Inwazja jaszczurów - Karel Čapek (gdzie można przeczytać książkę za darmo .TXT) 📖
Kapitan van Toch to typ bohatera jak z powieści Conrada: łączący w sobie cechy nieco gburowatego mizantropa i nieco infantylnego romantyka. Wiedziony swoistym poczuciem misji cywilizacyjnej, zmieszanym z rozczuleniem czy współczuciem, postanawia pomóc pewnym istotom żyjącym u wybrzeży jednej z wysp w pobliżu Sumatry i sprawić, aby mogły obronić się przed napaściami rekinów. Sytuacja zaczyna rozwijać się zgodnie z prawami powszechnie rządzącymi psychiką ludzką i mechanizmami społecznymi: wkrótce świat staje u progu apokalipsy…
Futurystyczna wizja Karela Čapka była odczytywana jako odpowiedź na drapieżną ekspansję faszyzmu, nacjonalizmu, kolonializmu i kapitalizmu lat 30. Przede wszystkim jednak Inwazja jaszczurów wiele mówi o uniwersalnych problemach ludzkości. Poruszając istotne problemy, pisarz nie traci poczucia humoru i charakterystycznego pogodnego dystansu, właściwego zresztą w ogóle literaturze czeskiej.
Wydana w 1936 r. Inwazja jaszczurów (wcześniej w odcinkach publikował ją dziennik „Lidové noviny” w l. 1935–1936) to nie tylko klasyka światowej powieść fantastycznonaukowej (fantazmatyczne związki ze współczesnym reptilianizmem niech ocenią czytelnicy). Karel Čapek dał w niej również wyraz awangardyzmowi epoki: wykorzystał różne gatunki (depesza, sprawozdanie, reportaż), umieszczając szereg komentarzy również w rozbudowanych przypisach. Tworzy to połączoną dynamicznym montażem całość polifoniczną i błyskotliwą.
- Autor: Karel Čapek
- Epoka: Dwudziestolecie międzywojenne
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Inwazja jaszczurów - Karel Čapek (gdzie można przeczytać książkę za darmo .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Karel Čapek
W tym czasie do New Iberia dotarł z zachodu pociąg ratowniczy z Natchitoches. Pierwsze wiadomości, wysyłane okrężną drogą przez Lafayette i Baton Rouge, były przerażające: „Już kilka kilometrów przed New Iberia pociąg musiał się zatrzymać, ponieważ tory pokryte były błotem. Uchodźcy z miasta opowiadają, że ponoć jakieś dwa kilometry na wschód od miasta otworzył się błotny wulkan, który gwałtownie wyrzucił z siebie mnóstwo rzadkiego, zimnego błota. New Iberia zniknęła podobno pod jego nawałem. Dalsza droga po ciemku i w trwającym deszczu skrajnie trudna. Z New Iberia na razie brak łączności”.
Równocześnie dotarły wieści z Baton Rouge:
„na zaporach missisipi pracuje już kilka tysięcy ludzi stop żeby choć przestało padać stop potrzebujemy motyki łopaty wozy ludzi stop wysyłamy pomoc do plaquemine leje im się na łeb tym gamoniom”.
Depesza z Fort Jackson:
„o wpół do drugiej w nocy morska fala zabrała nam trzydzieści domów nie wiemy co to było chyba z siedemdziesiąt osób utonęło dopiero teraz naprawiłem aparat urząd pocztowy też morze uniosło halo telegrafujcie prędko co to właściwie było telegrafista fred dalton halo przekażcie minnie lacost że nic mi się nie stało mam tylko złamaną rękę i straciłem ubranie ale najważniejsze że telegraf jest w porządku fred”.
Z Port Eads dotarła najbardziej lakoniczna wiadomość:
„mamy zabitych burywood całe zmiecione przez morze”.
