Listy z Afryki - Henryk Sienkiewicz (mobilna biblioteka .txt) 📖
Krótki opis książki:
Pod koniec 1890 roku czterdziestoczteroletni autor Trylogii wyruszył w podróż do Afryki, z której zapowiedział cykl korespondencji. Zamierzał wyprawić się w głąb lądu i spędzić miesiąc na wyprawie myśliwskiej. Listy z Afryki obejmują dwadzieścia trzy szkice, które powstały w trakcie podróży oraz po powrocie pisarza.
Sienkiewicz nie tylko opisuje krajobrazy, klimat, spotykanych ludzi, stroje, zwyczaje, egzotyczne owoce, rośliny i zwierzęta. Nie stroni też od ogólnych refleksji nad handlem niewolnikami, charakterem wcześniejszych i obecnych stosunków w Afryce, wpływem kolonializmu i placówek misyjnych.
Do najlepszych artystycznie partii książki należą fragmenty oddające wrażenia pisarza, przesiąknięte melancholią, malarskie opisy Sfinksa księżycową nocą, gwiazd wschodzących nad morskim horyzontem, upalnego popołudnia na afrykańskim stepie, smug cieni o zachodzie słońca na rzece.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Henryk Sienkiewicz
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Listy z Afryki - Henryk Sienkiewicz (mobilna biblioteka .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Henryk Sienkiewicz
występujący u płd. i wsch. wybrzeży Azji. [przypis edytorski]
97. Kserkses (ok. 518–465 p.n.e.) — król perski, w 480 roku p.n.e. wyruszył z ogromną, wielonarodową armią na podbój Grecji. Podczas wyprawy nakazał zbudować most w celu przeprowadzenia armii przez cieśninę Hellespont, oddzielającą Azję Mniejszą od Europy. Kiedy świeżo zbudowany most został zniszczony przez potężną burzę, władca rozkazał ukarać morze biczowaniem i wrzucić w głębinę kajdany. [przypis edytorski]
98. wiszar (daw.) — urwisko, skała. [przypis edytorski]
99. Aden — miasto portowe w płd.-zach. Jemenie, nad Zatoką Adeńską, główny port morski kraju; w latach 1839–1962 kolonia brytyjska. [przypis edytorski]
100. Obock — miasto portowe w ob. Dżibuti, położone nad zatoką Tadżura w pobliżu miejsca, gdzie otwiera się ona na Zatokę Adeńską; po otwarciu Kanału Sueskiego stanowiło w XIX w. najważniejszy ośrodek posiadłości francuskich na drodze morskiej wiodącej z Europy do Indii. [przypis edytorski]
101. pauper (z łac.) — biedak, ubogi chłopiec utrzymujący się z jałmużny, ulicznik. [przypis edytorski]
102. mila niemiecka — dawna miara odległości, równa ok. 7,5 km. [przypis edytorski]
103. prognatyzm — znaczne wysunięcie do przodu żuchwy lub szczęk. [przypis edytorski]
104. Galla — dawne określenie Oromów, grupy plemion kuszyckich, zamieszkujących głównie płd. Etiopię i przyległe tereny płn. Kenii; nadane i używane przez inne ludy, współcześnie uważane za obraźliwe. [przypis edytorski]
105. Berbera — miasto portowe w północnej Somalii; założone w IX–X w., w latach 1884–1960 pod kontrolą brytyjską. [przypis edytorski]
106. Chamici — dawna umowna nazwa grupy ludów niesemickich zamieszkujących północną i północno-wschodnią Afrykę przed ekspansją ludów semickich (potocznie także: czarni Afrykanie, potomkowie biblijnego Chama); obecnie zarzucona, gdyż ludy te należą do kilku równorzędnych językowo rodzin, znacznie różnią się również kulturowo i rasowo. [przypis edytorski]
107. poste-restante (fr.) — poczta pozostająca, wysyłka na adres urzędu pocztowego dogodnego dla odbiorcy, a nie na adres zamieszkania. [przypis edytorski]
108. bengal — tygrys bengalski, najliczniejszy podgatunek tygrysa azjatyckiego, występujący na Płw. Indyjskim. [przypis edytorski]
109. buńczuk — drzewce zakończone kulą lub grotem, ozdobione końskim włosiem, symbol władzy w wojskach tatarskich, kozackich i tureckich. [przypis edytorski]
110. szafarz — tu: osoba odpowiedzialna za zaopatrzenie statku w żywność. [przypis edytorski]
111. pyrgać (gw.) — pędzić, biec. [przypis edytorski]
