Krótka rozprawa między trzemi osobami, Panem, Wójtem a Plebanem - Mikołaj Rej (jak polubić czytanie książek txt) 📖
Krótki opis książki:
Krótka rozprawa między trzema osobami… to dialog z 1543 roku polskiego poety Mikołaja Reja. Utwór ukazał się pod pseudonimem - Ambroży Korczbok Rożek.
Rej oprócz pisania zajmował się tłumaczeniem ale także był politykiem i teologiem. Uznawany za „ojca literatury polskiej”. Krótka rozprawa… zaczyna się od wiersza Ku dobrym towarzyszom. Utwór przedstawia spór tytułowych postaci, które reprezentują trzy ówczesne stany społeczne — szlachtę, duchowieństwo i chłopstwo. W rozprawie poruszane są problemy religijne, społeczne, obyczajowe i polityczne, które występowały w tamtych czasach. Jest to pierwszy utwór w którym wprowadzono mowę potoczną.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Mikołaj Rej
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Krótka rozprawa między trzemi osobami, Panem, Wójtem a Plebanem - Mikołaj Rej (jak polubić czytanie książek txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Mikołaj Rej
[przypis edytorski]
37. wszytko (daw.) — ciągle, tylko. [przypis edytorski]
38. nie była jako (daw.) — nie było jej od. [przypis edytorski]
39. łoni (daw.) — zeszłego roku. [przypis edytorski]
40. nieszpór — dziś: nieszpory; nabożeństwo wieczorne w kościele katolickim. [przypis edytorski]
41. swą każdy porze (przysł.) — każdy robi swoje; każdy robi, co chce; każdy się stara o swoje. [przypis edytorski]
42. śpiewa — daw. z tzw. e pochylonym: śpièwa, odpowiadającym dźwiękowi zbliżonemu do i; stąd rym z „bywa”. [przypis edytorski]
43. jutrzniej — daw. forma D.lp, dziś: jutrzni; jutrznia: nabożeństwo poranne w kościele katolickim; początkowo odprawiana o wschodzie słońca. [przypis edytorski]
44. podobno (daw.) — pewnie, zapewne. [przypis edytorski]
45. zasypiać (daw.) — nie wstawać na czas (czynność wielokrotna, zwyczajowa); por. dziś: zaspać. [przypis edytorski]
46. wżdy (daw.) — przecież, jednak, w końcu. [przypis edytorski]
47. przedsię (daw.) — przecież, chociaż. [przypis edytorski]
48. łajać — strofować, ganić. [przypis edytorski]
49. chocia (daw.) — dziś: chociaż. [przypis edytorski]
50. za tą sprawą (daw.) — przy takim stanie rzeczy. [przypis edytorski]
51. obrócimli się (daw.) — konstrukcja z partykułą -li: czy się obrócimy. [przypis edytorski]
52. bychmy (daw.) — byśmy; obyśmy. [przypis edytorski]
53. jedno a. jeno (daw.) — tylko. [przypis edytorski]
54. Obrócimli się na prawą (...) na lewicy — wg. Apokalipsy św. Jana na Sądzie Ostatecznym zbawieni mają się znaleźć po prawej, a potępieni po lewej stronie Boga. [przypis edytorski]
55. wszytcy (daw.) — wszyscy. [przypis edytorski]
56. wszytko (daw.) — dziś: wszystko. [przypis edytorski]
57. on — tu: ksiądz. [przypis edytorski]
58. dziesięcina — podatek religijny wynoszący jedną dziesiątą dochodów (zbiorów), pobierany przez duchowieństwo od chłopów (najczęściej w naturze). [przypis edytorski]
59. bych (daw.) — bym, obym, gdybym; choćbym. [przypis edytorski]
60. bych był nagorszy (daw.) — choćbym był najgorszy. [przypis edytorski]
61. damli (daw.) — konstrukcja z partykułą -li: jeśli dam. [przypis edytorski]
62. kolenda (daw.) — dziś: kolęda; tu: świadczenia w naturze pobierane przez duchowieństwo katolickie pod koniec roku. [przypis edytorski]
63. abo (daw.) — albo. [przypis edytorski]
64. w obiad przybieży (daw.) — przyjdzie podczas obiadu. [przypis edytorski]
65. kukla (daw.) — bułka; bochen chleba. [przypis edytorski]
66. ogolić z stołu (daw.) — zabrać ze stołu. [przypis edytorski]
67. nogieć — choroba koni i trzody, którą leczono solą; przen.: nicpoń. [przypis edytorski]
68. bych (daw.) — bym, abym. [przypis edytorski]
69. potym (daw.) — potem. [przypis edytorski]
70. przedsię (daw.) — przecież, chociaż. [przypis edytorski]
71. gorze (daw.) — nieszczęście, bieda. [przypis edytorski]
72. ciągni się (daw.) — tryb rozkazujący: ciągnij się; od ciągnąć się: wysilać się na wydatki. [przypis edytorski]
73. niźli (daw.) — niż; tu: zanim. [przypis edytorski]
74. cię rozmachnie — pokropi cię wodą święconą. [przypis edytorski]
75. mieszek — sakiewka na pieniądze. [przypis edytorski]
76. mieszkiem pachnąć (daw.) — wymagać nakładu, kosztu. [przypis edytorski]
77. świętemi (daw.) — forma N.lm, dziś popr.: świętymi. [przypis edytorski]
78. pobracić się (daw.) — dziś: pobratać się. [przypis edytorski]
79. jąć (daw.) — zacząć; wziąć się za robienie czegoś. [przypis edytorski]
80. gdzieśto dzban (daw.) — gdyby tak mieć dzban. [przypis edytorski]
81. trzeciem (daw.) — forma N.lp, dziś popr.: trzecim. [przypis edytorski]
82. byłby tańszy (daw.) — nie drożyłby się; nie upierałby się. [przypis edytorski]
83. Pan — tu: Jezus Chrystus, Bóg. [przypis edytorski]
84. uczył temu (daw.) — dziś: uczył tego. [przypis edytorski]
85. o Bodze (daw.) — dziś forma Msc.lp: o bogu. [przypis edytorski]
86. zakon (daw.) — tu: prawo. [przypis edytorski]
87. sprawić — tu: czynić, ustanowić. [przypis edytorski]
88. ji (daw.) — dziś forma B.lp: go. [przypis edytorski]
89. ku wam (daw.) — do was. [przypis edytorski]
90. tę pracą (daw.) — forma B.lp r.ż., dziś popr.: tę pracę. [przypis edytorski]
91. słabo (...) szczodra (daw.) — mało szczodra. [przypis edytorski]
92. opatrzujecie (daw.) — oparujecie; obdarowujecie. [przypis edytorski]
93. czym z niego obfitujecie (daw.) — w co obfitujecie dzięki niemu. [przypis edytorski]
94. baczyć — uważać, zważać na coś. [przypis edytorski]
95. jakiem (daw.) — forma N.,Msc.lp zaimka pytajnego r.n.; dziś popr.: jakim. [przypis edytorski]
96. warstat (daw.) — dziś: warsztat. [przypis edytorski]
97. wszytkiego zaniechać (daw.) — wszystko porzucić. [przypis edytorski]
98. opiekać się (daw.) — dziś: opiekować się. [przypis edytorski]
99. płacej (daw.) — dziś forma D.lp: płacy. [przypis edytorski]
100. zawżdy (daw.) — zawsze. [przypis edytorski]
101. ruszyć (daw.) — tu: dotknąć kogoś, urazić. [przypis edytorski]
102. snaś a. snadź a. snać a. sna (daw.) — podobno, może. [przypis edytorski]
103. waruj (...) zabłądzić (daw.) — pilnuj, żebyś nie zabłądził. [przypis edytorski]