Tymczasem — było to około ósmej rano — wracały pierwsze samoloty wysłane nad dotknięte klęską tereny. „Całe wybrzeże od Port Arthur (w Teksasie) aż po Mobile (w Arizonie) zostało ponoć w nocy zalane falą przypływu. Wszędzie widać porwane przez wodę albo uszkodzone domy. Południowo-zachodnia Luizjana (od drogi Lake Charles — Alexandria — Natches) i południowe Missisipi (aż po linię Jackson — Hattiesburg — Pascagoula) są zalane błotem. W Vermillion Bay wdziera się w ląd nowa zatoka morska o szerokości od trzech do dziesięciu kilometrów, sięgająca zygzakowato w głąb lądu niczym długi fiord, aż prawie po Plaquemine. New Iberia wydaje się być poważnie zniszczona, ale widać dużo ludzi, którzy usuwają błoto zalewające domy i drogi. Nie dało się lądować. Najwięcej ofiar będzie chyba na wybrzeżu. Na wprost Point au Fer tonie parowiec, prawdopodobnie meksykański. W pobliżu Chadeleur Islands morze pokryte jest jakimiś szczątkami. Deszcz na całym obszarze ustaje. Widzialność dobra”.
Pierwsze specjalne wydania nowoorleańskich gazet wyszły już po czwartej rano. Z upływem dnia przybywało nowych wydań i szczegółów. O ósmej rano gazety przynosiły już fotografie dotkniętego kataklizmem terenu i mapy nowej morskiej zatoki. O wpół do dziewiątej drukowały wywiad z wybitnym sejsmologiem z uniwersytetu w Memphis, doktorem Wilburem R. Brownellem, na temat przyczyn trzęsienia ziemi w Luizjanie.
„Na razie nie możemy wyciągać ostatecznych wniosków — oświadczył sławny uczony — ale wydaje się, że te wstrząsy nie mają nic wspólnego z aktywnością wulkaniczną, dotychczas bardzo ożywioną w środkowomeksykańskim paśmie wulkanicznym, leżącym dokładnie naprzeciwko poszkodowanego obszaru. Dzisiejsze trzęsienie ziemi wydaje się być raczej pochodzenia tektonicznego, to znaczy zostało wywołane przez napór górskich mas — z jednej strony Gór Skalistych i Sierra Madre, z drugiej zaś pogórza Appalachów — na rozległą depresję Zatoki Meksykańskiej, której kontynuacją jest szeroka nizina w dolnym biegu Missisipi. Rozpadlina wybiegająca teraz z Vermillion Bay jest tylko nowym i stosunkowo mało istotnym uskokiem, drobnym epizodem w geologicznym osiadaniu, wskutek którego powstała Zatoka Meksykańska i Morze Karaibskie, łącznie z wieńcem Wielkich i Małych Antyli, tą pozostałością dawnego zwartego pasma górskiego. Bez wątpienia środkowoamerykańskie osiadanie będzie postępować dalej, w postaci nowych wstrząsów, uskoków i szczelin. Nie można wykluczyć, że rozpadlina vermilliońska jest zaledwie uwerturą do ożywionego procesu tektonicznego, którego epicentrum znajduje się właśnie w Zatoce Meksykańskiej. W takim przypadku możemy być świadkami ogromnych katastrof geologicznych, w wyniku których niemal jedna piąta terytorium Stanów Zjednoczonych mogłaby znaleźć się na dnie morza. Gdyby do tego doszło, moglibyśmy z dużym prawdopodobieństwem oczekiwać, że dno morza zacznie się podnosić w okolicach Antyli albo jeszcze bardziej na wschód, w miejscach, gdzie według dawnych mitów znajdowała się Atlantyda.
Natomiast — kontynuował słynny naukowiec nieco łagodniej — nie należy traktować poważnie obaw, że na dotkniętym kataklizmem obszarze może pojawić się aktywność wulkaniczna. Rzekome kratery wyrzucające z siebie błoto są niczym innym jak erupcjami gazów błotnych, do których doszło na rozpadlinie vermilliońskiej. Nie zdziwiłbym się, gdyby w namuliskach Missisipi pojawiały się ogromne podziemne bańki gazów, które w zetknięciu z powietrzem mogą eksplodować i unosić w górę setki tysięcy ton wody i błota. Jednakże dla definitywnego wyjaśnienia — powtarzał doktor W. R. Brownell — potrzebne będą dalsze badania”.
Podczas gdy maszyny rotacyjne w redakcjach gazet drukowały wypowiedzi Brownella dotyczące katastrof geologicznych, gubernator stanu Luizjana otrzymał z Fort Jackson telegram następującej treści:
„przykro nam z powodu ofiar stop staraliśmy się ominąć wasze miasta jednak nie przewidzieliśmy cofnięcia się i uderzenia morskiej wody przy wybuchu stop naliczyliśmy trzysta czterdzieści sześć ludzkich ofiar na całym wybrzeżu stop wyrażamy współczucie stop chief salamander stop halo halo tu fred dalton urząd pocztowy fort jackson właśnie odeszły stąd trzy płazy przyszły przed dziesięcioma minutami na pocztę podały telegram i wymierzyły we mnie pistolety ale już sobie poszły szkaradne potwory zapłaciły i pobiegły do wody gonił je tylko pies aptekarza nie powinny chodzić po mieście poza tym nic nowego pozdrówcie minnie lacost i powiedzcie że ją całuję telegrafista fred dalton”.
Gubernator stanu Luizjana długo kręcił głową nad tym telegramem. „Żartowniś z tego Freda Daltona — powiedział w końcu do siebie. — Lepiej nie dawać tego do gazet”.
Trzy dni po trzęsieniu ziemi w Luizjanie ogłoszono nową katastrofę geologiczną, tym razem w Chinach. W prowincji Jiangsu rozerwało się wybrzeże morza na północ od Nankingu, mniej więcej pośrodku pomiędzy ujściem Jangcy i starym korytem Huang He, czemu towarzyszyło potężne, dudniące trzęsienie ziemi. Do tej szczeliny wtargnęło morze i połączyło się z wielkimi jeziorami Pan-jan i Hung-tsu, między miastami Hwaingan i Fuyang. Wydaje się, że w konsekwencji trzęsienia ziemi Jangcy pod Nankingiem opuszcza swe koryto i płynie w kierunku jeziora Tai Hu i dalej na Hangzhou. Ofiar w ludziach nie można oszacować nawet w przybliżeniu. Setki tysięcy uciekają do północnych i południowych prowincji. Japońskie okręty wojenne dostały rozkaz wypłynięcia w kierunku dotkniętego kataklizmem wybrzeża.
Chociaż podziemne wstrząsy w Jiangsu swymi rozmiarami znacznie przekroczyły pogrom w Luizjanie, poświęcano im niewiele uwagi, gdyż świat przyzwyczaił się już do katastrof w Chinach, gdzie — jak się zdaje — milion istnień ludzkich nie ma większego znaczenia. Poza tym było jasne, że chodzi o zwykłe tektoniczne trzęsienie ziemi, związane z głębinowym rowem oceanicznym w pobliżu archipelagów Riukiu i Filipiny. Jednak trzy dni później europejskie sejsmografy zanotowały nowe wstrząsy skorupy ziemskiej, których epicentrum znajdowało się gdzieś w pobliżu Wysp Zielonego Przylądka. Dokładniejsze informacje mówiły, że poważne trzęsienie ziemi dotknęło wybrzeże Senegambii na południe od St. Louis. Pomiędzy miastami Lampul i Mboro powstała głęboka rozpadlina zalewana przez morze i postępująca w kierunku Merinaghene. Według naocznych świadków, przy straszliwym huku wzbił się z ziemi słup ognia i pary, wyrzucając na znaczną odległość piasek i kamienie. Potem słychać było ryk morza, które wdzierało się do otwartej szczeliny. Straty w ludziach są niewielkie.
To trzecie trzęsienie ziemi wywołało już coś na kształt paniki. „Czy ożywia się aktywność wulkaniczna ziemi?” — pytały gazety. „Skorupa ziemska zaczyna pękać” — głosiły wieczorne wydania. Specjaliści wyrazili przypuszczenie, że „rozpadlina senegambska” powstała być może jedynie na skutek erupcji żyły wulkanicznej związanej z wulkanem Pico na wyspie Fogo w archipelagu Wysp Zielonego Przylądka. Ten wulkan wybuchł jeszcze w roku 1847 i od tego czasu uważany był za wygasły. Zachodnioafrykańskie trzęsienie ziemi nie ma więc nic wspólnego z sejsmicznymi zjawiskami w Luizjanie i w Jiangsu, które najprawdopodobniej były pochodzenia tektonicznego. Ale ludziom, jak się zdaje, było wszystko jedno, czy ziemia pęka z przyczyn tektonicznych, czy wulkanicznych. Faktem jest, że tego dnia wszystkie kościoły były wypełnione modlącymi się tłumami. W niektórych regionach świątynie musiały być otwarte także w nocy.
Około pierwszej w nocy (było to dwudziestego listopada) radioamatorzy w większej części Europy odbierali na swych radioaparatach silne zakłócenia, jakby gdzieś pracowała jakaś nowa, niezwykle silna radiostacja. Znaleźli ją na długości fali dwieście trzy. Słychać było coś jakby łoskot maszyn albo szum morskich fal. W tym ciągnącym się bez końca szumie rozległ się nagle straszny, skrzekliwy głos (wszyscy opisywali go podobnie: pusty, skrzeczący, jakby sztuczny głos, do tego jeszcze bardzo wzmocniony megafonem). I ten żabi głos wściekle wołał: „Halo, halo! Chief Salamander speaking. Halo, Chief Salamander speaking. Stop all broadcasting, you men! Stop your broadcasting! Halo, Chief Salamander speaking!”82. Potem inny, dziwnie pusty głos spytał: „Ready? Ready”83. Następnie słychać było trzaski, jakby przełączano przewody. I znowu inny nienaturalnie skrzekliwy głos zawołał: „Attention! Attention! Attention!”. „Halo!”. „Now!”84.
Po chwili w nocnej ciszy odezwał się chrapliwy, zmęczony, ale mimo to władczy głos: „Halo, ludzie! Tu Luizjana. Tu Jiangsu. Tu Senegambia. Żałujemy ludzkich ofiar. Nie chcemy wyrządzać wam niepotrzebnych strat. Chcemy tylko, żebyście oczyścili brzegi mórz w miejscach, które wcześniej wyznaczymy. Jeśli to zrobicie, unikniecie przykrych wypadków. Następnym razem podamy wam z co najmniej czternastodniowym wyprzedzeniem, w którym miejscu będziemy rozszerzać nasze morza. Dotychczas przeprowadzaliśmy tylko próby techniczne. Wasze materiały wybuchowe się sprawdziły. Dziękujemy wam.
Halo, ludzie! Zachowajcie spokój. Nie mamy wobec was wrogich zamiarów. Potrzebujemy tylko więcej wody, więcej brzegów, więcej mielizn do życia. Jest nas za dużo. Nie ma już dla nas miejsca na waszych wybrzeżach. Dlatego musimy zburzyć wasze lądy. Uczynimy z nich same zatoki i wyspy. W ten sposób długość linii brzegowych na świecie wzrośnie pięciokrotnie. Będziemy tworzyć nowe mielizny. Nie możemy żyć w głębokim morzu. Będziemy potrzebować waszych lądów do zasypywania głębin. Nie mamy nic przeciwko wam, ale jest nas zbyt dużo. Możecie tymczasem przeprowadzić się w głąb lądu. Możecie schronić się w górach. Góry zostaną zburzone na końcu.
Chcieliście nas. Rozsialiście nas po całym świecie. Teraz nas macie. Chcemy postępować z wami po dobroci. Będziecie nam dostarczać stal na nasze wiertła i kilofy. Będziecie nam dostarczać materiały wybuchowe. Będziecie nam dostarczać torpedy. Będziecie dla nas pracować. Bez was nie moglibyśmy zlikwidować starych lądów. Halo, ludzie, Chief Salamander w imieniu wszystkich Płazów proponuje wam współpracę. Będziecie razem z nami pracować nad zburzeniem waszego świata. Dziękujemy wam”.
Zmęczony, ochrypły głos umilkł i znów słychać było ów szum jakby maszyn albo morza. „Halo, halo, ludzie — odezwał się ponownie skrzekliwy głos — teraz będziemy dla was nadawać muzykę rozrywkową z waszych płyt gramofonowych. Na początek posłuchajcie Marsza trytonów ze znanego filmu Posejdon”.
Gazety jednak uznały tę nocną audycję radiową za „prymitywny i głupi żart” jakiejś stacji. Pomimo tego miliony ludzi oczekiwały następnej nocy przy swych radioodbiornikach, czy przemówi znowu ten straszny, gwałtowny, skrzekliwy głos. Odezwał się dokładnie o pierwszej, przy akompaniamencie głośnego, pluszczącego poszumu. „Good evening, you people — zakwakał wesoło. — Najpierw zagramy wam z gramofonowej płyty Salamander-Dance z waszej operetki Galatea”. Gdy wybrzmiała hałaśliwa i bezwstydna muzyka, rozległ się znowu ów potworny i radosny skrzekot: „Halo, ludzie! Właśnie została storpedowana brytyjska kanonierka »Erebus«, która chciała zniszczyć na Atlantyku naszą radiostację. Załoga utonęła. Halo, wzywamy do głośników rząd brytyjski. Załoga okrętu »Amenhotep«, port macierzysty Port Said, wzdragała się przed wydaniem nam w naszym porcie Makallah zamówionych materiałów wybuchowych. Podobno otrzymała rozkazy, by wstrzymać ich dalsze dostawy. Okręt został zatopiony. Radzimy, by rząd brytyjski odwołał ten rozkaz do jutrzejszego południa drogą radiową, gdyż w przeciwnym razie zostaną zatopione okręty »Winnipeg«, »Manitoba«, »Ontario” i »Quebec« płynące ze zbożem z Kanady do Liverpoolu. Halo, wzywamy do głośników rząd francuski. Odwołajcie krążowniki, które płyną w kierunku Senegambii. Musimy tam jeszcze poszerzyć nowo utworzoną zatokę. Chief Salamander polecił, żebym przekazał obu rządom jego niezachwianą wolę nawiązania z nimi jak najbardziej przyjaznych stosunków. Koniec wiadomości. Teraz będziemy nadawać z płyty waszą pieśń Salamandria, valse érotique”.
Nazajutrz po południu na południowy zachód od Mizen Head zostały zatopione okręty „Winnipeg”, „Manitoba”, „Ontario” i „Quebec”. Świat ogarnęło przerażenie. Wieczorem BBC przekazała, że rząd Jego Królewskiej Mości wydał zakaz dostarczania Płazom jakiejkolwiek żywności, produktów chemicznych, narzędzi, zabawek i metali. O godzinie pierwszej w nocy zaskrzeczał w radiu zirytowany głos: „Halo, halo, halo, Chief Salamander speaking! Halo, Chief Salamander is going to speak!”85. Po czym odezwał się zmęczony, ochrypły, rozgniewany głos: „Halo, ludzie! Halo, ludzie! Myślicie, że damy się zagłodzić? Skończcie z waszymi głupotami! Wszystko, co robicie, obróci się przeciw wam! W imieniu wszystkich Płazów świata wzywam Wielką Brytanię. Ogłaszamy od tej godziny nieograniczoną blokadę Wysp Brytyjskich, z wyłączeniem wolnego państwa Irlandii. Zamykam kanał La Manche. Zamykam Kanał Sueski. Zamykam Cieśninę Gibraltarską dla wszystkich okrętów. Wszystkie porty brytyjskie zostają zamknięte. Wszystkie okręty brytyjskie na
Uwagi (0)