Wspomnienia niebieskiego mundurka - Wiktor Teofil Gomulicki (internetowa wypozyczalnia ksiazek .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Wspomnienia niebieskiego mundurka to powieść autorstwa Wiktora Gomulickiego osadzona w realiach XIX-wiecznej Polski.
Autor opisuje rzeczywistość ówczesnej szkoły powiatowej dla chłopców w Pułtusku, ukazuje również ich pozaszkolne życie i rozterki. Gomulicki zwraca uwagę na realia społeczne, problemy przystosowania się uczniów pochodzacych z różnych warstw społecznych, relacje zachodzące w klasie, różnych nauczycieli i podejście do nauczania, a także sposoby spędzania wolnego czasu, zabawy, rozterki i dylematy młodzieży tamtych czasów.
Wspomnienia niebieskiego mundurka są bardzo cennym obrazem życia młodych ludzi w XIX wieku. Zainteresuje i dorosłych, i dzieci ze względu na ciekawe i pełne humoru, ale także wzruszające przedstawienie tak odległych lat.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Wiktor Teofil Gomulicki
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Wspomnienia niebieskiego mundurka - Wiktor Teofil Gomulicki (internetowa wypozyczalnia ksiazek .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Wiktor Teofil Gomulicki
ojciec, tatuś. [przypis edytorski]
322. frukta (z łac.) — owoce. [przypis edytorski]
323. brewiarz — księga zawierająca zbiór modlitw (głównie psalmów) na każdy dzień roku kościelnego, odmawianych obowiązkowo przez duchownych katolickich. [przypis edytorski]
324. liszka (pot.) — gąsienica. [przypis edytorski]
325. przeor — w niektórych zakonach: przełożony klasztoru. [przypis edytorski]
326. trojak — dawna drobna moneta. [przypis edytorski]
327. absolucja (z łac.) — rozgrzeszenie. [przypis edytorski]
328. palisada — ogrodzenie z grubych, zaostrzonych u góry, drewnianych pali. [przypis edytorski]
329. kumoszka (pot.) — kobieta gadatliwa, wścibska. [przypis edytorski]
330. erudycja — wszechstronna wiedza książkowa. [przypis edytorski]
331. poślad — gorszy gatunek ziarna zbóż lub nasiona innych roślin, używane jako pasza. [przypis edytorski]
332. pauper (łac: ubogi, biedak) — w średniowieczu: ubogi uczeń utrzymujący się z posług lub jałmużny. [przypis edytorski]
333. bajać — opowiadać niestworzone rzeczy, koloryzować. [przypis edytorski]
334. kuglarstwo — magiczne sztuczki. [przypis edytorski]
335. dzieciństwo (daw.) — dziecinada. [przypis edytorski]
336. rekreacja (daw., z łac.) — przerwa między lekcjami. [przypis edytorski]
337. Kuracja mleczna profesora Jastrebowa — Rozdział niniejszy nie został zamieszczony w pierwszych dwóch wydaniach, ponieważ w swoim czasie został wykreślony przez cenzurę rosyjską. [Przyp. wyd.]. [przypis redakcyjny]
338. Chaosa bytnost’ dowremiennu iz biezdn Ty wiecznosti wozzwał — fragment ody Bóg Gawriły Dierżawina (1743–1816), poety rosyjskiego, przedstawiciela klasycyzmu. [przypis edytorski]
339. Wot frantik paljaczok (ros.) — ot, elegancik Polaczek. [przypis edytorski]
340. frantik (ros.) — elegant. [przypis edytorski]
341. porównywa — dziś popr. forma 3os. lp cz.ter.: porównuje. [przypis edytorski]
342. skot (ros.) — bydło. [przypis edytorski]
343. rebiata (ros.) — dzieci. [przypis edytorski]
344. kak pożywajetie (ros.) — jak się macie. [przypis edytorski]
345. do swidanja (ros.) — do widzenia. [przypis edytorski]
346. mużyk (ros.) — chłop. [przypis edytorski]
347. koncha — muszla. [przypis edytorski]
348. in corpore (łac.) — wszyscy razem, w komplecie. [przypis edytorski]
349. msza solenna — msza podniosła, uroczysta. [przypis edytorski]
350. Boże caria chrani (ros.) — Boże chroń cara; rosyjski hymn państwowy w latach 1833-1917. [przypis edytorski]
351. Walecznych tysiąc — pieśń legionowa z czasów powstania listopadowego. [przypis edytorski]
352. katedra — tu: podwyższenie, na którym stoi stół dla nauczyciela; biurko nauczycielskie. [przypis edytorski]
353. pocztienje (ros.) — szacunek. [przypis edytorski]
354. proklatyj (ros.) — przeklęty. [przypis edytorski]
355. kacap (pogard.) — Rosjanin. [przypis edytorski]
356. szutki (ros.) — dowcipy. [przypis edytorski]
357. diełać (ros.) — robić. [przypis edytorski]
358. uczyciel (ros.) — nauczyciel. [przypis edytorski]
359. czestnyj (ros.) — uczciwy. [przypis edytorski]
360. wielikolepszy — zniekształcone ros. wielikoliepnyj: wspaniały. [przypis edytorski]
361. Dzierżawin — Gawriła Romanowicz Dierżawin (1743–1816), poeta rosyjski, przedstawiciel klasycyzmu, autor poematu Boh (Bóg). [przypis edytorski]
362. Michaił Wasiljewicz Łomonosow (1711–1765) — rosyjski przyrodnik, filolog i poeta, profesor i członek Petersburskiej Akademii Nauk. [przypis edytorski]
363. Gaspadyń fiesor (...) ona okropno trudnaja — Panie psorze, nie nauczyłem się tej lekcji, w żaden sposób nie mogłem się jej nauczyć. Dlaczego? Bo jest okropnie trudna. (Uczeń próbuje mówić po rosyjsku, nadając polskim wyrazom rosyjskie brzmienie i końcówki). [przypis edytorski]
364. katalożek — tu: notatnik nauczycielski z ocenami. [przypis edytorski]
365. podsędek — łączył funkcję notariusza i urzędnika sądowego. [przypis edytorski]
366. kwatermistrz — oficer zajmujący się przygotowaniem kwater lub miejsca obozowania dla wojska. [przypis edytorski]
367. magistrat (daw.) — organ wykonawczy władz miejskich; też: siedziba tego organu. [przypis edytorski]
368. Chaosa bytnost’ (...) iz wiekow wiecznosti wozzwał — chłopiec miesza tekst i gubi sens ody Dierżawina. [przypis edytorski]
369. Ja car! ja rab! ja czerw’! ja boh! (ros.) — Jestem królem - Jestem niewolnikiem - Jestem robakiem - Jestem Bogiem! [przypis edytorski]
370. kanikuła — okres największych upałów letnich; wakacje. [przypis edytorski]
371. oni są chore — pan profesor jest chory (gospodyni używa specyficznej formy grzecznościowej). [przypis edytorski]
372. zawiasa (daw.) — zawias. [przypis edytorski]
373. bety (pot.) — pościel, zwłaszcza wymięta i brudna. [przypis edytorski]
374. szarawary — długie, bufiaste spodnie, marszczone w pasie i w kostkach, noszone na Wschodzie. [przypis edytorski]
375. zaiskrzone — dziś: roziskrzone. [przypis edytorski]
376. satana (ros.) — szatan. [przypis edytorski]
377. procz (ros.) — precz. [przypis edytorski]
378. palant — gra, w której uczestnicy, podzieleni na dwie drużyny, podbijają pałką małą piłkę gumową. [przypis edytorski]
379. ekstrameta (daw.) — gra w piłkę studentów i żaków, podobna do dzisiejszego baseballu. [przypis edytorski]
380. słowo — żart nawiązujący do dawnego znaczenia wyrazu słowo: czasownik. [przypis edytorski]
381. rękojmia — gwarancja. [przypis edytorski]
382. kiep (daw.) — człowiek głupi, nierozgarnięty. [przypis edytorski]
383. szajgec — łobuz, hultaj. [przypis edytorski]
384. przygotowywa się — dziś popr.: 3os. lp. cz.ter.: przygotowuje się. [przypis edytorski]
385. lupus (łac.) — wilk. [przypis edytorski]
386. Tirocinium — podręcznik do łaciny dla początkujących. [przypis edytorski]
387. rapax, rapacis (łac.) — zachłanny, drapieżny, chciwy; tu forma lm rapaces: chciwi, drapieżni. [przypis edytorski]
