Mindowe - Juliusz Słowacki (co czytać TXT) 📖
Krótki opis książki:
Mindowe to pierwszy dramat Juliusza Słowackiego. Został napisany jesienią 1829 roku, a uzupełniony i poprawiony w roku 1832.
Książę Litwy, Mindowe, przyjmuje chrzest. W związku z tym wydarzeniem na jego dwór przybywa rycerz krzyżacki, a zarazem papieski legat — Hejdenrich. Poza gościem nikt na jego dworze nie popiera go. Mindowe dowiaduje się, że w zamian za koronę i zgodę na panowanie nad podbitymi przez Mindowego ludami, papież domaga się daniny z jego królestwa, co mu się nie podoba. Ostatecznie, Mindowe, godzi się z tym, ale potajemnie planuje zerwać z państwami Zachodu i wrócić do pogaństwa. Następnie zaczyna rozprawiać się z jego przeciwnikami. W końcu jawnie występuje przeciw Krzyżakom i odrzuca chrześcijaństwo. Jednak, wkrótce, los się na nim mści.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Juliusz Słowacki
- Epoka: Romantyzm
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Mindowe - Juliusz Słowacki (co czytać TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Juliusz Słowacki
być szczęśliwy — muszę widzieć ciebie.
Zgasła lampa, lecz księżyc przyświeca na niebie,
Chodź do światła, Aldono... O! jaka ty blada!...
Rumieniec łzy obmyły, żar gorączki strawił;
Jaka ty blada! — jam cię nie taką zostawił!...
ALDONA
Nie, to bladszy niż zwykle, to ten blask księżyca
Twarz mi dzisiaj ociemnił...
DOWMUNT
Więc księżyc przeklinam.
Jeżeli barwę róży kradnie z twego lica.
Ha! przeklinając księżyc, ludzi zapominam.
ALDONA
Luby! słyszysz dźwięk stali? czy słyszysz? to oni!
DOWMUNT
Słyszę jakieś stąpania — słyszałem chrzęst broni,
Idą jakby tygrysy na mą krew zażarte.
ALDONA
Dowmuncie! wychodź! wychodź, jeszcze drzwi otwarte!
Wychodź! Aldona wiecznie wiary ci dochowa...
Tu wszyscy nas zdradzają, Bogi, ludzie, ściany,
Uciekaj!...
DOWMUNT
Moja luba, bądź zdrowa! bądź zdrowa!...
Wychodzi, lecz po krótkiej chwili wraca.
ALDONA
Przebóg! czemuś powrócił? blady, pomięszany,
Powiedz, coś widział?
DOWMUNT
W końcu przybocznej komnaty
Oni już są!... już przyszli!
ALDONA
O nieba! o zdrady!
Słuchaj, wyłam te okien pozłacane kraty,
Pod nimi niedaleko są zamkowe sady...
Uciekaj! nad głowami grożą czarne burze...
Uciekaj...
DOWMUNT
usiłując wyłamać kratę
Kraty mocno osadzone w murze...
Wyłamać niepodobna... nie, to próżnym szałem...
Niepodobna... Ha pękły! pękły! wyłamałem...
Bądź zdrowa! daj mi rękę... dłoń zimna jak z lodu...
Bądź zdrowa...
staje na oknie... po chwili wraca do sali...
Nie... na próżno! pośród drzew ogrodu,
Widziałem tłumy zbrojnych Mindowy rycerzy;
Pod samymi oknami las włóczni się jeży.
Daremna więc ucieczka — przyszedłem bez miecza
By nie wzbudzić podejrzeń, cóż ten sztylet znaczy?
Ani mię przeciw wrogów ciosom zabezpiecza,
Ani usłucha dłoni — zdradzi ją w rozpaczy!
Bez ulgi i bez zemsty w zimnym legnę grobie...
Aldono! tyś pobladła! Aldono! co tobie?
ALDONA
Nic, nic... daj mi tę różę, z hełmu twego różę,
Może zmysły orzeźwi.
DOWMUNT daje różę
Tak mi w oczach ciemno!...
DOWMUNT
O rozpacz!... ona bladnie. Chodź ze mną, chodź ze mną!
Chodź, uciekajmy! Boże! gdzie uciec? w tym murze
Są kryjówki... szalony! tam będą i ludzie:
Te gmachy już zdradzieckiej nawykłe obłudzie...
O Aldono! nieszczęście — usiądź tu, Aldono!
Oczy moje jak dziecka całe we łzach toną.
ALDONA
A ja płakać nie mogę... Cha! cha! luby! drogi!
Śmiech mi straszliwy łamie na ustach wyrazy...
Cha! cha! cha! niech tu przyjdą! niech przestąpią progi.
Oto próg pałacowy!...
Pada przed drzwiami.
DOWMUNT
Aldono! Jak głazy
Zimna...
składa omdlałą na krześle
Rękami będę rozdzierał tych ludzi...
Chodźcie tu!... O te oczy! ta twarz, blada, sina!...
po chwili
Z rąk martwych wyrwę różę... kiedy się obudzi,
Mnie już nie będzie... niech mnie nic nie przypomina
obrywa liście kwiatu
Kwiat zerwałem — gałązka w jej została dłoni,
Tak mocno trzyma.
pod koniec tej sceny słychać coraz mocniejsze szczęki oręża
Słyszę! już idą... to oni!...
AKT III
SCENA I
HEJDENRICH, HERMAN.
HEJDENRICH
Oby już prędzej rzucić litewskie krainy.
Hermanie! oto wracam z królewskiej biesiady,
Radość niezwykła wrzała pomiędzy Litwiny,
Ja jeden byłem smutny! jeden tylko blady!
Dzikie ich uczty. Słuchaj! w granitowej sali,
Wokoło stół dębowy pucharami błyska;
W środku komnaty ogień z modrzewiu się pali,
I wkoło wieje dymem, wkoło iskrą pryska.
Sześciu Litwinów w burkach, bez ruchu jak głazy,
Unosili nad stołem smolnych sosn pochodnie,
Jako żywe świeczniki. Gwar, dzikie wyrazy!
Na lica miód przywołał występki i zbrodnie.
Dziwnie się wydawałem ja — mieszkaniec Rzymu
Wśród tej niesfornej zgrai — mój krzyż brylantowy
Ledwo blaskiem roztrącał czarne kłęby dymu...
Hermanie! oby prędzej rzucić dwór Mindowy.
HERMAN
O panie! nie czas teraz rwać z Litwą przymierze,
Nie są przygotowani do wojny Krzyżacy;
Jeden krok nierozmyślny korzyść nam odbierze
Z długich naszych podstępów, z misjonarskiej pracy;
Gdyby Mindowe umiał korzystać z tej pory,
Przycisnąłby i zgnębił krzyżackie klasztory.
HEJDENRICH
Prawda, trzeba lwa głaskać. Lecz wyznam ci, bracie,
Że mi w niesmak już idzie poselstwo papieża;
Mam sławny miecz komtura, mam serce rycerza,
Jednak bawię tu dotąd! bawię w mnisiej szacie!
I nadto muszę podle, mnicha obyczajem,
Starać się wziąć przewagę podstępnymi słowy.
Dawniej Krzyżak pogardzał tym księciem i krajem,
A teraz jam spowiednik? jam sługa Mindowy!
Czy pamiętasz, Hermanie, braciszka zakonu,
Który przybył tu z nami, nosił róży znaki,
Nazywany od braci synem Albionu:
On zniknął teraz, żadnej nie mamy poszlaki...
Jeśli Mindowe zgwałcił tajemne umowy?
Jeśli się targnął z mieczem na sługę kościoła?
Słusznie zakon oburzy postępek takowy,
I krew brata naszego o krew Litwy woła.
HERMAN
Rycerz, o którym mówisz, w więzieniu zamknięty,
Nie oburzaj się — Litwin niewart tych zabiegów.
On poganin, zagnany aż do Niemna brzegów,
Chroniąc się przed Mindową, przybrał habit święty,
I znów pod tą opieką wrócił utajony
Szukać wydartej sobie przez Mindowe żony.
Ale go nie zbawiły nasze święte szaty.
Wczoraj, kiedym w ogrodzie odmawiał modlitwy,
Odkryłem jego wieżę i przez okien kraty
Miecz mu podałem ostry.
HEJDENRICH
Zbawiasz syna Litwy...
Nienawidzę Litwinów! po cóż z taką pracą
Nawracać ich na wiarę? jakież stąd korzyści?
Chrzest nie zgasi wzajemnej ludów nienawiści;
Mogliby płacić haracz — a teraz nie płacą.
W nas zgaśnie duch rycerstwa, zakonu granice
Otoczą zewsząd tylko przyjazne krainy;
Pójdziemyż ścigać błędne po stepach księżyce?
Ha! chyba z morzem walczyć! lub z nurtami Dźwiny!
Wygaśnie duch rycerski... Idzie Litwy książę...
Trzeba znów przybrać postać podłości, pokory,
Jak jaszczurka zamorska zmienne mam kolory;
Lecz jestem posłem, straszna przysięga mnie wiąże,
Cały zakon w legata przedstawiam osobie.
Daje znak, HERMAN oddala się. MINDOWE wchodzi.
Wielki królu, Bóg z tobą!
MINDOWE
Pozdrowienie tobie!
HEJDENRICH
Panie, tyś pomięszany? wzrok zamglony wróży
Jakieś tajne zamiary, znamię wnętrznej burzy.
Zapewne nie dość jeszcze ustalony w wierze
Nie umiesz zbroić serca przeciw troskom świata;
Niepewny Boga, który z nieba czuwa, strzeże,
Niepewny, jaka w niebie dla cnoty zapłata.
Modlitwą prędko ziemskie rozproszysz zgryzoty.
MINDOWE
Modlić się? dzisiaj wziąłem ten różaniec złoty,
Ostrzem sztyletu święte przebiegałem ziarna;
Lecz na sztylecie była krew spiekła i czarna,
Nie wiem czyja? i kończyć nie mogłem pacierzy.
HEJDENRICH
Królu! jeśli twe serce żałuje i wierzy,
Bądź spokojny! nasz kościół nigdy nie zostawi
Twej wiary bez nagrody, żalu bez pociechy,
Litościwy odpuszcza, kocha, błogosławi.
Odkryj nam skryte myśli, wyspowiadaj grzechy,
Nic nie ukrywaj, synu, a sługa ołtarzy
Rozwiąże je na ziemi.
MINDOWE
I któż się odważy
Zajrzeć w głąb tego serca, w tę przepaść rozpaczy
I zbrodni... Kto? ty, trwożny mieszkaniec klasztoru,
Ja sobie nie przebaczę, nikt mi nie przebaczy.
Najmniejsza z moich zbrodni, a wielka z pozoru,
Żem się krwią zmazał.
pokazując sztylet
Patrzaj, tą krwią wypisane
Wszystkie są moje czyny na tej rdzawej stali...
Czy mi przebaczysz?
HEJDENRICH
Ufaj! od Boga mi dane
Mam prawo tych rozgrzeszać, co się krwią zmazali.
MINDOWE
Żądasz czarniejszych zbrodni? Słuchaj! przez sklepienie
Jęczy! jego korona moje czoło kryje...