Darmowe ebooki » Powieść » Chłopi - Władysław Stanisław Reymont (jak czytać książki przez internet TXT) 📖

Czytasz książkę online - «Chłopi - Władysław Stanisław Reymont (jak czytać książki przez internet TXT) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 Władysław Stanisław Reymont



1 ... 146 147 148 149 150 151 152 153 154 ... 168
Idź do strony:
id="anchor-3271">3271 niedaleczko drzewo na kowalowy wiatrak.

— Pokażcie mi drogę do Szymków! — prosił dziad dźwigając się na kule.

— Nie zażyjecie u nich wywczasu! Tam jeno3272 płacz i zgryzota! — szepnął Mateusz.

— Jagusia chora jeszcze? Powiadały, jako się jej cosik3273 w głowie popsuło...

— Nieprawda, leży jednak cięgiem3274 i mało wiele3275 o bożym świecie pamięta! Kamień by się nad nią zlitował! O ludzie, ludzie!

— Żeby tak zatracić duszę chrześcijańską! Ale stara pono skarży całą wieś?

— Nic nie wskóra! Wszystkie postanowiły, całą gromadą, prawo mają...

— Straszna rzecz gniew całego narodu, straszna! — Jaże3276 się wstrząsł.

— Juści, ale głupia i zła, i niesprawiedliwa! — wybuchnął Mateusz i podprowadziwszy go pod chałupę sam zajrzał do środka, ale rychło wyszedł obcierając ukradkiem łzy. Nastusia przędła len pod ścianą, dziad przysiadł pobok i wyjął niebieską flaszkę.

— Wiecie, trza tą wodą pokropić Jagusię trzy razy na dzień i nacierać jej ciemię, a do tygodnia jakby ręką odjął! Dały mi tę wodę zakonnice w Przyrowie.

— Bóg wam zapłać! Dwie niedziele już przeszło, a ona cięgiem leży bez pamięci, czasami jeno3277 rwie się kajś3278 uciekać, lamentuje i Jasia przyzywa.

— Jakże Dominikowa?

— A też kiej trup, jeno przy niej przesiaduje. Nie pociągną oni długo, nie.

— Jezu, co się marnuje narodu, Jezu! A kajże to Szymek?

— W Lipcach siedzi, przeciek wszyćko na jego głowie, bo ja muszę przy obu stróżować.

Wetknęła mu w garść całą dziesiątkę, ale dziad wziąć nie chciał.

— Z dobrego serca la3279 niej przyniosłem i jeszcze jaki paciorek dołożę do Przemienienia Pańskiego! Dobra była la biednych jak mało kto drugi na świecie, poczciwa.

— Prawda, co miała dobre serce, prawda! A może to i bez3280 to musi tyle przecierpieć! — szepnęła wlekąc smutnymi oczami po świecie.

Od Lipiec roznosiło się dzwonienie na Anioł Pański, a niekiedy dochodziły turkoty wozów, szczęki naostrzanych kos i dalekie, dalekie śpiewania, złocista kurzawa zachodu przysłaniać jęła całą wieś i pola wszystkie, i lasy.

Dziad podniósł się, spędził psy, poprawił torebek i wsparłszy się na kulach rzekł:

— Ostańcie z Bogiem, ludzie kochane.

Przypisy:
1. przywrzeć — przymknąć. [przypis edytorski]
2. wypełzły — wyblakłymi. [przypis edytorski]
3. warza — gotowany posiłek; por. warzyć: gotować. [przypis edytorski]
4. rychtyk — akurat, właśnie. [przypis edytorski]
5. zwiesna — wiosna. [przypis edytorski]
6. przednówek — dawniej najtrudniejszy do przetrwania na wsi okres, po zimie (w czasie której ludzie żywili się zapasami zebranymi jesienią), a przed nowymi zbiorami. [przypis edytorski]
7. zradlony — poorany, naznaczony bruzdami (jak pocięta radłem ziemia). [przypis edytorski]
8. podorówka — pole płytko zaorane po jesiennych zbiorach i w ten sposób przygotowane do wiosennej orki. [przypis edytorski]
9. kijaszek z jeżem — dawnym zwyczajem wędrowni żebracy nabijali na koniec kostura, którym się podpierali, skórkę jeża, która służyła im do obrony przed napastliwymi psami. [przypis edytorski]
10. brewiarz — zbiór modlitw przeznaczonych do liturgii godzin (znanej zarówno kościołowi rzymskokatolickiemu, jak grekokatolickiemu i mającej swój odpowiednik w różnych kościołach protestanckich); duchowni katoliccy są zobowiązani do codziennego odmawiania całego brewiarza. [przypis edytorski]
11. szmaciarz — czyli zajmujący się zbieraniem zniszczonych materiałów do recyklingu. [przypis edytorski]
12. na bezrok — w przyszłym roku. [przypis edytorski]
13. gapie gniazdo — gniazdo wron (zwanych też gapami). [przypis edytorski]
14. bałykować — raczkować. [przypis edytorski]
15. mało wiele — niewiele, niezbyt wiele. [przypis edytorski]
16. rychtyk — akurat, właśnie, dokładnie. [przypis edytorski]
17. kutasik (daw., gw.) — frędzel, pompon; element dekoracyjny stroju wykonany ze związanego w pędzel pęczka nici. [przypis edytorski]
18. sielna — silna, potężna, wielka, dorodna. [przypis edytorski]
19. wylekujcie — wyleczcie. [przypis edytorski]
20. powecować (z niem. wetzen) — ostrzyć. [przypis edytorski]
21. spencerek — kurtka z kołnierzem i kieszeniami. [przypis edytorski]
22. alkierz — ustronny pokoik, często w narożniku budynku; garderoba. [przypis edytorski]
23. przetak — rodzaj sita. [przypis edytorski]
24. pedają, co — powiadają, że. [przypis edytorski]
25. sąsiek — wydzielona część spichlerza, w której składowano w skrzyniach ziarno. [przypis edytorski]
26. przespiecznie — bezpiecznie. [przypis edytorski]
27. wrychle — szybko. [przypis edytorski]
28. pacierz — tu: miara czasu (tyle, ile potrzeba na odmówienie pacierza). [przypis edytorski]
29. trzask kijanek — kijanka był to przyrząd drewniany, za pomocą którego kobiety prały bieliznę i ubrania w rzece, uderzając kijanką materiał zanurzony w wodzie. [przypis edytorski]
30. cep — proste narzędzie służące do młócenia zboża, zbudowane z dwóch połączonych ze sobą rzemieniem lub łańcuchem kijów, z których dłuższy (dzierżak) służył jako uchwyt, a krótszy (bijak) do uderzania w zboże, ułożone na twardym podłożu; dzięki umiejętnemu uderzaniu (bijak powinien spadać płasko, a nie na sztorc) oddziela się ziarno od plew i słomy. [przypis edytorski]
31. zesuć — zsunąć. [przypis edytorski]
32. cebratka — wiaderko (zdrobn. od cebro). [przypis edytorski]
33. zarno — zaraz, od razu. [przypis edytorski]
34. szkopek lub: skopek — naczynie, kubek, kubełek. [przypis edytorski]
35. machorka — tytoń kiepskiej jakości. [przypis edytorski]
36. do waju (gwar.) — do was. [przypis edytorski]
37. wycug — dożywotnie utrzymanie, jakie powinny zapewnić dzieci rodzicom, po przepisaniu przez nich majątku na dzieci. [przypis edytorski]
38. pedo — powiada. [przypis edytorski]
39. przychówek — potomstwo. [przypis edytorski]
40. zabaczyć — zapomnieć. [przypis edytorski]
41. cośwa wama raili — cośmy wam raili; raić — polecać, rekomendować, swatać. [przypis edytorski]
42. udała mu się — spodobała. [przypis edytorski]
43. obleczenie — ubranie. [przypis edytorski]
44. lewentarz — inwentarz; zwierzęta w gospodarstwie wiejskim. [przypis edytorski]
45. drabka — drabinka. [przypis edytorski]
46. galanty — porządny. [przypis edytorski]
47. ogacenie — ocieplenie. [przypis edytorski]
48. kłyżnić się — kłócić się. [przypis edytorski]
49. wagował — wahał. [przypis edytorski]
50. borgować — dawać na kredyt. [przypis edytorski]
51. śpik — senność. [przypis edytorski]
52. coraz krzepciej — coraz silniej (od: krzepki — silny). [przypis edytorski]
53. woranie się — zaoranie kawałka cudzego pola. [przypis edytorski]
54. sielny — silny, potężny, wielki; tu: ironicznie. [przypis edytorski]
55. obertelek — drewniany kołeczek spełniający funkcję guzika. [przypis edytorski]
56. gapa — wrona. [przypis edytorski]
57. przecykać (się) — budzić się z drzemki. [przypis edytorski]
58. z dobrodziejem — tj. z księdzem. [przypis edytorski]
59. bróg — oparte na czterech słupach słomiane zadaszenie, pod którym składowano zboże przed młóceniem, a niekiedy również inne zbiory. [przypis edytorski]
60. lementarz — elementarz. [przypis edytorski]
61. Gody — Święta Bożego Narodzenia, obchodzone co roku 25 i 26 grudnia. [przypis edytorski]
62. opałka — koszyk. [przypis edytorski]
63. zabaczyć — zapomnieć. [przypis edytorski]
64. korpiel — brukiew; roślina pastewna, w której jadalny jest słodki, bulwiasty korzeń. [przypis edytorski]
65. szarwark — przymusowe świadczenia w robociźnie wykonywane przez ludność wiejską, rodzaj pańszczyzny; szarwarki służyły celom publicznym, w ramach tych prac budowano i naprawiano drogi, mosty czy wały wzdłuż brzegów zbiorników wodnych. [przypis edytorski]
66. grobla — wał ziemny utrzymujący wodę w sztucznych zbiornikach wodnych, takich jak stawy i kanały; grzbietem grobli często wiodły drogi. [przypis edytorski]
67. omętrę — geometrę. [przypis edytorski]
68. skapieć — zmarnować się, umrzeć. [przypis edytorski]
69. narychtować — przygotować. [przypis edytorski]
70. kijanka — tu: drewniany przyrząd (płaski kij) służący niegdyś na wsi do prania w rzece. Kijanką uderzało się bieliznę, w bieżącej wodzie rzeki wypłukując brud. [przypis edytorski]
71. kierz — krzak. [przypis edytorski]
72. ocechować — oznakować (w tym wypadku chodzi o zaznaczenie drzew do wycięcia). [przypis edytorski]
73. kuntentna — kontenta, zadowolona. [przypis edytorski]
74. powalać — pobrudzić. [przypis edytorski]
75. cochać się — czochrać, drapać, ocierać. [przypis edytorski]
76. węgieł — narożnik. [przypis edytorski]
77. ciepnąć — rzucić. [przypis edytorski]
78. barować się — tu: siłować się, brać się za bary z kimś a. czymś. [przypis edytorski]
79. oczymgnienie — dziś popr.: okamgnienie. [przypis edytorski]
80. kierz (daw.) — krzew, krzak. [przypis edytorski]
81. kajś niekajś (gw.) — gdzieniegdzie. [przypis edytorski]
82. odwieczerz (gw.) — popołudnie, pora przed wieczorem. [przypis edytorski]
83. kiej (gw.) — jak. [przypis edytorski]
84. dropieć (neol.) — czas. utworzony od przym. dropiaty, tj. pstry, nakrapiany; znaczenie: pokryć się plamami, cętkami. [przypis edytorski]
85. kieby (gw.) — jakby. [przypis edytorski]
86. bajorów (forma gw.) — popr. forma D. lm: bajor. [przypis edytorski]
87. gmerzący — tu: wijący się, pełzający we wszystkie strony. [przypis edytorski]
88. rozskowyczony — dziś popr.: rozskowytany. [przypis edytorski]
89. rozgwiażdżony — dziś popr.: rozgwieżdżony. [przypis edytorski]
90. przycieś — podstawa z odpowiednio spojonych belek, na której opiera się ściana domu. [przypis edytorski]
91. stajanie a. staje — daw. miara długości, w różnych okresach i okolicach licząca od 100 do 1000 m. [przypis edytorski]
92. przebierać się (reg.) — przekradać się, przedostawać się. [przypis edytorski]
93. owarzyć (gw.) — zwarzyć, tj. przemrozić i spowodować uwiąd. [przypis edytorski]
94. krzepciej (gw.) — silniej, mocniej (od przym.: krzepki). [przypis edytorski]
95. miętszy (forma gw.) — dziś popr.: miększy. [przypis edytorski]
96. piędź — daw. miara długości, ok. 20 cm. [przypis edytorski]
97. białność — popr.: białość, biel. [przypis edytorski]
98. oczów (forma gw.) — dziś popr. forma D. lm: oczu. [przypis edytorski]
99. lementarz (gw.) — elementarz. [przypis edytorski]
100. najlekciejszy (gw.) — popr.: najlżejszy. [przypis edytorski]
101. bez (gw.) — przez. [przypis edytorski]
102. waju (gw.) — was. [przypis edytorski]
103. kłyźnienie (gw.) — kłótnia. [przypis edytorski]
104. borgować (daw.) — dawać na kredyt. [przypis edytorski]
105. zwiesna (gw.) — wiosna. [przypis edytorski]
106. tok (gw.) — klepisko, podłoga z ubitej gliny. [przypis edytorski]
107. la (gw.) — dla. [przypis edytorski]
108. wrychle (gw.) — wkrótce. [przypis edytorski]
109. komornica — chłopka nie mająca własnej chałupy ani ziemi, płacąca pracą za mieszkanie. [przypis edytorski]
110. la (gw.) — dla. [przypis edytorski]
111. la (gw.) — dla. [przypis edytorski]
112. staje a. stajanie — daw. miara długości, w różnych okresach i okolicach licząca od 100 do 1000 m. [przypis edytorski]
113. szarwark — wspólna praca całej wsi dla publicznego pożytku, najczęściej przy budowie i naprawie dróg; gospodarze byli zobowiązani do pracy z koniem i wozem, komornicy pieszo. [przypis edytorski]
114. la (gw.) — dla. [przypis edytorski]
115. ciołak a. ciołek (gw.) — cielę. [przypis edytorski]
116. kierz (daw.) — krzew, krzak. [przypis edytorski]
117. staje a. stajanie — daw. miara długości, w różnych okresach i okolicach licząca od 100 do 1000 m. [przypis edytorski]
118. alkierz (daw.) — ustronny pokoik; sypialnia; tu: mniejsze
1 ... 146 147 148 149 150 151 152 153 154 ... 168
Idź do strony:

Darmowe książki «Chłopi - Władysław Stanisław Reymont (jak czytać książki przez internet TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz