Joyzella - Maurice Maeterlinck (biblioteka darmowa online txt) 📖
Otoczony przez tajemniczą mgłę statek uderza o podwodne skały przy nieznanych brzegach. Tonącą piękną Joyzellę ratuje stary czarnoksiężnik Merlin, który mieszka na wyspie razem ze służącym mu, niewidzialnym dla innych duchem, Ariellą. Jakiś czas później dziwna burza sprawia, że na wyspę trafia Lanceor. Joyzella i Lanceor zakochują się w sobie… Czy to nasuwa na myśl Burzę Szekspira? Nic dziwnego: inspiracją dla autora Joyzelli była sztuka angielskiego dramaturga. Maurice Maeterlinck ograniczył w swoim utworze liczbę postaci, pominął elementy groteskowe i komediowe, snując przypominającą sen historię wielkiej miłości wystawionej na trudne próby.
Uhonorowany literacką Nagrodą Nobla za „utwory dramatyczne wyróżniające się bogactwem wyobraźni i poetycką fantazją”, autor rozpoczyna sztukę od ukazania Merlina zwracającego się do śpiącej Arielli:
„Śpisz, moja młoda wróżko, uległa i pojętna, a twoje włosy rozwiane jak błękitna para, niewidzialne ludziom, mieszają się z promieniami księżyca, z zapachami nocy, ze światłem gwiazd, z pękającymi różami i przypominają nam, że wszystko się łączy ze sobą, że nic nie dzieli nas od wszystkiego, co istnieje, i że myśl nasza nie wie, gdzie się zaczyna światło, do którego dążymy, i gdzie się kończy ciemność, od której uchodzimy…”
- Autor: Maurice Maeterlinck
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Joyzella - Maurice Maeterlinck (biblioteka darmowa online txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Maurice Maeterlinck
Nie, wysilam się na próżno, dalej już nie sięgam... Przyszłość to świat, którego granicą jesteśmy my sami: odkrywamy w nim tylko to, co nas dotyczy, a czasami, przypadkowo, i to, co dotyczy najdroższych nam osób... Widzę jasno to, co się rozwija koło Lanceora, aż do chwili, gdy jego ścieżka krzyżuje się ze ścieżką Joyzelli. Ale dokoła Joyzelli lata są zasłonięte. Zasłona to świetna, zasłona promienna, ale kryje dni jutra równie głęboko, jak zasłona mroku... Życie się przerywa... A potem poza zasłoną stoją Śmierć i Szczęście, które czekają, jak dwoje gospodarzy niezmiennych, obojętnych, nieprzeniknionych... I nie mogę rzec, który jest bliższy i bardziej przeważający. Nie mogę przeniknąć, czy Joyzella jest właśnie tą przeznaczoną. Wszystko zapowiadać się zdaje, że to ona, lecz nic tego nie potwierdza... Oblicze jej skierowane ku czasom, które nadchodzą... na próżno całą swoją moc przyzywam: nie odpowiada i nie odwraca się do mnie. Nic jej uwagi nie rozstroi i nigdy nie widziałam rysów jej ducha, choć je przeczuwam... Jeden znak jest pewny: znak prób, wyraźnych i okrutnych, które będzie musiała przezwyciężyć. Po tych próbach ją poznamy.
MERLINMusimy zatem, począwszy od tego punktu, który mogę przestąpić, musimy poddać się nieznanym potęgom i pytać wypadków tak, jak inni ludzie, czekać ich odpowiedzi i starać się je pokonać, gdyby chciały unieszczęśliwić naszych ukochanych...
ARIELLAAle spójrz, oto idą, ku zorzy powstającej... Śpieszmy się, zbliżają się ku sobie... Przeznaczeniu ich, które już rozpoczyna swe dzieło, pozostawmy samotność i milczenie, jakich ono wymaga.
Czego szukasz?
LANCEORNie wiem, gdzie jestem. Szukam schronienia. Któż ty jesteś?
JOYZELLANazywam się Joyzella.
LANCEORJoyzella... Powtarzam twe imię... Ono pieści jak poszmer skrzydeł, jak tchnienie kwiatu, jak oddech wesela, jak promień światła... Maluje ciebie całą, śpiewa w sercu, opromienia usta...
JOYZELLAA ty kto jesteś?
LANCEORJuż sam nie wiem, kto jestem... Przed paru dniami nazywałem się Lanceor, wiedziałem, gdzie jestem, i znałem samego siebie... Dziś szukam siebie, wnikam w siebie, dokoła siebie, ale wciąż błądzę we mgle wśród widziadeł...
JOYZELLACo za mgły? Co za widziadła?... Od kiedy jesteś na tej wyspie?
LANCEOROd wczoraj.
JOYZELLATo dziwne, nic mi o tym nie mówiono.
LANCEORNikt mnie nie widział... Zrozpaczony, błądziłem po wybrzeżu...
JOYZELLAAch, dlaczego?
LANCEORByłem daleko stąd, daleko od mego starego ojca, gdy nagłym listem zawiadomiono mnie, że mój rodzic umiera... Wyjeżdżam natychmiast... Płyniemy długo. Potem w pierwszej przystani, gdzie się okręt zatrzymuje, nowy list mi donosi, że już jest za późno, że ojciec mój już nie żyje. Płynę dalej, aby przynajmniej oczy mu zamknąć i spełnić jego ostatnią wolę...
JOYZELLADlaczegóż więc tu jesteś?
LANCEORDlaczego, nie wiem, i jak, nie wiem... Morze było tak jasne, niebo tak czyste... Widać było tylko wodę drzemiącą w lazurze... Naraz, bez żadnego powodu, wielkie błękitne piany rozwichrzyły fale... Wschodziły niby opary mgliste, czepiając się rąk, masztów, twarzy... Potem zahuczał wiatr, a ślepy okręt, popychany strasznym wirem, znalazł się wieczorem w nieznanej przystani tej nieoczekiwanej wyspy... Smutny i zrozpaczony schodzę tu na wybrzeże; usnąłem w grocie zwróconej ku morzu, a gdym się obudził, tumany opadły; spoglądam: okręt jak białe skrzydło znika na widnokręgu fal!
JOYZELLACóż się stało?
LANCEORNie wiem... Chciałem płynąć za nim, ale nie znalazłem łodzi w przystani... Muszę więc czekać zjawienia się innego okrętu.
JOYZELLATo szczególne. To tak jak ja...
LANCEORJak ty?
JOYZELLATak, i mnie tak samo gęsta mgła zaciągnęła na tę wyspę... Ale mój okręt się rozbił...
LANCEORKiedy i jak? Skąd tu przybyłaś, Joyzello?
JOYZELLAPrzybyłam z innej wyspy.
LANCEORDokąd płynęłaś?
JOYZELLATam, gdzie ktoś mnie oczekiwał.
LANCEORKto?
JOYZELLATen, który sądził, że mam być jego wybranką.
LANCEORByłaś zaręczona?
JOYZELLATak.
LANCEORKochasz go?
JOYZELLANie.
LANCEORA więc?
JOYZELLAMatka życzyła sobie.
LANCEORChciałaś być jej posłuszna?
JOYZELLANie.
LANCEORTo dobrze... To mi się podoba... I mnie też ojciec mój w chwili śmierci nakazał wybrać tę, którą on wybrał... Miał, jak się zdaje, swoje powody, bardzo poważne. A ponieważ on sobie życzył, a nie ma go już na ziemi, muszę mu być posłuszny.
JOYZELLADlaczego?
LANCEORNie wolno się sprzeciwiać nakazom umarłych.
JOYZELLADlaczego?
LANCEOROne są niezmienne. Trzeba mieć litość, trzeba je szanować.
JOYZELLANie.
LANCEORTy byś nie słuchała?
JOYZELLANie.
LANCEORJoyzello, to okropne!
JOYZELLAUmarli są okropni, gdy wymagają, abyśmy kochali tych, których nie kochamy...
LANCEORJoyzello, ja się lękam ciebie.
JOYZELLAPowiedziałam. Cóż powiedziałam? Może jestem zbyt porywcza?
LANCEORJoyzello, oczy twoje łzawią na wspomnienie umarłych i kłamią twoim słowom.
JOYZELLANie, to nie z tej przyczyny... Może byłam zbyt surowa... A jednak oni nie mają słuszności...
LANCEORNie mówmy już o umarłych... Nie powiedziałaś mi jeszcze, jak się rozbił twój okręt.
JOYZELLAGęsta mgła nas sprowadziła na manowce. Mgła tak gęsta, że zapełniała ręce jakby białym pierzem... Sternik się omylił, zgubił drogę. Sądził, że widzi latarnię... Okręt uderzył o podwodne skały... Ale nikt nie zginął... Fale mnie uniosły; a potem widziałam dokoła wodę błękitną, jakbym się zsuwała w głąb jakiegoś dusznego nieba... Zsuwałam się wciąż... Potem ktoś mnie pochwycił za rękę i straciłam przytomność...
LANCEORKtóż cię pochwycił?
JOYZELLAPan tej wyspy.
LANCEORKto to jest ten pan?
JOYZELLAStarzec jakiś, który błądził jak cień niespokojny po tym marmurowym pałacu.
LANCEORO, gdybym tam był!
JOYZELLACóż byś uczynił?
LANCEORUratowałbym cię.
JOYZELLACzyż nie jestem uratowana?
LANCEORTo co innego. Nie cierpiałabyś i nic by cię nie dotknęło. Poniósłbym cię po grzbiecie fal... Ach, nie wiem, nie wiem, jak by to było!... Niósłbym cię jak czarę pełną drogocennych pereł, z których żadnej cień nie powinien musnąć, jak cudny kwiat jutrzni, w którym boimy się zakołysać kroplę rosy... Gdy myślę o niebezpieczeństwach, na jakie byłaś narażona, ty, tak piękna, tak wiotka, wśród wzburzonych fal i surowych urwisk, w ramionach tego starca... To, co uczynił, jest piękne; uczynił rzecz niemożliwą... Ale to nie dość... Jak w końcu dotarłaś do brzegu?
JOYZELLAPo przebudzeniu leżałam na piasku... Starzec był przy mnie. Potem kazał mnie zanieść do pałacu.
LANCEORCzy on jest królem tej wyspy?
JOYZELLAWyspa jest prawie bezludna, nie widać na niej nikogo prócz kilku sług, którzy błądzą w milczeniu. Za poddanych miałby on tylko drzewa, kwiaty i szczęśliwe ptaki, których ta wyspa zdaje się pełna...
LANCEORTo, co uczynił, było dobre.
JOYZELLAJest on dobry i ludzki; przyjął mnie jakby ojciec rodzony... A jednak go nie lubię...
LANCEORDlaczego?
JOYZELLAZdaje mi się, że on mnie kocha.
LANCEORJak to? Czyżby śmiał?... Nie, to niepodobna!... Albo wiek nie jest ciężarem, jakim być powinien, a rozum od nas uchodzi, gdy śmierć się zbliża...
JOYZELLAA jednak ja się boję. Dał mi to do zrozumienia. Jest osobliwy i smutny. Podobno daleko stąd ma syna, który może i zginął... Myśli o nim ciągle... Gdy przypuszcza, że go zobaczy, twarz jego się rozjaśnia... on... Oto on...
Szukałem cię, Joyzello!
Co do ciebie, to wiem, kim jesteś, i znam powody, które cię sprowadziły na tę wyspę, znam też fortel rzekomego rozbicia i wiem, jaki wróg cię tu przysłał.
LANCEORMnie? Ależ na te brzegi rzucił mnie przypadek...
MERLINNie wymawiajmy słów bezużytecznych.
JOYZELLACóż on zrobił?
MERLINChciał, niestety, zrobić to, co człowiek uczynić może najnędzniejszego: zdradzić dobroć, okłamać przyjaźń i wrogom sprzedać gospodarza zbyt szlachetnego, który go miał przygarnąć.
JOYZELLANie.
MERLINDlaczego nie? Czy ty go znasz?
JOYZELLATak.
MERLINOd kiedy?
JOYZELLAOdkąd go ujrzałam.
MERLINA dawnoś go ujrzała?
JOYZELLAOd chwili, gdy wszedł do tej sali.
MERLINTo zbyt mało.
JOYZELLATo wystarcza.
MERLINNie, Joyzello, i wnet ci wypadki dowiodą, że to nie dosyć i że otwarte wejrzenie, uśmiech niewinny, łagodne słowa kryją nieraz zasadzkę niebezpieczniejszą niż siwy włos niewdzięcznej starości albo uczucie bez nadziei.
JOYZELLACóż zamierzasz uczynić?
MERLINCzekam pewności ostatecznej, a wtedy uczynię to, co prawowite i konieczne, aby już się nie lękać wroga, co gotów się nie cofnąć przed niczym. Nielitościwe środki, jakie przedsięwezmę, tyleż są ważne dla twego bezpieczeństwa, co i dla mojego. Bo ta sama kabała nas otacza, a los wiąże nas... Nie mogę dziś mówić ci więcej. Ufaj mi. Może już wiesz, że twoje szczęście jest moim.
JOYZELLAUratowałeś mi życie, pamiętam o tym.
MERLINWspominasz o tym bez życzliwości, ale sądzę, że kiedyś oddasz mi sprawiedliwość.
A ty idź. Wieść, którą otrzymałem, jest niewątpliwa. Gdy wypadki, których się lękam, wieść tę potwierdzą, zacznę działać. Tymczasem jesteś moim więźniem. Wskażę ci miejsce zachowane dla ciebie w pałacu. Gdybyś przestąpił zakreśloną granicę, sam siebie będziesz zmuszony sądzić i sam na siebie wydasz wyrok. Będzie on nieodwracalny. Idź, oto moje rozkazy.
LANCEORJestem posłuszny, ale w nadziei, że uznasz swój błąd. Do widzenia, Joyzello.
MERLINNie, powiedz jej: „żegnam”, bo wątpię, czy się kiedykolwiek zobaczycie. Tymczasem, Joyzello, może cię kiedyś przypadek postawi wobec tego człowieka. Wtedy, mówię ci, uchodź: życie twoje i jego zależą ściśle od twojej rychłej ucieczki. Gdy się dowiem, żeście się widzieli, jesteście nieodwołalnie zgubieni.
Czy mi obiecujesz, że będziesz jej unikał?
LANCEORJeżeli idzie o jej życie, tak!
MERLINA ty, Joyzello?
JOYZELLANie!
To ogród nieodwiedzany przez nikogo. Słońce tu nie dochodzi, biedne dzikie kwiaty, które niszczy się dlatego, że nie są piękne, oczekują tu rychłej śmierci, a ptaki milczą... Oto fiołek pozbawiony już zapachu, złoty jaskier, drżący i smutny!... i mak, którego płatki wciąż opadają... Oto skabioza1 spragniona odrobiny wody, jadowity ostromlecz, co ukrywa swe zielone liście, dzwonek błękitny, co porusza milcząco swe kwiaty bezużyteczne. Poznaję was wszystkie, pokorne i wzgardzone, tak dobre i tak brzydkie... Mogłybyście być piękne; mało co brak do tego: promienia szczęścia, chwili łaski, uśmiechu nieco śmielszego, aby tu ściągnąć pszczoły... Ale żadne was oko nie widzi, żadna ręka was nie zrywa... Jakże tu wszystko zmartwiało! Trawa opuszczona i sucha, liście chore, stare drzewa zamierają, a wiosna sama i zorza poranna lękają się zarazić żałością tej samotni...
Joyzello!
JOYZELLALanceorze!
LANCEORJoyzello!
JOYZELLAUchodź, uchodź! Strzeż się! Gdyby cię ujrzał, zginąłeś.
LANCEORNie zobaczy nas. Jest daleko stąd.
JOYZELLAGdzie?
LANCEORWidziałem go, wychodził. Śledziłem jego odejście ze szczytu tej wieży, gdzie siedzę zamknięty jako więzień. Jest na krańcu wyspy koło sinego lasu, który zamyka widnokrąg.
JOYZELLAAle może powrócić albo mu ktoś o tym powie. Uchodź, uchodź, mówię ci. Idzie o twoje życie.
LANCEORPałac jest pusty. Przebiegłem sale, ogrody, podwórce, długie szeregi bukszpanów, schody marmurowe.
JOYZELLAUchodź... To tylko zasadzka... Sprzysiągł się na twoje życie. Wiem o tym, powiedział mi... Podejrzewa, że cię kocham. Szuka tylko pozoru, aby wykonać swój zamiar. Uchodź... To już za wiele...
LANCEORNie.
JOYZELLAJeżeli ty nie chcesz, to ja odejdę.
LANCEORJeżeli odejdziesz, Joyzello, to ja pozostanę tu przy bramie, póki go noc nie sprowadzi do domu... Znajdzie mnie tu na zakazanym progu... Przestąpiłem granicę mi wyznaczoną, a więc byłem nieposłuszny, i chcę, aby to widział, i chcę, aby
Uwagi (0)