Wspomnienia niebieskiego mundurka - Wiktor Teofil Gomulicki (internetowa wypozyczalnia ksiazek .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Wspomnienia niebieskiego mundurka to powieść autorstwa Wiktora Gomulickiego osadzona w realiach XIX-wiecznej Polski.
Autor opisuje rzeczywistość ówczesnej szkoły powiatowej dla chłopców w Pułtusku, ukazuje również ich pozaszkolne życie i rozterki. Gomulicki zwraca uwagę na realia społeczne, problemy przystosowania się uczniów pochodzacych z różnych warstw społecznych, relacje zachodzące w klasie, różnych nauczycieli i podejście do nauczania, a także sposoby spędzania wolnego czasu, zabawy, rozterki i dylematy młodzieży tamtych czasów.
Wspomnienia niebieskiego mundurka są bardzo cennym obrazem życia młodych ludzi w XIX wieku. Zainteresuje i dorosłych, i dzieci ze względu na ciekawe i pełne humoru, ale także wzruszające przedstawienie tak odległych lat.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Wiktor Teofil Gomulicki
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Wspomnienia niebieskiego mundurka - Wiktor Teofil Gomulicki (internetowa wypozyczalnia ksiazek .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Wiktor Teofil Gomulicki
edytorski]
109. kaligraf — osoba biegła w kaligrafii, sztuce pięknego i wyraźnego pisania. [przypis edytorski]
110. kupczyć — czynić przedmiotem handlu rzeczy, które nie powinny być źródłem materialnego zysku. [przypis edytorski]
111. morowy — tu: zrobiony z mory, tkaniny o falisto mieniącym się wzorze. [przypis edytorski]
112. ćwiczony (daw.) — bity, chłostany. [przypis edytorski]
113. ircha — rodzaj zamszu. [przypis edytorski]
114. Hefajstos (mit. gr.) — bóg ognia i kowalstwa, opiekun rękodzielników; kulawy syn Zeusa i Hery; mąż Afrodyty i Charis, wyobrażany z młotem lub obcęgami w rękach; w mit. rzym. Wulkan. Hefajstos był kulawy, ponieważ kiedyś został zrzucony przez Herę lub Zeusa z Olimpu na wyspę Lemnos i złamał nogę. [przypis edytorski]
115. czernidło (daw.) — atrament. [przypis edytorski]
116. wykonywa — dziś popr. forma 3os. lp cz.ter.: wykonuje. [przypis edytorski]
117. kwarta — dawna miara ciał płynnych i sypkich, około 1 litra; też: naczynie o takiej pojemności. [przypis edytorski]
118. ulęgałka — dzikie gruszki, drobne i zielone, nadają się do jedzenia dopiero, kiedy zaczynają ulęgać się, czyli gnić. [przypis edytorski]
119. katedra — tu: podwyższenie, na którym stoi stół dla nauczyciela; biurko nauczycielskie. [przypis edytorski]
120. asinus asinorum (łac.) — osioł nad osłami. [przypis edytorski]
121. krajka — wzmocniony brzeg tkaniny lub dzianiny, taśma. [przypis edytorski]
122. ligać (gw.) — wierzgać, kopać. [przypis edytorski]
123. geszefciarz (daw., z niem. Geschäft: interes) — człowiek zajmujący się drobnymi interesami. [przypis edytorski]
124. katedra — tu: podwyższenie, na którym stoi stół dla nauczyciela; biurko nauczycielskie. [przypis edytorski]
125. litografia — technika graficzna polegająca na wykonaniu rysunku tłustą kredką, farbą lub tuszem na płycie kamiennej, pokryciu go farbą drukarską i odbiciu na papierze; też: odbitka wykonana tą techniką. [przypis edytorski]
126. katalożek — tu: notatnik nauczycielski z ocenami. [przypis edytorski]
127. Towarzystwo Warszawskie Przyjaciół Nauk — towarzystwo naukowe ogólne działające w latach 1800–1832 w Warszawie. Służyło pracą naukową polskim interesom narodowym (zwłaszcza zachowaniu polskości), rozwojowi gospodarczemu kraju; głównym ideologiem był Stanisław Staszic (uczony, działacz i pisarz polityczny i gospodarczy); po powstaniu listopadowym 1830–1831 rozwiązane przez władze rosyjskie; prace TPN kontynuowało założone w r. 1907 Towarzystwo Naukowe Warszawskie. [przypis edytorski]
128. Wergiliusz — Publius Vergilius Maro (70–19 p.n.e.), poeta rzymski. Autor Eneidy, eposu narodowego Rzymian. [przypis edytorski]
129. ligawka — ludowy instrument muzyczny dęty, zrobiony z wydrążonej gałęzi. [przypis edytorski]
130. deklamacja — wygłaszanie utworu literackiego wyraziście i z ekspresją. [przypis edytorski]
131. sążeń (daw.) — jednostka długości, równa szerokości rozpostartych ramion dorosłego mężczyzny, tj. niecałe 2 m. [przypis edytorski]
132. elegijny — związany z elegią, utworem lirycznym o tematyce żałobnej, pożegnalnej. [przypis edytorski]
133. pokój — tu: spokój. [przypis edytorski]
134. wydający — odpowiadający. [przypis edytorski]
135. Ignacy Krasicki herbu Rogala (1735–1801) — poeta i powieściopisarz, najwybitniejszy pisarz polskiego oświecenia (nazywany „księciem poetów polskich”); biskup warmiński, arcybiskup gnieźnieński. [przypis edytorski]
136. Adam Stanisław Naruszewicz herbu Wadwicz (1733–1796) — poeta, publicysta, historyk, jezuita, biskup smoleński i łucki; współpracownik i nadworny poeta króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. [przypis edytorski]
137. Franciszek Dionizy Kniaźnin (1749 a. 1750–1807) — poeta oświeceniowy. Pisał wiersze patriotyczne, religijne, ody, sielanki, erotyki, bajki i dramaty. [przypis edytorski]
138. Franciszek Karpiński herbu Korab (1741–1825) — polski poeta epoki oświecenia, twórca i główny przedstawiciel nurtu sentymentalnego w polskiej liryce. [przypis edytorski]
139. Ludwik Osiński (1775–1838) — pisarz i krytyk literacki, dyrektor Teatru Narodowego w Warszawie, profesor literatury na Uniwersytecie Warszawskim; wybitny przedstawiciel klasycyzmu postanisławowskiego; przetłumaczył na język polski wiele utworów scenicznych. [przypis edytorski]
140. Franciszek Ksawery Dmochowski (1762–1808) — poeta, krytyk literacki i publicysta; działacz tzw. jakobinów polskich w powstaniu kościuszkowskim 1794 r.; sekretarz Towarzystwa Przyjaciół Nauk; autor Sztuki rymotwórczej (adaptacji poematu N. Boileau), pierwszy polski tłumacz Iliady, współautor O ustanowieniu i upadku Konstytucji 3 Maja. [przypis edytorski]
141. Nicolas Boileau (1636–1711) — francuski poeta klasycystyczny. [przypis edytorski]
142. wierszów — dziś popr. forma D. lm: wierszy. [przypis edytorski]
143. ekskursja (z łac. a. z ros.) — wycieczka, wyprawa. [przypis edytorski]
144. Myszeida — poemat heroikomiczny Ignacego Krasickiego o wojnie kotów z wojskami szczurzo-mysimi, z udziałem ludzi (Popiel i jego córka Duchna stoją po stronie kotów); poemat heroikomiczny — utwór literacki, opierający się na połączeniu podniosłego stylu wypowiedzi z błahą, przyziemną tematyką, co tworzy efekt komiczny. [przypis edytorski]
145. Powrót na wieś — wiersz Franciszka Karpińskiego. [przypis edytorski]
146. Pacierz staruszka — wiersz Adama Naruszewicza. [przypis edytorski]
147. kadencja — intonacja opadająca, podkreślająca koniec frazy. [przypis edytorski]
148. Zdrajco! z twardej Taurów wygryzłeś się skały, A Hitrzańskie tygrzyce pierś ci podawały!... — fragment Eneidy, rzymskiej epopei narodowej autorstwa Wergiliusza, stanowiącej opis wędrówki Eneasza od wyjścia z Troi do osiedlenia się w Lacjum w Italii. [przypis edytorski]
149. aleksandryn — forma wierszowa, w której szósta sylaba wersu i szósta sylaba po średniówce stanowią ostatnie sylaby akcentowane półwersów; dodatkowym wymogiem w pisaniu aleksandrynem bywa zgodność z formą heksametru jambicznego. Aleksandrynem pisze się utwory o charakterze heroicznym, np. tragedie czy epopeje. [przypis edytorski]
150. posoka (daw.) — krew. [przypis edytorski]
151. kopyty — dziś popr. forma N. lm: kopytami. [przypis edytorski]
152. piec niepolewany — piec zbudowany z cegieł lub gliny, bez ozdoby emaliowanych kafli, skromny, ubogi. [przypis edytorski]
153. Iliada — epopeja opiewająca wojnę Achajów (Greków) z Ilionem (Troją), jej autorstwo przypisuje się Homerowi (VIII w. p.n.e.). [przypis edytorski]
154. spichrz — budynek przeznaczony do składania i przechowywania zapasów zboża. [przypis edytorski]
155. Tysiąc i jedna noc, własc. Baśnie z tysiąca i jednej nocy — zbiór około 300 baśni i anegdot zamkniętych w kompozycyjną ramę legendy o sułtanie Szachrijarze i jego żonie Szeherezadzie, która co noc opowiadała małżonkowi jakąś historię, aby uniknąć niezasłużonej kary śmierci. Baśnie pochodzą z IX–X w. i są osnute na dawnych podaniach arabskich, legendach staroindyjskich, epopejach perskich i przypowieściach babilońsko-asyryjskich. [przypis edytorski]
156. Konrad Wallenrod — powieść historyczna z dziejów litewskich i pruskich, powieść poetycka napisana przez Adama Mickiewicza na zesłaniu w Petersburgu między rokiem 1824 a 1828, wydana w lutym 1828; jeden z najbardziej znanych poematów polskiego romantyzmu. [przypis edytorski]
157. Dziady — cykl dramatów romantycznych Adama Mickiewicza, na który składają się trzy luźno powiązane części, kolejno II, IV i III, oraz nieukończona część I (Dziady. Widowisko). W utworze znajdują się liczne wątki autobiograficzne, zawarte są w nim idee romantyzmu, także polskiego, związanego z walką narodowowyzwoleńczą z rosyjskim zaborcą. [przypis edytorski]
158. wieszcz — genialny, natchniony poeta, zwłaszcza romantyczny. [przypis edytorski]
159. Grażyna — poemat epicki Adama Mickiewicza. [przypis edytorski]
160. ekstrameta (daw.) — gra w piłkę studentów i żaków, podobna do dzisiejszego baseballu. [przypis edytorski]
161. najzapaleńszych — najbardziej zapalonych. [przypis edytorski]
162. sapieżanka — odmiana gruszek. [przypis edytorski]
163. napiętek — tylna część buta osłaniająca piętę. [przypis edytorski]
164. małgorzatki, bery, panny, jedwabnice, diuszesy — różne odmiany gruszek. [przypis edytorski]
165. apopleksja (daw.) — wylew krwi do mózgu. [przypis edytorski]
166. Dawid i Goliat — postaci biblijne; Dawid, król izraelski od ok. 1010 p.n.e., w pojedynku pokonał Goliata, olbrzymiego filistyńskiego wojownika, wyrzuconym z procy kamieniem. [przypis edytorski]
167. katedra — tu: podwyższenie, na którym stoi stół dla nauczyciela. [przypis edytorski]
168. jenerał — dziś: generał. [przypis edytorski]
169. bien (fr.) — dobrze. [przypis edytorski]
170. katalożek — tu: notatnik nauczycielski z ocenami. [przypis edytorski]
171. Tu es un brave garçon (fr.) — Jesteś dzielnym chłopcem. [przypis edytorski]
172. Mojżesz (ok. XIII w. p.n.e.) — prorok biblijny, według Księgi Wyjścia wyprowadził 12 plemion Izraelitów z niewoli egipskiej. Chłopiec żydowski wychowany na dworze faraona egipskiego, doznał objawienia: Bóg przemówił do niego pod postacią krzewu gorejącego. Mojżesz został przywódcą izraelskim i poprowadził swój lud przez Morze Czerwone i pustynię Synaj w poszukiwaniu Kaananu, Ziemi Obiecanej. Na górze Synaj Bóg podyktował mu dziesięć przykazań, ale tablice z przykazaniami Mojżesz potłukł o złotego cielca, do którego zaczęli się modlić Izraelici podczas nieobecności przywódcy. [przypis edytorski]
173. organizacja — tu: organizm. [przypis edytorski]
174. król Salomon (ok. 1000-931 p.n.e.) — postać biblijna, król Izraela, żyjący znacznie później niż Mojżesz. [przypis edytorski]
175. pokój — tu: spokój. [przypis edytorski]
176. Filistyńczyk — członek plemienia zamieszkującego w starożytności tereny południowego wybrzeża Kanaanu położone na zachód od Judei. W Biblii Filistyńczycy opisywani są jako jeden z głównych wrogów starożytnych Izraelitów. [przypis edytorski]
177. fular — tkanina jedwabna; szal, chustka na szyję a. krawat. [przypis edytorski]
178. reguła trzech (mat.) — reguła, według której z danej proporcji a/b = c/d można obliczyć jeden z wyrazów (tzw. czwartą proporcjonalną), gdy pozostałe trzy są dane; np. b = ad/c. [przypis edytorski]
179. wiorsta — dawna rosyjska jednostka długości równa 1,0668 km. [przypis edytorski]
180. berlinka — niewielka, kryta barka rzeczna. [przypis edytorski]
181. kariatyda — podpora architektoniczna w kształcie postaci kobiecej dźwigającej na głowie belkowanie, balkon itp. [przypis edytorski]
182. celować (daw.) — wyróżniać się. [przypis edytorski]
183. vis (łac.) — siła, moc. [przypis edytorski]
184. lapis (łac.) — kamień, bryła. [przypis edytorski]
185. crinis (łac.) — włos, pukiel włosów. [przypis edytorski]
186. cannabis (łac.) — konopie; sznur konopny. [przypis edytorski]
187. ignis (łac.) — ogień, pożar. [przypis edytorski]
188. pulvis (łac.) — proch, proszek. [przypis edytorski]
189. panis (łac.) — chleb. [przypis edytorski]
190. piscis (łac.) — ryba. [przypis edytorski]
191. Talmud (z hebr. talmud: nauka) — religijna księga żydowska, zbiór tradycyjnego prawa judaizmu, początkowo przekazywanego ustnie, komentującego Stary Testament i przystosowującego jego przekaz do zmieniających się czasów; Talmud stał się, obok Biblii hebrajskiej, podstawą judaizmu. [przypis edytorski]
192. masculini generis (łac.) — rodzaju męskiego. [przypis edytorski]
193. Samson — postać biblijna, legendarny bohater wojen Izraelitów z Filistynami; obdarzony przez Boga niezwykłą siłą, utracił ją po obcięciu mu włosów przez kochankę, Dalilę; oślepiony przez wrogów, zginął wraz z nimi, w świątyni Dagona w Gazie, gdy obalił podtrzymujące ją słupy. [przypis edytorski]
194. Herkules (mit. gr.) — heros grecki; syn Zeusa i Alkmeny, mąż Dejaniry; słynny z 12 prac. [przypis edytorski]
195. Pilades (mit. gr.) — syn Strofiosa, króla Fokidy. Znany z wielkiej przyjaźni ze swoim kuzynem Orestesem, któremu pomógł w zemście na zabójcach jego ojca, Agamemnona. [przypis edytorski]
196. Orestes (mit. gr.) — syn Agamemnona i Klitajmestry, król Myken. Zgodnie z nakazem Apollina pomścił śmierć swojego ojca, zabijając swoją matkę i jej kochanka. Za to był ścigany przez Erynie, boginie zemsty, jako matkobójca. [przypis edytorski]
197. kornak — indyjski treser słoni. [przypis edytorski]
198. szkoły P-kiej — Wiktor Gomulicki spędził dzieciństwo w Pułtusku i tam chodził do szkoły. Zapewne jednak chciał, aby jego opowiadania o szkole miały charakter bardziej uniwersalny, a nie tylko osobisty, i dlatego zaszyfrował w tekście Pułtuskiej jako P-kiej. [przypis edytorski]
199. oficjalista (daw.) — zarządca prywatnego majątku ziemskiego. [przypis edytorski]
200. przemyśliwać — rozmyślać, rozważać coś. [przypis edytorski]
201. od czasów jezuickich — w latach 1565–1773 duża część szkół w Polsce była prowadzona przez zakon jezuitów. Po 1773 r. zakon jezuitów w Polsce skasowano, a szkoły przejęła Komisja Edukacji Narodowej. [przypis edytorski]
202. animusz — odwaga, zapał. [przypis edytorski]
203. połać — duży fragment przestrzeni. [przypis edytorski]
204. połeć — duży kawał słoniny lub mięsa. [przypis edytorski]
205. intermezzo (wł.) — przerwa. [przypis edytorski]
206. baumkuch (niem.) — sękacz. [przypis edytorski]
207. Kato — Katon Starszy, Marcus Porcius Cato, zwany Cenzorem (234–149 p.n.e.), rzymski mąż
Darmowe książki «Wspomnienia niebieskiego mundurka - Wiktor Teofil Gomulicki (internetowa wypozyczalnia ksiazek .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)