Porwany za młodu - Robert Louis Stevenson (zdalna biblioteka .TXT) 📖
David Balfour, przedwcześnie osierocony przez oboje rodziców, udaje się, zgodnie z ostatnią wolą ojca, do dworu w Shaws, gdzie spodziewa się znaleźć krewnych, a zarazem protektorów na dalszej drodze życia.
Dwór jednakże okazuje się ponurą ruiną, a jego jedyny mieszkaniec wita sierotę niezbyt przyjaźnie. Wkrótce też pozbywa się Dawida: chłopak zostaje uprowadzony przez kapitana statku Zgoda.
Daje to początek wielu niedolom, ale też przygodom. Dawid zyskuje przyjaciela, a także poznaje od podszewki sytuację kraju rozdartego wewnętrznymi konfliktami politycznymi.
- Autor: Robert Louis Stevenson
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Porwany za młodu - Robert Louis Stevenson (zdalna biblioteka .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Robert Louis Stevenson
— I owszem, mój panie — zawołał Rankeillor — bardzo wiele. A twojemu stryjowi (by nie zapuszczać się zbyt daleko) byłoby dziesięćkroć lepiej, gdybyś zadyndał przyzwoicie na haku.
Po czym powrócił do dworu (wciąż niezmiernie podniecony, z czego wniosłem, żem bardzo przypadł mu do serca) i napisał mi dwa listy, wtrącając w czasie pisania swoje uwagi o nich.
— Ten pierwszy — mówił — jest do mych bankierów w Brytyjskim Towarzystwie Przemysłu Lnianego, dający ci upoważnienie do podejmowania pieniędzy na twoje nazwisko. Poradź się pana Thomsona, on będzie się na tym rozumiał, ty zaś, mając to upoważnienie, będziesz mógł zdobyć potrzebne ci środki. Wierzę, że potrafisz liczyć się z groszem, jednakże gdy chodzi o takiego przyjaciela jak pan Thomson, okazałbym się nawet rozrzutny. Co się zaś tyczy jego krewniaka, nie ma lepszego sposobu, jak wyszukać adwokata, opowiedzieć mu rzecz całą i złożyć dowody; czy on je przyjmie, czy nie, to inna sprawa, ale zwróci się do X. A. Otóż ażebyś mógł znaleźć lorda adwokata po swej myśli, daję ci ten oto list do twego imiennika, jaśnie wielmożnego pana Balfoura z Pilrig, którego wielce poważam za jego uczoność. Będzie lepiej wyglądało, gdy będziesz mógł być zaprezentowany przez kogoś, kto nosi twe nazwisko, dziedzic z Pilrig jest bardzo ceniony w swym zawodzie i pozostaje w dobrych stosunkach z Lordem Adwokatem Grantem. Gdybym był tobą, nie fatygowałbym go niepotrzebnymi szczególikami. — A czy wiesz? — Zdaje mi się, że zbyteczna329 wspominać i o panu Thomsonie. Zapatruj się na dziedzica, jest ci on dobrym wzorem, a niechże cię we wszystkim Bóg prowadzi, panie Dawidzie!
To rzekłszy, pożegnał się i ruszył wraz z Torrancem do Przewozu, natomiast Alan i ja zwróciliśmy oblicza w stronę Edynburga. Gdyśmy szli ścieżyną, mijając odrzwia bramy i niedokończony domek odźwiernego, oglądaliśmy się cięgiem na dwór moich ojców. Stał on, wielki, ogołocony i nieożywiony dymem, jak gdyby zgoła niezamieszkały — jedynie w jednym z okien poddasza było widać czubek szlafmycy, wychylający się to na dół, to do góry, to w tył, to naprzód, jak głowa królika z nory. Nie bardzo mnie tu witano, gdym przybył, i niezbyt grzecznie mnie podejmowano, gdym tu gościł, ale przynajmniej przyglądano mi się, gdym odchodził.
