Krzyżacy - Henryk Sienkiewicz (gdzie mozna poczytac ksiazki online .txt) 📖
Krótki opis książki:
By zaprotestować przeciwko germanizacji oraz przypomnieć Polakom o odwadze, waleczności i świetnych wydarzeniach z historii Polski, Henryk Sienkiewicz zastosował w Krzyżakach literacką maskę — przeniósł akcję swojej powieści w realia końca XVI i początku XV wieku.
Jagiellońska Polska uwikłana jest w konflikt z zakonem krzyżackim. Zbyszko z Bogdańca, młody rycerz, zakochuje się w ślicznej, niewinnej Danusi, córce Juranda ze Spychowa. Zbyszko oraz inni rycerze wielokrotnie muszą wykazywac się właściwą postawą i walecznością — Krzyżacy, upokorzeni niegdyś przez Juranda, podejmują kolejne intrygi i ataki. Dla młodzieńca to czas wielu sprawdzianów i prób — nie tylko odwagi.
Powieść Henryka Sienkiewicza ukazywała się najpierw w „Tygodniku Ilustrowanym” (1897–1900), w 1900 roku ukazała się w formie książkowej. Została przetłumaczona na 25 języków.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Henryk Sienkiewicz
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Krzyżacy - Henryk Sienkiewicz (gdzie mozna poczytac ksiazki online .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Henryk Sienkiewicz
— przeszyć, przebić; por. „nadziać”. [przypis edytorski]
44. brzeszczot — ostrze, tu: miecz. [przypis edytorski]
45. przymawiać — czynić zarzuty a. wymówki. [przypis edytorski]
46. Saraceni — Arabowie, muzułmanie, przen. poganie; w czasie opisywanym w powieści w Hiszpanii trwała rekonkwista, to jest odbijanie ziem zajętych przez Saracenów. Tu ogólnie o poganach. [przypis edytorski]
47. sąd boży — w średniowieczu pojedynek sądowy, mający dowieść racji jednej ze stron i uważany za dowód. [przypis edytorski]
48. zrok (daw.) — umówione miejsce i czas spotkania. [przypis edytorski]
49. Wacław IV Luksemburski (1361–1419) — król niemiecki 1378–1400 i czeski 1378–1419, nazywany tu „rzymskim” przez wzgląd na tradycję Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego. [przypis edytorski]
50. kasztelan — średniowieczny urzędnik, odpowiedzialny za ściąganie podatków, obronę i sądownictwo na terenie kasztelanii, to jest jednostki administracyjnej średniego szczebla. [przypis edytorski]
51. chrobry — dzielny, odważny. [przypis edytorski]
52. zali (daw.) — czy. [przypis edytorski]
53. Saraceni — Arabowie, muzułmanie, przen. poganie; w czasie opisywanym w powieści w Hiszpanii trwała rekonkwista, to jest odbijanie ziem zajętych przez Saracenów. Tu ogólnie o poganach. [przypis edytorski]
54. każden — dziś popr.: każdy. [przypis edytorski]
55. gdy diabła w katedrze w Płocku na ziem zrzucono, kazał mu ogarek postawić — anegdota dotyczy udziału Jagiełły w misterium wielkanocnym, w trakcie którego zrzucano na ziemię postać pokonanego diabła. Wzięło się stąd przysłowie „Stawiać Panu Bogu świeczkę, a diabłu ogarek”. [przypis edytorski]
56. kniaź — książę. [przypis edytorski]
57. sparszeć — nabawić się grzybicy głowy, zwanej parchem. [przypis edytorski]
58. drzewiej (daw.) — dawniej. [przypis edytorski]
59. numa — litewska chata z ziemi i nieociosanych bierwion. [przypis edytorski]
60. ninie (daw.) — teraz. [przypis edytorski]
61. tęskności — dziś popr.: tęsknoty. [przypis edytorski]
62. mecher — pęcherz. [przypis edytorski]
63. jarzębowym — jarzębinowym. [przypis edytorski]
64. przedaż — dziś popr.: sprzedaż. [przypis edytorski]