104. dobrzećby (daw.) — dziś pisownia: dobrzeć by; znaczenie: dobrze by to było. [przypis edytorski]
105. czciesz (daw.) — czytasz; od czyść: czytać. [przypis edytorski]
106. wspak (daw.) — na odwrót; czciesz wspak: mówisz fałszywie. [przypis edytorski]
107. hardzie (daw.) — hardo, dumnie, pysznie. [przypis edytorski]
108. hardzie tu strząsasz porożym (daw.) — hardo potrząsasz porożem (jak jeleń pokazujący swoją siłę i gotowość do walki); przysł. stawiać się hardo, być hardym. [przypis edytorski]
109. godzić na coś (daw.) — nastawać na coś; godzić na wełnę tu: o duchowym pasterzu wiernych-owieczek, który usiłuje swoje „owce” obedrzeć dla zysku. [przypis edytorski]
110. wierę (daw.) — zaprawdę; więc tak. [przypis edytorski]
111. ty (daw.) — dziś zaimek lm r.n.: te. [przypis edytorski]
112. prawie (daw.) — całkiem, zgoła, prawdziwie. [przypis edytorski]
113. gonić skowronka na grudzie (przysł.) — uganiać się za rzeczą nieosiągalną; oddawać się bezcelowym działaniom. [przypis edytorski]
114. wszytkę (daw.) — dziś forma B.lp r.ż.: wszystką. [przypis edytorski]
115. jestli (daw.) — jeśli. [przypis edytorski]
116. wyprawić (daw.) — wyprowadzić; wywieść. [przypis edytorski]
117. żadny (daw.) — dziś: żaden. [przypis edytorski]
118. łuczyć (daw.) — trafiać do celu. [przypis edytorski]
119. żadny w to nie łuczy jako święte Pismo uczy (daw.) — nikt nie żyje dokładnie według wskazań Pisma świętego. [przypis edytorski]
120. krewkości (daw.) — gniew, porywczość. [przypis edytorski]
121. prawy (daw.) — prawdziwy. [przypis edytorski]
122. masz wszytkiego nagrodzić (daw.) — możesz wszystko wynagrodzić. [przypis edytorski]
123. potym (daw.) — potem, poza tym. [przypis edytorski]
124. wszytko (daw.) — tylko. [przypis edytorski]
125. uczynki, upominki — daw. forma N.lm; dziś: uczynkami, upominkami. [przypis edytorski]
126. azać (daw.) — azaliż, czyż. [przypis edytorski]
127. Azać mu zbierać (daw.) — czyż on musi zbierać. [przypis edytorski]
128. abo (daw.) — albo. [przypis edytorski]
129. jedno (daw.) — tylko, jedynie. [przypis edytorski]
130. bychmy (daw.) — byśmy, abyśmy. [przypis edytorski]
131. nie rzecze nic żadny próżno (daw.) — żaden nic nie powie za darmo. [przypis edytorski]
132. chocia z sobą siedzą różno (daw.) — chociaż dzielą ich różnice (w hierarchii władzy kościelnej). [przypis edytorski]
133. aboć wezmą, abo co daj (daw.) — albo od ciebie wezmą, albo sam masz dać. [przypis edytorski]
134. święty Mikołaj — patron chroniący od wilków. [przypis edytorski]
135. jestli (daw.) — jeśli. [przypis edytorski]
136. Lenart — uproszczone od: Leonard. [przypis edytorski]
137. Piotra, co kopy pali — aluzja do święta obchodzonego 1 sierpnia (w porze roku, kiedy zdarzały się często gwałtowne burze), ku czci św. Piotra w okopach (tzw. Piotra Palikopa), patrona chroniącego od piorunów. [przypis edytorski]
138. Michał, co liczy dusze — św. Michał Archanioł jako przewodnik dusz; jego święto obchodzono 29 września, przyjmując od wiernych dary za odprawienie mszy za dusze zmarłych. [przypis edytorski]
139. Masia — zdrobn. od: Małgorzata; tu: jako synonim wiejskiej kobiety. [przypis edytorski]
140. kłusze (daw.) — kłusuje, biegnie. [przypis edytorski]
141. sobie (...) spopadły (daw.) — ubzdurały sobie. [przypis edytorski]
142. kobiałka — koszyczek. [przypis edytorski]
143. gomółka — uformowany w owalny kształt zazwyczaj twaróg a. masło. [przypis edytorski]
144. powałka (daw.) — bułka; mały bochenek chleba. [przypis edytorski]
145. się już więc tam łomi chróst — już się łamie chrust; odpusty odbywały się na przykościelnym cmentarzu ogrodzonym płotem z chrustu; chróst daw. ortografia, dziś: chrust. [przypis edytorski]
146. cmyntarz (daw.) — dziś: cmentarz. [przypis edytorski]
147. kantor — śpiewak kościelny; sługa kościelny; klecha. [przypis edytorski]
148. Kiedy się zejdą na odpust (...) do kantora pije — podczas odpustu odbywał się jednocześnie targ, któremu towarzyszyły występy wędrownych kapel oraz oczywiście picie alkoholu; pić do kogoś, tu: wznosić toast za czyjeś zdrowie. [przypis edytorski]
149. jajca (daw.) — dziś: jajka. [przypis edytorski]
150. wierę (daw.) — rzeczywiście, tak więc; zaprawdę. [przypis edytorski]
151. wieręśmy odpust zyskali (daw.) — tak więc uzyskaliśmy odpust. [przypis edytorski]
152. iżechmy się napiskali (daw.) — żeśmy się naśpiewali; napiskać się: zmęczyć się piskaniem (śpiewaniem). [przypis edytorski]
153. idą precz (daw.) — odchodzą. [przypis edytorski]
154. komplata właśc. kompleta — wieczorna modlitwa (ostatnia z liturgii godzin) odmawiana tuż przed pójściem spać. [przypis edytorski]
155. porze (daw.) — ryje. [przypis edytorski]
156. chróst — daw. ortografia, dziś popr: chrust. [przypis edytorski]
157. ledwy (daw.) — ledwo. [przypis edytorski]
158. ważą się rozlicznych złości (daw.) — ważą się (czynić) rozliczne złości. [przypis edytorski]
159. Bógżeć zapłać (daw.) — niech ci Bóg zapłaci. [przypis edytorski]
160. snadź (daw.) — wszak, przecież. [przypis edytorski]
161. przedsię (daw.) — przecież, chociaż. [przypis edytorski]
162. słychamy (daw.) — słyszymy. [przypis edytorski]
163. jedno (daw.) — tylko; jedynie. [przypis edytorski]
164. przydzie (daw.) — dziś: przyjdzie. [przypis edytorski]
165. zaklęto — postraszono klątwą. [przypis edytorski]
166. przed tym gorzem (daw.) — przed tym nieszczęściem. [przypis edytorski]
167. świętopietrze — danina na rzecz papieża obowiązująca wszystkich wiernych kościoła katolickiego. [przypis edytorski]
168. kolenda (daw.) — dziś: kolęda; datek zbierany przez księży pod koniec roku kalendarzowego. [przypis edytorski]
169. pokupił winę (daw.) — „zyskał” winę, zawinił; por. też daw. wina: grzywna, kara pieniężna. [przypis edytorski]
170. nierychło (daw.) — nieszybko; tu: nie dość szybko. [przypis edytorski]
171. dziesięcina — podatek na rzecz duchowieństwa stanowiący jedną dziesiątą dochodów a. zbiorów. [przypis edytorski]
172. o Bodze (daw.) — dziś Msc.lp: o bogu. [przypis edytorski]
Darmowe książki «Krótka rozprawa między trzemi osobami, Panem, Wójtem a Plebanem - Mikołaj Rej (jak polubić czytanie książek txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)