Hrabia Monte Christo - Aleksander Dumas (ojciec) (biblioteka szkolna online .txt) 📖

— Wcześniej czy później zapominają o wszystkim. Eugenia wyjdzie za mąż jeśli nie dziś, to jutro, jeśli nie jutro, to za tydzień. A nie sądzę, by żałowała pani narzeczonego panny Eugenii.

Pani Danglars spojrzała na Villeforta; jego szyderczy spokój zaskoczył ją.

— Czy przyszłam do przyjaciela? — zapytała tonem pełnym urażonej godności.

— Dobrze pani wie, że tak — odpowiedział Villefort, a gdy składał to zapewnienie, na jego policzki wystąpił lekki rumieniec.

Zapewnienie to bowiem było aluzją do innych spraw niż te, o których miał rozmawiać z baronową.

— A więc okaż mi pan trochę serca, kochany Villefort — rzekła baronowa. — Rozmawiaj ze mną jak przyjaciel, a nie jak urzędnik. I gdy spotkało mnie prawdziwe nieszczęście, nie mów mi, że mam być wesoła.

Villefort skłonił się.

— Droga pani, od trzech miesięcy, gdy ktoś mówi mi o swoich nieszczęściach, porównuję je zawsze do moich własnych. Wiem, że to egoistyczne z mojej strony, ale robię to mimowolnie. Oto dlaczego to, co zdarzyło się pani, w obliczu moich nieszczęść wydaje mi się tylko niepowodzeniem. Oto dlaczego, w obliczu moich straszliwych przeżyć, pani sytuacja wydaje mi się godna pozazdroszczenia. Ale sprawia to pani przykrość, dajmy więc temu pokój. Mówiłaś, pani...

— Chciałam się od pana dowiedzieć, jak wygląda sytuacja tego oszusta.

— Oszusta! — obruszył się Villefort. — Zdecydowanie, uparłaś się pani pewne wypadki łagodzić, a inne wyolbrzymiać. Pan Andrea Cavalcanti albo raczej powiedzmy pan Benedetto ma być oszustem?! Myli się pani, pan Benedetto to ni mniej, ni więcej, tylko morderca!

— Nie zaprzeczam słuszności tego sprostowania, ale im srożej potraktuje pan tego nieszczęśnika, tym dotkliwiej odczuje to nasza rodzina. Niechże pan na chwilę o nim zapomni; zamiast go ścigać, proszę pozwolić mu uciec.

— Za późno pani przychodzi, rozkazy zostały już wydane.

— Jeżeli go więc pochwycą... Jak pan sądzi, złapią go?

— Mam taką nadzieję.

— Jeżeli go więc złapią, to niech go pan zostawi w więzieniu, choć jak słyszałam więzienia są przepełnione.

Na te słowa prokurator pokręcił głową, dając do zrozumienia, że się nie zgadza.

— Przynajmniej do czasu, kiedy moja córka nie wyjdzie za mąż! — dodała baronowa.

— To niemożliwe, sprawiedliwość ma także swoją formalną stronę.

— Nawet dla mnie? — zapytała baronowa pół żartem, pół serio.

— Dla wszystkich bez wyjątku. W tym również i dla mnie.

— A! — zawołała baronowa. Nie dorzuciła nic więcej, ale wykrzyknik ten i tak zdradził jej myśl.

Villefort spojrzał na nią przenikliwie.

— Wiem, co chciałaś pani powiedzieć. Robisz pani aluzję do owych strasznych pogłosek, że wszystkie przypadki śmierci, które od trzech miesięcy okrywają mój dom nieustanną żałobą, a nawet śmierć, której cudem uszła Valentine, nie są zgonami naturalnymi.

— Nawet o tym nie pomyślałam — zaprzeczyła żywo pani Danglars.

— Ależ oczywiście, że pomyślałaś pani o tym i miałaś rację. Czyż mogłaś pani o tym nie pomyśleć? I nie szepnąć sobie: „Ty, który ścigasz przestępców, odpowiadaj, dlaczego wokół ciebie wciąż popełniane są zbrodnie i uchodzą one bezkarnie?”.

Baronowa zbladła.

— Tak sobie pani w duchu powiedziałaś, prawda?

— No cóż, przyznaję.

— A więc odpowiem pani na to.

Villefort przysunął swój fotel do krzesła pani Danglars, oparł dłonie o biurko i powiedział przytłumionym głosem:

— Istnieją przestępstwa, które uchodzą bezkarnie, bo nie można wykryć zbrodniarza, a strach poświęcić niewinną głowę zamiast winnej. Ale gdy zbrodniarz zostanie odkryty — Villefort wyciągnął rękę w kierunku krucyfiksu wiszącego naprzeciw jego biurka — gdy zbrodniarz zostanie odkryty — powtórzył — przysięgam pani na Boga, że kimkolwiek jest, zginie. A teraz, gdy złożyłem przed panią tę przysięgę i oświadczyłem, że przysięgi dotrzymam, wciąż chce mnie pani prosić o łaskę dla tego nędznika?

— Jest pan pewien, że jest on winny przestępstw, o które się go obwinia?

— Proszę, oto są jego papiery: „Benedetto, skazany w szesnastym roku życia na pięć lat galer za fałszerstwo”. Jak pani widzisz, ten obiecujący młodzieniec uciekł, a następnie został zbójcą.

