Wspomnienia niebieskiego mundurka - Wiktor Teofil Gomulicki (internetowa wypozyczalnia ksiazek .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Wspomnienia niebieskiego mundurka to powieść autorstwa Wiktora Gomulickiego osadzona w realiach XIX-wiecznej Polski.
Autor opisuje rzeczywistość ówczesnej szkoły powiatowej dla chłopców w Pułtusku, ukazuje również ich pozaszkolne życie i rozterki. Gomulicki zwraca uwagę na realia społeczne, problemy przystosowania się uczniów pochodzacych z różnych warstw społecznych, relacje zachodzące w klasie, różnych nauczycieli i podejście do nauczania, a także sposoby spędzania wolnego czasu, zabawy, rozterki i dylematy młodzieży tamtych czasów.
Wspomnienia niebieskiego mundurka są bardzo cennym obrazem życia młodych ludzi w XIX wieku. Zainteresuje i dorosłych, i dzieci ze względu na ciekawe i pełne humoru, ale także wzruszające przedstawienie tak odległych lat.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Wiktor Teofil Gomulicki
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Wspomnienia niebieskiego mundurka - Wiktor Teofil Gomulicki (internetowa wypozyczalnia ksiazek .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Wiktor Teofil Gomulicki
5em">On nam słodkich chwil użycza!...
Dźwięcznej pieśni przysłuchują się wróble, zięby, czyżyki — przysłuchuje się jej także wsparty na motyce „Aleś” i po raz pierwszy w życiu spogląda ze smutkiem na swe bose stopy i ręce czarne od ziemi inspektowej...
Przypisy:
1. epoka apuchtinowska — tzw. noc apuchtinowska, polityka rusyfikacji wprowadzona w Królestwie Polskim po upadku powstania styczniowego. Pomysłodawcą tej polityki był Aleksandr Apuchtin, rosyjski kurator warszawskiego okręgu szkolnego. [przypis edytorski]
2. Hurków, Hurkowych i Apuchtinów — Josif Władimirowicz Romejko-Hurko (1828–1902), feldmarszałek rosyjski, w latach 1883–1894 generalny gubernator warszawski, zaciekły rusyfikator (wprowadził jęz. rosyjski do sądów, urzędów i szkół); Aleksandr Lwowicz Apuchtin (1822–1904), rosyjski kurator warszawskiego okręgu szkolnego w latach 1879–1897, twórca zrusyfikowanego systemu szkolnictwa w Królestwie Polskim. [przypis edytorski]
3. przedajnych — dziś popr.: sprzedajnych. [przypis edytorski]
4. odgadnioną — odkrytą. [przypis edytorski]
5. oszyty — dziś popr. obszyty. [przypis edytorski]
6. mundura — dziś popr. forma D. lp: munduru. [przypis edytorski]
7. zajęcie — tu: zaciekawienie. [przypis edytorski]
8. sztubaki od Górskiego — uczniowie szkoły realnej założonej w 1877 w Warszawie przez pedagoga Wojciecha Górskiego (1849–1935). Od 1883 r. szkoła mieściła się przy ul. Hortensji, dziś ul. W. Górskiego. [przypis edytorski]
9. miasteczko — Wiktor Gomulicki opisuje tu Pułtusk, w którym spędził dzieciństwo. [przypis edytorski]
10. kajet (daw.) — zeszyt. [przypis edytorski]
11. segnaturka — własc. sygnaturka, najmniejszy dzwon kościelny. [przypis edytorski]
12. refermaci — własc. franciszkanie reformaci, odłam obserwancki (tj. ściślejszej reguły) w ramach Zakonu Braci Mniejszych; w Polsce od 1622. [przypis edytorski]
13. chała — bułka pszenna wypiekana przez Żydów na święta. Pochodzi od niej chałka, podłużna, słodka bułka z pszennego ciasta zaplecionego w warkocz. [przypis edytorski]
14. makagiga — ciastko z masy karmelowej, miodu i maku, z dodatkiem orzechów i migdałów. [przypis edytorski]
15. pokój — tu w zanczeniu: spokój. [przypis edytorski]
16. oparkanionych — ogrodzonych; parkan — ogrodzenie, zwykle drewniane. [przypis edytorski]
17. po stoicku — niezachwianie, ze spokojem. [przypis edytorski]
