Charaktery i anegdoty - Sébastien-Roch Nicolas de Chamfort (gdzie można czytać za darmo książki txt) 📖
Charaktery i anegdoty to zbiór miniatur o charakterze aforystycznym autorstwa Sebastien-Rocha Nicolas de Chamforta.
Krótkie zapiski przedstawiają codzienność francuskiej arystokracji, dowcipnie komentują różne sytuacje, wyśmiewają wady, puentują zdarzenia. Doskonale zachowują swój wdzięk w tłumaczeniu Tadeusza Boya-Żeleńskiego.
Sebastien-Roch Nicolas de Chamfort był XVIII-wiecznym francuskim literatem, aforystą i wolnomularzem. Pisał komedie, poezje, listy, pisma krytyczne i teksty polityczne. Był uważany za następcę Woltera, a jego aforyzmy porównywano do zbiorów myśli François de La Rochefoucaulda.
- Autor: Sébastien-Roch Nicolas de Chamfort
- Epoka: Oświecenie
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Charaktery i anegdoty - Sébastien-Roch Nicolas de Chamfort (gdzie można czytać za darmo książki txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Sébastien-Roch Nicolas de Chamfort
Księżna de Maine, mając pilny interes do księdza de Vaubrun, każe swemu lokajowi odszukać go, gdziekolwiek by się znajdował. Ów idzie i dowiaduje się ku wielkiemu swemu zdumieniu, że ksiądz de Vaubrun odprawia mszę w tym a tym kościele. Podchodzi do księdza wracającego od ołtarza i mówi mu to, co miał polecone, okazawszy zdziwienie, że widzi go odprawiającego mszę. Ksiądz, który był wielkim niedowiarkiem, rzekł: „Błagam cię, nie mów księżnej, w jakim stanie mnie znalazłeś”.
Opowiadano raz nieprawdopodobne historie przy Ludwiku XV. Książę d’Ayen zaczął opowiadać o przeorze kapucynów, który co dzień zabijał z fuzji jednego kapucyna przy wyjściu z jutrzni97, zaczaiwszy się w przejściu. Rozeszło się to; prowincjał98 zjechał do klasztoru. Szczęściem, kiedy zaczął liczyć kapucynów, okazało się, że nie brak ani jednego.
Panna de..., dziewczynka dziewięcioletnia, powiadała matce, zrozpaczonej, że straciła miejsce na dworze: „Mamo, co tobie była za przyjemność umierać z nudów?”
Mały chłopczyk prosił matkę o konfitury. ”Daj mi za dużo”, mówił.
Ktoś był winien grabarzowi za pogrzeb córki. Spotyka go i chce mu zapłacić. Ów mówi: „Nic nie szkodzi, proszę pana, to będzie razem. Pan ma chorą służącą, żona pańska też nie jest najzdrowsza”.
Żołnierz irlandzki twierdził, że wziął w bitwie jeńca. „Nie chce iść za mną! mówił, wołając jednego z kamratów. — No to zostaw go, rzekł kamrat, skoro nie możesz go wziąć. — Ale, odparł tamten, on nie chce mnie puścić”.
Pewien człowiek mówił okropności o Bogu. Przyjaciel rzekł: „Ty zawsze o wszystkich źle mówisz”.
Pan X., któremu rzekłem: „Pańska służąca jest bardzo młoda i ładna”, odpowiedział naiwnie: „Zgodność wieku nie jest konieczna, zgodność charakterów wystarcza”.
Pytano dziecka: „Czy Bóg-ojciec jest Bogiem? — Tak. — Czy Syn Boży jest Bogiem? — Jeszcze nie, o ile wiem; ale po śmierci ojca to go nie minie”.
Kiedy pana de Silhouette, ministra, odprawiono, zgnębiony był swą niełaską, a zwłaszcza jej skutkami. Czego obawiał się najbardziej, to piosenek. Jednego dnia, po obiedzie (przez cały obiad milczał) zbliża się drżący do osoby, do której miał zaufanie, i pyta: „Niech mi pani powie szczerze, czy nie śpiewają o mnie?...”
Pewien człowiek mówił przy stole: „To dziwne; jem i jem i nie jestem głodny”.
Pewna dowcipna osoba, widząc w operze potworną Armidę i brzydala Renaud99, rzekła; „Oto kochankowie, którzy nie robią wrażenia, że się wybrali, ale że zostali dla siebie w braku czegoś lepszego, kiedy wszyscy zrobili wybór”.
Stary pan Brissard pisał do żony: „Moje drogie serce, nasza kaplica postępuje i, jeżeli Bóg dozwoli życia, możemy mieć nadzieję, że oboje tam będziemy spoczywać”.
Podczas wojny r. 1745, gdy cesarz Franciszek I ukoronował się we Frankfurcie, część ludu, oddana Austriakom, poszła pod okna ambasadorów Francji i Hiszpanii wyrażając swą radość krzykami: Niech żyje Cesarz! Ambasador francuski kazał rzucić pieniędzy pospólstwu, które wykrzyknęło: Niech żyje Francja, i rozeszło się. Inaczej przed pałacem kardynała Aquaviva, protektora Hiszpanii. Ten, czując się obrażony, otwiera okna: dwadzieścia strzałów z fuzji wali na ziemię tyluż martwych lub rannych. Lud chce podpalić pałac i spalić Aquavivę, ale ten zapewnił sobie tysiąc zbirów, którymi zalał plac. Cztery armaty naładowane kartaczami poskromiły lud. Kto by uwierzył, że papież ze swą absolutną władzą i ze swą armią nie pomyślał o tym, aby dać ludowi jakiś odwet za kardynała? Oto straszliwe skutki prepotenza100. To nie wszystko: ten kardynał Aquaviva czuł w ostatnich chwilach życia takie wyrzuty za swoje okrucieństwa, że chciał odbyć publiczną pokutę. Nic słuszniejszego; ale Święte Kolegium nie pozwoliło bezwarunkowo na to, dla honoru purpury. Tak więc w stolicy świata chrześcijańskiego skrucha, ta cnota grzesznika i jedyna jego ucieczka, została zakazana księdzu zbyt mało ukaranemu przez swoje wyrzuty; a ów tryumf pychy nad religią pokory był dziełem tych, którzy się podają za spadkobierców pierwszych jej apostołów. Religia będzie zapewne trwała, ale prepotenza nie może trwać.
Ksiądz de Canaye powiadał, że Ludwik XV powinien by wyznaczyć pensję panu Cahusac. „Za co? — Za to, że dzięki niemu nie jest najbardziej pogardzanym człowiekiem w swoim królestwie”.
Kiedy księcia de Richelieu przyjęto do Akademii Francuskiej, chwalono bardzo jego przemówienie. Powiadano mu jednego dnia, w licznym towarzystwie, że ton był doskonały, pełen wdzięku i swobody, że zawodowi pisarze piszą może poprawniej, ale nie z taką werwą. „Dziękuję panom, rzekł młody książę, jestem zachwycony tym, co mi mówicie. Pozostaje mi tylko oznajmić wam, że moje przemówienie jest pióra pana Roy; powinszuję mu, że tak dobrze chwycił ton dworski”.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
1. fizjognomia — dziś: fizjonomia; tj. twarz, oblicze. [przypis edytorski]
2. synekura (z łac. sine cura: bez troski) — intratna posada, źródło dochodu nie wymagające wysiłku. [przypis edytorski]
3. Akademia — Akademia Francuska, instytucja zrzeszająca 40 najbardziej znanych fr. pisarzy. Istnieje od 1635 r., ma na celu dbanie o dobro języka francuskiego. [przypis edytorski]
4. mierzwa — dosł.: słoma, którą rzuca się pod nogi krowom w oborze; tu przen.: coś, co się zużywa i czego się nie szanuje. [przypis edytorski]
5. stoiczny — dziś: stoicki. [przypis edytorski]
6. latarnia magiczna — prosty projektor, rzucający na ścianę obraz namalowany na szkle. Uważany za wynalazek siedemnastowiecznego jezuity Athanasiusa Kirchera. [przypis edytorski]
7. przemawiać imieniem kogo — dziś: przemawiać w imieniu kogo. [przypis edytorski]
8. zamach Damiensa — 5 stycznia 1757 służący Robert Damiens (1715–1757) próbował zabić króla Ludwika XV. [przypis edytorski]
9. su (fr. sou) — drobna moneta, używana we Francji do 1795 r.; słowo przetrwało w języku fr. do dziś jako pot. określenie pieniędzy. [przypis edytorski]
10. prywacja (z fr. privation) — ograniczenie. [przypis edytorski]
11. wprzód (daw.) — najpierw, z początku. [przypis edytorski]
12. hrabia d’Artois — brat królewski. [przypis tłumacza]
13. wykradzenie — tu: uwiedzenie panny z dobrego domu; porwanie za zgodą panny, a wbrew woli jej rodziny. [przypis edytorski]
14. Ifigenia — Ifigenia w Aulidzie i Ifigenia w Taurydzie, tragedie Eurypidesa, na ich podstawie powstały także inne sztuki teatralne i opery. [przypis edytorski]
15. Variétés — Variétés amusantes, następnie Variétés du Palais-Royal, teatr paryski, działający w końcu XVIII w., wystawiający farsy. [przypis edytorski]
16. ludwik a. luidor (fr. Louis d’or) — złota moneta francuska z podobizną króla. [przypis edytorski]
17. zań (daw.) — za niego. [przypis edytorski]
18. pani de Pompadour — faworyta króla Ludwika XV. [przypis edytorski]
19. regent — dostojnik zastępujący króla, kiedy ten nie może rządzić; tu mowa o księciu Filipie Orleańskim (1674–1723), który rządził Francją w latach 1715–1723 w czasie małoletności Ludwika XV. [przypis edytorski]
20. roki (daw.) — posiedzenie sądu. [przypis edytorski]
21. wprzódy (daw.) — wcześniej; najpierw. [przypis edytorski]
22. rad bym mieć to, co ona pana kosztuje — chciałbym mieć tyle, ile ona pana kosztuje. [przypis edytorski]
23. Zaira — tytułowa bohaterka sztuki Voltaire’a, rozgrywającej się w epoce wojen krzyżowych w Jerozolimie. [przypis edytorski]
24. stajanie a. staja — jednostka odległości, licząca od ok. 100 do 1000 m. [przypis edytorski]
25. pan d’Étioles — Charles-Guillaume Lenormant d’Étioles (1717–1799), mąż markizy de Pompadour. [przypis edytorski]
26. Jerzy III (1738–1820) — król Wielkiej Brytanii w latach 1760–1801. [przypis edytorski]
27. fory — ułatwienie dla słabszego gracza; dawać damę for: rozpoczynać grę w szachy bez damy, aby wyrównać słabszemu przeciwnikowi swoją przewagę. [przypis edytorski]
28. podagra — przewlekła choroba stawów stóp; artretyzm a. dna moczanowa. [przypis edytorski]
29. L’Écluse, własc. Louis Lécluse a. Louis Lécluze — aktor paryskiego teatru Opéra-Comique, dentysta, założyciel teatru Variétés amusantes. [przypis edytorski]
30. Variétés amusantes — teatr paryski, działający w końcu XVIII w., wystawiający farsy. [przypis edytorski]
31. pan d’Artois — brat królewski. [przypis tłumacza]
32. Robert Damiens — niedoszły morderca Ludwika XV, pomawiany o porozumienie z jezuitami. [przypis tłumacza]
33. Jacques Necker (1732–1804) — finansista i polityk genewski, minister finansów, a potem minister stanu Ludwika XVI. [przypis edytorski]
34. wiedzieć — tu: znać. [przypis edytorski]
35. w niebiesiech (daw.) — w niebiosach; w niebie. [przypis edytorski]
36. du Guesclin — fr. ród szlachecki, słynny od czasów średniowiecza. [przypis edytorski]
37. Zawsze bardzo dobrze odnosiłem się do dziwek; jedną zlekceważyłem: zostaje królową Francji, lub bez mała — mowa o pani de Pompadour, faworycie króla Ludwika XV. [przypis edytorski]
