Krótka rozprawa między trzemi osobami, Panem, Wójtem a Plebanem - Mikołaj Rej (jak polubić czytanie książek txt) 📖
Krótki opis książki:
Krótka rozprawa między trzema osobami… to dialog z 1543 roku polskiego poety Mikołaja Reja. Utwór ukazał się pod pseudonimem - Ambroży Korczbok Rożek.
Rej oprócz pisania zajmował się tłumaczeniem ale także był politykiem i teologiem. Uznawany za „ojca literatury polskiej”. Krótka rozprawa… zaczyna się od wiersza Ku dobrym towarzyszom. Utwór przedstawia spór tytułowych postaci, które reprezentują trzy ówczesne stany społeczne — szlachtę, duchowieństwo i chłopstwo. W rozprawie poruszane są problemy religijne, społeczne, obyczajowe i polityczne, które występowały w tamtych czasach. Jest to pierwszy utwór w którym wprowadzono mowę potoczną.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Mikołaj Rej
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Krótka rozprawa między trzemi osobami, Panem, Wójtem a Plebanem - Mikołaj Rej (jak polubić czytanie książek txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Mikołaj Rej
pokój dajmy,
O czym sie inym pytajmy.
Strzeż, ty panie, czynszu, winy768,
Jać nie chybię dziesięciny.
Niechaj każdy swobodę ma,
Czasów po myśli używa;
Bo każdy weselszy bywa,
Kiedy swoję piosnkę spiewa.
A zwłaszcza dziś ludzie chytrzy,
Snadnie769 sie im prawda sprzykrzy.
Ano to wielkie kochanie,
Kto ma wszędy zachowanie.
I wójt, choć tak cicho chodzi,
Jednak on swego ugodzi,
Iście nie puści na skrzydło770,
Chocia sie zda proste bydło.
A snadź nieborak mało krzyw,
Bo kożdy ptak swym nosem żyw.
A tak, panie, czołem za cześć,
Bo już wieczór, już też czas jeść.
Bo jednak zły swar o głodzie,
A nikt niemądr771 aż po szkodzie.
Snadź i wójtowi nie smieszno,
Widzę, iż go k’domu teszno772.
A zatym, panie, dobra noc,
Radź o sobie, co będziesz moc,
W szczęściu mało miej nadzieje,
Bo słabo żnie, kto nie sieje;
A to w obyczaju miewaj,
Nigdy bez wiosła nie pływaj,
A karz sie773 onych przygodą,
Co sie przelękli tą wodą.
Nie kochaj sie w tej przymowce774:
„Da Bóg na piecu, komu chce”.
Trzebać wszytkiemu zabieżeć,
Nie wszytko775 na piecu leżeć.
Bielszy bywa, co sie myje,
A i wilk leżąc, nie tyje.
A ja też przy swym kościele,
Nie zaspię gruszki w popiele.
Już tak z wójtem, jako mogę,
Będziem łatać swą chudobę.
Jeszcze dobra noc.
Rzeczpospolita776
narzekając mowi:
Ja już jedno777 zaglądam zdale[ka]
Znajdzieli778 też jeszcze gdzie [człowieka]
Aby mie779 wżdy780 kto z łaską w [...]
Bacząc, że stan prawie uton[...]
Bo gdziekolwiek mie781 dziś wspomi[nają,]
Prawie o żelaznym wilku bają,
Wszytcy782 na ten nierząd narzeka[ją!]
Widzą, iż źle coś, gdy nic nie dbają.
Ach, niestotyż783, jakaż to ma żałość
Patrząc na swych przełożonych zł[ość,]
A snadź mie784 ci więcej opuszczają,
Którzy ze mnie dobrodziejstwo zn[ają]
[A mn]ie nie lza jedno785 w swych tęsknicach
[Jęcze]ć, wołać, skarzyć786 po ulicach.
[Bom s]ie w rynku barzo omyliła
[Wszy]tkęm tam swą nadzieję787 straciła.
[Byli] ludzie, którzy prawdę znali,
[Ci mie z]awsze miłą matką zwali,
[A g]dym przyszła na tę sprawę płochą,
[Zdał]am się wszem788 niewdzięczną macochą.
[...]sz też czcią na świecie byli,
[...] jedno789 w cnotach sie ćwiczyli,
[Mało] o swych pożytkoch790 wiedzieli,
[Moj]e dobro za wieczny skarb mieli.
[...] ich mężni ludzie bali,
[W wiel]kich sławach za swych czasów stali,
[A ich] sprawy po światu791 słynęły,
[A boga]ctwa zewsząd im płynęły.
[...] a osobną rozkosz mają,
[Iż, gdzie] mogą, tu mie792 rozciągają.
[Czynią] sobie rozliczne pożytki,
[...]ając inne rzeczy wszytki.
[Ale kto] zna krotkość wieku swego,
[A oz]naki upadu przyszłego,
[Widzi] jawnie, iż źle czyni duszy,
[Przed]się sobie jednak dobrze tuszy793.
