Joyzella - Maurice Maeterlinck (biblioteka darmowa online txt) 📖
Otoczony przez tajemniczą mgłę statek uderza o podwodne skały przy nieznanych brzegach. Tonącą piękną Joyzellę ratuje stary czarnoksiężnik Merlin, który mieszka na wyspie razem ze służącym mu, niewidzialnym dla innych duchem, Ariellą. Jakiś czas później dziwna burza sprawia, że na wyspę trafia Lanceor. Joyzella i Lanceor zakochują się w sobie… Czy to nasuwa na myśl Burzę Szekspira? Nic dziwnego: inspiracją dla autora Joyzelli była sztuka angielskiego dramaturga. Maurice Maeterlinck ograniczył w swoim utworze liczbę postaci, pominął elementy groteskowe i komediowe, snując przypominającą sen historię wielkiej miłości wystawionej na trudne próby.
Uhonorowany literacką Nagrodą Nobla za „utwory dramatyczne wyróżniające się bogactwem wyobraźni i poetycką fantazją”, autor rozpoczyna sztukę od ukazania Merlina zwracającego się do śpiącej Arielli:
„Śpisz, moja młoda wróżko, uległa i pojętna, a twoje włosy rozwiane jak błękitna para, niewidzialne ludziom, mieszają się z promieniami księżyca, z zapachami nocy, ze światłem gwiazd, z pękającymi różami i przypominają nam, że wszystko się łączy ze sobą, że nic nie dzieli nas od wszystkiego, co istnieje, i że myśl nasza nie wie, gdzie się zaczyna światło, do którego dążymy, i gdzie się kończy ciemność, od której uchodzimy…”
- Autor: Maurice Maeterlinck
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Joyzella - Maurice Maeterlinck (biblioteka darmowa online txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Maurice Maeterlinck
Słyszał mnie i wysłuchał... O, już nie ma wątpliwości, zmartwychwstał, tu, przede mną, i jest teraz żywszy niźli samo życie... On tu jest przy mnie, a róże jutrzenki i kwiaty przebudzenia ożywiły jego policzki i pokrywają jego uśmiech... on już się uśmiecha, jakby mnie zobaczył... Ach, bogowie są za dobrzy!... Mają litość nad ludźmi!... Jest niebo, co się otwiera! Są bogowie miłości! Są bogowie życia.... Trzeba im okazać wdzięczność i kochać się więcej, ponieważ oni nas kochają... Pójdź, pójdź w me ramiona: oczy twoje szukają mnie jeszcze, ale usta twe mnie odnajdują... Już się otwarły, by wywołać moje, a moje usta patrz — oto są — pełne miłości...
Joyzello!...
JOYZELLATak, to ja, to ja... Patrz na mnie, patrz!... Oto moje ręce, moje czoło, moje włosy, moje ramiona... Oto moje pocałunki, które pozna czar twoich pocałunków...
LANCEORTak, to ty, to ty — i światło... Ach, i ta sala, którą widziałem... Trzeba chwilę czekać... Cóż to mi się stało?... Wracam do przytomności... Leżałem tam, tam, nie wiem gdzie, przed jakąś wielką bramą, którą chcieli otworzyć... Byłem pogrzebany, a zimno mnie opanowało... Potem wołałem cię, wołałem bez końca — a ty nie przychodziłaś...
JOYZELLAAle ja przyszłam, ja byłam, byłam przy tobie!...
LANCEORNie, nie byłaś przy mnie... Lody mnie pochwyciły, noc mnie pochwyciła, życie me się rozwiewało... Ale teraz jesteś, jesteś... Oczy me się otwarły i nagle cię widzą, gdy wyszły z mroku... Na próżno są zdumione wielkim światłem; ty jesteś przy mnie, a ja przechodzę wprost z grobu w promienie słońca i ramiona miłości. Tak się to zdaje niemożliwe temu, kto wraca z tak daleka... Muszę cię dotknąć, muszę się uczepić pieszczoty twoich rąk, promienia twoich oczu, muszę ująć złoto przeczyste twych włosów, które mi świadczą, że jest dzień! Ach, ty nie wiesz, jak się kocha, umierając, i jak ja kochać cię będę, ja, com utracił ciebie i odnalazł z powrotem...
