Listy z Afryki - Henryk Sienkiewicz (mobilna biblioteka .txt) 📖
Krótki opis książki:
Pod koniec 1890 roku czterdziestoczteroletni autor Trylogii wyruszył w podróż do Afryki, z której zapowiedział cykl korespondencji. Zamierzał wyprawić się w głąb lądu i spędzić miesiąc na wyprawie myśliwskiej. Listy z Afryki obejmują dwadzieścia trzy szkice, które powstały w trakcie podróży oraz po powrocie pisarza.
Sienkiewicz nie tylko opisuje krajobrazy, klimat, spotykanych ludzi, stroje, zwyczaje, egzotyczne owoce, rośliny i zwierzęta. Nie stroni też od ogólnych refleksji nad handlem niewolnikami, charakterem wcześniejszych i obecnych stosunków w Afryce, wpływem kolonializmu i placówek misyjnych.
Do najlepszych artystycznie partii książki należą fragmenty oddające wrażenia pisarza, przesiąknięte melancholią, malarskie opisy Sfinksa księżycową nocą, gwiazd wschodzących nad morskim horyzontem, upalnego popołudnia na afrykańskim stepie, smug cieni o zachodzie słońca na rzece.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Henryk Sienkiewicz
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Listy z Afryki - Henryk Sienkiewicz (mobilna biblioteka .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Henryk Sienkiewicz
angielskiego lunchu. [przypis edytorski]
253. Paul et Virginie — popularna w swoich czasach powieść sentymentalna Paweł i Wirginia (1788), autorstwa Bernardina de Saint-Pierre, opowiadająca o miłości dwójki młodych ludzi wychowywanych na wyspie Mauritius, wyróżniająca się plastycznymi opisami egzotycznej przyrody. [przypis edytorski]
254. razzia (fr. z ar.) — najazd, napaść łupieżcza. [przypis edytorski]
255. wuj Tom ze starej powieści — bohater popularnej powieści amerykańskiej autorki Harriet Beecher Stowe pt. Chata wuja Toma (1852), poruszającej temat niewolnictwa w ówczesnych Stanach Zjednoczonych. [przypis edytorski]
256. obojej płci (daw.) — dziś: obojga płci. [przypis edytorski]
257. Islam nie broni go nawet od pijaństwa, ponieważ Koran nie przewidział wódki — zarówno Koran, jak i wypowiedzi przypisywane przez tradycję Mahometowi (hadisy), potępiają wino i ogólnie odurzanie się, co jest interpretowane jako bezwzględny zakaz picia alkoholu, bez względu na rodzaj trunku. [przypis edytorski]
258. mir (daw.) — cześć, szacunek. [przypis edytorski]
259. osiąść na koszu (daw.) — doznać zawodu, znaleźć się w kłopotliwej sytuacji. [przypis edytorski]
260. wystawiać sobie (daw.) — wyobrażać sobie. [przypis edytorski]
261. koncept (daw.) — żart. [przypis edytorski]
262. pozbadnąć (daw., reg.) — opanować kogoś, uczynić kogoś uległym. [przypis edytorski]
263. jowiszowy — taki jak u rzymskiego boga Jowisza, gromowładnego władcy bogów i ludzi: surowy, groźny, władczy. [przypis edytorski]
264. Posiadłości (...) niemieckie w tej stronie Afryki przewyższają o wiele rozległością całe Niemcy — powierzchnia Rzeszy Niemieckiej wynosiła ok. pół miliona km², zaś Niemieckiej Afryki Wschodniej niemal milion km². [przypis edytorski]
265. osobistość (daw.) — osobowość. [przypis edytorski]
266. tuzać (daw.) — tarmosić; bić. [przypis edytorski]
267. powstanie Busziriego (1888–1889) — antykolonialne powstanie miejscowej ludności w niemieckiej Afryce Wschodniej, zarówno arabskiej, jak i różnych szczepów Suahili, pod wodzą Busziriego Ibn Salima; stłumione przez wojska płatnych najemników sudańskich dowodzonych przez oficerów niemieckich pod wodzą Wissmana, dzięki współpracy z Brytyjczykami w Afryce Wschodniej i zablokowaniu wybrzeża, co odcięło powstańcom drogi zaopatrzenia w broń. Busziri został pojmany i powieszony. [przypis edytorski]
268. dom, z którego wyleciał Emin Pasza po powrocie ze Stanleyem z Wadelai — po przybyciu ze Stanleyem znad jeziora Alberta do Bagamoyo Emin Pasza został przez Wissmanna powitany ucztą, podczas której spadł z balkonu i odniósł ciężkie obrażenia. [przypis edytorski]
269. polor — dobre maniery, ogłada towarzyska. [przypis edytorski]
270. kruk (daw.) — hak; tu: dulka, element w kształcie widełek przymocowanych do burty, służący do utrzymywania wiosła w odpowiedniej pozycji. [przypis edytorski]
271. przygodzić się (daw.) — tu: przydać się. [przypis edytorski]
272. gotowizna (daw., pot.) — pieniądze w gotówce. [przypis edytorski]
273. żerowanie — tu daw.: zbieractwo. [przypis edytorski]
274. filtr Pasteura — wynaleziony przez Ludwika Pasteura (1822–1895), znakomitego biologa i chemika. [przypis edytorski]
275. piston — tu: klapka zamykająca otwór. [przypis edytorski]
276. Gordon, Charles George (1833–1885) — brytyjski oficer i administrator realizujący kolonialną politykę Wielkiej Brytanii w Chinach, Egipcie i Sudanie; gubernator Sudanu (1877–1879; 1884–1885); blisko rok oblegany w Chartumie przez oddziały Mahdiego, zginął po zdobyciu miasta przez powstańców. [przypis edytorski]
277. sou — dawna drobna moneta francuska (dwudziesta część franka). [przypis edytorski]
278. luciola (z wł. lucciola) — świetlik, robaczek świętojański. [przypis edytorski]
279. diem perdidi (łac.) — dzień straciłem (sentencja rzymska, słowa cesarza Tytusa Flawiusza, kiedy uświadomił sobie, że przez cały dzień nie zrobił niczego dobrego). [przypis edytorski]
280. nirwana — w buddyzmie stan wyzwolenia się z cyklu narodzin i śmierci (reinkarnacji), dzięki któremu osiąga się wolność od cierpienia, pragnień i namiętności, osiągany poprzez całkowite usunięcie niewiedzy, będącej ich przyczyną; w kulturze europejskiej nirwana często była rozumiana jako pogrążenie się w nicości. [przypis edytorski]
281. pocisk ekspansywny — pocisk rozrywający. [przypis edytorski]
282. chryzolit — żółtozielony minerał stosowany w jubilerstwie. [przypis edytorski]
283. Blessé! Blessé! (fr.) — Ranny! Ranny! [przypis edytorski]
284. Reclus, Eliséè (1830–1905) — francuski geograf, działacz anarchistyczny; autor monumentalnego dzieła La Nouvelle Géographic universelle, la terre et les hommes (1875–1894), w 19 tomach opisującego szczegółowo wszystkie kraje i ludy. [przypis edytorski]
285. krewety — krewetki, jadalne skorupiaki morskie. [przypis edytorski]
286. przygodzić się (daw.) — przytrafić się, przydarzyć się. [przypis edytorski]
287. liszka (pot.) — gąsienica. [przypis edytorski]
288. Co do much tse-tse, te zabójcze są tylko dla zwierząt — wbrew temu, co pisze Sienkiewicz, muchy tse-tse są niebezpieczne dla ludzi: mogą przenosić na człowieka choroby zakaźne wywoływane przez pasożyty, m.in. śpiączkę afrykańską, która bez leczenia kończy się śmiercią. [przypis edytorski]
289. płaz (daw.) — dowolne stworzenie pełzające; dziś: ziemno-wodny zmiennocieplny kręgowiec, którego rozwój przebiega w zbiornikach słodkowodnych, np. żaba, salamandra. [przypis edytorski]
290. oczerety — pot.: szuwary, zarośla przybrzeżne. [przypis edytorski]
291. pentarka — dziś popr.: pantarka, perliczka: średniej wielkości ptak hodowlany o szaro-czarnym upierzeniu w białe cętki, pochodzący z Afryki. [przypis edytorski]
292. myśliwiec (daw.) — myśliwy. [przypis edytorski]
293. Serpa Pinto, Alexandre de (1846–1900) — portugalski odkrywca, administrator kolonialny; jeden z pierwszych, którzy przeszli Afrykę z zachodu na wschód; autor książki Como eu atravessei a África (Jak przeszedłem Afrykę, 1881). [przypis edytorski]
294. paliwoda (daw.) — człowiek gwałtowny, nerwowy, także: lekkomyślny, nieodpowiedzialny. [przypis edytorski]
295. wiorsta — dawna rosyjska miara odległości, nieco ponad kilometr. [przypis edytorski]
296. macrocelides (biol.) — ryjkonosy, niewielkie ssaki o wydłużonym, elastycznym nosie w kształcie ryjka i cienkich kończynach, zamieszkujące Afrykę. [przypis edytorski]
297. Colobus kirkii — dziś: Piliocolobus kirkii, gerezanka trójbarwna, średniej wielkości małpa o długim ogonie, zamieszkująca wyłącznie archipelag Zanzibar, obecnie zagrożona wyginięciem. [przypis edytorski]
298. serwal — drapieżny ssak z rodziny kotów, zamieszkujący stepowe obszary Afryki, żywiący się gryzoniami i innymi drobnymi kręgowcami. [przypis edytorski]
299. Cust, Robert Needham (1821–1909) — brytyjski orientalista i afrykanista; autor m.in. dwutomowej książki A sketch of the modern languages of Africa (Szkic współczesnych języków Afryki, 1878–1883). [przypis edytorski]
300. fetyszyzm — jedna z pierwotnych form religii: oddawanie czci przedmiotom kultowym (fetyszom), którym przypisywana jest moc nadprzyrodzona. [przypis edytorski]
301. majdan — plac we wsi lub w obozie wojskowym. [przypis edytorski]
302. birka (daw.) — drewniany pręt lub deseczka, na której nacięciami zaznacza się liczbę. [przypis edytorski]
303. le petit monde (fr. dosł.: mały świat) — maluczcy, pospólstwo. [przypis edytorski]
304. grand monde (fr.) — wielki świat, lepsze towarzystwo. [przypis edytorski]
305. Wszystkie nasze dzienne sprawy — modlitwa wieczorna ze słowami autorstwa Franciszka Karpińskiego, wykonywana zwykle jako pieśń. [przypis edytorski]
306. wzgórzy — dziś popr. forma D. lm: wzgórz. [przypis edytorski]
307. doti — dawna zwyczajowa miara długości płótna używana w Zanzibarze i Afryce Środkowej, równa ok. 3,6 m, tj. tyle, ile potrzeba na suknię kobiecą. [przypis edytorski]
308. filantropia — dobroczynność; gr. dosł.: miłość do ludzi. [przypis edytorski]
309. 365 obiadów — słynna książka kucharska napisana przez Lucynę Ćwierciakiewiczową, wydana po raz pierwszy w 1860. [przypis edytorski]
310. zachowanie (daw.) — poważanie, szacunek. [przypis edytorski]
311. szczebrzuch (daw.) — sprzęty domowe, szczególnie dawane jako wiano kobiecie wychodzącej za mąż; tu być może: ostrze oszczepu lub strzały, grot (w tym znaczeniu używa Sienkiewicz w Krzyżakach). [przypis edytorski]
312. szkło palące — soczewka. [przypis edytorski]
313. sauce naturelle (fr.) — sos własny. [przypis edytorski]
314. podskakiwać z radości, jak Dawid przed arką — Dawid, postać biblijna, król Izraela, tańczył przed Arką Przymierza razem z całym ludem, sprowadzając ją w uroczystym pochodzie do Jerozolimy (2 Sm 6, 3–5 i 12–15). [przypis edytorski]
315. dymka — rodzaj tkaniny z bawełny, lnu lub konopi. [przypis edytorski]
316. intendentura — dział instytucji, który zajmuje się zaopatrzeniem i sprawami gospodarczymi; tu: zaopatrzenie w żywność. [przypis edytorski]
317. inde irae (łac.) — stąd gniew (Juwenalis, Satyry I 168). [przypis edytorski]
318. dzieża — duże naczynie służące do rozczyniania ciasta na chleb. [przypis edytorski]
319. Farys — wiersz Adama Mickiewicza o jeźdźcu arabskim upajającym się pełnią wolności. [przypis edytorski]
320. myśliwiec (daw.) — myśliwy. [przypis edytorski]
321. Böcklin, Arnold (1827–1901) — szwajcarski malarz symbolista, malował nastrojowe, fantastyczne pejzaże, często z istotami mitologicznymi: nimfami, najadami, trytonami. [przypis edytorski]
322. driady (mit. gr.) — boginki leśne, duchy drzew. [przypis edytorski]
323. pustynia (daw.) — każde pustkowie niezamieszkałe przez ludzi, niekoniecznie pozbawione roślinności. [przypis edytorski]
324. nostalgia — doskwierająca tęsknota za ojczyzną a. za czymś minionym. [przypis edytorski]
325. wczas (daw.) — odpoczynek, wypoczynek. [przypis edytorski]
326. dyl — belka. [przypis edytorski]
327. rogoża (daw.) — mata upleciona z sitowia lub z łyka. [przypis edytorski]
328. ekwilibrystyka — zachowywanie równowagi ciała w trudnych warunkach. [przypis edytorski]
329. chinowy (rzad.) — chininowy, zawierający chininę, lek przeciwmalaryczny mający postać białego, gorzkiego proszku, otrzymywanego z kory chinowca. [przypis edytorski]
330. ricinus (daw.) — olej rycynowy, używany jako środek przeczyszczający, uzyskiwany z rącznika pospolitego (Ricinus communis). [przypis edytorski]
331. chinina — lek przeciwmalaryczny w postaci białego, gorzkiego proszku, otrzymywany z kory chinowca. [przypis edytorski]
332. Fra Angelico, właśc. Guido di Pietro da Mugello (1387–1455) — wczesnorenesansowy włoski malarz religijny, dominikanin. [przypis edytorski]
333. Kiodżia (fonet. wł.), popr.: Chioggia — miasto włoskie zwane „małą Wenecją”: jego historyczne centrum znajduje się na podzielonej kanałami wyspie w południowej części Laguny Weneckiej. [przypis edytorski]
334. Lido — długa piaszczysta wyspa oddzielająca Wenecję od morza. [przypis edytorski]
335. Lukullus (117–56 p.n.e.) — rzymski wódz i polityk; znany z wystawnego trybu życia, m.in. postawił liczne luksusowe rezydencje, założył wiele ogrodów egzotycznych oraz sprowadzał ze Wschodu wiele dzieł sztuki; słynął również jako smakosz, wyprawiając uczty, których przepych stał się przysłowiowy. [przypis edytorski]
336. Lewiatan — biblijny mityczny potwór morski. [przypis edytorski]
337. rendez-vous (fr.) — umówione spotkanie; schadzka. [przypis edytorski]
338. kopa (daw.) — 60 sztuk (5 tuzinów). [przypis edytorski]
339. Ile de France — francuska nazwa wyspy Mauritius (ok. 900 km na wschód od Madagaskaru), funkcjonująca w okresie, kiedy stanowiła zamorskie terytorium francuskie (1715–1810), do czasu przejęcia przez Brytyjczyków. [przypis edytorski]
340. społem (daw.) — wspólnie, razem. [przypis edytorski]
341. Bernardin de St. Pierre, Chateaubriand, Lamartin, Balzac — pisarze francuscy końca XVIII w. i pierwszej połowy XIX w. [przypis edytorski]
342. Seine et Oise — dawny departament we Francji (1790–1968), obejmujący północną, zachodnią i południową część obecnej metropolii Paryża. [przypis edytorski]
343. szpinet — dawny instrument muzyczny, odmiana klawesynu. [przypis edytorski]
344. kontredans — zbiorowy, figurowy taniec towarzyski popularny w XVIII i XIX w. [przypis edytorski]
345. stalaktyt — naciek wapienny w postaci sopla zwisającego ze stropu jaskini. [przypis edytorski]
346. Aszynow, Mikołaj Iwanowicz (1856–1902) — rosyjski poszukiwacz przygód. Wraz z grupą innych 150 Kozaków popłynął do Afryki i 7 stycznia 1889 założył nad zatoką Tadżura niewielką osadę, którą nazwał Nową Moskwą i ogłosił częścią Imperium Rosyjskiego. Jego działania zaskoczyły zarówno Rosjan, jak i Francuzów. Wskutek nacisków francuskiej dyplomacji władze rosyjskie zdystansowały się od niego. 5 lutego osada została zbombardowana przez francuskie okręty z pobliskiej kolonii w Obock, a jej mieszkańcy schwytani i deportowani do Rosji, gdzie skazano ich za piractwo. [przypis edytorski]
347. Salsolacea (daw. bot.) — ob. Chenopodiaceae, grupa roślin rosnących zazwyczaj w miejscach suchych i przeważnie zasolonych, na pustynnych i półpustynnych terenach Afryki, Bliskiego Wschodu i Azji. [przypis edytorski]
348. Pallas Atena (mit. gr.) — córka Zeusa, bogini mądrości, sztuki i wojny sprawiedliwej, przedstawiana w hełmie i z włócznią; stąd przydomek Pallas, Pallada: potrząsająca włócznią. [przypis edytorski]
349. Zews (mit. gr.) — dziś popr.: Zeus; najważniejszy z bogów, władca
Darmowe książki «Listy z Afryki - Henryk Sienkiewicz (mobilna biblioteka .txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)