Darmowe ebooki » Tragedia » Bachantki - Eurypides (gdzie można czytać książki online za darmo .txt) 📖

Czytasz książkę online - «Bachantki - Eurypides (gdzie można czytać książki online za darmo .txt) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 Eurypides



1 2 3 4 5 6 7 8
Idź do strony:
miłe po wiek! 
 

*

Bożych wyroków potęga 
Z wolna, lecz pewno dosięga 
Grzesznego w świecie człowieka, 
Który z poprawą przewleka. 
W nieuchronności swojej 
Sądzi go, sądzi, 
Gdy błądzi, 
Gdy bóstw się wcale 
W swym szale 
Nie boi, 
Kiedy swawolnie czci bożej, 
Tej świętej ich chwały nie szerzy, 
Nie mnoży. 
Z swymi obieży 
Długo się nieba, 
Gdy trzeba, 
Taić umieją w swej chęci, 
Lecz w końcu się łotr nie wykręci! 
Niech nikt nie wyrzeka się wiary, 
Niech ma w pamięci — 
Niech święci 
W nim się ta myśl, że ofiary 
Nie trzeba zbyt wielkiej, by wierzyć 
I szerzyć 
Wraz, 
Co cała 
Przyroda wspaniała uznała, 
A czego pokoleń nawała 
Nie zmiotła od wieka do wieka, 
Że Bóg ci jest wszystkim dla człeka, 
Że wszystko, co mamy, sprowadza 
Ta jego wieczysta władza! 
Więc niechże nam włada, 
A ty mu, duszo, bądź rada, 
I wszędy 
Należne poświęcaj obrzędy! 
Gdzież jakaś mędrsza jest rzecz, 
Gdzież jaki piękniejszy dar Boga, 
Niż gdy nad głową wroga 
Silniejszy w swej dłoni miecz 
Może potrzymać człek? 
Co piękne, to miłe po wiek! 
 

*

Szczęśliwy, kto z morskiej fali 
W przystani życie ocali! 
Szczęśliwy, kto życia mozoły 
Przetrwał i żyje wesoły! 
Ten nad tym, a tamten znów bierze 
Górę nad tamtym bądź w mierze 
Dobytku, bądź władzy! Tysiące 
Nadzieje znów mają gorące 
Tysiączne! Szczęśliwi są jedni, 
Gdy się im ziszczą, zaś biedni 
Ci z ludzi, 
Których nadziei blask złudzi... 
Tego ja chwalę sobie, 
Co szczęsny w każdej jest dobie. 
 
