Mindowe - Juliusz Słowacki (co czytać TXT) 📖
Krótki opis książki:
Mindowe to pierwszy dramat Juliusza Słowackiego. Został napisany jesienią 1829 roku, a uzupełniony i poprawiony w roku 1832.
Książę Litwy, Mindowe, przyjmuje chrzest. W związku z tym wydarzeniem na jego dwór przybywa rycerz krzyżacki, a zarazem papieski legat — Hejdenrich. Poza gościem nikt na jego dworze nie popiera go. Mindowe dowiaduje się, że w zamian za koronę i zgodę na panowanie nad podbitymi przez Mindowego ludami, papież domaga się daniny z jego królestwa, co mu się nie podoba. Ostatecznie, Mindowe, godzi się z tym, ale potajemnie planuje zerwać z państwami Zachodu i wrócić do pogaństwa. Następnie zaczyna rozprawiać się z jego przeciwnikami. W końcu jawnie występuje przeciw Krzyżakom i odrzuca chrześcijaństwo. Jednak, wkrótce, los się na nim mści.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Juliusz Słowacki
- Epoka: Romantyzm
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Mindowe - Juliusz Słowacki (co czytać TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Juliusz Słowacki
class="h4">ROGNEDA
Nigdy nie widziałam krzyża,
Jak on straszny być musi...
TROJNAT
Krzyże brylantowe
Są darami papieża.
ROGNEDA
podnosząc się ze zgrozą
Papież! Papież!
Pada na krzesło.
TROJNAT
Kona.
ROGNEDA
po chwili
Anno! staw kołowrótek, podaj mi wrzeciona.
Papież? kto tu wspominał papieża? — to echo,
Echo mojej pamięci, rani mię boleśnie.
Dwóch miałam synów: tamten był moją pociechą;
Twój ojciec, drugi, marzę — ja marzę jak we śnie,
Drugi, gdzież jest syn drugi?
Podczas ostatnich słów wchodzą na scenę: MINDOWE w białej chrzestnej szacie, z koroną na głowie. HEJDENRICH w ubiorze legata, spod komży przezroczystej przebija się zbroja. HERMAN niesie krzyż złoty przed legatem. DOWMUNT w krzyżackiej zbroi z zapuszczoną przyłbicą, na której jest godłem róża, na węzgłowiu również niesie złotą różę i opodal od tłumu opiera się o jeden z filarów. LUTUWER.
Czuję krew koło mnie,
Mindowe jest tu blisko... Przybliż się, Mindowe!
Pewnie z nowej wyprawy wieziesz łupy nowe?
Pewnie teraz twa sława zabrzmi wiekopomnie?
Słyszę, jak lud okrzykiem uwielbia twe czyny,
Czy wracasz z ciemnej Żmudzi? sponad brzegów Dźwiny?
Czy ukorzyłeś Niemców zakon świętokradzki?
Czy Ruś drżała przed tobą? czy drżał król kipczacki?
Czy z mnogim wracasz łupem? z mnogimi dostatki?
Powiedz, cieszyć się będę i ze łzami matki
Będę ci błogosławić, przybliż się, mój synu.
MINDOWE
Matko! co te szydercze słowa mają znaczyć?
Na ubłaganie bogów dam kubeł bursztynu,
Dam dwa, jeśli za jeden nie zechcą przebaczyć.
ROGNEDA
On bluźni! jam słyszała — on bluźni!... O książę!
Nie mogę równie pojąć, co znaczy ta mowa,
Z ust twoich płyną dzisiaj niezwyczajne słowa;
Lecz jeszcze miłość matki do ciebie mnie wiąże,
Zbliż się, z błogosławieństwem dłoń ma na cię spadnie.
Cóż to? ty mnie unikasz jako zgryzot mary;
Czy bez wszystkiego możesz obejść się tak snadnie7,
Jak bez błogosławieństwa matki — i bez wiary?
MINDOWE
Nie, są rzeczy, bez których obejść mi się trudno,
A wszakże się obchodzę, potrzebą naglony.
Tak z niejedną dzierżawą rozstałem się ludną,
Oddałem Haliczanom brylant mej korony,
Ów Słonim, co wśród smugów wznosi się pod niebo,
I wołkowyskie moje rozległe dzierżawy.
Rognedo! trudno mi się obejść i bez sławy,
Jednak sławie ująłem, naglony potrzebą.
Jestem królem, lud wielbi — szydzą wojownicy,
I straszniejszy dla Niemców był połysk przyłbicy,
Niżeli ta korona, która tylko świeci
Blaskiem marnym dla niewiast i gminu i dzieci.
Ale cierpmy do czasu, taka losu wola,
Trudno, nawet Mindowie, z losem działać sprzecznie8.
Matko! czyliż mnie będziesz nienawidzić wiecznie?
Matko! czyż ci nie miło widzieć w synu króla?
Oto przed tobą czoło wieńczone uginam,
Błogosław mnie więc, matko! błogosław!
ROGNEDA
wyciągając nad nim rękę
Przeklinam!
HEJDENRICH
Nikt nie odpowie Amen.
ROGNEDA
Mindowe! Mindowe!
Posłuchaj mnie, słuchajcie wy, mnichy krzyżowe.
Przekleństwo wam! przekleństwo krzyżackiej obłudzie,
Co jak zaraza Litwę ciemnem skrzydłem kryje.
Synu! ciebie zaraza dotknie — nie zabije,
Ale od ciebie będą uciekali ludzie.
Zostaniesz sam na świecie, będziesz żył, mój synu!
Wymrą ludy, na któreś kładł żelazne pęta,
I zostaniesz samotny na mogiłach gminu.
Ta wiara! wiara ciemna przez ciebie przyjęta
Połączy cię z narodem, co Litwę pochłonie.
Siedzisz na tronie, z tobą i papież na tronie!
Mindowe, ty masz dzieci, to będą morderce,
Idź, zabij je w kołysce, własne morduj syny!
Urodziłam gadzinę! ty rodzisz gadziny!
Ha! rozdarłam ci serce! rozdarłam ci serce!
Wychodzi wsparta na TROJNACIE.
MINDOWE
Słyszeliście!
HEJDENRICH
Cóż znaczy przekleństwo poganki?
MINDOWE
To jest przekleństwo matki! Ale tak — cóż znaczy?
Marne słowa bezsilnej zemsty i rozpaczy.
HEJDENRICH
Zaprzestańmy już przykrej o przekleństwach wzmianki,
Oto z błogosławieństwem niosęć9 list papieża.
MINDOWE
Ja nie znam pisma — czytaj!
HEJDENRICH
Krótko rzecz przełożę...
Papież ciebie pozdrawia, królu, w imię boże,
I chrześcijan poddanych twej pieczy powierza.
Przypomina ci, królu, abyś był gotowy
Bronić twej wiary mieczem, a rozszerzać słowy;
Nadto, znając, jak wielka jest twoja potęga,
Gdy państwo Litwy mieczem skreśloną granicą
Od Bałtyckiego morza do hord Krymu sięga,
Powiększone niejedną ościenną dzielnicą;
I jak potok wezbrany ciągle się rozlewa;
Z wielkich krajów nasz papież twej wielkości miarę
Biorąc, po wiernym synu słusznie się spodziewa,
Że skoroś tak ukochał chrześcijańską wiarę,
Dając nam przywiązania niemylne dowody,
Zechcesz, jak czynią Polski i Niemiec narody...
MINDOWE się marszczy
Znana albowiem wielka wspaniałość Mindowy;
Zechcesz, mówię, jak czynią inni wojownicy,
Na olej lampy w Piotra świętego kaplicy
Przysyłać rocznie w darze jeden grosz od głowy.