388. crudelis (łac.) — okrutny; tu forma lm crudeles: okrutni. [przypis edytorski]
389. insatiabilis (łac.) — nienasycony; tu forma lm insatiabiles: nienasyceni. [przypis edytorski]
390. róża sarońska — w symbolice biblijnej: piękny kwiat a. piękna kobieta; Saron (hebr. Szaron) — równina izraelska położona nad morzem Śródziemnym pomiędzy Karmelem a Jaffą, bardzo żyzna i bogata w wodę. [przypis edytorski]
391. świątynia Salomona — Świątynia Jerozolimska, budowla opisana w Biblii, zbudowana w IX w. p.n.e. w Jerozolimie, ostateczne zburzona przez Rzymian w 70 r. n.e. Wg przekazów biblijnych, świątynię wzniesiono na rozkaz legendarnego króla Salomona w miejscu, gdzie patriarcha Abraham miał złożyć ofiarę ze swojego syna, Izaaka. W świątyni tej przechowywano słynną Arkę Przymierza (skrzynię zawierającą tablice z przykazaniami) aż do zniszczenia budowli przez babilońskiego króla Nabuchodonozora II. Świątynia została następnie odbudowana w VI w. p.n.e., rozbudowana przez Heroda I Wielkiego (I w. p.n.e.) i zniszczona przez cesarza Tytusa (I w. n.e.). Za najstarszy fragment Świątyni Jerozolimskiej uchodzi tzw. Ściana Płaczu. [przypis edytorski]
392. spławić do Gdańska — dawna forma transportu towarów, tzw. flis; towary, głównie zboże (na specjalnie do tego przystosowanych statkach rzecznych, komięgach) lub drewno (przeważnie uformowane w tratwy) były spławiane rzekami do Gdańska i dalej drogą morską sprzedawane za granicę. [przypis edytorski]
393. przedzierzgniony — dziś popr.: przedzierzgnięty; tj. przemieniony. [przypis edytorski]
394. ciżba — tłum. [przypis edytorski]
395. mundura — dziś popr. forma D. lp: munduru. [przypis edytorski]
396. szczubeł (reg.) — szczupak. [przypis edytorski]
397. cetnar — jednostka masy równa w dawnej Polsce ok. 100 kg (w Ameryce, Niemczech, Danii ok. 50 kg). [przypis edytorski]
398. expedite (łac.) — biegle, swobodnie. [przypis edytorski]
399. handel (daw.) — tu: mała restauracja. [przypis edytorski]
400. żakostwo — tu: zachowanie niepoważne, dziecinada; ryzykanctwo. [przypis edytorski]
401. jednozgodnie — jednogłośnie. [przypis edytorski]
402. panegiryk — utwór literacki wysławiający jakąś osobę, czyn, wydarzenie; okolicznościowa wypowiedź utrzymana w tym stylu, pełna zachwytu, pochlebstw. [przypis edytorski]
403. osobistość — tu: tożsamość. [przypis edytorski]
404. Madej — bajkowy zbój, bohater międzynarodowego motywu „Madejowe łoże”, włączanego w niektórych krajach do regionalnych legend o zbójnikach (np. w Polsce). [przypis edytorski]
405. pałka Madejowa — maczuga legendarnego zbója Madeja, którą zabił on wielu ludzi, a pod koniec życia, jako pokutnik, wbił w ziemię, gdzie ukorzeniła się i zakwitła jako cudowna jabłoń. [przypis edytorski]
406. sztubak (daw.) — uczeń w szkole. [przypis edytorski]
407. ordynek (daw.) — ustalony porządek. [przypis edytorski]
408. Neron — Lucius Domitius Ahenobarbus, Nero Claudius Drusus Germanicus Caesar, (37–68 n.e.), cesarz rzymski od 54 r., (adoptowany przez cesarza Klaudiusza, po jego śmierci został cesarzem). Despotyczny władca, doprowadził do zabójstwa brata, matki i dwóch swoich żon, zmusił do samobójstwa Senekę Młodszego, filozofa, swego dawnego nauczyciela i doradcę. Jako pierwszy cesarz wszczął prześladowania chrześcijan. [przypis edytorski]
409. reskrypt (daw.) — pisemne rozporządzenie panującego lub zarządzenie władz wyższych. [przypis edytorski]
410. de facto (łac.) — w rzeczywistości. [przypis edytorski]
411. zydel (daw.) — prosty, drewniany stołek. [przypis edytorski]