Na scenę wraca DIONIZOS
O ty, który źrenice zwracasz ku widokom, 
Co nie są do widzenia, i folgujesz krokom 
Ku temu, k’czemu kroczyć nie przystało wcale, 
Wyjdź z domu, pokaż mi się w swej niewieściej chwale: 
Przybrałeś strój bachancki szalonej menady, 
By śledzić twojej matki i jej kobiet ślady. 
(Na widok wchodzącego w dom Pentheja:) 
Na jedną z cór Kadmowych wyglądasz mi w końcu. 
  PENTHEUS
Przyglądam się — ha! cóż to?! — podwójnemu słońcu 
I dwa tebańskie widzę siedmiobramne grody, 
A ty mi zaś się widzisz jako byczek młody 
I rogi na tej głowie, haha! też dostałeś! 
Więc w zwierzę się zmieniłeś! O, tak jest! Zbyczałeś! 
  DIONIZOS
Bóg, który przedtem krzyw był, teraz jest — o nieba! 
Przychylny. Teraz widzisz już, co widzieć trzeba.  
  PENTHEUS
He? Jak ci się wydaję? Wyznajże łaskawie; 
Inonie ja podobny, czy matce Agawie? 
  DIONIZOS
Widzący cię, wrażenie mam, że widzę obie. 
Lecz włos nie na swym miejscu, poprawże go sobie — 
Nie leży, jak ma leżeć — o tu, pod przepaską! 
  PENTHEUS
Zapewnem go poruszył, wywijając laską 
Bachancką, wyskakując w szalonej uciesze.  
  DIONIZOS
Na twe jestem usługi, pozwól, że zaczeszę 
Ten pukiel. Podaj głowę!  
  PENTHEUS
Podaję! Podaję! 
  DIONIZOS
I pas ci się rozluźnił i sukni okraje 
Do kostek nie spadają tak, jak się należy. 
  PENTHEUS
Dyć prawda, zwłaszcza prawy fałd mojej odzieży 
Nie całkiem jest w porządku, w krąg się stóp nie ściele.  
  DIONIZOS
Pewnikiem mnie policzysz między przyjaciele, 
Gdy wbrew oczekiwaniu skromne ujrzysz dziewy. 
  PENTHEUS
Chcąc dobrą być bachantką, czy mam trzymać w lewej, 
Czy w prawej ten mój pręcik wśród naszej zabawy? 
  DIONIZOS
Potrząsać trzeba prawą i na nodze prawej 
Opierać. Bardzo pięknie, żeś tak zmienił zdanie.  
  PENTHEUS
A toć ja kithajrońskie wszystkie jary, panie, 
Udźwignąłbym na plecach razem z bachantkami!  
  DIONIZOS
Tak, gdybyś chciał. Lecz przedtem, mówiąc między nami, 
Nie byłeś snać przy zmysłach, teraz mózg masz zdrowy.  
  PENTHEUS
Potrzeba jakiejś dźwigni? Podpory jakowej? 
Czy górę tymi bary własnymi podważę?  
  DIONIZOS
Daj spokój! Jakże można burzyć nimf ołtarze, 
Przybytki one święte, gdzie Pan grywa sobie.  
  PENTHEUS
Tak, słusznie! Nic ja gwałtem kobietom nie zrobię. 
Ukryję się pod jodłą, to będzie najlepiej. 
  DIONIZOS
Ukryjesz się, jak musi — tam cię nikt nie czepi — 
Postąpić, kto menady podpatruje chytrze.  
  PENTHEUS
Przypuszczam, że jak ptaszki, i od nich nie brzydsze — 
W ciepłych się gniazdkach tulą, w krzaczkach, w cichym lesie.  
  DIONIZOS
Aha! A więc ciekawość po to cię tam niesie? 
Podejdziesz je, tak myślę, lub podejdą ciebie!  
  PENTHEUS
No, prowadź mnie przez Teby! W największej potrzebie 
Nikt by się nie odważył, ja tylko jedyny! 
  DIONIZOS
Tak, sam dla dobra miasta ważysz się na — czyny, 
Dlatego też czekają godne cię przeboje! 
Chodź! Ja cię na zbawienie poprowadzę twoje, 
Z kim innym zaś tak wrócisz —  
  PENTHEUS
Może wrócę z matką?... 
  DIONIZOS
— Że wszyscy cię zobaczą.  
  PENTHEUS
Po to na tę rzadką 
Wybieram się wyprawę?...  
  DIONIZOS
I to szybko, duchem 
Przyniosą cię —  
  PENTHEUS
Czy myślisz, żem jest niewieściuchem? 
  DIONIZOS
— Ramiona matki właśnie...  
  PENTHEUS
Zmuszasz do wygody? 
  DIONIZOS
Oj! prawda! do wygody!  
  PENTHEUS
Czym nie wart? 
  DIONIZOS
Choć młody, 
Wart jesteś i to bardzo!... (Pentheus wychodzi.) 
Zaiste! Wspaniałej, 
Do nieba sięgającej dostąpisz tu chwały! 
Agawo, ściągnij rękę! Wy, córki Kadmosa, 
Ściągnijcie ją — wy, siostry! Prowadzę młokosa 
W bój wielki! Zwycięzcami ja i Szumnik boży 
Będziemy, a zaś reszta sama się ułoży! 
  CHÓR
Huzia! hu! wściekłe psy! 
Huzia! W ostępy gór, 
Gdzie tyrsos radośnie drży 
W dłoni Kadmowych cór! 
Huzia my, huzia na szpiega, 
Co strój niewieści wdział 
I ujrzeć menady zabiega — 
Taki nim miota szał! 
Pierwsza go matka spostrzeże 
Czatującego z wierzchołka 
Świerku lub turni i głośno 
Na tłum bachantek zawoła: 
«Któż z Kadmejczyków, któż, 
Niepowołany stróż, 
Niepożądany szpieg, 
W te nasze góry wbiegł? 
W te nasze góry, w te góry 
Któryż to z ludzi, który, 
O wy bachantek chóry — 
Szalony iście człek — , 
Dostępny znalazł ścieg? 
Z czyjegoż on wyszedł łona? 
Bo nie z kobiecej on krwie! 
Szczenię to lwie, 
Lub ta, co libijską się zwie, 
Zrodziła go kiedyś Gorgona! 
Zjawże się, Prawo, zjaw, 
Bezbożnych ty sędzio spraw, 
Wznieś sprawiedliwy miecz 
I morduj, i kłuj, i siecz! 
Na wylot mu przeszyj krtań, 
Niech ginie, niech kona 
Syn Echiona, 
Ziemi okrutny płód! 
Niech krwawa 
I sroga 
Będzie ta dań, 
Którą ma spłacić tej pory 
Człek, co bez Boga, 
Bez prawa, 
Bez czci, bez pokory 
Żywot haniebny wiódł! 
 

*

Przeklęty go uniósł gniew, 
Prawo depcąca złość! 
W pogardzie matki ma krew: 
Choć z jej on kości kość, 
Chce to dziś zburzyć, co dla niej 
Świętością się stało! Tak! 
W tej ci on myśli, o pani, 
Na twój się wybrał szlak: 
W pysze niepowściągliwej 
Pragnie on przemóc, co boże, 
A czego nikt na tym świecie 
Siłą swą przemóc nie może! 
Pragnie zuchwale zgnieść 
Wszelaką boską cześć, 
Z której ma biedny człek 
Poratowanie i lek. 
Żadnej ci, żadnej mądrości 
Dusza ma dziś nie zazdrości, 
A przecież to, co najprościej 
Szczęścia przynosi nam stek, 
Najwyższym jest dla mnie po wiek, 
Rozumu to dla mnie korona: 
Całą potęgą swych tchnień 
I noc, i dzień 
Wysławiać niebiosa, a w cień 
Niech cnota nie schodzi gnębiona! 
Zjawże się, Prawo, zjaw, 
Wznieś sprawiedliwy miecz 
I morduj, i kłuj, i siecz! 
Na wylot mu przeszyj krtań, 
Niech ginie, niech kona 
Syn Echiona, 
Ziemi okrutny płód! 
Niech krwawa i sroga 
Będzie ta dań, 
Którą ma spłacić tej pory 
Człek, co bez Boga, 
Bez prawa, 
Bez czci, bez pokory 
Żywot haniebny wiódł. 
 

*

Zjaw się jak byk, 
Lub wielogłowy smok, 
Lub płomienisty lew! 
Hej! Niechże, Bachu, nasz krzyk, 
Nasz zew 
Uskrzydli dziś chyży twój krok: 
Niechże ci śmiech tryska z warg, 
Kiedy zabójczy sznur 
Będziesz mu składnie 
Rzucał na kark, 
Skoro w swym szale napadnie 
Święte menady gór!...  
 
Na scenę wbiega GONIEC
O ty, w Helladzie ongi tak szczęśliwe plemię 
Starego Sydończyka, który posiał w ziemię 
Płód ziemi, zęby smocze! Jak mnie los twój boli, 
Choć tylko jestem sługa, żyjący w niewoli! 
  PRZODOWNICA CHÓRU
Co jest? Czy od bachantek niesiesz jakie wieści?  
  GONIEC
Syn Echiona zginął, Penthej! O boleści!  
  PRZODOWNICA CHÓRU
Potężnieś się objawił, ty nasz szumny boże! 
  GONIEC
Co mówisz, co powiadasz? Radujesz się może 
Z rozgromu mego pana?... O niewiasty lute! 
  PRZODOWNICA CHÓRU
Nie wasza, na nie waszą śpiewam dzisiaj nutę! 
Nie lęka się już kaźni me serce niewieście!  
  GONIEC
Czy myślisz, że już mężczyzn nie ma w naszym mieście? 
  PRZODOWNICA CHÓRU
Dionizos, o, Dionizos ma nade mną władzę! 
Jego się tylko radzę! 
  GONIEC
Rozumiem! Lecz się cieszyć, jeśli kogo spotka 
Nieszczęście, to nie pięknie! Sprawa to nie słodka!  
  PRZODOWNICA CHÓRU
Lecz powiedz, jakże zginął? — powiedzże, mój złoty! — 
Ten mierny człek, co same wyprawiał niecnoty? 
  GONIEC
Rzuciwszy swe mieszkanie w tym tebańskim grodzie, 
Dotarliśmy nasamprzód ku Ajsopa wodzie, 
Przez którą trzeba było się przeprawić, dalej 
Do skał kithajronowskich myśmy się dostali — 
To znaczy, ja i Penthej, któremu w tej drodze 
Towarzyszyłem właśnie, panisku-niebodze, 
I on, ten cudzoziemiec, wiodący nas obu 
Na ową uroczystość. Pamiętni sposobu, 
Nasamprzód do zielonej wkroczyliśmy hali: 
Stąpając po cichutku, ledwieśmy szeptali, 
By widzieć, niewidziani. W drzew jodłowych cieni 
Spadzisty jar lśnistymi źródłami się mieni. 
W tych cieniach, u tych siklaw, nad krynic zwierciadły69 
Swobodnie się menady przy pracy rozsiadły 
Przemiłej: jedne pręty tyrsowe maiły, 
Ogołocone z bluszczu, inne wieńce wiły, 
A inne znów skakały niby klacze młode, 
Od wozów na rozkoszną puszczone swobodę. 
Bachantek wtór rozbrzmiewał naokół. I wtedy 
Ten biedny mój Pentheus, nie mogąc czeredy 
Niewieściej dojrzeć dobrze, powie: «Stąd, gdzie stoję, 
Przybyszu mój kochany, chyba oczy moje 
Nie mogą, jak by chciały, ogarnąć gromady 
Bachantek. Na to, myślę, nie ma innej rady, 
Jak wleźć na jaki wierszyk70 lub na jaką jodłę, 
Bo tylko tak zobaczę ich rzemiosło podłe.» 
I wtedy wraz spostrzegłem, jakiego to cudu 
Ten przybysz w oczach moich dokonał bez trudu: 
Wierzchołek niebotyczny rękami zwinnemi 
Schwyciwszy, jął giąć jodłę, giął i giął ku ziemi, 
Aż w kabłąk zgiął w kształt łuku lub jak dzwono koła, 
Pod cyrklem kołodzieja rosnące. Nie zdoła 
Śmiertelny żaden człowiek spełnić, czego w lesie 
Ten przybysz nasz dokonał. W rękach drzewo gnie się, 
Aż zegnie się ku ziemi! Co kiedy się stało, 
Na gałąź wsadził pana i, znowu się mało 
Trudzący, jął to drzewo przepuszczać przez palce, 
By zbyt nie odskoczyło. W końcu po tej walce, 
Co walką snać nie była, do niebieskich pował 
Ów maszt się, dźwigający króla, wyprostował. 
Lecz menad król nie dojrzał, za to menad oczy 
Spostrzegły go wyraźnie w niebieskiej przeźroczy, 
Na drzewa tego szczycie. W tym samym momencie 
Znikł przybysz. Za to z niebios — wierzę temu święcie, 
Że był to Dionizos — głos się ozwał gromki: 
«Niewiasty! Posłuchajcie! Wy, Kadma potomki, 
I wy, moje dziewice! Zdrajcę wam przywiodłem, 
Co mnie i was, i nasze obrzędy w swem podłem 
Śmiał nurzać pośmiewisku! Ukarzcie go za to!» 
To rzekł i płomień ognia świętego bogato 
Ku niebu i ku ziemi wypuścił. Przestwory 
Ucichły, ani listek nie zadrżał tej pory 
W rozciekawionej kniei, zamilkły zwierzęta. 
Nie całkiem usłyszawszy, co im cisza święta 
Przyniosła, wraz na palcach wspięły się te panny, 
To w tę, to w ową stronę wzrok swój nieustanny 
Rzucając. Wtem na nowo głos się ozwał z góry, 
I, Bacha już poznawszy, Kadmosowe córy 
Zerwały się, jak dzikie gołębie i siły 
Do biegu wytężywszy, co tchu popędziły 
Agawe matka króla, i obie jej siostry 
I wszystkie wraz bachantki: niby wicher ostry, 
Przepaści przesadzając, jary i źródliska, 
Pomknęły, bożym szałem porwane, i z bliska 
Ujrzawszy na tej jodle siedzącego króla, 
Straszliwie sobie tłum ich od razu pohula. 
Nasamprzód były głazy w robocie: ze skały 
Sterczącej naprzeciwko, kamienie rzucały 
I kłody, i gałęzie. Inne w biedną głowę 
Mierzyły tyrsosami, lecz i tyrsosowe 
Ich pręty szły na chybę, albowiem na szczycie 
Wysokim, o nie! wyższym, niż sam chciał, swe życie 
Umieścił nieszczęśliwy ten mój pan! Bezradnie 
Na drzewie onym siedział, czekając, aż padnie, 
Konary dębowymi poczęły nareszcie 
Korzenie wydobywać te ręce niewieście, 
Podważać je bez dźwigni żelaznych. A kiedy 
Bez skutku i ta praca, do wściekłej czeredy 
Odezwie się Agawe: «Otoczyć mi kołem 
To drzewo, za pień chwycić, iżby przed mozołem 
Rąk naszych zwierz ten nie zbiegł i ażeby bożej 
Nie zdradził tajemnicy!...» I wraz się przyłoży 
Rąk tysiąc do tej jodły i wyrwie ją z ziemi. 
A między gałęziami siedział jodłowemi 
Pentheus, by wraz upaść wśród jęków rozpaczy 
I westchnień przetysiącznych: wiedział, co to znaczy, 
Na śmierć niechybną szedł on.
1 2 3 4 5 6 7 8
Idź do strony:

Darmowe książki «Bachantki - Eurypides (gdzie można czytać książki online za darmo .txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz