,
Pierś mi przeszywa!
O dolo nieszczęśliwa!
O dolo! Ty dolo Iony!
PROMETEUSZ
Za wcześnie pełnaś trwogi, jęczysz wniebogłosy,
Poczekaj jeszcze końca, przyszłe poznaj losy.
PRZODOWNICA CHÓRU
Mów, poucz! Rad jest chory, jeśli wczas126 się dowie,
Co spadnie na to jego skołatane zdrowie.
PROMETEUSZ
Bez trudu wasze pierwsze spełniłem żądanie —
Już wiecie, coście chciały; sama o swej ranie
Mówiła wam okrutnej, teraz ja wam w szczerej
Wyjawię opowieści, jakie ją z rąk Hery
Czekają jeszcze trudy. Córko Inachowa,
Dziewico, wraźże sobie w serce moje słowa,
Byś stała się świadoma swej tułaczki końca:
Nasamprzód więc, zwrócona ku wschodowi słońca,
Przebiegniesz ugorzyska, kraj pusty i dziki,
Aż dotrzesz, gdzie skityjskie bitne koczowniki,
W dalekonośne łuki zbrojne, mają z łozy
Plecione kosze-strzechy, rzucone na wozy.
Ty do nich się nie zbliżaj, lecz pędź jak najżwawiej
Wzdłuż brzegu127, co się w szumach morskich głębin pławi.
Po lewej Chalybowie mieszkają, kowale128.
Lud srogi, gościnności nieznający wcale —
I tych unikać trzeba. W tej drodze dalekiej,
Do słusznie tak nazwanej Rwistej dojdziesz rzeki,
Lecz nie myśl o przeprawie — nikt jej nie przepłynie —
Dopóki na najstromszej nie staniesz wyżynie,
Na szczycie góry Kaukaz, skąd właśnie ta rzeka
W szalonych, rozhukanych bałwanach ucieka.
Przebywszy gwiazdosiężne wierzchoły, na stoki
Zawrócisz południowe, aż chyże twe kroki
Wypoczną śród Amazon mężowrogiej rzeszy129,
Co ma śród temiskirskich zamieszkać pieleszy130,
Około Termodontu131, gdzie w morskiej rozścieży
Zdradliwa Salmidessu132 opoka się jeży,
Nieprzyjaciółka statkom, macocha żeglarzom.
Tu one ci przechętnie dalszą drogę wskażą:
Ku bramie dojdziesz morskiej, ku wąskiej cieśninie
Kimeryjskiej133, byś potem, gdy tę krok twój minie,
Meocką134 przepłynęła zatokę — przeprawa,
Skąd wielka u śmiertelnych wyrośnie ci sława,
Zaś przesmyk ten na wieki będzie od tej doby
Bosporu miał nazwisko135. Takimi sposoby,
Rzuciwszy Europę136, wraz powitasz kraje
Azyjskie... Ha! Powiedzcie, jakżeż wam się zdaje?
Azali137 władca bogów nie jest ci138 jednaki
Gwałtownik w wszelkiej mierze? Na obłędne szlaki
Wypędził tę śmiertelną, z którą chciał się wprzódy
W miłosnym spleść uścisku, na nędzę i trudy!
O, gorzki to zalotnik! Coś tu usłyszała,
Ma dziewko, mąk to twoich li139 przygrywka mała.
IO
O biada mi, biada!
PROMETEUSZ