112. salto mortale (wł.) — skok śmiertelny, grożący śmiercią. [przypis edytorski]
113. widny (daw.) — widoczny. [przypis edytorski]
114. czarczaf — zasłona na twarz noszona tradycyjnie przez kobiety muzułmańskie, okrywająca głowę wraz z twarzą, jedynie z otworami na oczy. [przypis edytorski]
115. mufti — prawnik i teolog muzułmański udzielający konsultacji i wydający opinie w sprawach zgodności z prawem islamu; wielki mufti był najwyższym urzędem duchownym i prawnym w państwie osmańskim (w czasach autora większość Bliskiego Wschodu, łącznie z zachodnim wybrzeżem Płw. Arabskiego należała do Imperium Osmańskiego). [przypis edytorski]
116. à la mer comme à la guerre (fr.) — na morzu jak na wojnie (trawestacja francuskiego przysłowia: „na wojnie, jak na wojnie”). [przypis edytorski]
117. ubikacja (daw., z łac.) — miejsce; pomieszczenie. [przypis edytorski]
118. cal — jednostka miary długości równa ok. 2,5 cm. [przypis edytorski]
119. rad (daw.) — chętnie. [przypis edytorski]
120. passerelle (fr.) — najwyższa nadbudówka na statku; mostek kapitański. [przypis edytorski]
121. kir — czarna tkanina, symbol żałoby. [przypis edytorski]
122. Sehr unangenehm! (niem.) — Bardzo nieprzyjemne! [przypis edytorski]
123. światło zodiakalne — słaba, rozproszona, z grubsza trójkątna poświata, ukazująca się na nocnym niebie nad horyzontem, rozciągająca się w kierunku od Słońca wzdłuż ekliptyki (zodiaku, stąd nazwa); widoczna po zachodzie Słońca (wiosną) lub przed wschodem (jesienią). [przypis edytorski]
124. Krzyż Południa (astr.) — najbardziej charakterystyczny, łatwo rozpoznawalny gwiazdozbiór nieba południowego. Jego gwiazdy tworzą figurę krzyża, którego dłuższe ramię wskazuje w przybliżeniu południowy biegun niebieski, podobnie jak na niebie północnym Gwiazda Polarna w Małej Niedźwiedzicy wskazuje biegun północny. Na półkuli północnej Krzyż Południa jest widoczny wyłącznie w okolicach tropikalnych, położonych nie dalej niż ok. 20° od równika, przez kilka godzin nocnych zimą i wiosną, nisko nad horyzontem. [przypis edytorski]
125. surdut — długa dwurzędowa marynarka, popularna na przełomie XIX i XX w. [przypis edytorski]
126. nargila — fajka wodna popularna w krajach arabskich. [przypis edytorski]
127. giezło (daw.) — długa, luźna szata. [przypis edytorski]
128. odaliska — niewolnica w haremie sułtana. [przypis edytorski]
129. Neptun (mit. rzym.) — bóg morza, odpowiednik greckiego Posejdona, jego atrybutem był trójząb. [przypis edytorski]
130. czterołokciowy — mierzący cztery łokcie długości, tj. ok. 1,20 m. [przypis edytorski]
131. Neptunius, deus in mare vasto (łac.) — Neptun, bóg na rozległym morzu. [przypis edytorski]
132. 23° R — autor używa tutaj dawnej skali termometrycznej wprowadzonej w 1731 roku przez francuskiego fizyka Réaumura; 23° Réaumura to prawie 29° Celsjusza. [przypis edytorski]
133. Mombasa — najstarsze i drugie co do wielkości miasto w Kenii, położone na wybrzeżu Oceanu Indyjskiego; z uwagi na swoje położenie była w XIX w. wielokrotnie punktem wyjścia lub miejscem docelowym wypraw badających środkową część Afryki Wschodniej. [przypis edytorski]
134. Livingstone, Stanley, Thompson — podróżnicy i odkrywcy terenów Afryki: David Livingstone (1813–1873), szkocki misjonarz, lekarz i odkrywca, miłośnik Afryki, poszukiwacz źródeł Nilu; Henry Stanley (1841–1904), właśc. John Rowlands, amerykański dziennikarz i korespondent pochodzenia walijskiego, badacz Afryki, jako reporter gazety „New York Herald” w 1871 wsławił się wyprawą na poszukiwanie zaginionego Livingstone’a; Joseph Thompson (1858–1895), brytyjski geolog i odkrywca, uczestnik wyprawy w 1878, której zadaniem było wytyczenie trasy z Dar es-Salaam do jeziora Niasa i Tanganika, po śmierci kierownika ekspedycji objął nad nią dowództwo i pomyślnie przeprowadził przez 5000 km, w 1883 poprowadził kolejną wyprawę: ze wschodniego wybrzeża Kenii do Jeziora Wiktorii poprzez kraj zamieszkany przez Masajów. [przypis edytorski]
135. 26° R — 32,5° Celsjusza. [przypis edytorski]
136. jąć (daw.) — zacząć. [przypis edytorski]
137. gwoli (daw.) — dla, ze względu na. [przypis edytorski]
138. mego Bartka pod Gravelotte — mowa o bohaterze noweli Sienkiewicza Bartek zwycięzca, prostym chłopie, który zostaje wcielony do pruskiego wojska i wyróżnia się w bitwie pod Gravelotte (podczas wojny francusko-pruskiej). [przypis edytorski]
139. stopa — dawna miara długości, ok. 30 cm. [przypis edytorski]
140. szkła teatralne — lornetka. [przypis edytorski]
141. piroga — płaskodenna łódź wykonana z wydrążonego pnia. [przypis edytorski]
142. dau — tradycyjny arabski statek żaglowy, z jednym lub kilkoma żaglami, używany u wybrzeży Półwyspu Arabskiego, Indii i wschodniej Afryki. [przypis edytorski]
143. rudel (daw.) — ster; wiodło sterowe. [przypis edytorski]
144. Suahili a. Waswahili — lud zamieszkujący tereny Afryki Wschodniej, głównie wybrzeża Kenii, Tanzanii i płn. Mozambiku. [przypis edytorski]
145. komora — tu: komora celna, graniczny urząd celny. [przypis edytorski]
146. De la Poste (fr.) — pod pocztą. [przypis edytorski]
147. protektorat (z łac. protectio: osłona) — forma zależności politycznej, w której państwo posiadające własny ustrój znajduje się pod kontrolą obcego, silniejszego państwa (protektora), prowadzącego jego sprawy zewnętrzne, np. politykę zagraniczną i gospodarczą. [przypis edytorski]
148. Indianie — tu: ludzie pochodzący z Indii, Hindusi. [przypis edytorski]
149. Banyana — popr. banyan; nie jest to jednak nazwa ludu czy plemienia, ale używane na zachodnich wybrzeżach Oceanu Indyjskiego określenie kupców z Indii, wyróżniających się strojem, obyczajami i religią. [przypis edytorski]
150. mandryl — gatunek dużej małpy z rodziny koczkodanów, o wydłużonym pysku ubarwionym na niebiesko, czerwono i fioletowo. [przypis edytorski]
151. rupia — waluta używana w Indiach i innych krajach azjatyckich, dawniej także jako waluta pomocnicza w Afryce Wschodniej. [przypis edytorski]
152. Lazar I Hrebeljanović (ok. 1329–1389) — książę Serbii (od 1371), zginął w wielkiej bitwie przeciwko Turkom na Kosowym Polu; bohater licznych legend i poezji ludowej powstałej wokół jego osoby i bitwy, która odegrała ogromną rolę w kształtowaniu świadomości narodowej Serbów. [przypis edytorski]
153. gdyby wyrzekłszy się Apollina, weszły za protekcją Kiprydy w służbę Hermesa — w mit. greckiej bóg Apollo to opiekun sztuk, Kipryda to przydomek Afrodyty, bogini miłości (od Cypru, przy brzegu którego wyłoniła się z piany morskiej), zaś Hermes był bogiem kupców i handlu. [przypis edytorski]
154. Deutsch-Ostafrikanische Gesellschaft — Niemiecka Spółka Wschodnioafrykańska; powstała w 1884 w celu założenia niemieckich kolonii handlowych, w 1885 otrzymała od cesarza Niemiec list protekcyjny dla pozyskanych posiadłości, dzięki któremu po podpisaniu traktatów z lokalnymi wodzami plemiennymi utworzyła Niemiecką Afrykę Wschodnią. [przypis edytorski]
155. Becker, Jérôme (1850–1912) — belgijski odkrywca, oficer, zwolennik niewolnictwa; poprowadził kilka ekspedycji w Afryce Środkowej w imieniu organizacji Międzynarodowe Stowarzyszenie Afrykańskie, powstałej z inspiracji belgijskiego króla Leopolda II, oraz Wolnego Państwa Kongo, będącego prywatną własnością tego władcy; w 1891 powrócił do Belgii, gdzie został oskarżony o okrucieństwo wobec Afrykanów oraz próbę zabójstwa przełożonego, po którego śmierci objął władzę nad kluczowym belgijskim fortem w Afryce Środkowej. [przypis edytorski]
156. fez — nakrycie głowy noszone przez mężczyzn w w krajach muzułmańskich: czerwona filcowa czapka o kształcie walca, ozdobiona czarnym frędzlem. [przypis edytorski]
157. Chamfort, Sébastien-Roch de (1741–1794) — francuski literat epoki Oświecenia, autor licznych maksym i złotych myśli. [przypis edytorski]