38. dla (tu daw.) — z powodu. [przypis edytorski]
39. janseniści — zwolennicy nurtu religijno-politycznego, rozwijającego się we Francji w XVII i XVIII w. [przypis edytorski]
40. od sta — dziś: procent. [przypis edytorski]
41. ile że (daw.) — jako że. [przypis edytorski]
42. co za człowiek jest — jakim człowiekiem jest. [przypis edytorski]
43. dowcip — tu: wypowiedź świadcząca o inteligencji. [przypis edytorski]
44. umarł osiemdziesięcioletnim starcem — dziś: umarł jako osiemdziesięcioletni starzec. [przypis edytorski]
45. teatyni — zakon katolicki, funkcjonujący od XVI w. wg reguły św. Augustyna. [przypis edytorski]
46. warzecha a. warząchew — łyżka wazowa. [przypis edytorski]
47. mienić — tu: nazwać. [przypis edytorski]
48. nie stoi o gwinee — nie dba o pieniądze. [przypis edytorski]
49. rekuza (z fr.) — odmowa. [przypis edytorski]
50. dragonady — prześladowania hugenotów w XVII w. we Francji, polegające na tym, że u innowierców kwaterowano oddział dragonów, którzy niszczyli dom i uprzykrzali życie mieszkańcom. [przypis edytorski]
51. hugenoci — ewangelicy reformowani we Francji w XVI i XVII w. [przypis edytorski]
52. janseniści — zwolennicy nurtu religijno-politycznego, rozwijającego się we Francji w XVII i XVIII w. [przypis edytorski]
53. molinizm — teoria hiszpańskiego jezuity, Ludwika Moliny (1535–1600) na temat wolnej woli i łaski, propagowana przez fr. jezuitów, w opozycji do jansenizmu. [przypis edytorski]
54. kwietyzm — mistyczny kierunek religijny wiodący się od św. Teresy i św. Franciszka Salezego, dążący do osiągnięcia najwyższego stopnia ekstazy przez zupełny zanik indywidualnego życia duchowego. [przypis edytorski]
55. z Russem (daw.) — z Rousseau. [przypis edytorski]
56. profos — podoficer aresztu wojskowego. [przypis edytorski]
57. co jest — dziś: czym jest. [przypis edytorski]
58. dell’arte — komedia dell’arte, ludowy teatr włoski. [przypis edytorski]
59. tylem żartował — dziś: tyle żartowałem. [przypis edytorski]
60. kanoniczka — zakonnica w zgromadzeniu, będącym odpowiednikiem męskich zgromadzeń kanoników regularnych. [przypis edytorski]
61. aż — tu: dopiero. [przypis edytorski]
62. emetyk — substancja lecznicza wywołująca wymioty. [przypis edytorski]
63. dobrzem uczynił, żem temu zapobiegł — dziś: dobrze uczyniłem, że temu zapobiegłem. [przypis edytorski]
64. alboż — tu: czy, czyż. [przypis edytorski]
65. Tacyt — Publius Cornelius Tacitus (ok. 55–120), rzymski historyk, znany z obiektywizmu. [przypis edytorski]
66. Tibullus (54–19 p.n.e.) — poeta rzymski, autor elegii o tematyce miłosnej. [przypis edytorski]
67. zabijał się onanią — dawniej uważano, że masturbacja szkodzi zdrowiu. [przypis edytorski]
68. mało było księżniczek, których prześcieradeł nie przesłano by kardynałowi — tj. prześcieradeł poplamionych krwią menstruacyjną, jako dowód, że są dojrzałe fizycznie. [przypis edytorski]
69. legat — spadek; tu: suma zapisana w testamencie służącemu przez pana. [przypis edytorski]
70. prezydent — tu: przewodniczący sądu. [przypis edytorski]
71. Pyram (mit. gr.) — ukochany Tysbe. Ich historia stanowi pierwowzór dla dramatu Romeo i Julia Shakespeare’a. [przypis edytorski]
72. Baucis (mit. gr.)
Uwagi (0)