65. skojec — średniowieczna moneta, 1/24 grzywny. [przypis edytorski]
66. trefić — układać w loki. [przypis edytorski]
67. jedle — dziś: jadle, jedzeniu. [przypis edytorski]
68. człeku — dziś popr.: człowiekowi. [przypis edytorski]
69. jafer — borówka (wzięte z gwary podhalańskiej, za pomocą której Sienkiewicz naśladował język staropolski). [przypis edytorski]
70. żywot (daw.) — brzuch. [przypis edytorski]
71. Ryngałła — (ok. 1367 – ok. 1430), córka księcia trockiego Kiejstuta oraz Biruty, siostra Witolda. [przypis edytorski]
72. pochutnica — kobieta lekkich obyczajów. [przypis edytorski]
73. Witoldowa — dziś popr.: Witolda. [przypis edytorski]
74. Henryk — najmłodszy syn księcia mazowieckiego Ziemowita III, miał niższe święcenia kapłańskie. Dla małżeństwa z Ryngałłą zrezygnował z godności biskupa płockiego. [przypis edytorski]
75. książę mazowieckie — w dawnej polszczyźnie wyraz ”książę” był rodzaju nijakiego. [przypis edytorski]
76. dyspensa — wydawane w szczególnych przypadkach zwolnienie z obowiązku przestrzegania któregoś z przepisów prawa kościelnego. [przypis edytorski]
77. pierwej (daw.) — dawniej. [przypis edytorski]
78. postępkiem swoim — tj. rezygnacją ze święceń kapłańskich. [przypis edytorski]
79. krwie — dziś popr.: krwi; z tej krwie oznacza: tego rodu. [przypis edytorski]
80. clerici (łac.) — klerycy. [przypis edytorski]
81. awinioński — w latach 1378–1417 na skutek tarć politycznych wśród kardynałów oraz działań królów Francji wielokrotnie wybierano dwóch, a nawet trzech papieży jednocześnie. Obóz związany z Francją stworzył drugą siedzibę papieską w mieście Avingon. Obecnie papieże awiniońscy uznawani są za antypapieży (osoby nieprawnie sprawujące ten urząd), a okres ten określany jest mianem „wielkiej schizmy zachodniej”. W czasie przedstawianym w powieści papieżem awiniońskim był Benedykt XIII, a rzymskim - Bonifacy IX. [przypis edytorski]
82. zlisić się (daw.) — zrazić się, zniechęcić. [przypis edytorski]
83. być za elektem — być żoną biskupa-elekta. [przypis edytorski]
84. śpik — dziś popr.: szpik. [przypis edytorski]
85. Zawisza Czarny z Garbowa — (ok. 1370–1428) polski rycerz, przez pewien czas na służbie króla Węgier Zygmunta Luksemburskiego. [przypis edytorski]
86. Jan Farurej z Garbowa — rycerz, brat Zawiszy Czarnego. [przypis edytorski]
87. Mikołaj Powała z Taczewa — (ok. 1380 – ok. 1415), rycerz i dyplomata, powołany do rady wojennej przed bitwą pod Grunwaldem. [przypis edytorski]
88. Paweł (Paszko) zwany Złodziej z Biskupic — rycerz, uczestnik bitwy pod Grunwaldem. [przypis edytorski]
89. Abdank a. Awdaniec — średniowieczny ród rycerski. [przypis edytorski]
90. Krystyn z Ostrowa — (1352–-1430), marszałek dworu królowej Jadwigi, w bitwie pod Grunwaldem wystawił własną chorągiew. [przypis edytorski]
91. Jakub z Kobylan — (zm. 1454), rycerz i dowódca, w latach 1425–1430 marszałek dworu wielkiego księcia litewskiego Witolda. [przypis edytorski]
92. knykcie — stawy w palcach u rąk bądź odcinki między tymi stawami. [przypis edytorski]
93. komes — dostojnik dworski bądź zarządca okręgu. [przypis edytorski]
94. nieprzyjaciel z Awinionu — antypapież. [przypis edytorski]
95. zgoda między królem a kniaziem Witoldem na Niemcach skrupiła — sens: skutki tej zgody spadły na Niemców. [przypis edytorski]
96. siła (daw.) — wiele. [przypis edytorski]
97. Świdrygiełło — (ok. 1370-1452), najmłodszy brat Jagiełły, przeciwnik unii polsko-litewskiej, często spiskujący z Krzyżakami. [przypis edytorski]
98. Konrad von Jungingen — (1355–1407) wielki mistrz zakonu krzyżackiego w latach 1393–1407, zręczny polityk, umiejętnie rozgrywający konflikty między książętami litewskimi. [przypis edytorski]
99. Ulrich von Jungingen — 1360–1410, wielki mistrz zakonu krzyżackiego, zginął w bitwie pod Grunwaldem. W momencie przedstawianym w książce wielkim mistrzem zakonu był jego brat, Konrad. [przypis edytorski]
100. kniaź — książę. [przypis edytorski]
101. żelezie — dziś popr.: żelazie. [przypis edytorski]
102. nadmiar — ponad zwykłą miarę, nadmiernie. [przypis edytorski]
103. praw — znaczenie: ma rację. [przypis edytorski]
104. naniecić, rozniecić — rozpalić. [przypis edytorski]
105. Anna Danuta — (1358–1448), córka księcia trockiego Kiejstuta i Biruty, żona księcia mazowieckiego Janusza (było to najdłużej trwające małżeństwo w dziejach dynastii). [przypis edytorski]
106. czeladź — służba. [przypis edytorski]
107. Kiejstutówna — córka Kiejstuta; Kiejstut — (ok. 1310–1382), książę trocki, wielki książę litewski w ostatnich latach życia, skonfliktowany z Władysławem Jagiełłą i uwięziony przez niego w Krewie, gdzie zmarł. [przypis edytorski]
108. Janusz I Starszy (Warszawski) — (ok. 1346–1429), książę mazowiecki, lennik Władysława Jagiełły. [przypis edytorski]
109. niedziela (daw.) — tydzień. [przypis edytorski]
110. jeno (daw.) — tylko. [przypis edytorski]
111. ninie (daw.) — teraz. [przypis edytorski]
112. siła (daw.) — wiele. [przypis edytorski]
113. księżna Anna Danuta — (1358–1448), córka księcia trockiego Kiejstuta i Biruty, żona księcia mazowieckiego Janusza (było to najdłużej trwające małżeństwo w dziejach dynastii). [przypis edytorski]
114. lutnia (muz.) — dawny instrument strunowy szarpany. [przypis edytorski]
115. pacholik — chłopiec. [przypis edytorski]
116. rybałt — wędrowny muzyk lub śpiewak. [przypis edytorski]
117. gęśle (muz.) — ludowy instrument smyczkowy, podobny do skrzypiec. [przypis edytorski]
118. młódka (daw.) — młoda dziewczyna. [przypis edytorski]
119. z dworzany — dziś popr.: z dworzanami. [przypis edytorski]
120. przygodzić się (daw.) — przydarzyć się. [przypis edytorski]
121. siestra — błąd w stylizacji, taka wymowa możliwa była na wschodzie Polski, a z tekstu wynika, że Bogdaniec leżał w Wielkopolsce. [przypis edytorski]
122. Witold Kiejstutowicz, zwany Wielkim — (ok. 1350–1430), wielki książę litewski, brat stryjeczny Władysława Jagiełły. W latach 1382–1385 oraz 1390 przejściowo sprzymierzony z Krzyżakami przeciw Jagielle. [przypis edytorski]
123. bojarzyn a. bojar — rycerz, szlachcic ruski, wołoski lub litewski. [przypis edytorski]
124. Witold Kiejstutowicz, zwany wielkim — (ok. 1350–1430), wielki książę litewski, brat stryjeczny Władysława Jagiełły. W latach 1382–1385 oraz 1390 przejściowo sprzymierzony z Krzyżakami przeciw Jagielle. [przypis edytorski]
125. gotuje (daw.) — przygotowuje. [przypis edytorski]
126. ziścić się — spełnić się. [przypis edytorski]
127. przeciw którym nikomu niesporo — sens: nikt nie ma ochoty na potyczkę z nimi. [przypis edytorski]
128. roków — dziś popr.: lat. [przypis edytorski]
129. blach — tj. zbroi. [przypis edytorski]
130. Spytko z Melsztyna — (1364–1399), wojewoda krakowski, poległ w bitwie z Tatarami nad Worsklą. [przypis edytorski]
131. pokrewnych — krewnych. [przypis edytorski]
