Kariera Nikodema Dyzmy - Tadeusz Dołęga-Mostowicz (gdzie można czytać książki za darmo txt) 📖

obowiązkiem. Nie posądzaj mnie tylko, broń Boże, o snobizm. Zapewniam cię, że wolę być z tobą tutaj, niż nazywać się panią premierową. Jednakże wierząc w to, że ty z miłości dla mnie pozbawiasz państwo swojej ręki kierowniczej, napawa mnie niepokojem...

— Hm — zamyślił się Dyzma.

— Panie prezesie — rozpoczął Krzepicki, widząc skłanianie się pryncypała553 ku przychylnej decyzji — panie prezesie, ot już mam myśl. Wkrótce po objęciu urzędowania wyjedziemy do Londynu.

— Po co? — z niechęcią zapytał Dyzma.

— Po co? Po pożyczkę zagraniczną, kto inny nie dostałby, ale pan ma przecież tam szalone stosunki. Zapewne niejeden z pańskich kolegów oksfordzkich zajmuje teraz w angielskim życiu publicznym wysokie stanowisko. A nuż uda się panu prezesowi uzyskać pożyczkę?

Krzepicki nie zdawał sobie sprawy, że sam dobił swoje pragnienia.

Nikodem zmarszczył brwi i ręką dał mu znak, by zamilkł.

„Tak — myślał — zupełnie zapomniałem o tym... Jako premier musiałbym przyjmować różnych ambasadorów... Może nawet jeździć do Genewy. Wprawdzie mógłbym wziąć tłumacza, ale zaraz by wyszło na jaw, że ja oprócz polskiego to żadnym językiem ani be, ani me... I o tym parszywym Oksfordzie... A zresztą po co mi to?...”

Podniósł się z krzesła. Nina i Krzepicki patrzyli nań z niepokojem.

— Otóż postanowiłem — odezwał się głosem, któremu nadał ton bezwzględnej stanowczości — premierostwa nie przyjmuję.

— Panie prezesie, ależ...

— Żadnego gadania! Nie przyjmuję i już. Fertig554!

Krzepicki opadł na krzesło, Nina stała jak skamieniała.

Nikodem poprawił włosy, wysoko podniósł głowę i otworzył drzwi.

W hallu natychmiast zapanowało milczenie i wszyscy zerwali się na równe nogi.

Dyzma, nie zamykając za sobą drzwi, zrobił trzy kroki w kierunku doktora Litwinka. Rozejrzał się i powiedział cichym głosem:

— Panie Litwinek, powtórz pan panu prezydentowi Rzeczypospolitej, że za zaszczyt dziękuję, ale premierem nie zostanę.

— Panie prezesie!... — wybuchnął wojewoda Szejmont, lecz natychmiast zamilkł.

— Ależ dlaczego?! Dlaczego? — histerycznie zawołała pani Przełęska.

Dyzma zmarszczył brwi.

— Mam swoje powody — odparł drewnianym głosem.

— Czy decyzja pana prezesa — zapytał Litwinek — jest ostateczna?

— Każda moja decyzja jest ostateczna.

— Czy zechce pan prezes skreślić odpowiednie pismo do głowy państwa?

— Mogę skreślić.

Nikodem skinął głową i znikł w gabinecie.

Gdy drzwi się za nim zamknęły, rozległ się głośny gwar wykrzykników.

— Dlaczego?! Nie rozumiem, dlaczego?

— Ależ to okropne! Kraj jest w rozpaczliwym, dosłownie w rozpaczliwym położeniu! Doprawdy nie widzę nikogo, kto by prezesa mógł w tym zastąpić!

Wareda pokiwał głową.

— Obraził się, oczywiście obraził się, że wbrew jego wskazówkom zmarnowali Bank Zbożowy.

Nagle wśród chwilowej ciszy zza drzwi gabinetu doleciał podniesiony głos Dyzmy:

— Pisz pan, do cholery ciężkiej, kiedy panu mówię! Basta!

Usłyszeli przyciszone cykanie maszyny do pisania.

— Mnie się zdaje — zaczęła pani Przełęska — że na postanowienie pana prezesa wpłynęła głównie kwestia jego uczuć, miłości dla mojej siostrzenicy. Przecie pobrali się zaledwie przed kilku miesiącami. Urząd zaś premiera pochłania więcej godzin, niż ich zawiera doba. A prezes jest naturą głęboko uczuciową, chociaż to umie ukryć. My kobiety znamy się na tym.

— O tak! — potwierdziła hrabianka Czarska.

Rehlf wzruszył ramionami.

— Moim zdaniem, zarówno panie, jak i pan pułkownik mylicie się, i to grubo. O ile obserwowałem działalność prezesa Dyzmy oraz o ile go znam osobiście, ten człowiek nie jest zdolny do kierowania się względami na osobiste sprawy.

— To mąż stanu całą gębą! — zawołał wojewoda Szejmont. — Jeżeli teraz odmówił, widocznie ma jakieś głębsze powody natury politycznej.

— Ależ kraj stacza się ku przepaści!

— Nam się tak zdaje — uśmiechnął się wojewoda — nam się tak zdaje. Ale w gruncie rzeczy nie jest tak źle. Jestem pewien, że prezes, który się na sprawach ekonomicznych lepiej od nas rozumie, nie widzi jeszcze tak wielkiego niebezpieczeństwa, by osobiście musiał śpieszyć na ratunek.

— Przecie już raz ratował! I to jak skutecznie!

— Cincinnatus555 — rzekł sentencjonalnie wojewoda — daje się oderwać od pługa tylko w razie ostatecznego niebezpieczeństwa.

— Tak, tak! — zawołała z egzaltacją556 jedna z pań. — Wówczas stanie u steru i uratuje naszą ojczyznę!

— Niezwykły człowiek — rzekł drżącym głosem doktor Litwinek.

— Wielki człowiek — zaakceptował wojewoda.

— Nagle z kąta rozległ się długi, skrzeczący śmiech.

Ponimirski dotychczas siedział cicho, a że nikt nań nie zwracał uwagi, nie zauważono jego ironicznej miny. Żorż przysłuchiwał się i wreszcie nie wytrzymał. Śmiał się teraz zataczając się na krześle.

— Z czego się pan śmieje? — obrażonym tonem zapytał wojewoda.

Żorż zerwał się, urwał z miejsca śmiech, kilkakrotnie próbował założyć monokl557, lecz ręce mu tak się trzęsły, że nie mógł sobie dać z nim rady. Był zdenerwowany i wzburzony do ostatnich granic.

— Z czego? Nie z czego, moi państwo, tylko z kogo?! Z was się śmieję, z was! Z całego społeczeństwa, z wszystkich kochanych rodaków!

— Panie!...

— Milczeć! — wrzasnął Ponimirski i jego blada twarzyczka chorowitego dziecka zrobiła się czerwona z wściekłości. — Milczeć! Sapristi558! Z was się śmieję! Z was! Elita Cha, cha, cha... Otóż oświadczam wam, że wasz mąż stanu, wasz Cincinnatus, wasz wielki człowiek, wasz Nikodem Dyzma to zwykły oszust, co was za nos wodzi, to sprytny łajdak, fałszerz, i jednocześnie kompletny kretyn! Idiota, nie mający zielonego pojęcia nie tylko o ekonomii, lecz o ortografii. To cham, bez cienia kindersztuby559, bez najmniejszego okrzesania! Przyjrzyjcie się jego mużyckiej560 gębie i jego prostackim manierom! Skończony tuman, kompletne zero! Daję słowo honoru, że nie tylko w żadnym Oksfordzie nie był, lecz żadnego języka nie zna! Wulgarna figura spod ciemnej gwiazdy, o moralności rzezimieszka. Sapristi! Czy wy tego nie widzicie? Źle powiedziałem, że on was za nos wodzi! To wy wywindowaliście to bydlę na piedestał! Wy ludzie pozbawieni wszelkich rozumnych kryteriów! Z was się śmieję, głuptasy! Z was! Motłoch!...

Nareszcie udało mu się włożyć monokl. Obrzucił wszystkich pogardliwym spojrzeniem i wyszedł trzaskając drzwiami.

Doktor Litwinek przerażonym i zdumionym wzrokiem przesunął po twarzach obecnych: na każdej był zakłopotany uśmiech, pełen politowania.

— Co to znaczy? — zapytał. — Kto to ten pan?

Pani Przełęska odezwała się:

— Niech pan wybaczy, panie dyrektorze, to mój siostrzeniec, a szwagier prezesa. Zwykle bywa spokojny... jest niespełna rozumu.

— To wariat — wyjaśnił wojewoda.

— Biedny chłopak — westchnęła panna Czarska.

— Aha — uśmiechnął się doktor Litwinek — no, oczywiście, wariat.