Krzyżacy - Henryk Sienkiewicz (gdzie mozna poczytac ksiazki online .txt) 📖
Krótki opis książki:
By zaprotestować przeciwko germanizacji oraz przypomnieć Polakom o odwadze, waleczności i świetnych wydarzeniach z historii Polski, Henryk Sienkiewicz zastosował w Krzyżakach literacką maskę — przeniósł akcję swojej powieści w realia końca XVI i początku XV wieku.
Jagiellońska Polska uwikłana jest w konflikt z zakonem krzyżackim. Zbyszko z Bogdańca, młody rycerz, zakochuje się w ślicznej, niewinnej Danusi, córce Juranda ze Spychowa. Zbyszko oraz inni rycerze wielokrotnie muszą wykazywac się właściwą postawą i walecznością — Krzyżacy, upokorzeni niegdyś przez Juranda, podejmują kolejne intrygi i ataki. Dla młodzieńca to czas wielu sprawdzianów i prób — nie tylko odwagi.
Powieść Henryka Sienkiewicza ukazywała się najpierw w „Tygodniku Ilustrowanym” (1897–1900), w 1900 roku ukazała się w formie książkowej. Została przetłumaczona na 25 języków.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Henryk Sienkiewicz
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Krzyżacy - Henryk Sienkiewicz (gdzie mozna poczytac ksiazki online .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Henryk Sienkiewicz
obecnie stanowiącej pogranicze Niemiec, Danii i Holandii. [przypis edytorski]
177. ślachcic — dziś popr.: szlachcic. [przypis edytorski]
178. jen (daw.) — który. [przypis edytorski]
179. kasztelan — średniowieczny urzędnik, odpowiedzialny za ściąganie podatków, obronę i sądownictwo na terenie kasztelanii, to jest jednostki administracyjnej średniego szczebla. [przypis edytorski]
180. niedziela (daw.) — tydzień. [przypis edytorski]
181. wartki (daw.) — prędki (tu: do bójki). [przypis edytorski]
182. samoczwart (daw.) — we czterech. [przypis edytorski]
183. podjezdek — koń mniejszej wartości, słaby a. młody. [przypis edytorski]
184. kowany (daw.) — kuty, wykuty. [przypis edytorski]
185. doźrzeć — dziś popr.: dojrzeć. [przypis edytorski]
186. garncówka — właśc.: półgarncówka, naczynie o objętości pół garnca. [przypis edytorski]
187. nieruchomie — dziś popr.: nieruchomo. [przypis edytorski]
188. kur (daw.) — kogut. [przypis edytorski]
189. połóg — około sześciotygodniowy okres po porodzie. [przypis edytorski]
190. prawić (daw.) — mówić, opowiadać. [przypis edytorski]
191. samoczwart (daw.) — we czterech. [przypis edytorski]
192. alibo — dziś popr.: albo. [przypis edytorski]
193. opat — przełożony w męskim zakonie kontemplacyjnym. [przypis edytorski]
194. miarkuj, co ci rzekę — zwracaj uwagę na to, co ci mówię. [przypis edytorski]
195. połóg — około sześciotygodniowy okres po porodzie. [przypis edytorski]
196. otrąbić (daw.) — ogłosić uroczyście. [przypis edytorski]
197. sprawić się (daw.) — spełnić powinności a. obowiązki. [przypis edytorski]
198. kopa (daw.) — 60. [przypis edytorski]
199. padło — padlina. [przypis edytorski]
200. roli niezwyczajnych — nieprzyzwyczajonych do pracy na roli. [przypis edytorski]
201. opat — przełożony w męskim zakonie kontemplacyjnym. [przypis edytorski]
202. jen (daw.) — który. [przypis edytorski]
203. więcej zbójem niźli zakonnikiem patrzył — bardziej wyglądał na zbójcę niż na zakonnika. [przypis edytorski]
204. knecht — żołnierz piechoty niemieckiej, pachołek; tu użyte w charakterze obelgi. [przypis edytorski]
205. sokolnik — treser ptaków drapieżnych używanych do polowania na mniejsze zwierzęta. [przypis edytorski]
206. zabaczyć (daw.) — zapomnieć. [przypis edytorski]
207. Rusin — dziś: Ukrainiec, względnie Białorusin. [przypis edytorski]
208. onych — tych. [przypis edytorski]
209. olsnąć (daw.) — oślepnąć. [przypis edytorski]
210. knecht — żołnierz piechoty niemieckiej. [przypis edytorski]
211. bartnik — osoba zajmująca się hodowlą pszczół w barci, to jest w wydrążonym pniu drzewa w lesie. [przypis edytorski]
212. mąt — zamęt. [przypis edytorski]
213. wsiów — dziś popr.: wsi. [przypis edytorski]
214. Nałęcze — śrdw. ród wielkopolskich możnowładców, który dał początek herbowi Nałęcz. [przypis edytorski]
215. grzywna — śrdw. jednostka płatnicza, o wartości pół funta złota lub srebra. [przypis edytorski]
216. kaczy kłapak — kołpak z kaczymi piórami. [przypis edytorski]
217. wolej (daw.) — lepiej. [przypis edytorski]
218. sparcieją — tu: osłabną; parcieć (o tkaninach): rozpadać się ze starości. [przypis edytorski]
219. blanki — zwieńczenie muru obronnego. [przypis edytorski]
220. benedyktyni — zakon założony w 529 r. przez Benedykta z Nursji, w średniowieczu bardzo aktywny w Polsce; jego motto brzmi po łac. Ora et labora, czyli: Módl się i pracuj. [przypis edytorski]
221. między dworzany (daw.) — między dworzanami. [przypis edytorski]
222. legenda o Walgierzu Wdałym (tj. pięknym) — wzięta przez Sienkiewicza z Kroniki Wielkopolskiej (XIV/XV w.), oparta na zachodnioeuropejskim eposie o Walterze i Helgundzie. [przypis edytorski]
223. zali (daw.) — czy. [przypis edytorski]
224. terminy (daw.) — sytuacje, okoliczności, przeważnie stanowiące zagrożenie. [przypis edytorski]
225. światowy (daw.) — świecki. [przypis edytorski]
226. grzech pierworodny — według doktryny chrześcijańskiej ludzie rodzą się grzeszni, a dopiero chrzest zmywa ten grzech. [przypis edytorski]
227. gorzeć (daw.) — płonąć. [przypis edytorski]
228. kopijnicy — ciężka jazda uzbrojona w kopie i miecze. [przypis edytorski]
229. włodyka (daw.) — tu: pan, władca. [przypis edytorski]
230. wasal — rycerz bądź szlachcic, który złożył komuś hołd i przysięgę na wierność, obiecując mu pomoc i wsparcie, a w zamian otrzymując lenno (posiadłość ziemską). [przypis edytorski]
231. Popiel — legendarny władca, po raz pierwszy wspomniany w kronice Galla Anonima jako przedstawiciel dynastii poprzedzającej Piastów. Pod wpływem modyfikacji legendy w kronice mistrza Wincentego zwanego Kadłubkiem stał się symbolem złego króla. [przypis edytorski]
232. grabstwo — hrabstwo, okręg. [przypis edytorski]
233. Rynga — w wersji z Kroniki Wielkopolskiej siostra Wisława nazywała się Marzanna. [przypis edytorski]
234. wasal — rycerz bądź szlachcic, który złożył komuś hołd i przysięgę na wierność, obiecując mu pomoc i wsparcie, a w zamian otrzymując lenno (posiadłość ziemską). [przypis edytorski]
235. suzeren — zwierzchnik wasala, ofiarowujący mu ochronę i ziemię (lenno) w zamian za przysięgę wierności. Jak widać z tego fragmentu, w roli suzerena mógł występować również dostojnik kościelny, w tym wypadku opat tyniecki. [przypis edytorski]
236. abbas centum villarum (łac.) — opat stu wiosek; ma to oznaczać potęgę i bogactwo opata klasztoru w Tyńcu. [przypis edytorski]
237. głowa wygolona na wierzchu — mowa o tzw. tonsurze; tonsura, stosowana od roku 633 do 1972, była kręgiem wygolonym na głowie zakonnika, oznaczającym jego przynależność do stanu duchownego. [przypis edytorski]
238. sadzony — tu: wysadzany. [przypis edytorski]
239. po kądzieli — w linii żeńskiej; kądziel — pęk włókien przygotowanych do przędzenia. [przypis edytorski]
240. św. Benedykt z Nursji — (ok. 480–547) założyciel zakonu benedyktynów. [przypis edytorski]
241. błogosławiony Hraban Maur — (ok. 780–856) mnich benedyktyński, kronikarz i poeta z czasów dynastii Karolingów. [przypis edytorski]
242. św. Bonifacy — prawdopodobnie chodzi o Bonifacego-Winfrida (ok. 675–754), biskupa, benedyktyna, misjonarza, męczennika i świętego określanego jako „apostoł Niemiec”. [przypis edytorski]
243. św. Benedykt z Aniane — (747–821), francuski benedyktyn, doradca Ludwika Pobożnego, zapoczątkował istnienie benedyktyńskich klasztorów w dzisiejszej Francji. [przypis edytorski]
244. Jan z Tolomei — właśc. Jan Tolomei (1272–1348), bardziej znany pod zakonnym imieniem Bernard, włoski teolog i założyciel kongregacji oliwetanów, stanowiącej odłam zakonu benedyktynów. Tolomei to nazwisko, nie jak w przypadku wymienionych wcześniej nazwa miasta. [przypis edytorski]
245. patronowie nasi — wszyscy wymienieni byli benedyktynami. [przypis edytorski]
246. ucałował po rycersku — scena podkreśla rolę opata jako dostojnika świeckiego. [przypis edytorski]
247. rzadkie jeszcze wówczas po kościołach organy — pierwsza wzmianka o kościelnych organach w Polsce pochodzi z roku 1340 i dotyczy kościoła św. Jakuba w Toruniu. [przypis edytorski]
248. Kiejstut — (ok. 1310–1382), książę trocki, wielki książę litewski w ostatnich latach życia, skonfliktowany z Władysławem Jagiełłą i uwięziony przez niego w Krewie, gdzie zmarł. [przypis edytorski]
249. stalle — zdobione ławki w prezbiterium, blisko ołtarza, przeznaczone głównie dla duchownych. [przypis edytorski]
250. męt — zamęt, zamieszanie. [przypis edytorski]
251. graf — tytuł szlachecki używany w Niemczech i w krajach niegdyś zależnych od cesarstwa niemieckiego. [przypis edytorski]
252. komtur — zwierzchnik domu zakonnego bądź okręgu w zakonach rycerskich, do których zaliczali się krzyżacy. [przypis edytorski]
253. pasowany — na rycerza. [przypis edytorski]
254. knecht — żołnierz piechoty niemieckiej. [przypis edytorski]
255. któren — dziś popr.: który [przypis edytorski]
256. piąci (daw.) — pięciu. [przypis edytorski]
257. obiecował — dziś popr.: obiecywał. [przypis edytorski]
258. opat — przełożony w męskim zakonie kontemplacyjnym. [przypis edytorski]
259. Jadwiga — (ok. 1374–1399), córka Ludwika Węgierskiego, w 1384 koronowana na króla Polski (prawo nie przewidywało wówczas koronacji królowej), w 1386 poślubiła Władysława Jagiełłę, co dało początek unii polsko-litewskiej. [przypis edytorski]
260. księcia — historia uprowadzenia księcia mazowieckiego Janusza ze Złotoryi została opisana w poprzednich rozdziałach; przy tej okazji miała zginąć żona powieściowego Juranda ze Spychowa. [przypis edytorski]
261. komtur Lichtenstein — postać literacka. [przypis edytorski]
262. św. Brygida Szwedzka — (1303-1373), święta, wizjonerka, pisarka i teolog, założycielka zakonu brygidek. [przypis edytorski]
263. osiem roków temu — w r. 1391. [przypis edytorski]
264. Piotr z Alwastra — spowiednik św. Brygidy i tłumacz jej objawień na łacinę. [przypis edytorski]
265. Maciej z Linköping — kanonik, tłumacz objawień św. Brygidy na łacinę. [przypis edytorski]
266. siła (daw.) — wiele. [przypis edytorski]
267. najprzedniejszy (daw.) — najlepszy, najwyższej jakości. [przypis edytorski]
268. krajka — skrawek tkaniny bądź jej pas przyszyty na brzegu sukni, także: chustka. [przypis edytorski]
269. głownia — palący się lub spalony kawałek drewna. [przypis edytorski]
270. kierz (daw.) — krzak. [przypis edytorski]
271. św. Liberiusz — święty z II w. n.e. [przypis edytorski]
272. św. Brygida Szwedzka — (1303-1373), święta, wizjonerka, pisarka i teolog, założycielka zakonu brygidek. [przypis edytorski]
273. Anna Danuta — (1358–1448), córka księcia trockiego Kiejstuta i Biruty, żona księcia mazowieckiego Janusza (było to najdłużej trwające małżeństwo w dziejach dynastii). [przypis edytorski]
274. uważał się — tu: był uważany. [przypis edytorski]
275. gwoli (daw.) — z powodu. [przypis edytorski]
276. fryzyjski — pochodzący z Fryzji, krainy nad Morzem Północnym, obecnie stanowiącej pogranicze Niemiec, Danii i Holandii. [przypis edytorski]
277. kowany (daw.) — kuty, wykuty. [przypis edytorski]
278. kulbaka — wysokie siodło, przeważnie wojskowe. [przypis edytorski]
279. łakomy — tu: budzący zainteresowanie i chęć posiadania, por. „łakomy kąsek”. [przypis edytorski]
280. jeno (daw.) — tylko. [przypis edytorski]
281. na pował — tak, że będą leżeć pokotem. [przypis edytorski]
282. dalekość — odległość. [przypis edytorski]
283. olszyniec — zagajnik olchowy. [przypis edytorski]
284. Kazimierzowe — aluzja do panowania Kazimierza Wielkiego (1310–1370) i poprawy standardów cywilizacyjnych w Polsce za jego czasów. [przypis edytorski]
285. gdzie siedem razy na dzień dzwony biją — sens: gdzie odprawiana jest liturgia godzin, to jest modlitwa obowiązkowo odmawiana siedem razy na dzień przez osoby ze święceniami duchownymi. [przypis edytorski]
286. wdały (daw.) — piękny. [przypis edytorski]
287. jędzon — potwór, upiór. [przypis edytorski]
288. przechodzić (daw.) — przekraczać. [przypis edytorski]
289. lutnia (muz.) — dawny instrument strunowy szarpany. [przypis edytorski]
290. rysią — kłusem. [przypis edytorski]
291. miary ludzkiej nie przechodził — nie przekraczał wzrostu wysokiego człowieka, nie był olbrzymem. [przypis edytorski]
292. staje, stajanie — dawna miara odległości (etymologicznie: dystans, po przebiegnięciu którego koń musi się zatrzymać i odpocząć). [przypis edytorski]
293. kulbaka — wysokie siodło, przeważnie wojskowe. [przypis edytorski]
294. glewia — broń drzewcowa z grotem w formie jednosiecznego noża; tu: kopia. [przypis edytorski]
295. cugle — wodze, lejce. [przypis edytorski]
296. w posła godzisz — posła atakujesz. [przypis edytorski]
297. Mikołaj Powała z Taczewa — (ok. 1380 – ok. 1415), rycerz i dyplomata, powołany do rady wojennej przed bitwą pod Grunwaldem. [przypis edytorski]
298. Zawisza Czarny z Garbowa — (ok. 1370–1428) polski rycerz, przez pewien czas na służbie króla Węgier Zygmunta Luksemburskiego. [przypis edytorski]
299. Jan Farurej z Garbowa — rycerz, brat Zawiszy Czarnego. [przypis edytorski]
300. Mikołaj z Moskorzowa — wspomniany w rozdz. 1 dowódca obrony górnego zamku w Wilnie w r. 1390. [przypis edytorski]
301. Zyndram z Maszkowic — (zm. ok. 1414) polski rycerz niemieckiego pochodzenia. [przypis edytorski]
302. Witold Kiejstutowicz, zwany Wielkim — (ok. 1350–1430), wielki książę litewski, brat stryjeczny Władysława Jagiełły. W latach 1382–1385 oraz 1390 przejściowo sprzymierzony z Krzyżakami przeciw Jagielle. [przypis edytorski]
303. dań (daw.) — danina, dar. [przypis edytorski]
Darmowe książki «Krzyżacy - Henryk Sienkiewicz (gdzie mozna poczytac ksiazki online .txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)