[...]ie sie wszytcy w to wdali,
[W rozkoszach wieczne dobro obrali,
[Nie bacz]ąc, że ty794 krotkie795 rozkoszy796
[Jem (...)] i razem szczęście z czasem spłoszy.
Prawie797 według zakonu bożego
Patrzmy swego, nic nam do cudzego.
Ano na nasze ze wszech stron ćchają798,
Za nic sobie ty799 ustawy mają.
Lecz cóż po tym, chocia wszytcy widzą,
Iż chocia źle, przedsie sie nie wstydzą,
Upad800 bliski a gniew boski baczą,
Przedsie jednak bujno na to skaczą.
Zaż801 sie u nas wżdy kto w sprawach ćwic[zy?]
Snać802 to rycerz, kto więcej naliczy,
A gdzie sobie hojniej nalewają,
Tu każdego za hetmana mają.
Albo owi w naszym prawie mistrze
Są dziś u nas za zacne rotmistrze,
Każdy buja, by ludzi poraził,
Żeby komu sprawiedliwość skaził.
Cóż mnie potym, ubogiej sierocie,
Widzę ludzi w rozkoszach a w zł[ocie]
Widzę, iż zwonicę803 odzierają
Zawżdy, gdy ten kościół pobijają.
Ano to snać nie spora robota,
Gdy dziurawe w onem płocie wrota,
A prawie sie snać z rozumem mija,
Kto jedno drze, a drugie pobija.
A tak, proszę, pomni na to każdy,
Iż za czasem wszytko804 ginie zawżdy805,
A iż skokiem prętkość wieku bieży,
W tem sie kochaj, co czynić należy.
[A bac]zyszli, iż cię szczęście wzniosło806,
[Mą]drze pływaj a dzierż sie za wiosło,
[Bo] nie wzwiesz807, gdyć sie łodzia808 zachwieje,
Ochyniesz809 sie iście810 bez nadzieje811.
[Bo jest]li812 cie Bóg na to przełożył,
[Aby] przez cię w ludzioch sprawę mnożył,
Zawsze bądźże wżdy pilen813 urzędu,
[A uk]racaj kędy możesz błędu.
[Bacz]yszli, iż źle wnętrzny rząd stoi,
[Jest]li sie też nieprzyjaciel stroi814,
[Czy]ń, co słusze815, a niefolguj816 sobie,
[Bo]ć sie hojniej to nagrodzi tobie.
[Za] żywota używiesz817 pokoja,
[Sła]wa wiecznie będzie stała twoja,
[A wi]elki skarb po sobie zostawisz,
[Gdy p]otomkom co dobrego sprawisz.
[...]ojdą u Boga przysługi,
[I będ]ziesz miał żywot sławny długi,
[Nie m]yśl na to doczesne zbieranie,
[Wie B]óg kto w niem będzie miał kochanie.
[Wszytk]o sie więc to marnie rozchodzi,
[Jedn]o cnota, ta w dział nie przychodzi,
[A s]nać ten swój stan nalepiej sprawi,
[Kt]o ją po sobie w skarbie zostawi.
[A ta]k proszę, abyście baczyli
[O]cz818 mamy przydź819 wszytcy w krótkiej [chwili.]
[A] wszakeśmy nie Żydowie sobie,
Pomoż ty mnie, ja, co mogę, tobie.
Informacje o nowościach w naszej bibliotece w Twojej skrzynce mailowej? Nic prostszego, zapisz się do newslettera. Kliknij, by pozostawić swój adres e-mail: wolnelektury.pl/newsletter/zapisz-sie/
Ku temu, co czedł820
Mój towarzyszu, jestliżeś821 to już czedł,
A iżeś co nietrefnego822 naszedł823,
Iżby cie wżdy po części ruszyło,
Proszę, abyć nic nad myśl nie było.
Wszak są różno przełożone stany,
W każdym wielką zacność w ludziach [znamy,]
Ale gdy też kto z miary wykroczy,
Nie źle by mu prawdę rzec i w oczy.
Bo acz rozum z człowiekiem sie rodzi,
Lecz snadź824 go więcej z ćwiczenia pr[zychodzi,]
A iż dziwnie w ludzioch różne sprawy,
Przy lepszych stać, to jest rozum pra[wy.]
Bo cożkolwiek sie na świecie dzieje,
Ze wszego sie krótkość czasu śmieje.
Sama cnota, ta zawsze dworstwa m[a]
I po śmierci z siebie szydzić nie da.
A tak i ty miej na to baczenie,
Iż jest różne w ludzioch825 przyro[dzenie826,]
A rozlicznie ludzkie sprawy rząd[zi —]
Cnoty sie dzierż, tać nigdy n[ie błądzi.]
Przekaż 1% podatku na Wolne Lektury.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
Przypisy:
1. między trzemi osobami (daw.) — dziś popr. składnia: między trzema osobami. [przypis edytorski]
2. wyczytać (daw.) — wyliczać. [przypis edytorski]
3. Krótka rozprawa między trzemi osobami — Jedyny ocalały egzemplarz pełnego wydania utworu Mikołaja Reja (wydany w Krakowie przez Macieja Szarffenberka w 1543 r., stanowiący własność biblioteki hr. Potockich w Krakowie, mieszczącej się niegdyś w domu „pod Baranami”, sygnatura biblioteczna A. 1014) jest uszkodzony. Uszkodzenie to opisano następująco: „Egzemplarz (...) ma uszkodzone ostatnie trzy kartki tj. K2 K3 K4 w ten sposób, że urwane są brzegi z tekstem na szerokość mniej więcej dwu palców. Dopełnienie ostatnich wyrazów wierszy często nietrudne ze względu na rymy i do połowy tylko uszkodzone wyrazy; trudniej atoli dopełnić pierwsze wyrazy kart K3 i K2 verso, co tylko na podstawie odpisu A. Grabowskiego poniekąd uskutecznić się dało. Pod ostatnim wierszem zakończenia, pod napisem «ku temu, co czedł» na karcie K4 r. wydrukowano: «Koniec»; w tym samym wierszu atramentem dopisano jakiś wyraz, z którego tylko A duże pozostało”. Uzupełnienia tekstu wprowadzone przez poprzednich badaczy, Ambrożego Grabowskiego i Romana Zawilińskiego pozostawiono i są one ujęte w nawiasy kwadratowe. Nie rozdzielano uzupełnień pewniejszych (w źródle w nawiasie kwadratowym) od domyślnych połączeń między wyrazami i częściami zdań, które jako mniej pewne pozostawiono w źródle w nawiasach okrągłych. [przypis edytorski]
4. posłysz (daw.) — posłuchaj. [przypis edytorski]
5. nie maszli (daw.) — konstrukcja z partykułą -li; jeśli nie masz. [przypis edytorski]
6. postój mało (daw.) — poczekaj trochę. [przypis edytorski]
7. nie wadzić to (daw.) — konstrukcja z partykułą „ci” skróconą do „-ć”: nie wadzi ci to; nie szkodzi ci to. [przypis edytorski]
8. przeczcić (daw.) — przeczytać. [przypis edytorski]
9. prawie (daw.) — całkiem. [przypis edytorski]
10. podziwuj się (daw.) — tu: przypatrz się. [przypis edytorski]
11. wyczytając (daw.) — wyliczając. [przypis edytorski]
12. przypadły (daw.) — zdarzający się często; przypadłe przygody: pospolite zdarzenia. [przypis edytorski]
13. przygoda (daw.) — tu: zdarzenie, przypadek. [przypis edytorski]
14. snadź a. snać (daw.) — przecież. [przypis edytorski]
15. z przyrodzenia (daw.) — z natury; zgodnie z wrodzonymi cechami. [przypis edytorski]
16. nawięcej (daw.) — najwięcej. [przypis edytorski]
17. zawżdy (daw.) — zawsze. [przypis edytorski]
18. ludzioch (daw.) — dziś forma Msc.lm: ludziach. [przypis edytorski]
19. przydzie (daw.) — dziś: przyjdzie; dotrze do. [przypis edytorski]
20. przydzie w proste rzeczy (daw.) — zetknie się z prostymi rzeczami. [przypis edytorski]
21. snadnie (daw.) — łatwo; oczywiście. [przypis edytorski]
22. mieć na pieczy (daw.) — uważać na coś; starać się o coś; dbać o coś. [przypis edytorski]
23. kować (daw.) — kuć. [przypis edytorski]
24. wżdy (daw.) — jednak, przecież; wreszcie, w końcu. [przypis edytorski]
25. przeczyść (daw.) — przeczytać; od czyść: czytać. [przypis edytorski]
26. cztąc (daw.) — czytając; od: czyść: czytać. [przypis edytorski]
27. iście — rzeczywiście, naprawdę. [przypis edytorski]
28. temu kotki darły we łbie (daw. przysł.) — jest pomylony; niespełna rozumu. [przypis edytorski]
29. ty (daw.) — dziś: te. [przypis edytorski]
30. się ja snadź snadnie wyprawię (daw.) — przecież łatwo się usprawiedliwię. [przypis edytorski]
31. powiedacz (daw.) — mówiący; osoba przemawiająca; rozmówca. [przypis edytorski]
32. stawić — tu: postawić, przedstawić. [przypis edytorski]
33. próżny (daw.) — tu: próżniak. [przypis edytorski]
34. wodę mierzyć (daw. przysł.) — przelewać z pustego w próżne; określenie daremnej, bezsensownej pracy. [przypis edytorski]
35. Pan — tu: przedstawiciel szlachty, posiadaczy ziemskich. [przypis edytorski]
36. Aboć się (...) śmieje (daw.) — konstrukcja z partykułą -ci (skróconą do: -ć); czy się śmieje.
Darmowe książki «Krótka rozprawa między trzemi osobami, Panem, Wójtem a Plebanem - Mikołaj Rej (jak polubić czytanie książek txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)