Listy z Afryki - Henryk Sienkiewicz (mobilna biblioteka .txt) 📖
Krótki opis książki:
Pod koniec 1890 roku czterdziestoczteroletni autor Trylogii wyruszył w podróż do Afryki, z której zapowiedział cykl korespondencji. Zamierzał wyprawić się w głąb lądu i spędzić miesiąc na wyprawie myśliwskiej. Listy z Afryki obejmują dwadzieścia trzy szkice, które powstały w trakcie podróży oraz po powrocie pisarza.
Sienkiewicz nie tylko opisuje krajobrazy, klimat, spotykanych ludzi, stroje, zwyczaje, egzotyczne owoce, rośliny i zwierzęta. Nie stroni też od ogólnych refleksji nad handlem niewolnikami, charakterem wcześniejszych i obecnych stosunków w Afryce, wpływem kolonializmu i placówek misyjnych.
Do najlepszych artystycznie partii książki należą fragmenty oddające wrażenia pisarza, przesiąknięte melancholią, malarskie opisy Sfinksa księżycową nocą, gwiazd wschodzących nad morskim horyzontem, upalnego popołudnia na afrykańskim stepie, smug cieni o zachodzie słońca na rzece.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Henryk Sienkiewicz
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Listy z Afryki - Henryk Sienkiewicz (mobilna biblioteka .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Henryk Sienkiewicz
[przypis edytorski]
32. Port Said — miasto egipskie nad Morzem Śródziemnym, w pobliżu Kanału Sueskiego; założone w 1859 w związku z budową tego kanału. [przypis edytorski]
33. Ismailia — miasto w Egipcie, nad Kanałem Sueskim, w połowie drogi pomiędzy Port Saidem na północy a Suezem na południu; założone w 1863 jako baza przy budowie tego kanału. [przypis edytorski]
34. zaspa (daw.) — pagórek z piasku usypany przez wiatr, wydma. [przypis edytorski]
35. ławica — tu: płycizna na rzece lub w pobliżu wybrzeża morskiego usypana z piasku naniesionego przez wodę, mielizna; piaszczysta wyspa na rzece. [przypis edytorski]
36. pilot — tu: osoba zajmująca się zawodowo przeprowadzaniem statków przez niebezpieczne miejsca, znająca lokalne warunki i doradzająca kapitanowi statku podczas nawigacji i manewrów w porcie. [przypis edytorski]
37. Dalmatyńcy (daw.) — Dalmatyńczycy, mieszkańcy Dalmacji, krainy historycznej obejmującej przybrzeżne wyspy i pobrzeże wsch. części Adriatyku (ob. w Chorwacji), w XIX w. należącej do Austrii. [przypis edytorski]
38. bitwa pod Lissą (20 lipca 1866) — bitwa morska stoczona podczas wojny włosko-prusko-austriackiej koło wyspy Vis (wł. Lissa) na M. Adriatyckim pomiędzy flotą austriacką pod dowództwem Wilhelma von Tegetthoffa a znacznie liczniejszą od niej flotą włoską, zakończona zwycięstwem austriackim; była pierwszą bitwą eskadr okrętów pancernych i jedną z ostatnich, podczas których użyto taranowania jako sposobu walki. [przypis edytorski]
39. kefija (z arab.) — tradycyjne arabskie nakrycie głowy: kwadratowy kawałek materiału złożony i owinięty w różny sposób dookoła głowy. [przypis edytorski]
40. krętanina (daw.) — krzątanina, gorączkowy ruch, zamieszanie. [przypis edytorski]
41. dragoman (z arab.) — bliskowschodni tłumacz i przewodnik. [przypis edytorski]
42. krypa — duża, otwarta łódź o płaskim dnie, używana na rzekach i w portach do transportu piasku, żwiru, węgla itp. [przypis edytorski]
43. Tel-el-Kebir — ok. 75 km na południe od Port Said, na skraju pustyni; miejsce decydującej bitwy w wojnie brytyjsko-egipskiej, stoczonej 13 września 1882. [przypis edytorski]
44. Jakub — patriarcha biblijny, ojciec 12 synów, od których wywodzono tzw. dwanaście plemion Izraela. [przypis edytorski]
45. pasza a. basza (z tur.) — dygnitarz w dawnym Imperium Osmańskim lub w Egipcie; także: tytuł honorowy lub arystokratyczny. [przypis edytorski]
46. sais — tu: z fr. Sais courant, jeden z dwójki piechurów z laskami biegnących przed powozem konnym jakiejś ważnej osoby w Egipcie w XIX w. [przypis edytorski]
47. wedle (daw.) — według. [przypis edytorski]
48. kufa — duża drewniana beczka. [przypis edytorski]
49. Cheops, Cefren i Menkera — pomieszane i zniekształcone różne wersje imion władców starożytnego Egiptu z IV dynastii, panujących w latach 2620–2510 p.n.e., budowniczych trzech największych piramid: po grecku są to: Cheops, Chefren i Mykerinos, po egipsku: Chufu, Chafre i Menkaure. [przypis edytorski]
50. Izys a. Izyda (mit. egip.) — bogini macierzyństwa, opiekunka rodzin, „pani nieba”; często przedstawiana jako siedząca matka karmiąca piersią swego syna, Horusa. [przypis edytorski]
51. hierodul — starożytny niewolnik świątynny w służbie bóstwa, uważany za własność bogów. [przypis edytorski]
52. Mojżesz — biblijny prorok, przywódca żydowski, który wyprowadził Izraelitów z Egiptu i przewodził im w wędrówce do Ziemi Obiecanej (Izraela). [przypis edytorski]
53. Kambyzes II (zm. 522 p.n.e.) — król Persji (od 530 p.n.e.) z dynastii Achemenidów, syn i następca Cyrusa II Wielkiego; w 525 p.n.e. zdobył Egipt i zapoczątkował pierwsze panowanie perskie w tym kraju. [przypis edytorski]
54. Aleksander III Macedoński, zw. Aleksandrem Wielkim (356–323 p.n.e) — król Macedonii, wybitny wódz i strateg; w 333 p.n.e. pokonał wielką armię perską w bitwie pod Issos, zajął Syrię i Fenicję i rok później wkroczył do Egiptu, gdzie witano go jako wyzwoliciela spod okupacji perskiej; wyrocznia w oazie Siwa uznała Aleksandra za syna boga Amona-Re i prawowitego władcę; podczas pobytu w Egipcie założył w delcie Nilu miasto Aleksandrię. [przypis edytorski]
55. Ptolomeusze — dziś popr.: Ptolemeusze, dynastia pochodzenia macedońskiego panująca w staroż. Egipcie w latach 304–30 p.n.e., założona przez jednego z wodzów Aleksandra Wielkiego, Ptolemeusza (gr. Ptolemajos) I Sotera. Nazwa dynastii pochodzi od imienia założyciela oraz kolejnych władców, którzy nosili to samo imię. Pod rządami Ptolemeuszy stolica ich państwa, Aleksandria, stała się największym miastem świata śródziemnomorskiego oraz głównym centrum nauki i kultury hellenistycznej. [przypis edytorski]
56. Cezar, Gajusz Juliusz (100–44 p.n.e.) — rzymski polityk i wódz; członek I triumwiratu; zdobywca Galii; dyktator; odegrał kluczową rolę w wydarzeniach, które doprowadziły do upadku republiki i początku cesarstwa w państwie rzymskim; ścigając pokonanego w bitwie pod Farsalos (48 p.n.e.) Pompejusza, trafił do Egiptu, gdzie zaangażował się w konflikt o władzę pomiędzy nieletnim Ptolemeuszem XIII i jego starszą siostrą Kleopatrą VII, która została jego kochanką i dzięki jego pomocy po krótkiej wojnie aleksandryjskiej uzyskała koronę. [przypis edytorski]
57. Antoniusz, Marek (83–30 p.n.e.) — rzymski polityk i dowódca wojskowy, stronnik i współpracownik Juliusza Cezara; jako członek do II triumwiratu rządzący prowincjami na wschodzie związał się z królową Egiptu, Kleopatrą; skonfliktowany z Oktawianem, został przez niego pokonany w bitwie pod Akcjum, po czym uciekł do Egiptu, gdzie popełnił samobójstwo. [przypis edytorski]
58. Kleopatra, właśc. Kleopatra VII Filopator (69–30 p.n.e.) — ostatnia królowa Egiptu, słynna z urody i uroku osobistego; była kochanką rzymskiego polityka i wodza Gajusza Juliusza Cezara (100–44 p.n.e.), a po jego śmierci kochanką jego bliskiego współpracownika Marka Antoniusza (83–30 p.n.e.); po jej śmierci Egipt został przyłączony do imperium rzymskiego. [przypis edytorski]
59. Sfinks (...) [widział] (...) Najświętszą Pannę — mowa o pobycie Marii, Jezusa i Józefa w Egipcie, o którym pisze jeden z biblijnych ewangelistów (Mt 2, 13–21). [przypis edytorski]
60. Amru, właśc. Umar ibn al-Chattab (634–641) — dziś popr. Omar; drugi z kalifów arabskich (od 634), jeden z twórców potęgi imperium arabsko-muzułmańskiego: zdobył trzy czwarte terytorium Bizancjum i podbił perskie imperium Sasanidów; późniejsze o kilka wieków źródła podają, że po zdobyciu Egiptu nakazał spalenie sławnej Biblioteki Aleksandryjskiej. [przypis edytorski]
61. Ludwik IX Święty (1214–1270) — król Francji; usprawnił administrację i system monetarny; stał na czele VI krucjaty (1248–1250), która zaatakowała Egipt, zdobyła portową Damiettę, lecz poniosła wielką klęskę w bitwie pod Fariskur, gdzie Ludwik i wielu rycerzy dostało się do niewoli; by odzyskać wolność, król musiał oddać Damiettę i zapłacić olbrzymi okup; podczas następnej wyprawy, do Tunezji, padł ofiarą epidemii. [przypis edytorski]
62. Napoleon Bonaparte (1769–1821) — francuski wódz i mąż stanu, pierwszy konsul Republiki Francuskiej, cesarz Francuzów; jako generał republiki zaproponował i poprowadził wyprawę egipską (1798–1801), w której oprócz żołnierzy wzięła udział również duża grupa uczonych i artystów; ich odkrycia, rysunki i publikacje wzbudziły w Europie wielkie zainteresowanie kulturą i historią Egiptu. [przypis edytorski]
63. nokturn — muzyczny utwór instrumentalny o spokojnym, sentymentalnym charakterze, oddający nastrój nocy. [przypis edytorski]
64. tedy (daw.) — więc, zatem. [przypis edytorski]
65. Żyd Wieczny Tułacz — bohater średniowiecznej legendy: za urąganie Jezusowi w drodze na ukrzyżowanie obarczony klątwą wiecznej tułaczki po świecie. [przypis edytorski]
66. Massawa — port morski w Erytrei, nad M. Czerwonym; w czasie podróży Sienkiewicza stolica kolonii włoskiej w Afryce. [przypis edytorski]
67. Zanzibar — miasto w Tanzanii, na wyspie Zanzibar u wschodnich wybrzeży Afryki; w 1890 objęte brytyjskim protektoratem. [przypis edytorski]
68. febra a. gorączka bagienna (daw.) — malaria, tropikalna choroba pasożytnicza przenoszona przez komary, objawiająca się nawracającą gorączką i silnymi dreszczami. [przypis edytorski]
69. Bagamoyo — miasto w Tanzanii, nad Oceanem Indyjskim; do 1890 stolica Niemieckiej Afryki Wschodniej (1885–1918). [przypis edytorski]
70. Siemiradzki, Henryk (1843–1902) — polski malarz, przedstawiciel akademizmu; specjalizował się w obrazach o tematyce antycznej i wczesnochrześcijańskiej; Dzięki uprzejmości i stosunkom rzymskim Siemiradzkiego miałem listy: Siemiradzki mieszkał na stałe w Rzymie i przed wyjazdem Sienkiewicza wydał na jego cześć przyjęcie, na którym pisarz otrzymał od jednego z gości listy polecające do władz i konsulów włoskich w Afryce. [przypis edytorski]
71. Abisyńczycy — mieszkańcy Abisynii (dawna nazwa Etiopii). [przypis edytorski]
72. skoro się Abisynia tak Włochom podoba, że na skręcenie karku do niej lecą — w 1882 port morski w Asab w Erytrei przeszedł pod kontrolę rządu włoskiego, co zapoczątkowało włoską kolonię w tym regionie. W 1885 Włosi zajęli port w Massawie i posuwali się w głąb terenów, do których rościła sobie prawa Abisynia. Wywołało to niewypowiedzianą wojnę w latach 1887–1889, w której wojska abisyńskie odniosły szereg zwycięstw. Kiedy abisyński cesarz Jan IV zginął w bitwie przeciw mahdystom, Włosi wykorzystali sytuację i zajęli wyżyny wzdłuż wybrzeża Erytrei. Nowy cesarz, Menelik II, podpisał 2 maja 1889 kompromisowy traktat w Uccialli, odstępujący Włochom nowe nabytki i ustalający przebieg granicy; jeden z punktów w obu wersjach dokumentu sformułowano odmiennie: w wersji włoskiej oznaczał on, że Abisynia w sprawach międzypaństwowych jest reprezentowana przez Włochy, co druga strona odkryła dopiero, kiedy 2 października 1889 roku został oficjalnie ogłoszony przez Włochy ich protektorat nad Abisynią. W styczniu 1890 rząd włoski proklamował powstanie włoskiej kolonii Erytrea i zaczął kolonizację wybrzeża somalijskiego. Menelik przez dłuższy czas bezskutecznie usiłował negocjować z Włochami rozwiązanie kryzysu i ostatecznie w 1893 wypowiedział traktat. Doprowadziło to do inwazji włoskiej i pierwszej wojny włosko-abisyńskiej (1894–1896). [przypis edytorski]
73. Keren — miasto w północnej Erytrei. [przypis edytorski]
74. Leberwurst, Sauerkraut, Kalbrust mit Kartoffelsalat (niem.) — kiszka pasztetowa, kiszona kapusta, cielęcina z sałatką ziemniaczaną. [przypis edytorski]
75. paltot (z fr., daw.) — palto, okrycie wierzchnie. [przypis edytorski]
76. Tantal (mit. gr.) — król lidyjski, syn Zeusa, za popełnione za życia zbrodnie ponosił męczarnie w Tartarze, najmroczniejszej części podziemnej krainy zmarłych: stał zanurzony w wodzie, z owocami nad głową, nie mógł jednak dosięgnąć jednego ani drugiego, zaspokoić pragnienia ani głodu, zaś nad jego głową chwiał się głaz, grożąc zmiażdżeniem. [przypis edytorski]
77. róża jerychońska — zmartwychwstanka, roślina pustynna, która w czasie suszy zwija gałązki, tworząc kulkę, niekiedy odrywaną przez wiatr od podłoża i toczącą się po pustyni, zaś w czasie deszczu z powrotem rozwija gałązki. [przypis edytorski]
78. Zatoka Adeńska — obszar wodny w zachodniej części Morza Arabskiego, pomiędzy półwyspem Arabskim a Somalijskim, na północnym zachodzie połączony cieśniną Bab al-Mandeb z Morzem Czerwonym. [przypis edytorski]
79. Gees Gwardafuy — przylądek na krańcu Płw. Somalijskiego, u wejścia do Zatoki Adeńskiej. [przypis edytorski]
80. feluka — tradycyjna łódź o jednym lub dwóch trójkątnych żaglach, używana w żegludze po Nilu, M. Czerwonym i wsch. części M. Śródziemnego. [przypis edytorski]
81. plenerzysta — malarz tworzący w plenerze, pod gołym niebem; zapewne autor ma na myśli impresjonistów, którzy jako jedni z pierwszych malowali w plenerze, starając się utrwalić wrażenia z konkretnego miejsca i chwili; ich obrazy charakteryzują się czystymi, jaskrawymi barwami w porównaniu z ówczesnym stonowanym kolorystycznie stylem akademickim. [przypis edytorski]
82. dyga (daw., z fr. digue) — grobla nad brzegiem morskim. [przypis edytorski]
83. Morfeusz (mit. gr.) — bóg snów. [przypis edytorski]
84. steward — pracownik obsługujący pasażerów na pokładzie statku. [przypis edytorski]
85. Gretchen — ukochana głównego bohatera dramatu Faust J. W. Goethego; w sztuce jest używana także pełna forma jej imienia: Margarete, czyli Małgorzata. [przypis edytorski]
86. Fliegende Holländer (niem.) — Latający Holender, statek-widmo z legend marynarskich, skazany na wieczną tułaczkę po morzach, nie może ani przybić do brzegu, ani zatonąć; wszyscy marynarze na przeklętym statku pomarli, a jego widok zwiastuje śmierć. [przypis edytorski]
87. bulwark (daw.) — nabrzeże. [przypis edytorski]
88. roztocz — szeroko roztaczający się obszar, zwłaszcza morski. [przypis edytorski]
89. lubo (daw.) — chociaż. [przypis edytorski]
90. lunch (ang.) — posiłek jedzony około południa. [przypis edytorski]
91. Dar-es-Salaam — miasto portowe we wschodniej Afryce, nad Oceanem Indyjskim; największe miasto Tanzanii, do 1996 jej stolica; dawna stolica i główny ośrodek handlowy Niemieckiej Afryki Wschodniej. [przypis edytorski]
92. Wiktoria Nyanza — Jezioro Wiktorii, największe jezioro w Afryce, położone na Wyżynie Wschodnioafrykańskiej, w ob. Ugandzie, Kenii i Tanzanii. [przypis edytorski]
93. wedle (daw.) — obok, w pobliżu. [przypis edytorski]
94. Berenike — ob. Barnis, egipskie miasto portowe nad M. Czerwonym, ok. 800 km na południe od Suezu; założone w III w. p.n.e. przez Ptolemeusza II, nazwane na cześć jego matki, królowej Bereniki. [przypis edytorski]
95. mój „Latarnik”, który był osobą rzeczywiście istniejącą — bohater noweli Latarnik, którą autor poprzedził uwagą: „Opowiadanie to osnute jest na wypadku rzeczywistym, o którym w swoim czasie pisał J. Horain w jednej ze swych korespondencji z Ameryki”; o prawdziwej historii tego latarnika, nazwiskiem Sielawa, Sienkiewicz pisze szerzej w swoich Listach z podróży do Ameryki. [przypis edytorski]
96. muson — dziś popr.: monsun, wiatr sezonowo zmieniający kierunek,
Darmowe książki «Listy z Afryki - Henryk Sienkiewicz (mobilna biblioteka .txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)