18. zatabaczony (daw.) — niechlujnie wyglądający; zabrudzony tabaką. [przypis edytorski]
19. jucht — wyprawiona skóra bydlęca. [przypis edytorski]
20. napiętek — tylna część buta osłaniająca piętę. [przypis edytorski]
21. liszka (pot.) — gąsienica. [przypis edytorski]
22. prezbiterium — część kościoła, w której znajduje się główny ołtarz. [przypis edytorski]
23. Introibo ad altare Dei (łac.) — Przystąpię do ołtarza Pańskiego. [przypis edytorski]
24. Mateusz Sarbiewski — Maciej Kazimierz Sarbiewski (1595–1640), jezuita, profesor Akademii Wileńskiej, nadworny kaznodzieja króla Władysława IV. Jeden z największych europejskich poetów barokowych. (W XVI w. imiona Maciej i Mateusz nie były jeszcze w polszczyźnie rozróżniane). [przypis edytorski]
25. ongi (daw.) — kiedyś. [przypis edytorski]
26. Piotr Skarga — własc. Piotr Powęski herbu Pawęża (1536–1612), polski teolog, pisarz, jezuita, nadworny kaznodzieja Zygmunta III Wazy, pierwszy rektor Uniwersytetu Wileńskiego. [przypis edytorski]
27. Jakub Wujek (1541–1597) — pisarz religijny, jezuita; twórca przekładu Biblii napisanego renesansową polszczyzną oraz tłumacz Psałterza Dawidowego. [przypis edytorski]
28. ochmistrz (daw.) — urzędnik zarządzający dworem panującego lub magnata; opiekun dzieci na takim dworze. [przypis edytorski]
29. Narew — rzeka przepływająca przez północno-wschodnią Polskę, nad Narwią leży Pułtusk. [przypis edytorski]
30. kartacz — pocisk artyleryjski używany od XVI do połowy XX w. [przypis edytorski]
31. skierowywa — dziś popr. forma 3 os. lp. cz.ter.: skierowuje. [przypis edytorski]
32. sztuba (daw.) — szkoła. [przypis edytorski]
33. katedra — tu: podwyższenie, na którym stoi stół dla nauczyciela. [przypis edytorski]
34. wyrównywa — dziś popr. forma 3 os. lp cz.ter.: wyrównuje. [przypis edytorski]
35. bakalarnia (daw.) — szkoła elementarna. [przypis edytorski]
36. Napoleon I — Napoleon Bonaparte (1769–1821), francuski wódz i mąż stanu, cesarz Francuzów 1804–1814 i 1815 oraz król Włoch 1805–1814; tu: genialny strateg i przywódca. [przypis edytorski]
37. ruchawka (daw. pot.) — rozruchy, niepokoje społeczne; tu: bezładny tłum. [przypis edytorski]
38. koza — pomieszczenie, w którym zamykano niegrzecznych uczniów za karę; areszt. [przypis edytorski]
39. prościejsze — dziś popr. forma M. lmn.: prostsze. [przypis edytorski]
40. nie są w możności — nie mogą. [przypis edytorski]
41. Kolos Rodyjski — jeden z siedmiu cudów świata starożytnego, olbrzymi posąg Heliosa na wyspie Rodos; wzniesiony z brązu 292–280 p.n.e. u wejścia do portu w celu upamiętnienia pomyślnej obrony miasta Rodos (304 p.n.e.) przed oblegającymi je wojskami Demetriosa I Poliorketesa, zniszczony 224 p.n.e. podczas trzęsienia ziemi. W czasach nowożytnych wyobrażano sobie, że posąg stał w rozkroku nad wejściem do portu, a statki przepływały pomiędzy jego nogami. [przypis edytorski]
42. tylko z nazwiska — tu: tylko z nazwy. [przypis edytorski]
43. wpodle (dawn.) — obok, koło. [przypis edytorski]
44. mularz (daw.) — murarz. [przypis edytorski]
45. ziarn — dziś popr. forma D. lmn.: ziaren. [przypis edytorski]
46. bachórek — dziś: bachorek. [przypis edytorski]
47. racuł (gw.) — popr. forma 3 os. lp cz.przesz.: raczył. [przypis edytorski]
48. wykpisz (daw. reg.) — szyderca. [przypis edytorski]
49. włościański (daw.) — chłopski. [przypis edytorski]
50. sukmana — długie męskie okrycie wierzchnie z sukna lub wełny, dołem rozszerzane, dawniej powszechnie noszone przez chłopów. [przypis edytorski]
51. nobilitacja — nadanie szlachectwa. [przypis edytorski]
52. katedra — tu: podwyższenie, na którym stoi stół dla nauczyciela. [przypis edytorski]
53. bark — dziś popr. forma D. lm: barków. [przypis edytorski]
54. parole (fr.) — słowo. [przypis edytorski]
55. szylkret — masa rogowa otrzymywana ze skorupy żółwia podzwrotnikowego, z której wyrabia się grzebienie, guziki itp. [przypis edytorski]
56. tabakiereczka, zdr. od tabakierka — płaskie pudełko do przechowywania tabaki, tj. sproszkowanego aromatyzowanego tytoniu, używanego dawniej jako środek pobudzający do kichania. [przypis edytorski]
57. pronuncjacja (daw. z łac. a. z fr.) — sposób wymawiania, wymowa. [przypis edytorski]
58. dyftong — połączenie dwóch samogłosek, z których jedna nie jest sylabotwórcza, np. au w wyrazie auto. [przypis edytorski]
59. zadawalał — dziś popr. forma 3 os. lp cz.przesz.: zadowalał. [przypis edytorski]
60. Szabasiński — nauczyciel przekręca nazwisko Szabuńskiego tak, aby kojarzyło się z żydowskim świętem, zwanym szabas a. szabat. [przypis edytorski]
61. tabaka — sproszkowany aromatyzowany tytoń, używany dawniej jako środek pobudzający do kichania. [przypis edytorski]
62. kałamarz — naczynie na atrament. [przypis edytorski]
63. piasecznica — naczynie na piasek, którym posypywano zapisany atramentem papier, żeby szybciej wysechł. [przypis edytorski]
64. Jupiter tonans (łac., mit. rzym.) — Grzmiący Jowisz; Jowisz to najwyższy z bogów rzymskiego panteonu, pan nieba, grzmotu i gromu. Jego atrybutem był piorun, z tego powodu czczono go pod imieniem Iupiter Fulgur (Ciskający błyskawicę) i Iupiter Tonans (Grzmiący). [przypis edytorski]
65. szkoły powiatowej P-kiej — Wiktor Gomulicki spędził dzieciństwo w Pułtusku i tam chodził do szkoły. Zapewne jednak chciał, aby jego opowiadania o szkole miały charakter bardziej uniwersalny, a nie tylko osobisty, i dlatego zaszyfrował w tekście Pułtuskiej jako P-kiej. [przypis edytorski]
66. siemię lniane — nasiona lnu zwyczajnego, działające na żołądek osłaniająco, łagodnie przeczyszczająco; zawierają duże ilości śluzu i oleju. [przypis edytorski]
67. hydropatia — wodolecznictwo, lecznicze wykorzystywanie fizycznych właściwości zwykłej wody o różnej temperaturze. [przypis edytorski]
68. zabacułem (gw.) — popr. forma 1os. lp cz.przesz.: zabaczyłem; zabaczyć (daw. reg.) — zapomnieć. [przypis edytorski]
69. Was ist denn das? (niem.) — co to jest? [przypis edytorski]
70. oder (niem.) — lub. [przypis edytorski]
71. Name (niem.) — nazwisko. [przypis edytorski]
72. drabka (reg.) — drabina; tu: wóz drabiniasty. [przypis edytorski]
73. katedra — tu: podwyższenie, na którym stoi stół dla nauczyciela; biurko nauczycielskie. [przypis edytorski]
74. świsnąć (pot.) — ukraść. [przypis edytorski]
75. Kato — Katon Starszy, Marcus Porcius Cato, zwany Cenzorem (234–149 p.n.e.), rzymski mąż stanu, mówca i pisarz; zdolny wódz i administrator; obrońca starorzymskich cnót obywatelskich, znany z wielkiej surowości obyczajów i pracowitości. Zaciekły wróg Kartaginy i orędownik jej zniszczenia, doprowadził do wybuchu III wojny punickiej (149–146 p.n.e.); twórca prozy łacińskiej, autor ponad 150 mów, a także m.in. dziejów Rzymu Origines i pracy O gospodarstwie wiejskim. [przypis edytorski]
76. papatacz — ciastko drożdżowe z rodzynkami i cynamonem. [przypis edytorski]
77. fizys (z łac.) — twarz. [przypis edytorski]