JOYZELLAI ja też, i ja też!...
LANCEORO, jakaż to radość wrócić w objęcia ramion, które drżą jeszcze, bo już nie miały nadziei... Czy czujesz, jak twoje ramiona drżą, a moje cię ubóstwiają?... Szukają się, obejmują, pełne trwogi, że się zatracą i nie śmią już się otworzyć... Już nas nie słuchają, nie wiedzą, że ranią i duszą nas w swoim ślepym upojeniu. Ach, wiedzą wreszcie, co znaczy uścisk gorącego ciała; i chciałoby się umrzeć, aby poznać życie i poznać miłość!...
JOYZELLATak, chciałoby się umrzeć...
LANCEORTo dziwne, kiedy byłem tam, w tej lodowatej krainie, ktoś zbliżył się do mnie... zdaje się, że go poznałem.
JOYZELLATo był on.
LANCEORKto?
JOYZELLAPan tej wyspy.
LANCEOROn?... Ależ on mnie nienawidzi...
JOYZELLATo był on.
LANCEORNie do końca rozumiem... Więc to on mnie przywołał do miłości, do życia... Chciał mnie oddać tej, która mnie kochała i którą on sam kochał?...
JOYZELLATak.
LANCEORAle dlaczego to zrobił?
JOYZELLABłagałam go tak gorąco, aż przystał.
LANCEORCzy się wahał?
JOYZELLATak.
LANCEORDlaczego?
JOYZELLAMówił, że ratując twoje życie, stawia na kartę swoje.
LANCEORNic go nie zmuszało... A więc po prostu przywrócił życie jedynemu człowiekowi, który niweczy mu nadzieję miłości, która by go mogła uszczęśliwić?...
JOYZELLATak.
LANCEORI nic za to nie żądał? Tylko przez dobroć, litość, szlachetność?...
JOYZELLATak.
LANCEORAch, byliśmy niesprawiedliwi, a najgorsi wrogowi są lepsi, niż nam się zdaje... Są skarby szlachectwa i miłości nawet w sercu nienawiści... I on to zrobił... Nie, naprawdę nie wiem, czy ja potrafiłbym to zrobić... Nie przypuszczałbym, że ten biedny starzec... Nieprawdaż, Joyzello, że to niemal niewiarygodne i że to bohaterskie?...
JOYZELLATak.
LANCEORGdzież on jest? Musimy iść rzucić mu się do nóg, wyznać swój błąd, zmazać naszą niesprawiedliwość, żeśmy go nie kochali... Musi mieć swój dział — i najlepszy dział szczęścia, które nam zwraca... Musi mieć nasze serca, naszą radość, nasze uśmiechy i nasze łzy miłości: wszystko, co można dać tym, którym się daje wszystko...
JOYZELLAPójdziemy, pójdziemy...
LANCEORJoyzello, co ci jest?... Nie wiem, czy moje zmysły są jeszcze pod panowaniem nocy, z której wychodzę, ale nie poznaję twoich słów i ruchów... Myślałby kto, że ty się wahasz, że wątpisz, że śnisz... A ja, który powracam do ciebie pełen radości i miłości, tak mało ich znajduję w twych oczach, co się kryją przede mną, w twoich rękach, co o mnie zapomniały. Cóż się stało? Po co mnie przywołano do życia, jeżeli w czasie mego letargu utraciłem to, com kochał?...
JOYZELLAO, nie, nie, Lanceorze, tyś mnie nie stracił!...
LANCEORGłos twój pożąda uśmiechu, a tylko żałość znajduje...
JOYZELLATak, chciałabym się uśmiechnąć i już się uśmiecham... Ale nie dziw się; płakałam tak długo i tak rozpaczliwie, że łzy jeszcze dotąd mimo woli stoją mi w oczach... Radość była tak daleko, że nie może powrócić za pierwszym pocałunkiem... Trzeba wiele pocałunków, zanim ona zdobędzie w sercu moim zaufanie — i prawie smutna jestem wśród tego szczęścia...
