Treny - Jan Kochanowski (gdzie w internecie można czytać książki za darmo .txt) 📖
Krótki opis książki:
Treny Jana Kochanowskiego zostały pierwszy raz wydane w 1580 roku. Składają się z 19 wierszy i są w całości poświęcone zmarłej córce poety, Urszuli.
Kochanowski pisząc Treny sięgnął do epoki antyku, ale znacząco wyszedł poza ich tradycyjny schemat, tworząc z nich swoje najbardziej osobiste dzieło. Wiersze te są swoistym pomnikiem dla zmarłej córki, wyrażają ból i rozpacz po utracie dziecka. Kochanowski w swoich utworach przestawił swoją córkę jako niezwykle utalentowaną mimo, że w chwili śmierci miała zaledwie 2,5 roku.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Jan Kochanowski
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Treny - Jan Kochanowski (gdzie w internecie można czytać książki za darmo .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Jan Kochanowski
znaczenia obecnego. [przypis edytorski]
258. wdzięczny* (starop.) — miły, przyjemny. [przypis redakcyjny]
259. nad wszystki nieba — czyli do najwyższego nieba: Kochanowski odwołuje się tu do ówczesnych wyobrażeń, zgodnie z którymi kosmos składa się z dziesięciu nieb (sfer niebieskich), nad którymi znajduje się mieszkanie Boga, aniołów i wybranych. [przypis redakcyjny]
260. szcześliwe wyspy — wyspy, na których według mit. gr. przebywali po śmierci (lub nawet jeszcze za życia) sławni bohaterowie. W XVI w. często utożsamiano je z Wyspami Kanaryjskimi. [przypis redakcyjny]
261. Charon — według mit. gr. bóg podziemi, przewoził dusze zmarłych w łodzi przez rzekę Styks i wody Acherontu do krain piekielnych. [przypis redakcyjny]
262. zdrojem niepomnym — powodującym zapomnienie; dusze przewożone przez Charona po wypiciu wody z rzeki Lete zapominały o tym, co zrobiły, widziały i słyszały przedtem. [przypis redakcyjny]
263. człowieka zrzuciwszy* — pozbywszy się ludzkiej postaci, zrzuciwszy skażoną ludzką naturę. [przypis redakcyjny]
264. wzięłaś na się postawę i piórka słowicze — takie przemiany są często opisywane w antycznej poezji i mit.; zdarzyło się to Filomeli, żonie Tereusa, króla Tracji. [przypis redakcyjny]
265. w czyścu — słowa te odnoszą się prawdopodobnie do czyśćca z religii chrześc., jednak niektórzy uczeni widzą tu aluzję do pogańskiego „czyśćca” opisanego w Eneidzie Wergiliusza. [przypis redakcyjny]
266. Czyś po śmierci tam poszła, kędyś pierwej była — prawdopodobnie słowa zgodne z obiegowym przekonaniem, że dusze wracają po śmierci tam, skąd przyszły, czyli do Boga. [przypis redakcyjny]
267. na mą ciężką żałość (starop.) — abym ciężko żałował. [przypis redakcyjny]
268. w onej dawnej swej całości (starop.) — z duszą i ciałem. [przypis redakcyjny]
269. mara nikczemna* (starop.) — złudne widziadło, zjawa. [przypis redakcyjny]
270. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Trenach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]
271. fraszka cnota — cnota jest fraszką, cnota nic nie znaczy. [przypis redakcyjny]
272. Brutus porażony — pokonany; Brutus, reprezentant cnót rzymskich, zabójca Juliusza Cezara (44 r. p.n.e.), został pokonany przez Oktawiana Augusta pod Filippi (42 r. p.n.e.). Po klęsce popełnił samobójstwo i miał wtedy powiedzieć: „O nędzna cnoto, byłaś tedy tylko słowem, a ja cię czciłem jako coś rzeczywistego, ty zaś byłaś niewolnicą Losu”. [przypis redakcyjny]
273. przypadku złego — od złego przypadku. [przypis redakcyjny]
274. nieznajomy* (starop.) — nieznany. [przypis redakcyjny]
275. wróg* — tu: zła siła, diabelska siła, los, fatum, być może chodzi nawet o szatana. [przypis redakcyjny]
276. ludzkie rzeczy (daw.) — sprawy ludzkie. [przypis redakcyjny]
277. na pieczy (starop.) — w opiece (por. współczesne: mieć pieczę nad czymś). [przypis redakcyjny]
278. więnie (forma starop.) — powieje, zawieje. [przypis redakcyjny]
279. nie ulęże (forma starop.) — nie ulegnie w znaczeniu: nie schowa się, nie uchroni się. [przypis redakcyjny]
280. praw li, krzyw li (starop.) — czy to sprawiedliwy, czy to niesprawiedliwy. [przypis redakcyjny]
281. bez braku* (starop.) — bez wyboru, bez wyjątku. [przypis redakcyjny]
282. dosięże (forma starop.) — dosięgnie. [przypis redakcyjny]
283. przedsię (starop.) — mimo to, jednak. [przypis redakcyjny]
284. udać* — zalecić, przemycić coś, co nie ma prawdziwej wartości; rozumy swoje przedsię udać chcemy: przecież chcemy udawać rozumnych, rozsądnych. [przypis redakcyjny]
285. hardzi miedzy prostaki — dumni między prostakami. [przypis redakcyjny]
286. że* — tu: choć. [przypis redakcyjny]
287. upatrując — podpatrując. [przypis redakcyjny]
288. źrzenice (starop. forma D. lp rodz. ż.) — źrenicy. [przypis redakcyjny]
289. lekki* (starop.) — posiadający małą wartość. [przypis redakcyjny]
290. płochy (starop.) — niestały, posiadający małą wartość. [przypis redakcyjny]
291. bawić* (daw.) — zaprzątać uwagę, tu: zwodzić. [przypis redakcyjny]
292. podobno (starop.) — może, prawdopodobnie. [przypis redakcyjny]
293. owa (starop.) — słowo wyrażające możliwość, że coś się stanie. [przypis redakcyjny]
294. baczenie (starop.) — rozum, rozsądek. [przypis redakcyjny]
295. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Trenach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]
296. ociec (starop.) — ojciec. [przypis redakcyjny]
297. barziej (starop.) — bardziej. [przypis redakcyjny]
298. żałować — tu: opłakiwać. [przypis redakcyjny]
299. ledwie sie kiedy (starop.) — rzadko się kiedy. [przypis redakcyjny]
300. łaski godne — godne serdeczności, życzliwości, miłości. [przypis redakcyjny]
301. ochędożny (starop.) — schludny, czysty. [przypis redakcyjny]
302. niepieszczony — nie rozpieszczony. [przypis redakcyjny]
303. jako co uczone (starop.) — jakby specjalnie uczone lub: jak ktoś, kogo uczono. [przypis redakcyjny]
304. ukłon trafić — naśladować ukłony. [przypis redakcyjny]
305. wyrazić postawę — przedstawić czyjeś zachowanie się, naśladować je. [przypis redakcyjny]
306. zabawa* (daw.) — zajęcie. [przypis redakcyjny]
307. obyczajny (daw.) — grzeczny; znający obyczaje. [przypis redakcyjny]
308. nierzewniwy (starop.) — niepłaczliwy. [przypis redakcyjny]
309. dobrowolny* (starop.) — chętny, posłuszny, pełny dobrej woli. [przypis redakcyjny]
310. układny (daw.) — zgodliwy, grzeczny. [przypis redakcyjny]
311. skromny — w znaczeniu współczesnym lub: spokojny, pokorny. [przypis redakcyjny]
312. po ranu karmie nie wspomniała — z rana nie dopominała się o jedzenie; karmia (starop.): pokarm, dziś tylko o pokarmie dla zwierząt mówi się karma. [przypis redakcyjny]
313. poruczyć (daw.)— powierzyć. [przypis redakcyjny]
314. przeciwko ojcu* — tu: naprzeciw ojcu, w kierunku ojca, na spotkanie ojca. [przypis redakcyjny]
315. Każdej roboty pomóc (starop.) — pomóc w każdej robocie, przy każdej robocie. [przypis redakcyjny]
316. Uprzedzić (...) wszytki rodziców swych sługi (starop.) — uprzedzić w wykonywaniu posług służbę swych rodziców. [przypis redakcyjny]
317. w tak małym wieku — w tak młodym, delikatnym wieku. [przypis redakcyjny]
318. bujność — obfitość plonu, wybujałość. [przypis redakcyjny]
319. nie zstał się (starop.) — nie dojrzał. [przypis redakcyjny]
320. twej godziny nie czekając — nie czekając na właściwą dla ciebie chwilę (aż staniesz się dorosła). [przypis redakcyjny]
321. grzebę (forma starop.) — grzebię. [przypis redakcyjny]
322. nie wznidziesz (forma starop.) — nie wzejdziesz. [przypis redakcyjny]
323. wiekom wiecznie (starop.) — po wiek wieków, na wiek wieków. [przypis redakcyjny]
324. przed mojema (...) oczema (starop.) — przed moimi oczami. [przypis redakcyjny]
325. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Trenach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]
326. wdzięczny* (starop.) — miły, przyjemny. [przypis redakcyjny]
327. pożegnanim (starop. forma N.) — pożegnaniem; za tym nieodpowiednim pożegnanim: z powodu tego nie zapowiedzianego, niewłaściwego pożegnania. [przypis redakcyjny]
328. omyliłaś mię (starop.) — zwiodłaś mnie, zmyliłaś mnie. [przypis redakcyjny]
329. sen znikomy — znikający, nieuchwytny. [przypis redakcyjny]
330. wielkość* — wielka ilość. [przypis redakcyjny]
331. zmysł — tu w znaczeniu ogólnym: zmysły. [przypis redakcyjny]
332. łakomy (daw.) — pożądliwy, chciwy. [przypis redakcyjny]
333. uciecze (forma starop.) — ucieknie. [przypis redakcyjny]
334. na jawi (forma starop.) — na jawie. [przypis redakcyjny]
335. żądza (starop.; tu forma B. lp: żądzą) — namiętne pragnienie. [przypis redakcyjny]
336. odbieżała (forma starop.) — odbiegła; por. „bieżeć” [np. Tren XVI: „śmierć (...) k nam bieży”]. [przypis redakcyjny]
337. zgoła mówiąc — mówiąc bez ogródek, mówiąc wprost. [przypis redakcyjny]
338. dusze połowicę (starop.) — połowę duszy. [przypis redakcyjny]
339. tesknica (starop.) — tęsknota, żal. [przypis redakcyjny]
340. pamiątka* (daw.) — upamiętniający znak (dziś znaczenie węższe); nieszczęsna pamiątka: znak świadczący o nieszczęściu i upamiętniający je. [przypis redakcyjny]
341. wydróżcie (forma starop.) — wyżłóbcie, wyryjcie, wydrążcie. [przypis redakcyjny]
342. kochanie — przedmiot miłości, a zarazem miłość. [przypis redakcyjny]
343. niebaczny (starop.) — nie mający baczenia na coś, czyli nie zwracający na coś uwagi, nieuważny, tu: nie przestrzegający ustalonego porządku rzeczy. [przypis redakcyjny]
344. opakeś to (...) udziałała (starop.) — postąpiłaś na opak, przewrotnie, wbrew naturalnemu porządkowi rzeczy. [przypis redakcyjny]
345. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Trenach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]
346. wrota nieszczesne — były one nieszczęsne, gdyż ci którzy przez nie przechodzili byli nieszczęśliwi, gdyż pozbawieni największego dobra: życia. [przypis redakcyjny]
347. Puszczał sie w ziemie — wyprawiał się w głąb ziemi, w drogę pod ziemię. [przypis redakcyjny]
348. Orfeusz — w mit. gr. poeta tracki, który potrafił poruszyć za pomocą swej muzyki nawet rzeczy nieożywione. Kiedy zmarła jego żona Eurydyka udał się do podziemi i tak oczarował Plutona, że uwolnił on Eurydykę pod warunkiem, że Orfeusz nie odwróci się, dopóki nie wyjdą na ziemię. Kiedy już mieli postawić swe stopy na ziemi, Orfeusz odwrócił się i Eurydyka natychmiast zniknęła. Ogromny żal Orfeusza po powtórnej stracie żony tak rozwścieczył trackie kobiety, że w czasie jednej z orgii z okazji bachanaliów rozerwały go na strzępy. [przypis redakcyjny]
349. żebych (starop.) — żebym. [przypis redakcyjny]
350. on* — tu: ten. [przypis redakcyjny]
351. bród (...) przez który/ Srogi jakiś przewoźnik wozi blade cienie — srogi przewoźnik: Charon. [przypis redakcyjny]
352. cyprys — drzewo żałobne, poświęcone przez Rzymian Plutonowi, ponieważ raz ścięte nie odrasta; uważa się, że było kiedyś używane do wyrobu trumien; Grecy i Rzymianie kładli do trumien gałązki cyprysu; jest to drzewo cmentarne. [przypis redakcyjny]
353. żenie (forma starop.) — gna, pędzi. [przypis redakcyjny]
354. nie zostawaj — nie zostawiaj, nie opuszczaj. [przypis redakcyjny]
355. wdzięczny* (starop.) — miły, przyjemny. [przypis redakcyjny]
356. lutni (starop.; W. lp) — lutnio. [przypis redakcyjny]
357. pospołu (daw.) — razem, wespół (por. rzadko już używany wyraz społem: razem). [przypis redakcyjny]
358. pódź (forma starop.)— pójdź, chodź. [przypis redakcyjny]
359. do pokoja (forma starop.) — do pokoju. [przypis redakcyjny]
360. Pluton — w mit. rz. władca świata podziemnego, syn Saturna, brat Jupitera i mąż Prozerpiny (gr. Persefony). [przypis redakcyjny]
361. owa (starop.) — słowo wyrażające możliwość, że coś się stanie. [przypis redakcyjny]
362. zmiękczywa (forma starop., tzw. liczba podwójna) — zmiękczymy (ja i moja lutnia). [przypis redakcyjny]
363. nieuśmierzony (starop.) — taki, który nie da się uśmierzyć, opanować. [przypis redakcyjny]
364. ukrócić — zmniejszyć, powstrzymać. [przypis redakcyjny]
365. niedoszły (starop.) — niedojrzały. [przypis redakcyjny]
366. dostać* (starop.) — dojrzeć. [przypis redakcyjny]
367. gdzieby (starop.) — jakżeby, niepodobna by. [przypis redakcyjny]
368. Cóż temu rzec? (starop.) — co na to powiedzieć; pytanie retoryczne, sugerujące bezradność. [przypis redakcyjny]
369. za jedną drogą — jednocześnie. [przypis redakcyjny]
370. zaraz* — jednocześnie, za jednym razem. [przypis redakcyjny]
371. zewlec (starop.) — zrzucić, zdjąć. [przypis redakcyjny]
372. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Trenach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]
373. Erato — jedna z dziewięciu Muz, Muza poezji miłosnej zazwyczaj przedstawiana z lirą. [przypis redakcyjny]
374. wdzięczny* (starop.) — miły, przyjemny. [przypis redakcyjny]
375. lutni (tu daw. forma W. lp) — dziś: lutnio. [przypis redakcyjny]
376. strapiona myśl — strapiony umysł, duszę. [przypis redakcyjny]
377. póki jeszcze kamienny w polu słup nie stoję —
Darmowe książki «Treny - Jan Kochanowski (gdzie w internecie można czytać książki za darmo .txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)