78. Rzesza Niemiecka — historyczne określenie państwa niemieckiego; I Rzesza (Stara Rzesza) istniała w latach 962–1806, było to historyczne państwo niemieckie (od 1474 Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego), którego władcy nawiązywali do tradycji starożytnych cesarzy rzymskich; II Rzesza funkcjonowała 1871–1918 i stanowiła federalne, konstytucyjne cesarstwo niemieckie pod panowaniem Hohenzollernów; III Rzeszą nazywane były w propagandzie Niemcy hitlerowskie 1933–45. [przypis edytorski]
79. Otto von Bismarck (1815–1898) hrabia Bismarck-Schönhausen (od 1865), książę (od 1871), prusko-niemiecki mąż stanu. Od 1862 r. premier i minister spraw zagranicznych państwa pruskiego, doprowadził do zjednoczenia Niemiec z królem Prus na czele jako cesarzem niemieckim; w 1871 r. Bismarck został I kanclerzem Rzeszy Niemieckiej. Zręczny dyplomata i inicjator trzech wojen zaborczych, zyskał silną pozycję na arenie międzynarodowej. [przypis edytorski]
80. prawidła — ogólne przepisy obowiązujące w jakiejś dziedzinie, normujące jakieś czynności. [przypis edytorski]
81. palant — gra, w której uczestnicy podzieleni na dwie drużyny podbijają kijem małą piłkę gumową. [przypis edytorski]
82. ekstra, własc. ekstrameta (daw.) — gra w piłkę studentów i żaków, podobna do dzisiejszego baseballu. [przypis edytorski]
83. wieczorek tańcujący (daw.) — wieczorek taneczny, zabawa taneczna. [przypis edytorski]
84. respublika (daw.) — republika. [przypis edytorski]
85. wypukany — tu: wywołany. [przypis edytorski]
86. ferować — orzekać. [przypis edytorski]
87. Vacationes cras (łac.) — jutro wakacje. [przypis edytorski]
88. pręty łozinowe — gałązki, witki, zwłaszcza wierzbowe. [przypis edytorski]
89. fara (daw.) — kościół parafialny. [przypis edytorski]
90. fluksja (daw.) — obrzęk twarzy powstały wskutek procesów zapalnych zębów. [przypis edytorski]
91. pryncypalny (daw., z łac.) — najważniejszy, główny. [przypis edytorski]
92. sromotnie — w sposób przynoszący hańbę, wstyd. [przypis edytorski]
93. kepi — sztywna czapka wojskowa lub uczniowska w kształcie ściętego stożka, z czworokątnym daszkiem. [przypis edytorski]
94. skierowywa — dziś popr. 3os. lp.: skierowuje. [przypis edytorski]
95. stolaż — popr.: stolarz. [przypis edytorski]
96. ciarka — tu: owoc tarniny, ciernistego krzewu o białych kwiatach i granatowych owocach o cierpkim smaku. [przypis edytorski]
97. deszczułka — mała deska. [przypis edytorski]
98. zajęcie — tu: zaciekawienie. [przypis edytorski]
99. garnitur — tu: zestaw przedmiotów służących do jednego celu i stanowiących pewną całość. [przypis edytorski]
100. hebel — strug, narzędzie stolarskie służące do wyrównywania i wygładzania powierzchni drewna. [przypis edytorski]
101. śrubsztak — imadło przymocowane do stołu roboczego. [przypis edytorski]
102. winkielak (przest.) — kątownik, przyrząd stalowy w kształcie kąta prostego, używany do konstrukcji budowlanych lub okuć stolarskich. [przypis edytorski]
103. pion — ciężarek zawieszony na sznurku, służący do wyznaczania kierunku pionowego. [przypis edytorski]
104. bor (daw.) — wiertło. [przypis edytorski]
105. bankajz — żelazny hak wbijany w ścianę, używany w robotach blacharskich, kowalskich i ślusarskich, wiążący z sobą inne elementy konstrukcji w sposób uniemożliwiający ich przesunięcie lub obrót. [przypis edytorski]
106. czeladnik — wykwalifikowany rzemieślnik pracujący pod kierunkiem majstra. [przypis edytorski]
107. lampka olejna — lampa, w której światło daje spalany olej lub oliwa; znana już w starożytności. [przypis edytorski]
108. pokój — tu: spokój. [przypis
Darmowe książki «Wspomnienia niebieskiego mundurka - Wiktor Teofil Gomulicki (internetowa wypozyczalnia ksiazek .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)