158. Emin Pasza, właśc. Edward Schnitzer (1840–1892) — lekarz i podróżnik, badacz Afryki; urodzony w Opolu, w rodzinie niemieckich Żydów, po śmierci ojca i ślubie matki z chrześcijaninem w 1845 ochrzczony wraz z nią jako luteranin; w 1865 podjął pracę jako lekarz w służbie tureckiej; w 1875 wyjechał do Chartumu, gdzie przyjął imię Mehmed Emin i na prośbę gen. Gordona, gubernatora należącej formalnie do Egiptu prowincji Ekwatoria, obejmującej płd. część dzisiejszego Sudanu Południowego i płn. Ugandy, podjął się obowiązków głównego lekarza wojskowego w tej prowincji; w 1878 mianowany gubernatorem Ekwatorii, podejmował liczne wyprawy przyrodnicze; po wybuchu powstania Mahdiego, odcięty od sił brytyjsko-egipskich, wycofał się w 1885 z wojskiem i cywilami nad Jez. Alberta, skąd kilka lat później zostali przez wielką ekspedycję ratunkową Stanleya przeprowadzeni do Bagamoyo; w 1890 przeszedł na służbę Niemieckiej Spółki Wschodnioafrykańskiej, podjął kilka wypraw w rejon Wielkich Jezior Afrykańskich celem zdobycia pierwszeństwa odkrycia źródeł Nilu dla Niemiec; został zamordowany w Kongu przez arabskiego handlarza niewolnikami. [przypis edytorski]
159. Jej Wdzięcznego Majestatu — właśc. Jej Miłościwej Wysokości (ang. Her Gracious Majesty), tj. brytyjskiej królowej Wiktorii (1819–1901). [przypis edytorski]
160. Parsi — Parsowie, grupa religijna, uważana czasem za etniczno-religijną, wywodząca się od wyznających zaratusztrianizm staroż. Persów, którzy w ucieczce przed muzułmańskimi prześladowaniami w VIII–X w. osiedlili się w Indiach; w XIX w. stali się pośrednikami w handlu przy Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej. [przypis edytorski]
161. welocyped — pierwotny rower, bez łańcucha, często z bardzo dużym kołem przednim i małym tylnym (bicykl), rzadziej dwoma kołami tylnymi (tricykl a. trycykl). [przypis edytorski]
162. Indianie Goaneze — hinduscy emigranci z Goa, kolonii portugalskiej na zach. wybrzeżu Półwyspu Indyjskiego. [przypis edytorski]
163. lawn-tennis (ang.) — tenis na trawie. [przypis edytorski]
164. miesięczny (daw., poet.) — księżycowy. [przypis edytorski]
165. Riva degli Schiavoni (wł). — Nabrzeże Słowiańskie, nabrzeże przy Kanale św. Marka w Wenecji; nosi nazwę od używanego w okresie Republiki Weneckiej słowa Schiavoni (z łac. sclavus: niewolnik), oznaczającego Słowianina z terenów nad płn. Adriatykiem, będących wówczas prowincją wenecką (Schiavonia); słowo schiavoni było stosowane w muzułmańskiej Hiszpanii jako odpowiednik arabskiego określenia Słowianina lub europejskiego niewolnika. [przypis edytorski]
166. Ponte dei Sospiri (wł.) — Most Westchnień, najbardziej znany most w Wenecji, zbudowany w 1600 nad kanałem Rio di Palazzo; przeprowadzano przez niego skazańców z sali sądowej w Pałacu Dożów do znajdującego się po drugiej stronie więzienia. [przypis edytorski]
167. grocernia (z ang.) — sklep z różnorodnymi artykułami. [przypis edytorski]
168. Maskat — stolica i największe miasto Omanu, położone nad Zat. Omańską, łączącą Morze Arabskie z Zatoką Perską; w XIX w. potęga morska i militarna, rozciągająca swoje wpływy na Afrykę Wschodnią i Zanzibar. [przypis edytorski]
169. Tout comme chez nous — Całkiem jak u nas (aluzja do stosunków pod rozbiorami w Wielkopolsce i Królestwie Kongresowym; w następnym zdaniu zapewne do ukazującego się w Warszawie periodyku „,Niwa”, z którym przez pewien czas współpracował Sienkiewicz: pierwotnie umiarkowanie pozytywistycznego, od 1875 coraz silniej konserwatywnego i reprezentującego interesy ziemiaństwa, przy okrojeniu działów dotyczących kultury i nauki). [przypis edytorski]
170. Świat wyszedł z normy — zniekształcony cytat z
Darmowe książki «Listy z Afryki - Henryk Sienkiewicz (mobilna biblioteka .txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)