412. Pod Grochowem — bitwa pod Grochowem 26 kwietnia 1809 r., epizod wojny polsko-austriackiej. [przypis edytorski]
413. kirasjerzy (z fr. cuirassier: pancerny)— w XVII–XIX w. ciężka jazda uzbrojona w kirysy (zbroje osłaniające tułów), szpady i pistolety; używani do decydujących uderzeń w szyku zwartym; w Polsce istniał tylko jeden pułk tego typu, 14 Pułk Kirasjerów Księstwa Warszawskiego. [przypis edytorski]
414. chodził na Węgra — 15 marca 1848r. wybuchło powstanie węgierskie, stając się częścią Wiosny Ludów (serii zrywów rewolucyjnych i narodowych jakie miały miejsce w tamtym czasie w Europie). Rewolucję węgierską poparł polski rząd narodowy na emigracji, po stronie Węgier brali w niej udział także polscy generałowie: gen. Józef Bem, gen. Henryk Dembiński oraz utworzony przez gen. Józefa Wysockiego legion polski liczący ok. 3 tys. żołnierzy. Jednak w wspierającej Austrię przeciw Węgrom armii rosyjskiej także służyli Polacy, jednym z nich był gen. Romuald Traugutt, późniejszy dyktator powstania styczniowego. [przypis edytorski]
415. na Kaukazie ucierał się z Czeczeńcami — z początkiem XIX wieku na Kaukaz zaczęli trafiać polscy zesłańcy siłą wcielani do armii carskiej, prowadzącej w tym czasie wojnę na Kaukazie (1817–1864), która miała na celu podporządkowanie plemion kaukaskich Moskwie. [przypis edytorski]
416. przyzba — wał usypany z ziemi dokoła podmurówki dawnej chaty wiejskiej. [przypis edytorski]
417. rynsztok — płytki kanał wzdłuż ulicy, którym spływały nieczystości, zanim zbudowano podziemny system kanalizacji. [przypis edytorski]
418. swąd — zapach spalenizny. [przypis edytorski]
419. mala nota (łac.) — zła ocena, uwaga; tu B. lp malam notam: złą ocenę. [przypis edytorski]
420. katedra — tu: podwyższenie, na którym stoi stół dla nauczyciela; biurko nauczycielskie. [przypis edytorski]
421. Szwarcwald — „Czarny Las”, zrębowy masyw górski w południowo-zachodnich Niemczech. [przypis edytorski]
422. iure caduco (łac.) — bez podstawy prawnej, prawem kaduka. [przypis edytorski]
423. flanca — młoda roślina przeznaczona do przesadzenia. [przypis edytorski]
424. fruktowy (z łac. a. z ros.) — owocowy. [przypis edytorski]
425. przez (gw.) — bez. [przypis edytorski]
426. bursztówka — odmiana jabłoni. [przypis edytorski]
427. przecieżem nie ryba — nawiązanie do przysłowia dzieci i ryby głosu nie mają. [przypis edytorski]
428. Indyk myślał i głowę mu ucięli — nawiązanie do przysłowia indyk myślał o niedzieli, a w sobotę łeb mu ścięli. [przypis edytorski]
429. Eutropiusz (320– po 387 n.e.) — historyk rzymski; autor zarysu dziejów Rzymu Brewiarium od założenia Miasta. [przypis edytorski]
430. Korneliusz — prawdopodobnie Cornelius Nepos (ok. 100–24 p.n.e.), rzymski historyk, przyjaciel i biograf Cycerona (106–43 p.n.e.). Nazwisko Cornelius było popularne w starożytnym Rzymie, nosił je również historyk Tacyt (Publius Cornelius Tacitus, ok. 55-120 n.e.) i in. [przypis edytorski]
431. Owidiusz — Publius Ovidius Naso (43 p.n.e.–17 a. 18 r. n.e.), jeden z największych poetów rzymskich, twórca licznych elegii o tematyce miłosnej, Ars amatoria (Sztuka kochania) i poematu epickiego Metamorfozy (Przemiany). [przypis edytorski]
432. aoryst — czas przeszły dokonany, występujący np. w języku greckim, staro-cerkiewno-słowiańskim i sanskrycie. [przypis edytorski]
433. jeometra — dziś: geometra, mierniczy.
Darmowe książki «Wspomnienia niebieskiego mundurka - Wiktor Teofil Gomulicki (internetowa wypozyczalnia ksiazek .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)