Darmowe ebooki » Reportaż » Polski strajk - Halina Krahelska (jak polubić czytanie książek .TXT) 📖

Czytasz książkę online - «Polski strajk - Halina Krahelska (jak polubić czytanie książek .TXT) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 Halina Krahelska



1 ... 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
Idź do strony:
że się słania i słabnie. Policjant dał tedy Danucie po rękach, ale nie trafił na strachliwą, bo krzyknęła mu:

— Katuj! Katuj, ale mnie, nie ją! Nie widzisz to, że ona już matka!

Lament wybuchł w innym miejscu sali.

— Zabili, zabili Strączakową!! — krzyczały dziewczęta, a policjanci chwytali je za warkocze, szarpali za suknie i pchali precz z sali. Na podłodze, w opróżnionym miejscu, w strasznych podrygach rozbijała się epileptyczka. Rozrzucone jej ręce i nogi biły w podłogę drobnym, strasznym, sztywnym biciem, całe ciało podskakiwało i trzęsło się, żeby się wreszcie wyprężyć, jakby już umierała. Na zsiniałych, strasznych ustach pojawiła się obficie biała piana. Był to atak. Kobieta ta miewała czasem, słabsze wprawdzie ataki, teraz w tej chwili przyszedł silniejszy. Bratanica jej, mała dziewczyna, przyjęta na praktykę, krzyczała dziko:

— Przykryć ją! Zabójcy!! Przykryć trzeba!! Głowę unieść!! Rozbije głowę! Głowę!

I zaniosła się spazmatycznym płaczem. Zrobił się istny rumor. Dwóch policjantów ułożyło na stole młodą ciężarną robotnicę, która zemdlała. Druga — ta uderzona przy stole — siedziała, otoczona przez kobiety i dyszała ciężko. Wyglądała tak, że przodownik, który nadszedł na krzyki, kazał telefonować natychmiast po karetę pogotowia.

— Jeszcze się tu zaczną rozsypywać; tego tylko brakowało! — dodał.

Epileptyczkę wreszcie przykryto. Wyprowadzano zdrowe. Prawie wszystkie kobiety coś przeszły, wynosiły sińce, kopnięcia, ale niewiele z nich płakało. Większość miała usta zawarte, jak wieka, oczy fosforujące. Przodownik (jakiś obcy, nikt go nie znał w tym mieście) mówił za nimi:

— Histeryczki, kurwy, awanturnice, komuna psia mać!

Danuta odwróciła się, poczuwając się poniekąd — z podbitym okiem i przetrąconą ręką — do części obowiązków delegackich, zleconych jej przez Malczyka i powiedziała głośno, dobitnie:

— A ty — kat! Katujesz bezbronnych ludzi i baby!

Wiedziała dobrze, że musi za te słowa zapłacić i czekała: nie ujdzie im przecie. Ale przodownik spojrzał na nią z krzywym uśmiechem i powiedział półgłosem do szeregowego obok:

— Tę sprowadź osobno i zaczekaj z nią na dole. Weźmiemy ją, w razie czego, na przesłuchanie. To para do delegata.

Kiedy karetka pogotowia nadjechała, okazało się, że osiem kobiet nie może iść o własnych siłach. Były to: epileptyczka, która zapadła w swój stan niemocy po ataku, cztery ciężarne i jeszcze trzy ciężko pokaleczone kobiety. Sanitariusze w milczeniu pełnili swój obowiązek wnoszenia ich do karetki. Ale kiwali przy tym głowami i tu przodownik poczuł pewne wątpliwości: czy właśnie dobrze wypełnił polecenie władz?

Wpadła mu tu w oczy Danuta Pawełkowa między dwoma policjantami; skinął na policjantów:

— Przegonić ją precz, to ścierwo! Do domu!

Jeden z sanitariuszy dostrzegł nagle pod klatką schodową nogi Malczyka. Oczy rozwarły mu się szeroko.

— A ten? — wyjąkał — Co to?

Policjanci podeszli szybko do Malczyka, podnosząc go na nogi.

— To frajer — zagadali — ze schodów zleciał, ze snu, zamroczyło go!

Przodownik podszedł i powiedział spokojnie:

— A, to ten pierwszy, delegat ich. No, cóż, może pan iść? Chcesz do kryminału, do pogotowia czy do domu?

Malczyk zupełnie przygotowany na areszt, poczuł nagle przypływ nerwowych sił:

— Zdaje się, że mogę iść... — postąpił parę kroków. — Głowę mam stłuczoną czy co? — nie mógł się połapać.

— Głowę to masz już kupioną, przez Żydów, za dolary, żebyś Polskę sprzedawał! — zadowcipkował przodownik.

— Tak jest, święta prawda, panie przodowniku! Oni tu tak wszyscy! — sekundował mu Zielak.

Przodownik namyślał się i niespodziewanie zdecydował:

— No to panie delegacie, zbierać się do kupy i marsz do żony pod pierzynę!

Malczyk, słaniając się z lekka, podążył ku wyjściu. Wychodził już chyba ostatni.

Na ulicy zakręciło mu się w głowie. Było pusto. Robotnicy musieli się śpieszyć do domów. Zamroczyło go już kilka kroków za fabryką i wsparł się o mur. Coś strasznie kłuło pod żebrem, chlupało w piersi, huczało w głowie... Czuł, że się osuwa na ziemię, i osunął się w ramiona Mitka. To on i Genka (domyślili się wszystkiego) czuwali całą noc w pobliżu, teraz od godziny, z duszą na ramieniu, wyczekiwali jego zjawienia się. Przeszli już bowiem wszyscy mężczyźni, odjechała karetka pogotowia z rannymi kobietami; pytani o Malczyka, mówili: „Oj, aresztowany! Oj, najpierwszy dostał! Oj, pobili go!”

Genka, zalana łzami, które, jak płomień gorące, schły na twarzy, cała skrzepła, z dzieckiem, skaczącym wściekle we środku jej ciała, czekała dalej. Gdyby nie Mitek, nie jego straszliwa wierność i siła, nie mogłaby już dłużej tak stać. I wreszcie... podnosili teraz oboje Malczyka. Zobaczył ją. Łzy jej zalały mu skrwawioną twarz, a usta jej, suche jak słoma, biegały oszalałe po tej jego twarzy, tak bardzo kochanej. Klęczała przy nim na ulicy, zapominając o wszystkim.

— Czy ty żyjesz, Władek? — szeptała nierozumnie. — Czy masz wszystko całe? Oczy? Nogi?! Nie zrobili ci nic gorszego?

Mitek odsunął ją łagodnie od Malczyka.

— Geniu, musimy go przecie stąd zabrać. Idźcie obok, ja go będę niósł.

Wtedy to dopiero Malczyk poznał Mitka.

— Jasiu! — powiedział — Toż ty tu, bracie, choć wyszedłem od was!! Przyszedłeś mnie ratować... Cały dzień byłeś z Genką pod bramą...

Mitek, milcząc, ładował go sobie na plecy, uginając się pod ciężarem. Gdy załadował i już niósł, głowa Malczyka nagle zwisła bezwładnie na jego ramię.

— Władek, żyjesz? — zawołał, przystając, a Genka krzyknęła przeraźliwie:

— Władku!

— Genka, nie krzycz, bo to tak, niby drugi raz męczą tam nasze kobiety!

– Jasiu, przecież, bracie, nic mi nie jest; tylko potłukli mocno...

Długo, daleko, przystając, sapiąc z wysiłku, niósł duży chłop Jasio dużego chłopa, Władka, na barana do jego domu. Stróż już nie spał, otworzył bramę.

— Jezus, Maria! — wykrzyknął. — Pan Malczyk! Skatowali go!

I ze zgrozą na starej, zoranej twarzy wyciągnął do góry zaciśniętą pięść.

— Pomóżcie nieść, panie Wincenty — poprosiła Genka, płacząc. Świtało już dobrze i widziała teraz dokładnie zemdloną, skatowaną twarz Władka.

Gdy stróż z Mitkiem złożyli Władka na łóżku i zdjęli mu buty, w jednym z butów było pełno krwi: noga była strasznie rozbita w kostce, widać od kopnięcia. Był zresztą teraz znów całkiem bez czucia. Rozbierali go więc delikatnie: cały pobity, na prawym boku miał jakiś niesamowity siniec i ogromną opuchlinę.

— Żebra! — szepnął stary. — Czy tylko żebra całe? Pani Malczykowo, może skoczyć po jakiego lekarza?

Mitek powiedział:

— Dziękujemy wam, ja sam zaraz tu lekarza przywiozę.

Zabierał się też zaraz iść, kiedy Władek otworzył znów oczy.

— Jasiu, ty idziesz? Nie odchodź!

Spojrzeli, zdrowi, po sobie, a Mitek przysiadł zaraz przy łóżku w kucki:

— No cóż, Władziu, przytaszczę ci jakiego eskulapa50, żeby cię narychtował, jeżeli tam co puściło... Zaraz duchem51 będę z powrotem. Nie odejdę dziś od was nigdzie.

I wtedy Malczyk, wielkim wysiłkiem woli przemagając słabość i ciągłe mdlenie, z kołującymi płatkami przed oczyma, wymówił powoli:

— Żeby ci, braciszku, nie robili tam o mnie kwestii, że zajmujesz się!!! Bo że nie jestem już w waszym związku...

Zmrużył przy tym oczy do przyjaciela tak żałośnie, jakby go za coś miał przepraszać. Mitkowi cała krew lunęła do twarzy.

— Daj sobie spokój, Władku — powiedział twardo. — Jestem, będę z tobą zawsze w jednym związku! A na ten znak... — tu szarpnął z klapy marynarki swoją odznakę „za wierną służbę”, z którą się nigdy jeszcze nie rozstał — Ona tu z tobą, w tym domu zostanie! Tu mego krzyża i nasze miejsce!

Przekaż 1% podatku na Wolne Lektury.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
VII. Ten ranek...

Pomiędzy tą nocą a rankiem, w którym zaszły dalsze, tragiczne już, wypadki, minęły dwie długie doby, w ciągu których było może jeszcze częściowo do odrobienia (w rachunku społecznym) fatalne wrażenie owego „delożowania” robotników. Zdawało się też, że będą po temu czynione pewne kroki. Gdy Kostrzewa z rana zjawił się w biurze, niedługo czekał na telefon wojewody. Ale jeszcze przed tym telefonem dowiedział się o zajściu, gdyż czekały już na niego delegacje obydwu związków: byłego i aktualnego opiekuna w fabryce „Szpilka”; czekało kilkudziesięciu robotników z tej fabryki, a prócz tego — mężów i ojców pobitych kobiet, przebywających w szpitalu. Nie mógł wejść do gabinetu, pomimo obznajomienia z okolicznościami podobnych zdarzeń. Zwykle potrafiłby odmachnąć skargę i gniew takim czy innym gestem życzliwości, zrozumienia, współczucia, dostać się do gabinetu (postawa prestiżu!) i dopiero tam jąć się wysłuchiwania wszystkich skarg. Tu — napięcie skarg i gniewu było tak decydujące. że wstrzymało go w korytarzu-poczekalni. Toteż od razu zlała się na jego głowę płomienna, zbiorowa skarga tych wszystkich ust; od razu skoczył mu do jego dobrych, jasnych oczu ich ostry, bolesny, ich słuszny gniew.

— Panie inspektorze! — wołali jeden przez drugiego. — To taka sprawiedliwość nad nami? To takie nasze państwo niepodległe? To myśmy o takie pochowali tylu naszych synów, ojców, mężów?!... To taka pomoc naszym żonom przy rodzeniu?! Niech pan inspektor idzie do szpitala obejrzeć tam kobiety, które rodzą po dzisiejszej nocy?! Niech pan inspektor zobaczy ich popodbijane oczy, zęby, powykręcane ręce?! A gdzie był pan inspektor?! Jak pan inspektor do takich rzeczy dopuszcza?! Przecie to bez pana inspektora nie może być!! Będziemy skarżyli do ministra! Będziemy wołali na całą Polskę!! Krzywda się nam dzieje! Nie mieliśmy takiej w fabrykach za niewoli!

Kostrzewa stał, czekając, aż się to wyładuje.

— Jak dacie mi przyjść do słowa, będę z każdym gadał! Gdybyście do mnie przyszli przed strajkiem, tobym na pewno nie dopuścił! Aha? To i waszej trochę winy się znajdzie?! Puśćcie mnie do pokoju rozebrać się i zaraz was do siebie proszę na rozmowę.

Rozstąpili się od razu.

— Prosimy, panie inspektorze. A i to prawda, że warto było może przyjść. Ale nikt już nie miał sił wierzyć. Za dużo już tej krzywdy narosło...

I tak płynęła już ta druga, mniejsza, niższa po owej dziewiątej, fala.

Kostrzewa, nie zamykając drzwi od gabinetu, zdejmował palto. Współczuł szczerze tym ludziom, znał dobrze ich słuszność i nie bał się ich. Był przecie synem robotnika, tak jak i portier Zielak, jak ci wszyscy. Miał za sobą wspomnienia dzieciństwa w biedzie, ciemnocie i poniewierce. Ojciec jego, tak jak Zielak, całe życie służył panom. Ale płuca jego ojca, zniszczone przez nędzę, serce, zwątlone przez nadmierny wysiłek całego życia o głodzie, musiały go wprawdzie też uczyć prawdy Zielaka: że pan zawsze górą, ale z tą prawdą mocowała się już jego wola, mocował jego nieuprawiony52, ale żywy umysł i to mocowanie się z prawdą Zielaka przekazał już swoim dzieciom. Dlatego to właśnie Kostrzewa w młodości brał udział w rewolucyjnej konspiracji pod zaborem rosyjskim (w konspiracji, z ewentualnością katorgi i stryczka), dlatego chodził — jak słusznie wywęszył Baczyński — do Naczelnika Państwa, Komendanta Józefa Piłsudskiego, z delegacją małorolnych, o reformę rolną i dlatego też właśnie, choć się oni na niego słusznie gniewali — nie potrafił się bać robotników.

Miał ich prosić do gabinetu, ale właśnie zadzwonił telefon. Skinął więc na sekretarkę, by ich wstrzymała przez chwilę. To dzwonił wojewoda. Kostrzewa poznał od razu raźne akcenty jego głosu.

— To pan inspektor Kostrzewa? Panie, więc ja swoje zrobiłem! Teraz pan musi energicznie nimi się zająć. Kostrzewa się zdziwił.

— Nie rozumiem, panie wojewodo! Pan wojewoda przecie przesądził tę całą sprawę!

Wojewoda zniecierpliwił się.

— Ależ nic podobnego, panie inspektorze! Siedzi pan w doktrynach, zamiast w życiu! Nic nie przesądziłem, prócz koniecznych zarządzeń bezpieczeństwa! Teraz pan będzie łaskaw zwołać te strony; tak, na moje wyraźne żądanie! Baczyńskiego proszę przycisnąć z całym rygorem, ma załatwić wszystkie ich pretensje, to znaczy, znam mniej więcej żądania: podwyżkę dać, ustawodawstwo honorować, no i co tam jeszcze macie.

— Nie wiem, panie wojewodo, czy Baczyński zechce teraz z nami gadać! Przecie pan wojewoda...

Wojewoda przerwał mu.

— Panie! Przecie zrozum pan, nie leży na linii moich zamierzeń, żeby taki jeden z drugim Baczyński wyobraził sobie, iż wkraczałem tu dla jego korzyści, pod jego dyktando, czy pod naciskiem tych sfer! Czy pan to rozumie? Nie mogę tak stawiać polityki państwa! Ja to zrobiłem z głębokiego przekonania, dla względów natury państwowej. Otóż teraz właśnie rękami pana pokażę im i całemu miastu, że będą musiały być uwzględnione wszystkie słuszne żądania robotników! Teraz więc składam to w ręce pana! Robotnikom niech pan to podda, że ja bolszewickich faktów dokonanych, tych tam polskich strajków nie dopuszczę, ale zawsze po stronie słusznych praw świata pracy staję. Baczyńskiego pan bezceremonialnie przyciśnie, gdyby się panu stawiał. Ja jego znam: to tchórz! Zakaże mu pan jakichkolwiek konszachtów z bezrobotnymi. Ma wrócić do pracy cała załoga, bez żadnego wyjątku! Proszę pana, żeby dziś cała sprawa była zakończona, tak, żebym w poniedziałek miał tam czynną fabrykę i spokój! Do widzenia panu. Proszę o raport po zakończeniu. Czy do biura? Nie, wszystko jedno gdzie, nie wiem, gdzie kiedy będę! Najlepiej niech pan da znać sekretarzowi, on mi powtórzy.

Rozmowa była skończona.

Kostrzewa nie miał więc czasu do stracenia. Wezwał robotników do natychmiastowego wyłonienia przedstawicielstwa dla załatwienia żądań strajkujących z dyrekcją przy jego pośrednictwie.

— Macie delegata, nowego obraliście? Jest tu?

1 ... 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
Idź do strony:

Darmowe książki «Polski strajk - Halina Krahelska (jak polubić czytanie książek .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz