Cudna mieszczka - Wiktor Teofil Gomulicki (bezpłatna biblioteka internetowa TXT) 📖
O rękę Basi Szeliżanki, pięknej, młodej i bogatej panny, ubiega się dwóch mężczyzn. Jeden z nich to Giano, włoski śpiewak, drugi — Jerzy, polski mieszczanin, złotnik.
Ckliwa i romantyczna historia tego miłosnego trójkąta rozgrywa się w XVII-wiecznej Warszawie. Autor odtwarza realia stolicy z czasów Zygmunta III Wazy, zabiera czytelnika na spacery po warszawskiej Starówce i królewskich komnatach. Powieść Cudna mieszczka ukazała się po raz pierwszy w 1897 roku.
Wiktor Gomulicki to polski pisarz i badacz historii Warszawy, jeden z twórców epoki pozytywizmu. Autor m.in. słynnej powieści Wspomnienia niebieskiego mundurka, współpracował z redakcjami „Kuriera Warszawskiego”, „Kuriera Codziennego” i innych. W 1918 roku został uhonorowany nagrodą literacką im. Elizy Orzeszkowej.
- Autor: Wiktor Teofil Gomulicki
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Cudna mieszczka - Wiktor Teofil Gomulicki (bezpłatna biblioteka internetowa TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Wiktor Teofil Gomulicki
135. incertum est (łac.) — to niepewne. [przypis edytorski]
136. fugam fecit (łac.) — uciekł. [przypis edytorski]
137. in fugam se dedit (łac.) — podał się do ucieczki. [przypis edytorski]
138. wareckie — piwo z Warki nad Pilicą. [przypis edytorski]
139. puncta (łac.) — punkty. [przypis edytorski]
140. in iusta defensione (...) iniuria (łac.) — w słusznej obronie życia, ciężką podrażniony obelgą. [przypis edytorski]
141. arbitrio (łac.) — wyrokowi. [przypis edytorski]
142. subiacebit (łac.) — będzie podlegać. [przypis edytorski]
143. quod libet, licet (łac.) — co się podoba, to wolno. [przypis edytorski]
144. gotówem — gotów jestem. [przypis edytorski]
145. mortuus (łac.) — zabity; trup. [przypis edytorski]
146. prudentia et vigilantia (łac.) — przezorność i czujność. [przypis edytorski]
147. snadź (daw.) — widocznie, najwyraźniej. [przypis edytorski]
148. intra muros (łac.) — w obrębie murów (miasta). [przypis edytorski]
149. io t’amo (wł.) — kocham cię. [przypis edytorski]
150. zatlony — zapalony. [przypis edytorski]
151. wżdy (daw.) — przecież. [przypis edytorski]
152. funda (z łac.) — podziemna część wieży dla najcięższych przestępców, w tym morderców; por. fundament. [przypis edytorski]
153. laudum (łac.) — rozporządzenie. [przypis edytorski]
154. sumptem królewskim — na koszt króla. [przypis edytorski]
155. Organu Fara (...) nie miała — dar ten, również królewski, czekał ją dopiero za lat piętnaście. [przypis autorski]
156. kapela „na cały świat chrześcijański najsłynniejsza” — jak głosi epitaphium dyrektora jej, Włocha, dotąd w Katedrze zachowane; [epitaphium (łac.): utwór poświęcony pamięci osoby zmarłej; tu: napis nagrobny na tablicy w kościele; red. WL]. [przypis autorski]
157. Bembus Mateusz (ok. 1567–1645) — jezuita, następca Skargi w funkcji nadwornego kaznodziei Zygmunta III; autor pism religijnych. [przypis edytorski]
158. celebrans (z łac.) — kapłan odprawiający mszę. [przypis edytorski]
159. Pacelli Asprilio (1570–1623) — włoski muzyk i kompozytor barokowy; w 1603 przybył do Polski, by zostać kapelmistrzem króla Zygmunta III Wazy, który posiadał jedną z najlepszych w tym czasie kapel nadwornych w Europie; po śmierci król ufundował Pacellemu w katedrze św. Jana w Warszawie pamiątkową tablicę (epitaphium) z rzeźbionym wizerunkiem muzyka. [przypis edytorski]
160. komornicy — tu: pokojowcy; osoby dopuszczane do pokojów królewskich; komora (daw.): pomieszczenie w budynku, pokój, izba. [przypis edytorski]
161. direttore (wł.) — tu: dyrygent. [przypis edytorski]
162. spętanych amorków — dziś: spętane amorki. [przypis edytorski]
163. małmazja — słodkie wino greckie. [przypis edytorski]
164. che sarà, sarà (wł.) — co będzie, to będzie. [przypis edytorski]
165. egzercycja (z łac.) — ćwiczenia. [przypis edytorski]
166. naciągniony — dziś: naciągnięty. [przypis edytorski]
167. zadowolniony — dziś: zadowolony. [przypis edytorski]
168. muzykowie — dziś popr.: muzycy. [przypis edytorski]
169. instrumenta — dziś popr.: instrumenty. [przypis edytorski]
170. ad diabolum (łac.) — do diabła. [przypis edytorski]
171. wirydarzyk (z łac.) — ogródek wewnątrz murów budynku. [przypis edytorski]
172. in fundo (łac.) — na dnie (wieży). [przypis edytorski]
173. iniuria (łac.) — dosł. bezprawie; krzywda. [przypis edytorski]
174. immunitas (łac.) — nietykalność, przywilej. [przypis edytorski]
175. sarafan (z ros.) — długa suknia z podwyższonym stanem, rozszerzająca się ku dołowi, najczęściej bez rękawów. [przypis edytorski]
176. mentlik (z niem.) — tu: płaszczyk. [przypis edytorski]
177. niewywczas — brak wypoczynku. [przypis edytorski]
178. tremolando (z wł.) — wibracja, drżenie głosu. [przypis edytorski]
179. dilettante (wł.) — artysta amator. [przypis edytorski]
180. serenissime (łac.) — najjaśniejszy (panie). [przypis edytorski]
181. bursa (z łac. bursa: sakiewka) — internat; budynek mieszkalny dla studentów i profesorów. [przypis edytorski]
182. muzycki — tu: przeznaczony dla muzyków. [przypis edytorski]
183. canzoniere (wł.) — pieśni. [przypis edytorski]
184. na szczęty — na szczątki, na kawałki. [przypis edytorski]
185. potrząsło — dziś: potrząsnęło. [przypis edytorski]
186. kmieciówna — chłopska córka; kmieć: chłop. [przypis edytorski]
187. amor (wł.) — miłość. [przypis edytorski]
188. Amor Dei (łac.) — miłość Boga; miłość do Boga. [przypis edytorski]
189. rzekę (daw.) — powiem; do: rzec: powiedzieć. [przypis edytorski]
190. jestemże — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy jestem. [przypis edytorski]
191. przeprzeć — zwyciężyć w siłowaniu się. [przypis edytorski]
192. indygenat (z łac.) — nadanie obcokrajowcowi praw i przywilejów szlachcica polskiego. [przypis edytorski]
193. sub conditione (łac.) — pod warunkiem. [przypis edytorski]
194. klejnot szlachecki — herb. [przypis edytorski]
195. privatim (łac.) — prywatnie, nieoficjalnie. [przypis edytorski]
196. dziewosłęb — swat; pośrednik przy kojarzeniu pary małżeńskiej. [przypis edytorski]
197. inklinacja — skłonność. [przypis edytorski]
198. lata dyskrecjonalne — pełnoletność (do małżeństwa). [przypis edytorski]
199. Speculum Saxonum (łac.) — Zwierciadło Sasów (a. saskie); średniowieczny spis prawa zwyczajowego Saksonii, obejmujący przepisy prawa ziemskiego, karnego, procesowego i prywatnego, elementy prawa kanonicznego i prawa lennego; stało się podstawą prawa miejskiego na Węgrzech, w Czechach i Polsce; w 1506 r. wydrukowane w tłumaczeniu na polski w Statucie Łaskiego, w 1535 r. decyzją króla Zygmunta Starego stało się prawem obowiązującym w sądach miejskich i wiejskich. [przypis edytorski]
200. solenność — dokładność, staranność; tu: uroczysty a. urzędowy sposób wyrażania myśli. [przypis edytorski]
201. summa summarum (łac.) — podsumowując wszystko; wziąwszy wszystko pod uwagę. [przypis edytorski]
202. mię — dziś: mnie. [przypis edytorski]
203. carissima mia (wł.) — najdroższa moja. [przypis edytorski]
204. idol mio (wł.) — bóstwo moje. [przypis edytorski]
205. lico (daw.) — twarz. [przypis edytorski]
206. addio (wł.) — żegnaj. [przypis edytorski]
207. wylega się — dziś: wyleguje się. [przypis edytorski]
208. żupan (z czes.) — w daw. Polsce suknia męska z długimi wąskimi rękawami, zwykle ze stójką lub małym kołnierzem, zapinana z przodu pod szyję na liczne guziczki, haftki a. szamerowana, sięgająca za kolano, noszona pod kontusz, często od niego dłuższa. [przypis edytorski]
209. ferezja (z tur.) — wierzchni strój męski pochodzenia wschodniego, szeroki płaszcz, o szerokich także rękawach, ze stójką, ozdobnie szamerowany; uroczysty strój bojarów ros.; ferezja przyjęła się jako strój szlachty w Polsce w XVII w., często szyta była z czerwonego sukna, podbita futrem a. jedwabną podszewką. [przypis edytorski]
210. wabny — dziś: powabny a. wabiący. [przypis edytorski]
211. De contemptu mundi (łac.) — O pogardzeniu światem. [przypis edytorski]
212. De imitatione Christi (łac.) — O naśladowaniu Chrystusa. [przypis edytorski]
213. wiem sposób — dziś: znam sposób. [przypis edytorski]
214. chciałażbyś — konstrukcja z partykułą -ż-; znaczenie: czy chciałabyś. [przypis edytorski]
215. Lisowski, Aleksander Józef (ok. 1575–1616) — pułkownik królewski, twórca i dowódca tzw. lisowczyków, oddziału lekkiej jazdy powstałego w 1611 r. i prowadzącego walkę podjazdową na wschodnich i północnych rubieżach Rzeczypospolitej podczas wojny polsko-rosyjskiej (1609–1618); oddział złożony był z Kozaków, różnego rodzaju wykolejeńców i desperatów (pierwszy oddział Lisowskiego przyjął nazwę straceńców), którzy służyli za zysk z łupów, nie obciążając skarbu państwa kosztami żołdu. [przypis edytorski]
216. cknić — tęsknić. [przypis edytorski]
217. suplika (z łac.) — prośba. [przypis edytorski]
218. labor omnia vincit improbus (łac.) — ciężka praca przezwycięża wszystko. [przypis edytorski]
219. nierazem to (...) słyszała — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: nie raz to słyszałam. [przypis edytorski]
220. niewywczas — brak wypoczynku; tu: zmęczenie. [przypis edytorski]
221. kalikator (z łac.) — pomocnik organisty. [przypis edytorski]
222. secina — setka. [przypis edytorski]
223. dosięże — dziś: dosięgnie a. osiągnie. [przypis edytorski]
224. lada jaki — byle jaki. [przypis edytorski]
225. rozsieczą — dziś: rozsieką. [przypis edytorski]
226. stać o coś — dbać o coś, troszczyć się o coś. [przypis edytorski]
227. philosophus (łac.) — mędrzec, filozof. [przypis edytorski]
228. famulus (łac.) — służący. [przypis edytorski]
229. urodzony — szlachcic. [przypis edytorski]
230. korab — statek. [przypis edytorski]
231. obuch — broń ręczna podobna do czekana. [przypis edytorski]
232. hakownica — ciężka strzelba lontowa, opatrzona hakiem wystającym przy wylocie lufy; hakiem tym opierano strzelbę na murze, aby zminimalizować siłę odrzutu. [przypis edytorski]
233. muszczą — dziś: muskają. [przypis edytorski]
234. donacja (z łac.) — darowizna. [przypis edytorski]
235. Tyberiusz — Iulius Caesar Tiberius, 42–37 p.n.e. cesarz rzymski. [przypis edytorski]
236. Polacco! Varsovia! (wł.) — Polak! Warszawa! [przypis edytorski]
237. intermezzo (wł.) — przerwa (między częściami utworu a. przedstawienia). [przypis edytorski]
238. wnijść (daw.) — wejść. [przypis edytorski]
239. imać (daw.) — dotykać; tu: brać, ująć. [przypis edytorski]
240. zabrzękły — dziś: zabrzęczały. [przypis edytorski]
241. kowany — tu: podkuty. [przypis edytorski]
242. solenny — tu: uroczysty. [przypis edytorski]
243. wotywa (z łac.) — msza odprawiana na czyjąś intencję. [przypis edytorski]
Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.
Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.
Jak możesz pomóc?
Przekaż 1% podatku na rozwój Wolnych Lektur:
Fundacja Nowoczesna Polska
KRS 0000070056
Dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur i pomóż nam rozwijać bibliotekę.
Przekaż darowiznę na konto: szczegóły na stronie Fundacji.
Ten utwór nie jest objęty majątkowym prawem autorskim i znajduje się w domenie
Uwagi (0)