132. kur (daw.) — kogut. [przypis edytorski]
133. jutrznia — pierwsza część katolickiej liturgii godzin (siedmiu codziennych modlitw, do których zobowiązane są osoby ze święceniami duchownymi), odmawiana o wschodzie słońca. [przypis edytorski]
134. rybałt — wędrowny muzyk lub śpiewak. [przypis edytorski]
135. lutnia (muz.) — dawny instrument strunowy szarpany. [przypis edytorski]
136. jasełka — widowiska teatralne na temat Bożego Narodzenia, wzorowane na średniowiecznych misteriach franciszkańskich. [przypis edytorski]
137. pomieszanie — zmieszanie, zakłopotanie. [przypis edytorski]
138. Za Jasiem do Śląska — pieśń ludowa spotykana w Wielkopolsce, Małopolsce, na Mazowszu i na Śląsku. [przypis edytorski]
139. chciwie — chętnie. [przypis edytorski]
140. komes — tu raczej w znaczeniu „możny rycerz” niż jako urząd. [przypis edytorski]
141. przedchorągiewny — rycerz walczący w pierwszym szeregu, przed sztandarem chorągwi (dawnej jednostki wojskowej), do której należy. [przypis edytorski]
142. któren — dziś popr.: który. [przypis edytorski]
143. dyć (gw.) — przecież. [przypis edytorski]
144. miesiąc (daw.) — księżyc. [przypis edytorski]
145. szyba kościelna — chodzi o witraż. [przypis edytorski]
146. grabia — hrabia; Sienkiewicz nadaje Jurandowi ze Spychowa już trzeci nie odpowiadający sytuacji tytuł. [przypis edytorski]
147. gładka — tu: piękna. [przypis edytorski]
148. siła (daw.) — wielu. [przypis edytorski]
149. pomorzył (daw.) — zabił. [przypis edytorski]
150. nabrały — napęczniały. [przypis edytorski]
151. długo książę w niewoli u nich siedział — w 1393 r.; Sienkiewicz prawdopodobnie przesadza na temat czasu trwania niewoli. [przypis edytorski]
152. troczyć — przywiązać. [przypis edytorski]
153. halebarda — dziś popr.: halabarda. [przypis edytorski]
154. rubież — granica, pogranicze. [przypis edytorski]
155. przetowłosy (daw.) — jasnowłosy. [przypis edytorski]
156. pawęż (daw.) — wysoka, czworokątna tarcza z drewna obitego skórą lub blachą. [przypis edytorski]
157. bydlić (daw.) — mieszkać, przebywać. [przypis edytorski]
158. radziej (daw.) — chętniej. [przypis edytorski]
159. któren — dziś popr.: który. [przypis edytorski]
160. luty (daw.) — groźny, srogi. [przypis edytorski]
161. frasować się (daw.) — martwić się. [przypis edytorski]
162. przygodzić się (daw.) — przydarzyć się. [przypis edytorski]
163. nie cudna temu chłopcu wojna — sens: wojna nie jest dla niego niczym nowym. [przypis edytorski]
164. roków — dziś popr.: lat. [przypis edytorski]
165. nowotny (daw.) — nowy. [przypis edytorski]
166. wiskać — prawdopodobnie od iskać, drapać. [przypis edytorski]
167. otrok (daw.) — chłopak. [przypis edytorski]
168. nie idzie (daw.) — nie uchodzi, nie wypada. [przypis edytorski]
169. gorze (ze starop. gorzeć: palić się) — biada, nieszczęście, niebezpieczeństwo. [przypis edytorski]
170. łagiew (daw.) — naczynie podróżne. [przypis edytorski]
171. opat — przełożony w męskim zakonie kontemplacyjnym. [przypis edytorski]
172. łuby — kosze, bagaże. [przypis edytorski]
173. pątlik — siatka do podtrzymywania włosów. [przypis edytorski]
174. jaka (daw.) — rodzaj okrycia wierzchniego. [przypis edytorski]
175. kord — krótki miecz. [przypis edytorski]
176. fryzyjski — pochodzący z Fryzji, krainy nad Morzem Północnym,
Darmowe książki «Krzyżacy - Henryk Sienkiewicz (gdzie mozna poczytac ksiazki online .txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)