— Ale kim jest ten nieszczęśnik?

— Któż to może wiedzieć? To jakiś włóczęga, Korsykanin.

— I nikt się nigdy o niego nie upominał?

— Nikt. Nie wiadomo, kim są jego rodzice.

— A ten pan, który przybył z Lukki?

— To taki sam łotrzyk. Pewnie jego wspólnik.

Baronowa załamała ręce.

— Gerardzie! — rzekła tak przymilnie, jak tylko umiała.

— Na miłość boską! Niech mnie pani nigdy nie prosi o łaskę dla zbrodniarza — powiedział prokurator stanowczo, a nawet oschle. — Bo kim ja jestem? Prawem. Czy prawo ma oczy, żeby dojrzeć pani smutek? Czy prawo ma uszy, żeby je mógł przejąć pani łagodny głos? Czy prawo ma pamięć, którą mogą wzruszyć pani aluzje do pewnych wspomnień? Nie, szanowna pani, prawo wydaje wyrok, a jeśli go już wydało, musi ten wyrok wykonać. Może mi pani powie, że jestem istotą żyjącą, a nie kodeksem, że jestem człowiekiem, a nie księgą praw... Ale niech pani na mnie spojrzy i rozejrzy się wokół: czy ludzie obeszli się ze mną jak z bratem? Gdzie dowód ich miłości? Czy mnie oszczędzali? Czy ktokolwiek poprosił o łaskę dla pana de Villefort i czy tę łaskę panu Villefort przyznano? Nie! Nie! Nie! Nic, tylko same ciosy, jedne po drugich! Kobieto! Kusi mnie pani jak syrena! Przenika mnie pani tym czarującym, wymownym spojrzeniem, które przypomina mi, że powinienem się zarumienić. A więc dobrze, rumienię się. Wstydzę się za to, o czym dobrze pani wie, a może i za coś jeszcze, o czym pani nie wie. Jednak od czasu, kiedy sam zbłądziłem, może nawet bardziej niż inni, od tego czasu zdzieram z innych szaty, bo chcę znaleźć wrzód — i zawsze go znajduję. I powiem więcej — robię to z radością! Z rozkoszą doszukuję się tego śladu słabości i przewrotności ludzkiej! Bo każdy, którego uznam za winnego i dowiodę jego winę, jest dla mnie żywym dowodem, za każdym razem nowym dowodem na to, że nie byłem tylko ohydnym wyjątkiem! Niestety! Niestety, droga pani! Wszyscy ludzie są źli, udowodnijmy to i karzmy złych!

Villefort wymówił ostatnie słowa z gorączkową wściekłością, przez co nabrały one okrutnej wymowy.

— Ale mówi pan przecież — pani Danglars podjęła ostatnią próbę przekonania prokuratora. — Mówi pan, że ten młodzieniec jest włóczęgą, sierotą, że został opuszczony przez wszystkich.

— Tym gorzej, tym gorzej, droga pani, albo raczej tym lepiej. Opatrzność tak zrządziła, że nikt nie będzie po nim płakał.

— Pan się znęca nad słabszym.

— Słaby, który zabija!

— Jego hańba spadnie też na mój dom.

— A czy mojego domu nie prześladuje śmierć?

— Nie zna pan litości dla innych! Więc powiem panu, że dla pana również nikt nie znajdzie litości!

— I niech tak będzie! — rzekł Villefort, podnosząc groźnie rękę ku niebu.

— Ale gdy go już schwytacie, niech pan przynajmniej odroczy sprawę tego nieszczęśnika na następne posiedzenie sądu przysięgłych. Po sześciu miesiącach ludzie może zapomną.

— Nie mogę — rzekł Villefort. — Mam jeszcze pięć dni, śledztwo już skończone. Pięć dni czasu to i tak za dużo w tym przypadku; a zresztą, czy pani nie rozumie, że ja także chciałbym zagłuszyć czymś moją pamięć? I kiedy pracuję dzień i noc, gdy jestem tak bardzo zajęty, bywają chwile, w których o wszystkim zapominam, nawet o sobie, dopiero wtedy jestem szczęśliwy, jak szczęśliwi bywają umarli. A to zawsze lepsze niż cierpienie.

— On uciekł, niech go pan nie ściga. Obojętność to bardzo łatwa forma łaski.

— Powiedziałem pani, że już za późno. Telegraf nadał rozkazy z samego rana, i w tej chwili...

— Panie — rzekł lokaj, wchodząc do gabinetu. — Goniec przyniósł depeszę z ministerstwa spraw wewnętrznych.

Villefort chwycił list i pospiesznie go rozpieczętował.

Pani Danglars zadrżała z trwogi. Villefort zadrżał z radości.

— Schwytany! — zawołał prokurator. — W Compiègne. Sprawa skończona.

Pani Danglars podniosła się wyniosła i blada.

— Żegnam pana — rzekła.

— Żegnam panią — odpowiedział prokurator niemal z radością i odprowadził ją do drzwi.

Po czym wrócił do biurka i rzekł, uderzając prawą ręką w kartkę:

— Ładnie, miałem jedno fałszerstwo, trzy kradzieże, dwa podpalenia, brakowało mi tylko morderstwa, i mam je! Posiedzenie sądu będzie znakomite.