Zarówno Alan jak i ja odbywaliśmy drogę nader powoli, nie mając ochoty, ani iść, ani rozmawiać. Obu nas nurtowała ta sama myśl — że już niezadługo rozstaniemy się z sobą, a wspomnienie wszystkich dni ubiegłych boleśnie ciężyło nam na duszy. Oczywiście rozmawialiśmy o tym, co czynić nam teraz wypada i ostatecznie stanęło na tym, że Alan powinien pozostać w tej okolicy, kryjąc się raz tu, raz tam, ale raz na dzień miał przychodzić na pewne oznaczone miejsce, gdzie mógłbym porozumiewać się z nim bądź osobiście, bądź przez posłańca. Przez ten czas miałem odszukać pewnego prawnika, który należał też do rodu Stuartów z Appinu i był człowiekiem w zupełności godnym zaufania — tegoż zadaniem miało być wynalezienie okrętu i przygotowanie go celem bezpiecznego zabrania Alana na swój pokład. Skorośmy już omówili tę sprawę, rzekłbyś, że nie stało nam słów w gębie, a chociaż próbowałem żartować z Alana i narzuconego mu nazwiska, on zaś starał się bawić kosztem mych nowych szat i mego dziedzictwa, to jednak łatwo pojąć, iż zbierało się nam bardziej na łzy niż na śmiechy.
Szliśmy na przełaj przez wzgórze Corstorphine, a gdyśmy się przybliżyli do miejsca, przezwanego „Spocznij i Podziękuj”, skąd wzrok nasz mógł objąć błota corstorphińskie oraz miasto i zamek na wzgórzu, obaj zatrzymaliśmy się, bo choć nie zamieniliśmy z sobą ni słowa, wiedzieliśmy doskonale, że doszliśmy do miejsca, gdzie rozchodziły się nasze drogi. Tutaj mój druh raz jeszcze mi powtórzył wszystko, co ułożyliśmy pomiędzy sobą, a więc adres prawnika, porę dnia, o której można było zdybać Alana, i hasło, jakie dać był powinien, ktokolwiek miał go odszukać. Następnie dałem mu wszystkie pieniądze, jakie miałem przy duszy (było to parę gwinei od pana Rankeillora), ażeby przez czas jakiś nie był narażony na głodówkę, potem zaś stanęliśmy w pewnym odstępie od siebie i w milczeniu spoglądaliśmy w stronę Edynburga.
— No, do widzenia — odezwał się Alan, wyciągając lewą rękę.
— Do widzenia — odpowiedziałem i z lekka uścisnąłem mu rękę, po czym zacząłem zstępować z pagórka.
Żaden z nas nie patrzył drugiemu w oblicze, ani też dopóki mógłbym go dostrzec, nie oglądałem się za przyjacielem, z którym się rozstawałem. Lecz gdym podążał dalej ku miastu, czułem się tak opuszczony i samotny, iż chciało mi się usiąść w rowie przydrożnym i płakać, i krzyczeć jak dziecko.
Południe było już za pasem330, gdy minąwszy kościół i wygon podmiejski, wkroczyłem w ulice stolicy. Ogromna wysokość budynków, sięgająca dziesięciu i piętnastu pięter, wąskie, sklepione bramy wyrzucające z siebie ustawicznie rzesze przechodniów, towary kupieckie w oknach wystawowych, tłok, rwetes i ciągły hałas, zapach stęchlizny, nadobność strojów i tysiące innych szczegółów, nazbyt tu niknących, by je można spamiętać — wszystko to wprawiło mnie w jakieś oszołomienie i zdumienie, tak iż dałem się tam i sam ponosić tłumowi. Mimo to przez cały czas myślałem jeno331 o Alanie, któregom tam zostawił na wzgórzu, zwanym „Spocznij i Podziękuj”; i przez cały ten czas (choć kto inny pomyślałby, że nie zostawało mi nic innego, jak zachwycać się tymi nowościami i pięknościami) w głębi ducha czułem jakąś bezlitosną zgryzotę, niby wyrzuty sumienia za jakiś zły postępek.
Ręka Opatrzności doprowadziła mnie w tym zamęcie przed same drzwi banku Towarzystwa Brytyjskiego.
KONIEC.
1. R.P. — skrót od: Roku Pańskiego. [przypis edytorski]
2. imć (daw.) — skrócona forma starop. zwrotu grzecznościowego: jej/jego miłość, jejmość/jegomość, stawianego przeważnie przed nazwiskiem lub tytułem. [przypis edytorski]
3. zalim jadł — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: zali jadłem (tj.: czy jadłem). [przypis edytorski]
4. snadnie (daw.) — łatwo. [przypis edytorski]
5. przygodzić się (daw.) — przydarzyć się, przytrafić się. [przypis edytorski]
6. rodzic (daw.) — tu: ojciec. [przypis edytorski]
7. słuszna — daw. forma; znaczenie: słuszne jest, aby. [przypis edytorski]
8. aściny (daw.) — skrót od: waszmościny (waszej miłości pana, waszmości pana); przymiotnik od starop. potocznego zwrotu grzecznościowego. [przypis edytorski]
9. przejdźmyż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż, pełniącą funkcję wzmacniającą. [przypis edytorski]
10. widziałże — konstrukcja z partykułą -że, pełniącą funkcję wzmacniającą i pytajną; inaczej: czy widział. [przypis edytorski]
11. mógłżeś — konstrukcja z partykułą -że, pełniącą funkcję wzmacniającą i pytajną; inaczej: czy mogłeś. [przypis edytorski]
12. li tylko — konstrukcja z partykułą li, pełniącą funkcję wzmacniającą. [przypis edytorski]
13. kołpaki „papieskie” — kołpaki, kształtem przypominające mitrę, noszone też w innych wojskach w XVIII w., znane z obrazów przedstawiających wojsko rosyjskie. [przypis tłumacza]
14. ledwom (...) zadał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: ledwo zadałem. [przypis edytorski]
15. cale (daw.) — zupełnie. [przypis edytorski]
16. atoli (daw.) — jednakże. [przypis edytorski]
17. wrzeciądz — okucie budowlane, zamknięcie drzwi lub bramy, element w formie sztaby (a. płaskownika) z otworem, współpracujący ze skoblem i służący wraz z nim do mocowania kłódki. [przypis edytorski]
18. snadź (daw.) — widocznie, najwyraźniej. [przypis edytorski]
19. wschody (daw.) — tu: schody. [przypis edytorski]
20. gacek (gw.) — nietoperz. [przypis edytorski]
21. azali (daw.) — czy też; czy aby. [przypis edytorski]
22. atoli (daw.) — jednakże. [przypis edytorski]
23. garłacz — odprzodowa broń palna o lufie rozszerzonej u wylotu. [przypis edytorski]
24. pozawierany (daw.) — pozamykany. [przypis edytorski]
25. on (daw.) — ten; ów. [przypis edytorski]
26. nicem (...) nie odpowiedział — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: nic nie odpowiedziałem. [przypis edytorski]
27. proszęć — konstrukcja z partykułą „ci”, skróconą do -ć, pełniącą funkcję wzmacniającą. [przypis edytorski]
28. aść (daw.) — skrót od: wasza miłość pan, waszmość pan, waść; starop. potoczny zwrot grzecznościowy. [przypis edytorski]
29. kastorowy — wykonany z tkaniny kastorowej, tj. z filcu przygotowanego z sierści bobrowej lub jej falsyfikatów. [przypis edytorski]
30. atoli (daw.) — jednakże. [przypis edytorski]
31. tymi domysły — daw. forma N.lm; dziś: tymi domysłami. [przypis edytorski]
32. funty szkockie odpowiadają swą wartością angielskim szylingom — daw. funt brytyjski był równy 20 szylingom. [przypis edytorski]
33. gwinea — złota moneta ang. o wartości 21 szylingów (inaczej: 1 funta i 1 szylinga); nazwa pochodzi stąd, że monety te wykonywano przeważnie z kruszcu pochodzącego z Wybrzeża Gwinejskiego w Afryce. [przypis edytorski]
34. jakem (...) umiał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: jak umiałem. [przypis edytorski]
35. aść (daw.) — skrót od: wasza miłość pan, waszmość pan, waść; starop. potoczny zwrot grzecznościowy. [przypis edytorski]
36. właśniem go przekręcił — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: właśnie go przekręciłem. [przypis edytorski]
37. jakem się posuwał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: jak się posuwałem. [przypis edytorski]