LANCEORO biedna moja Joyzello!... Więc to to oznacza twoje milczenie tak surowe... A ja się niepokoiłem jak głupie dziecko... Myślę tylko o sobie, jestem upojony życiem i nic nie rozumiem... Zapomniałem, że na twoim miejscu utraciłbym odwagę... Prawda, masz rację, to ty wracasz z krainy śmierci, nie ja. A gdy dwie istoty kochają się tak, jak my się kochamy, tylko ten, który nie umiera, umiera rzeczywiście. Nie kryj swoich łez... Im zdajesz się smutniejsza, tym bardziej widzę, że mnie kochasz... Teraz ja się zaopiekuję tobą, teraz ja przywołam twą duszę, ogrzeję twe ręce, szukać będę twych ust — i sprowadzę cię do tej krainy szczęścia, którą utraciliśmy... Będziemy tam wkrótce, ponieważ miłość nami kieruje... Ona zwycięża wszystko, gdy znajdzie dwoje serc, które jej się oddają bez trwogi i bez zastrzeżeń... Wszystko inne jest niczym, wszystko inne się zapomina, wszystko inne na bok schodzi i miejsca jej ustępuje...
JoyzellaWszystko inne schodzi na bok i miejsca jej ustępuje...
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
Mój ojcze!... Więc to prawda, że ty jesteś moim ojcem?... Odkąd wiem o tym, zdaje mi się istotnie, że wszystko przeczuwało tę prawdę w moim jasnowidzącym sercu...
Ależ tak, to cudowne!... Widzę cię na koniec takim, jakim cię widziałem wśród igraszek dziecięcych; i gdy spoglądam na ciebie, siebie samego widzę w jakimś zwierciadle poważniejszym, szlachetniejszym i głębszym niż wszystkie zwierciadła tam w sali. Ale cóż powie Joyzella?... Śmiać się będzie do rozpuku, wspominając swą bojaźń, gdyż wyobrażała sobie... Nie, ona sama ci powie, co myślała, i sama się ukarze za te szalone strachy... Nienawidziła cię, ale jakąś tkliwą nienawiścią, która już się uśmiechała, jakby przez nią przenikały promienie miłości... Ale gdzież ona się chowa? Od dwóch godzin szukam jej na próżno... Czyś jej nie widział? Muszę natychmiast jej opowiedzieć o szczęściu, jakie nam przynosi wieczór dzisiejszy...
MERLINJeszcze nie. Muszę być dla niej aż do końca dzisiejszego dnia — tyranem bez litości, który ją przeklnie w swym sercu. Biedne moje, drogie dziecię!... Jakże dręczyłem jej niebiańskie serce. Ale ty już znasz cel tych wszystkich prób... Dręcząc was, byłem tylko narzędziem losu i burzącym się wciąż niewolnikiem innej woli, której źródła nie znam, a która zdaje się wymagać, aby najmniejsze szczęście we łzach było wykąpane... Aby przyśpieszyć szczęście, przyśpieszyłem tylko te łzy, które wisiały nad dwojgiem waszych przeznaczeń... Poznacie kiedyś, dzięki jakiej potędze, która nie ma w sobie nic magicznego ani nadprzyrodzonego, ale która się jeszcze kryje w głębi żywotów ludzkich, rozkazuję chwilami pewnym zjawiskom, pewnym pozorom, które was zwiodły... Dowiecie się też, że zdobyłem dar, częstokroć nieużyteczny, czytania przyszłości — nieco wyraźniej i nieco dalej w jutro niźli reszta ludzi... Widziałem więc was, jakeście się szukali nawzajem, po ciemku, w czasie i w przestrzeni, dla jedynej miłości, może najdoskonalszej, jaką widziałem w cieniu dwóch lub trzech ostatnich stuleci... Moglibyście się połączyć po długim błądzeniu, ale należało przyśpieszyć oczekiwane spotkanie, dla ciebie, mój synu, gdyż w braku miłości czyhała śmierć na ciebie... Z jednej strony nic nie zwiastowało w Joyzelli tej spodziewanej miłości, prócz jakichś rysów rozstrzelonych i niewyraźnych i prób, które miała zwyciężyć... Przyśpieszyłem więc nakazane próby: wszystkie były bolesne, lecz konieczne; ostatnia będzie stanowcza, lecz najsurowsza.
LANCEORNajsurowsza?... Co chcesz powiedzieć?... Czy jest niebezpieczna dla niej lub dla innych?...
MERLINNie jest niebezpieczna dla niej, lecz po raz ostatni na straszną próbę naraża miłość przeznaczoną, z którą się wiąże twe życie... Dlatego pomimo wszystko, pomimo ufności, pomimo przewidywań, nawet pewności, lękam się, drżę nieco, gdy oto nadchodzi godzina stanowcza.
LANCEORJeżeli Joyzella postanowi, miłość nie ma się czego lękać... Idź, nie wahaj się, Joyzella będzie zawsze krynicą radości... Ale nie rozumiem, dlaczego, znając przyszłość, nie mogłeś z góry przewidzieć jej tryumfu?...
MERLINMówiłem ci już, zanim tu weszliśmy, Joyzella może zmienić przyszłość, z którą się ściera... Posiada ona moc, którą widziałem tylko w niej; dlatego nie wiem, czy piękne zwycięstwo, którego oczekuje twa miłość, nie pogrąży się nieco w mroku i łzach...
LANCEORCo chcesz powiedzieć?... Zdajesz się niespokojny... Co kryjesz przede mną?... Jak możesz wierzyć, że Joyzella stanie się kiedykolwiek przyczyną łez lub przyczyną mroku?... Nie ma w Joyzelli nic, co by nie przynosiło zbawienia i miłości, nawet cierpienia, jakie zadać może, jeszcze zawierają błogosławieństwo... Ach, widzę, że znasz niedostatecznie żywy tryumf, jutrznię nieskończoną jej źrenic, jej głosu, jej serca... Trzeba ją było mieć w ramionach, aby wiedzieć, jakie skarby nadziei, jakie fale pewności wypływają z najmniejszego słowa, które szepczą jej usta, z najmniejszego uśmiechu, co igra na jej czole... Ale zbyt opóźniam niecierpliwe zwycięstwo... Idź, idź, mój ojcze... Jestem tu, czekam, obserwuję, jak mijają szczęśliwe minuty, aż wielki okrzyk radości mojej Joyzelli nauczy mnie, że miłość utrwaliła przeznaczenie...
Ariello, godzina uderza i Joyzella się zbliża... Złożyłem ofiarę ze swego bezużytecznego żywota, a jednak chciałbym, aby moja śmierć, jeżeli można, nie przyszła za wcześnie, zasmuciła tę najgorętszą i najniewinniejszą miłość, jaką nosiła ziemia... Ale ty drżysz, płaczesz i ukrywasz oczy załzawione... Co widzisz, moje dziecko, że tak patrzysz z przerażeniem?
ARIELLAMistrzu, błagam cię, odstąp od tej próby, jeszcze czas... Oczy moje nie przenikają mgły, która go otacza. Próba może być śmiertelna, widzę to, czuję; w ręce tej dziewicy oślepionej i szalonej przypadek złożył nasze dwa żywoty... Nie chcę umrzeć!... Są inne wyjścia... Zawsze ci służyłam jak twoja własna myśl... Ale dziś się lękam, nie mogę iść za tobą... Ty wiesz, że moja śmierć jest echem twojej... Cofnij się, szukać będziemy gdzie indziej, w przyszłości; i jeszcze możemy uniknąć niebezpieczeństwa.
MERLINNie mogę się cofnąć przed ostatnią próbą... Ty masz czuwać, aby poszła dobrze. Ty masz zatrzymać broń, jeszcze niepewną, którą Joyzella ma podnieść przeciw nam...
ARIELLAAleż nie wiem, czy zdołam to zrobić... Siła Joyzelli jest tak szybka, tak nieujęta, że wyśliźnie się moim rękom, moim oczom, wyśliźnie się przeznaczeniu... Widzę tylko migającą błyskawicę stali... Wszystko miesza się w cieniu, a moje i twoje życie zależą od jednego ruchu mej niezręcznej dłoni...
MERLINOna już tu jest, słyszę ją, porusza drzwi... Słuchaj i milcz; ja też jestem posłuszny. Czuwaj, bądź szybka i silna... Zamknę oczy, aby czekać śmierci...
ARIELLACofnij się!... Nie mogę... Odmawiam... Chcę uciekać!...
MERLINMilcz!
Uwagi (0)