A chcąc dowieść, jak wielce cnotę twą miłuje,
W zawdzięczenie ci papież daje i daruje,
I wszelkiej władzy tobie, Mindowe, użycza
Nad wszystkimi krajami, które w dalsze lata
Zagarniesz mieczem Rusi, u Towtwiła brata,
Lub zyskasz na Danielu, książęciu z Halicza.
MINDOWE
Czy to szyderstwo? pierwszy raz papieska mowa
Zabłądziła aż w Litwy ponure krainy;
Pół dnia płynęły słodko twe miodowe słowa,
Z trudnościąm rzecz wyśledził10 wśród słów plątaniny.
Cenię łaskę papieża — korzystać z niej będę,
Zatrzymam pewno kraje, które sam zdobędę,
Nikomu nie ustąpię mojej pracy plonu;
Wezmę kraje zdobyte na Haliczu, Rusi,
A gdy się uda, kraje waszego zakonu.
Papież, gdy tak rozdaje, sam wiele mieć musi,
A stąd rzecz uważając, łatwo teraz wnoszę,
Że mu na olej Litwy niepotrzebne grosze.
HEJDENRICH
Ze złej widziana strony rzecz złą się okaże,
Lecz wierzaj mi, najlepsze są chęci papieża.
Patrz, jaką drogą świętość przysyła ci w darze;
Jej straży twoje ciało i duszę powierza;
Ona ustali cnoty, zgasi złe zapały.
Pewnie wiesz, jak Sebastian z cnót swych znakomity
Skonał męczeńską śmiercią — oto drzewce strzały,
Którą ten święty został na krzyżu przebity,
Obficie napojone we krwi Sebastiana.
MINDOWE
wyjmując sztylet
Dam ci podobną świętość dla papieża pana.
Ten sztylet od dzieciństwa wisi mi u boku,
Pił krew starców i niewiast — i tkwi mi w pamięci,
Że kiedy umierali, w tym ofiar natłoku
Było kilku tak świętych, jak są wasi święci.
Cóż to? drżysz.
HEJDENRICH
O Mindowe! godzien boskiej kary
Ten, kto wiarę przyjąwszy, bluźni przeciw wiary!
Z naszej ręki niedawno wziąłeś tytuł króla,
Jeszcze nowa twa godność niepewna i drżąca.
Wiesz, jak czarno pisana nasza rzymska bula11,
Dawnych królów, cesarzów z dawnych tronów strąca
Jednym pociągiem12 pióra, bez sporu, bez bitwy.
MINDOWE
Kiedy nie będę królem, będę księciem Litwy,
Będę was darł i palił, rabował i łupił.
I teraz nadtom drogo tytuł króla kupił,
Jeśli miałbym pochlebiać i ważyć w umyśle
Słowa, które wymawiam, mówiąc to, co myślę.
Ci wolno nie gadają, których jarzmo gniecie.
Ale mnie kto da prawa? kto mi zwiąże mowę?
Czy jest gdzie jaki drugi Mindowe na świecie?
Albo może wasz papież jest drugi Mindowe!
HEJDENRICH
Panie! oba innymi przemawiajmy słowy.
Przez usta posła papież uczucia wynurza,
Zakończę więc poselstwo.
wskazując na niesione przez DOWMUNTA węzgłowie
Oto złota róża
Dla twojej, panie, żony, litewskiej królowej.
MINDOWE
Dla mojej żony? dawno umarła mi żona.
Czyż nie wie o tem papież?
HEJDENRICH
Przebacz błąd papieża.
Ale ta ciemna Litwa, lasami omglona,
Zasłania cię przed światem, zamku twego wieża
Jest niższą niż te sosny. Komuż złożę dary?
MINDOWE
Matce mojej...
HEJDENRICH
Święconej nie przyjmie ofiary.
MINDOWE
Posłuchaj więc, Krzyżaku, złóż je przed Aldoną,
Jest siostrą mojej żony, będzie moją żoną.