38. jużem się dziwił — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: już się dziwiłem. [przypis edytorski]
39. jeżelim nie krzyknął — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: jeżeli nie krzyknąłem. [przypis edytorski]
40. doszedłem był (daw.) — forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: doszedłem wcześniej, uprzednio (przed wydarzeniami a. czynnościami wyrażonymi formą zwykłego czasu przeszłego). [przypis edytorski]
41. mogłem był (daw.) — forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: mogłem wcześniej, uprzednio (przed wydarzeniami a. czynnościami wyrażonymi formą zwykłego czasu przeszłego). [przypis edytorski]
42. atoli (daw.) — jednakże. [przypis edytorski]
43. w oną chwilę — w tamtej chwili; w tamtym momencie. [przypis edytorski]
44. to pewna — daw. forma; znaczenie: pewne jest, że. [przypis edytorski]
45. okowita (daw., z łac. aqua vitae: woda życia) — wódka, mocny alkohol. [przypis edytorski]
46. winienem był (daw.) — forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: powinienem wcześniej, uprzednio (przed wydarzeniami a. czynnościami wyrażonymi formą zwykłego czasu przeszłego). [przypis edytorski]
47. jak był upadł (daw.) — forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: jak upadł wcześniej, uprzednio (przed wydarzeniami a. czynnościami wyrażonymi formą zwykłego czasu przeszłego). [przypis edytorski]
48. wysterkać — wystawać, sterczeć. [przypis edytorski]
49. aści (daw.) — skrót od: waszej miłości, waszmości, waści; starop. potoczny zwrot grzecznościowy. [przypis edytorski]
50. asanu (daw.) — skrót od: waszej miłości panu, waszmość panu. [przypis edytorski]
51. podobno — tu: prawdopodobnie. [przypis edytorski]
52. Zgoda (w oryg. Covenant) — właśc. Solemn League and Covenant; dosł. „ugoda” a. „przymierze”: pakt z r. 1643, ustanawiający prezbiterianizm w Anglii i Szkocji. [przypis tłumacza]
53. przykopa — rów a. wał ziemny biegnący wzdłuż czegoś (np. drogi, miedzy oddzielającej pola itp.). [przypis edytorski]
54. do dom (daw. forma) — do domu. [przypis edytorski]
55. junakeria — negatywnie o zbytecznie wzbudzanej waleczności, odwadze, skłonności do zwady, ryzyka i bijatyki. [przypis edytorski]
56. Queensferry — miasteczko nazwane od „Przewozu Królowej” (Queen’s Ferry). [przypis tłumacza]
57. atoli (daw.) — jednakże. [przypis edytorski]
58. charszcze — tu: rośliny morskie. [przypis redakcyjny]
59. odnoga daleko zachodziła w głąb lądu — odnogi takie nazywają Szkoci firth, co odpowiada szwedzkim fiordom. [przypis tłumacza]
60. imci właśc. imć — skrót od starop. wyrażenia grzecznościowego stawianego przeważnie przed nazwiskiem lub tytułem: jego miłość. [przypis edytorski]
61. aść (daw.) — skrót od: wasza miłość pan, waszmość pan, waść; starop. potoczny zwrot grzecznościowy. [przypis edytorski]
62. azard (daw.) — niebezpieczeństwo, niepewność. [przypis edytorski]
63. przetom (...) odpowiedział — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: przeto odpowiedziałem. [przypis edytorski]
64. alić — konstrukcja z partykułą „ci”, skróconą do „ć”; znaczenie: jednakże, przecież. [przypis edytorski]
65. asindziej (daw.) — skrót od: wasza miłość dobrodziej, waszmość dobrodziej; starop. potoczny zwrot grzecznościowy. [przypis edytorski]
66. alboli — konstrukcja z partykułą „li”; znaczenie: albo też. [przypis edytorski]
67. coć — konstrukcja z partykułą „ci”, skróconą do „-ć”. [przypis edytorski]
68. żem znalazł — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: że znalazłem. [przypis edytorski]
69. zaledwieśmy usiedli — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: zaledwie usiedliśmy. [przypis edytorski]
70. jakeśmy się (...) zbliżali — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej:
Uwagi (0)