Darmowe ebooki » Tren » Treny - Jan Kochanowski (gdzie w internecie można czytać książki za darmo .txt) 📖

Czytasz książkę online - «Treny - Jan Kochanowski (gdzie w internecie można czytać książki za darmo .txt) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 Jan Kochanowski



1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Idź do strony:
— opuściłaby mnie, zostawiłaby mnie swojemu losowi. [przypis redakcyjny]
135. teskliwszy (starop.) — bardziej bolejący. [przypis redakcyjny]
136. siła* (starop.) — wiele. [przypis redakcyjny]
137. przymnożyć (starop.) — sprawić, by ktoś miał czegoś więcej. [przypis redakcyjny]
138. przynamniej (starop.) — przynajmniej. [przypis redakcyjny]
139. odprawić (...) wiek swój (starop.) — zakończyć swoje życie. [przypis redakcyjny]
140. Persefona — tu: uosobienie śmierci. [przypis redakcyjny]
141. ostatniej — tu: ostatecznej; śmierć jest ostatnim kresem człowieka. [przypis redakcyjny]
142. stawić sie — przyjść dobrowolnie; Persefonie ostatniej sie stawić: stanąć przed Persefoną (śmiercią). [przypis redakcyjny]
143. rówień (starop.; tu forma D. lp: równia) — coś równego. [przypis redakcyjny]
144. w tej tu śmiertelności — na tym świecie podległym śmierci. [przypis redakcyjny]
145. Nijobie — forma wyrazu Niobe przekształconego tak dla rytmu; Nie dziwuję Nijobie: nie dziwię się Niobe; nie mam za złe Niobe. Niobe: w mit. gr. córka Tantala i żona króla tebańskiego Amfiona miała czternaścioro dzieci i wyśmiewała się z Latony, która miała tylko dwoje, Apolla i Artemidę. Latona nakazała swym dzieciom pomścić tę zniewagę i zamordować synów i córki Niobe. Niepocieszona Niobe zapłakała się na śmierć i została zamieniona w kamień, z którego płynęła woda przypominająca jej łzy. [przypis redakcyjny]
146. dziatki (daw.) — dzieci. [przypis redakcyjny]
147. skamięniała (starop.) — skamieniała. [przypis redakcyjny]
148. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Trenach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]
149. sad* (starop.) — drzewo owocowe. [przypis redakcyjny]
150. idzie* (starop.) — rośnie. [przypis redakcyjny]
151. z ziemie (forma starop.) — z ziemi. [przypis redakcyjny]
152. macierzyńskim szladem (starop.) — śladem matki, drzewa macierzyńskiego, zwanego tu sadem (w. 1). [przypis redakcyjny]
153. dopiro (starop.) — dopiero. [przypis redakcyjny]
154. szczupły prątek (starop.) — cienki pęd. [przypis redakcyjny]
155. ciernie* (daw.) — cierniste krzewy (np. tarnina, głóg). [przypis redakcyjny]
156. rodny (starop.) — urodzajny, bujny, plenny, rodzący. [przypis redakcyjny]
157. sadownik — ogrodnik zajmujący się owocami (por. czas. „sadzić”). [przypis redakcyjny]
158. ukwapliwy (starop.) — skwapliwy, śpieszący się, niecierpliwy. [przypis redakcyjny]
159. mdleć (daw.) — tracić siły, słabnąć, więdnąć. [przypis redakcyjny]
160. zbywszy (starop.) — pozbywszy się, utraciwszy. [przypis redakcyjny]
161. przyrodzony (daw.) — naturalny. [przypis redakcyjny]
162. rostąc (starop.; imiesł. od rość: rosnąć)— rosnąc. [przypis redakcyjny]
163. mało (...) co (starop.) — zaledwie, trochę. [przypis redakcyjny]
164. duch zaraźliwy — tchnienie zarazy lub porażająca zła siła, siła diabelska. [przypis redakcyjny]
165. otchniony (daw.) — owiany (zob. wyrazy „tchnąć”, „tchnienie”, „oddech”). [przypis redakcyjny]
166. troskliwy* (starop.) — stroskany, zatroskany. [przypis redakcyjny]
167. Persefona — tu: uosobienie śmierci. [przypis redakcyjny]
168. łzam (starop. forma C. lp. rodz. ż.) — łzom. [przypis redakcyjny]
169. płono (starop.) — daremnie, na próżno (dziś mówi się: „płonne nadzieje”). [przypis redakcyjny]
170. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Trenach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]
171. Safo (a. Safona) (VII–VI w. p.n.e) — najsłynniejsza starożytna poetka gr. mieszkająca na wyspie Lesbos. [przypis redakcyjny]
172. słowieńska (forma starop.) — słowiańska. [przypis redakcyjny]
173. cząstka — tu: część, która się komuś należy w wyniku dziedziczenia. [przypis redakcyjny]
174. ziemieński (forma starop.) — ziemiański, szlachecki; cząstka ziemieńska: dziedziczna część posiadłości szlacheckiej, ziemskiej. [przypis redakcyjny]
175. lutnia — instrument muzyczny strunowy w kształcie gruszki o dnie wypukłym, popularny zwłaszcza w XV-XVII w.; tu: symbol sztuki poetyckiej. [przypis redakcyjny]
176. ustka — zdr. od: usta, rzadko spotykane, dziś: usteczka. [przypis redakcyjny]
177. prześpiewając — przyśpiewując. [przypis redakcyjny]
178. lichy* (starop.) — mały. [przypis redakcyjny]
179. gardłko — zdr. od: gardło; dziś: gardełko. [przypis redakcyjny]
180. ucieszony* (starop.) — przynoszący radość, przynoszący pociechę, uciechę. [przypis redakcyjny]
181. wdzięczny* (starop.) — miły, przyjemny. [przypis redakcyjny]
182. szczebiotka — warto zauważyć, że wyraz szczebiotać w odniesieniu do ludzi miał zwykle nacechowanie negatywne, a pozytywne w odniesieniu do śpiewu ptaków i mowy dziecinnej. [przypis redakcyjny]
183. sowicie — obficie, bogato, dużo. [przypis redakcyjny]
184. ani umierając śpiewać przestała — składnia z „ani” i orzeczeniem niezaprzeczonym (podobna jak w jęz. ang.) była dosyć popularna w XVI w.; dziś w jęz. pol. zasada podwójnego przeczenia. [przypis redakcyjny]
185. wiecznie — na wieki. [przypis redakcyjny]
186. zaniechać* (starop.) — opuścić; Już ja tobie, moja matko (...) zaniechać: fragment ten wiernie odpowiada charakterowi ówczesnych polskich pieśni weselnych (pożegnanie domu rodzinnego przez pannę młodą). W folklorze polskim pieśń pożegnalna panny młodej była leksykalnie bliska (są tu liczne analogie) pieśniom żałobnym. Istnieje teoria, że mamy tutaj do czynienia z aluzją do pożegnania Antygony z mieszkańcami Teb w tragedii Sofoklesa. [przypis redakcyjny]
187. ostateczny* — tu: ostatni. [przypis redakcyjny]
188. słysząc (starop. forma imiesł.) — słyszącej. [przypis redakcyjny]
189. dobre* — tu: zdrowe. [przypis redakcyjny]
190. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Trenach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]
191. ochędóstwo (starop.) — stroje, ozdoby. [przypis redakcyjny]
192. żałosny (daw.) — smutny, wywołujący smutek, żal. [przypis redakcyjny]
193. cory (forma starop.) — córy (tj. córki). [przypis redakcyjny]
194. przydawać (tu forma 2 os. lm: przydajecie) — dodawać. [przypis redakcyjny]
195. nadzieje (starop. forma D. lp rodz. ż.) — nadziei. [przypis redakcyjny]
196. ująć (tu forma 3 os. lp r.m.: ujął) — chwycić. [przypis redakcyjny]
197. nieprzespany* (starop.) — taki, z którego nie można się obudzić. [przypis redakcyjny]
198. letniczek (starop.) — letnia suknia kobieca. [przypis redakcyjny]
199. pisany* (starop.) — wzorzysty, barwny, malowany (pisankami nazywa się do dziś jajka malowane na Wielkanoc w różne wzory). [przypis redakcyjny]
200. uploteczki (starop.) — wstążki do włosów, które się wplata we włosy. [przypis redakcyjny]
201. wniwecz (starop.) — na nic. [przypis redakcyjny]
202. płony (starop.) — niepotrzebny, daremny (dziś: „płonny”; por. „płonne marzenia”). [przypis redakcyjny]
203. do łóżnice (starop. forma D. lp rodz. ż.) — do łożnicy, czyli do łoża małżeńskiego. [przypis redakcyjny]
204. mać uboga (starop.) — biedna, nieszczęśliwa matka. [przypis redakcyjny]
205. wyprawa* (tu forma B. lp: wyprawę) — aluzja do wyprawy dawanej pannie młodej przed ślubem i będącej częścią posagu. [przypis redakcyjny]
206. giezłeczko (starop., zdr. od: giezło) — koszula z białego płótna; giezłeczkoć (...) dała: giezłeczko ci dała (skrócone). [przypis redakcyjny]
207. licha tkaneczka (starop.) — sukienka ze skromnej tkaniny lub opaska wiążąca włosy. [przypis redakcyjny]
208. ziemie (starop. B. lp rodz.ż.) — ziemi. [przypis redakcyjny]
209. w główki — w miejsce, gdzie spoczywa głowa. [przypis redakcyjny]
210. W jednej skrzynce — „skrzynka” oznacza tu jednocześnie trumnę, a także przedmiot, w którym chowano rzeczy cenne, pieniądze, klejnoty, kosztowną odzież. [przypis redakcyjny]
211. zamkniona (starop.) — zamknięta. [przypis redakcyjny]
212. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Trenach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]
213. zniknienim (starop.) — zniknieniem, zniknięciem. [przypis redakcyjny]
214. dusza* (daw.) — w znaczeniu: „żywe stworzenie”; dawniej duszami nazywano ludzi, np. szlachcic posiadał wieś z określoną ilością dusz, czyli chłopów; jedną (...) duszą (...) ubyło: z jedną duszą ubyło. Jerzy Axer przekonująco dowodził, że jest to niejako odpowiedź na cytat z listu, który otrzymał Cicero od swojego przyjaciela Serwiusza Sulpicjusza. Przyjaciel pytał Cycerona cierpiącego po śmierci córki Tulii: „in unius (Jedną) mulierculae animula (maluczką duszą) [si] iactura facta est (ubyło), tanto opere [commoveris] (tak wiele)?”. Postać i dzieło Cycerona są ważne również w Trenie XVI i XIX. [przypis redakcyjny]
215. wszytki kąciki — wszystkie zakamarki, całą przestrzeń domu. [przypis redakcyjny]
216. pobiegała — przebiegała. [przypis redakcyjny]
217. Nie dopuściłaś (...) matce sie frasować — nie pozwoliłaś, by matka się frasowała, martwiła. [przypis redakcyjny]
218. głowy psować (starop. psować: psuć) — martwić się, dręczyć się myślami. [przypis redakcyjny]
219. wdzięczny* (starop.) — miły, przyjemny. [przypis redakcyjny]
220. obłapiać (starop.; tu forma imiesł.: obłapiając) — obejmować. [przypis redakcyjny]
221. szczery (tu forma lm: szczere) — prawdziwy. [przypis redakcyjny]
222. zabawka* (daw.)— miłe zajęcie, zajęcie przynoszące radość (por. „zabawić się”). [przypis redakcyjny]
223. z każdego kąta — zewsząd. [przypis redakcyjny]
224. ujmować — chwytać. [przypis redakcyjny]
225. swej pociechy — należnej mu pociechy (pociecha to również określenie dziecka. [przypis redakcyjny]
226. darmo — na darmo, daremnie, na próżno. [przypis redakcyjny]
227. upatrywać (tu forma 3 os. lp: upatruje) — wyglądać, oczekiwać zobaczenia, wypatrywać. [przypis redakcyjny]
228. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Trenach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]
229. kupić by cię — warto by cię kupić. [przypis redakcyjny]
230. mienić (starop.; tu forma 3 os. lm: mienią) — mówić, nazywać. [przypis redakcyjny]
231. frasunk a. frasunek (starop.; tu lm: frasunki) — zgryzota, smutek, strapienie. [przypis redakcyjny]
232. wykorzenić — wyrwać z korzeniem. [przypis redakcyjny]
233. tylko nie (starop.) — omal, o mało co. [przypis redakcyjny]
234. odmienić — tu: przemienić. [przypis redakcyjny]
235. przygodam (starop. forma C. lm rodz. ż.) — przygodom. [przypis redakcyjny]
236. nie hołdować — nie ulegać, nie poddawać się. [przypis redakcyjny]
237. mieć za (daw.) — uważać za. [przypis redakcyjny]
238. jednaka myśl — niezmienna postawa, nastrój. [przypis redakcyjny]
239. w żałobie — w smutku, w płaczu. [przypis redakcyjny]
240. zawżdy (starop.) — zawsze. [przypis redakcyjny]
241. namniej (starop.) — wcale; wcale nie. [przypis redakcyjny]
242. bezpieczny — tu: wolny od obaw, nie podlegający strachowi. [przypis redakcyjny]
243. niepożyty (starop.) — niezwyciężony, niezwruszony. [przypis redakcyjny]
244. dosyt (starop.; tu forma N. lp: dosytem) — zaspokojenie potrzeb, nasycenie; por. współczesne wyrażenie: najeść się do syta. [przypis redakcyjny]
245. mierzyć czym — oceniać ze względu na co. [przypis redakcyjny]
246. przyrodzony (daw.) — naturalny. [przypis redakcyjny]
247. nieuchroniony (starop.)— taki, przed którym nie można się uchronić, ukryć. [przypis redakcyjny]
248. nędznik (daw.) — biedak, człowiek nieszczęśliwy, nieszczęśnik (odcień znaczeniowy często pogardliwy). [przypis redakcyjny]
249. upatrywać (daw.) — szukać i umieć dojrzeć, oceniać. [przypis redakcyjny]
250. zajźrzeć (starop.; tu 2 os. lp: zajźszysz) — zazdrościć. [przypis redakcyjny]
251. szcześliwe mienie — mienie dostateczne, wystarczające i uczciwie nabyte. [przypis redakcyjny]
252. by jedno (starop.) — byleby, byleby tylko. [przypis redakcyjny]
253. progi (przen.) — siedziba. [przypis redakcyjny]
254. z stopniów ostatnich — z najwyższych stopni, wiodących do siedziby mądrości. [przypis redakcyjny]
255. miedzy insze (starop.) — między innych, pośród innych. [przypis redakcyjny]
256. jeden z wiela (starop.) — jeden z wielu. [przypis redakcyjny]
257. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Trenach jest odmienne od
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Idź do strony:

Darmowe książki «Treny - Jan Kochanowski (gdzie w internecie można czytać książki za darmo .txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz