Żmija - Juliusz Słowacki (biblioteka za darmo online .txt) 📖

Uwagi: 0

Słowa kluczowe:

Skarżyć się

Krótki opis książki:

Przeczytaj książkę

Podziel się książką:

Autor: Juliusz Słowacki
Epoka: Romantyzm
Rodzaj: Liryka

Czytasz książkę online - «Żmija - Juliusz Słowacki (biblioteka za darmo online .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Juliusz Słowacki

Idź do strony:

href="annotations.xhtml#annotation-10" id="anchor-10">10 połyska;

A ponad Dnieprem w długie szeregi,

Gęsto strażnicze płoną ogniska.

Tam na mogiłę wstąpił wysoką

Gęślarz i śpiewa pieśni z mogiły...

Jeśli w tych grobach nie śpią głęboko,

Może ich dzikie pieśni zbudziły?

O śpijcie! śpijcie! przeszła wam pora,

I wyście żyli — tu, w Ukrainie,

I wyście żyli — to było wczora11!

My dziś żyjemy, czas szybko płynie.

Po cóż tu wracać z licem upiora,

Gdzie nikt nie chodzi po nas w żałobie?

Jutro na naszym powiedzą grobie:

I wyście żyli! — To było wczora.

Płyńmy więc! płyńmy w Natolskie grody,

Burzyć pałace, rąbać fontanny —

Żelazem niszczyć Turków narody

I porwać obraz Najświętszej Panny:

Obraz, co płacze rzewnymi łzami,

A gdy go człowiek w fali zanurzy,

Morze gniewliwe bije falami.

Pieni się, huczy, pryska i burzy,

I póty gniewne podnosi tonie,

Aż wrogów statki w falach pochłonie...

Lecz gdzież jest Hetman? W rannej godzinie

Wyszedł i w stepach błądzi od rana.

Oto przy brzegu czajka hetmana,

Powiewnym żaglem bieli się w trzcinie.

I wkoło gwarzy zgraja zebrana:

Wszak nam na drogę brak na zwierzynie —

Idźmy na łowy! idźmy na łowy!

Lecz gdzież nasz Żmija, Hetman niżowy?

Ty śpisz sumaku! ty śpisz sumaku!

Między błyszczące rosą czahary;

A tutaj strzelce w stepach Budziaku,

Otoczą wkrótce knieje i jary.

Sumak nie słyszy! sumak nie słyszy!

Bo milcząc strzelce idą na łowy,

I coraz ciszej,

Między parowy,

Pomiędzy trawy,

Toną i toną;

A zorza płoną

I świt jaskrawy

Pozłaca niebo na wschodzie.

O! jakże miło przy rannym chłodzie

Tak się zapuszczać w stepowe knieje.

Jak tajemnicza ta chwila nocy,

Kiedy noc kona, księżyc blednieje —

Już dzień na wschodzie, a na północy

Jeszcze lśnią gwiazdy, jeszcze lśnią jasno

I wschód się złoci, blednie, czerwieni,

Niebo się mieni;

Gwiazdy w lazurze,

Już gasną, gasną;

I polne róże,

Powstają z rosy perłami. —

I cicho łowce szli manowcami.

Trzymaj myśliwcze ptaka na dłoni,

Zakryj mu oczy złotym kapturem;

Niech nastrzępionym nie szumi piórem,

Niech się nie trzepie, w dzwonki nie dzwoni;

Zdejmiesz mu kaptur, gdy w nasze sidła

Zwierz się dostanie — wtenczas posłuży.

Sokół się chmurzy,

I ociemniony

Nastrzępił skrzydła,

Wyciągnął szpony.

Ponury, piersi napuszył.

Tam szelest jakiś! Czy to zwierz ruszył?

To nadto wcześnie! to nadto skoro!

O! nie, to lekki chart tam na smyczy,

Niechętny więzom piszczy, skowyczy —

Skarć łowcze charta ręką i sforą.

Pierwej wyśledzić sumaka tropy;

Potem go gończe podniosą głosem,

A potem charty. — I chart karcony

Przypadł do stopy;

Okryty wrzosem,

Kwiatem zroszony,

Ciągnie się smutny na sforze.

Wysłać strzelców na rozdroże,

Gdzie się kończy ta dolina;

Tam Kozacy wielkim kołem

Stójcie cicho — a drużyna

Niech tam idzie drogą, dołem,

Niechaj tonie w trawy, zioła — —

W tej dolinie sumak leży.

Gdy starszy strzelec zawoła,

Niech służba w trąby uderzy.

Dane rozkazy, i dzikie jary

Otoczył Kozak, tonie w czahary.

W krzakach się kryją ponure czoła,

I cicho, jakby ludzi nie było!

Jakby się tylko o łowach śniło!

Wiatr wieje w kniei i szumią zioła,

Zniknęły zbroje, łuki, oszczepy

Świt płonie ogniem umalowany,

I słońce wstaje nad martwe stepy.

Oblane złotem świtu burzany,

Ognistej barwy kwiatem się palą,

I gną się z wiatrem; fala za falą

Przebiega stepy milczące. —

Cicho — — Wtem trąby zagrały grzmiące,

I zagrzmiał razem pod niebo wzbity

Z brzękiem surm, kotłów, okrzyk wesoły,

I uwolnione z więzów sokoły

Szybko w powietrza lecą błękity,

Krążą i kraczą, dzwonkami dzwonią,

I psy spuszczone jęczą i gonią.

Czekają łowce: wśród strasznej wrzawy

Patrzą na niwy złocone świtem,

I oto śmiga

Sumak zbudzony;

Ledwo kopytem

Dotyka trawy,

Charty wyściga,

I przez zagony,

Przed szybką smyczą,

Sadzi przez doły —

Gończe skowyczą,

Kraczą sokoły.

I jeden sokół już zleciał nisko,

Siadł mu na grzbiecie, szpony zatopił.

Chart wiatronogi za zwierzem tropił,

Już go dościgał — już blisko — blisko —

A sumak leci bojaźnią ślepy,

Leci w zasadzkę — wpadł na oszczepy,

Drgnął tylko — upadł — a tłum wesoły

Znów w trąby dzwoni, znów w kotły bije,

Żeby wystraszyć co tylko żyje

Pomiędzy trawy. — Lecą sokoły,

Krążą i kraczą, dzwonkami dzwonią,

Ogary znowu jęczą i gonią.

Czekają łowce. — Wśród kwiatów fali

Znów coś mignęło? — to sumak nowy? —

O nie! to Tatar miga od stali,

Jak wiatr stepowy,

Jak wąż, piersiami

Trawy rozcina,

Między kwiatami

Złotem połyska.

I łuk napina,

I strzały ciska,

I rohatyny12 kolczate miota.

Dziwi Kozaków ta zbroja złota,

Musi to jakiś być wódz Tatarów? —

Puścić ogary: — jeden z ogarów

Już go dościga — ha! zobaczycie!

Ogar to stary, dobrze się sprawi,

Wskoczy na piersi — i w strasznej męce

Wydrze mu życie,

Zgniecie, zadławi. —

Już go doścignął — rzecz niespodziana!

Skacze na piersi, liże mu ręce,

U stóp się kładzie — wyje, skowyczy:

Wszak to jest ogar! — ogar hetmana!

Pierwszy z ogarów! tak sławny w siczy!

Nieraz Tatara wytropił w jarze,

A dzisiaj znalazł pana w Tatarze?

Wróciła nazad psiarnia zagnana,

A Tatar leci i trawy łamie.

Patrzcie! — i sokół siadł mu na ramię

O dziwy! dziwy! sokół hetmana!

Siadł na ramieniu, nastrzępia pióra,

Zda się że skrzydłem nagli go w biegu.

W łowców szeregu,

Okrzyk dokoła;

Strzał lekkich chmura,

Ściga Tatara;

I jedna w piersi trafia ogara,

Druga pod skrzydło trafia sokoła,

Trzecia Tatara w czoło drasnęła. —

Czy krew płynęła? — czy łza płynęła?

Nie można wiedzieć — stanął — zakrywa —

Oczy zalane czy krwią, czy łzami.

Z piersi ogara obrożę zrywa,

Z szyi sokoła pierścień z dzwonkami;

I znów przez stepy,

Wprost na oszczepy.

Leci w zasiane wrogiem parowy. —

Tam go wstrzymają? — Nie, nie wstrzymali —

Daleko zdradne prześcignął łowy,

I zniknął w burzanów fali. —

Nie — to nie było senne widziadło;

Bo tam gdzie przebiegł, pośród wądołów,

Bez życia sześciu Kozaków padło,

I sześć ogarów — i sześć sokołów.

Pieśń II Płaczka

Z tętentem konia leci przez wrzosy.

To pan nasz, Żmija, Hetman na Niżu.

Bielą się wzbite tumany rosy,

Spod kopyt konia spłoszone wrony

Stadem się zbiły, siadły na krzyżu.

W burzanie13 miga kołpak14 czerwony,

Stalowa zbroja miga w burzanie:

— „Witaj, Hetmanie! witaj, Hetmanie!” —

— „Zdrowia, drużyno — co słychać w Siczy?

Czy szumią żagle? — czajka gotowa?

Czy nam złą wróżbą wrona nie krzyczy?

Czy zawsze nasza fala dnieprowa

Tak jak płynęła, płynie do morza?...

Ha! tak? — to dobrze. — Nim błyśnie zorza

Być w pogotowiu. — Teraz niech czara

Zaszumi miodem — pieśń grzmi wesoła. —

Lecz gdzie mój ogar? — puścić ogara!

Gdzie jest mój sokół? — puścić sokoła.”

Stróż psów hetmańskich, ptasznik Hetmana,

Dzieci nieletnie, wyszli z drużyny;

Pobladli oba uczuciem winy,

I wyczytali gniew w oczach pana.

Potem rzekł starszy: „Nieszczęsne łowy!

Na nasze łowy ktoś rzucił czary.

Gdzie niegdyś leżał sumak stepowy,

Dzisiaj, okryte zbroją Tatary,

Trudzili charty i skrzydła ptaków.

Od strzał tatarskich sześciu Kozaków

Pośród stepowych padło wądołów.

I sześć ogarów — i sześć sokołów.

Tatar ci zabił psa i sokoła”.

— „Kłamstwo! to kłamstwo!” — Hetman zawoła —

„Gdy w polach jęczą wasze cięciwy,

Smycz moja pada, a Tatar żywy? —

Umiem wybadać prawdę za mgłami

Uwitą w słowa krzywoprzysiężne.

Znacie tę obróż? pierścień z dzwonkami?...

Śmiercią wam biją dzwonki mosiężne”.

Snadź15 że obrożę charta poznali,

Pieśń śmierci w głosie dzwonków odgadli;

Oba zadrżeli, oba pobladli,

Łza im błękitne oczy krysztali.

— „Parę kłamliwą, co razem wzrosła”

Rzekł srogo Żmija „polecić Bogu,

Wsadzić do czajki, w czajce bez wiosła,

Niech z dnieprowego spływają progu”. —

Już odszedł Hetman. — Powstały gwary,

Skądże wie Żmija o naszych łowach?

Czy mu przynieśli pierścień Tatary?

Czy gdzie ukryty sam był w parowach? —

W różnych domysłach zabrzmiały struny.

Jako żurawi nuta wędrowna,

Pieśń przez srebrzyste płynie piołuny,

Miesza się z echem — dzika, czarowna,

Bo kiedyż Kozak o czarach nie śni?

Może domysły rozkwitną z pieśni? —

Powieść kozacka

Podoba Ci się to, co robimy? Wesprzyj Wolne Lektury drobną wpłatą: wolnelektury.pl/towarzystwo/

Rusałka

Nad mogiłą w mgłach wysoko:

Krąży sokół, siadł na krzyżu.

Pod tym grobem śpi głęboko,

Niegdyś Hetman, pan na Niżu.

Jeszcze sława Zaporoża,

Jako miesiąc blady, nowy,

Nie przebyła w czajkach morza,

Nie wzleciała nad ostrowy.

Na ostrowach rosły głogi,

I samotna róża bladła.

Zapienione skalne progi,

Mgliły błękit wód zwierciadła.

Przy Rusałce, wysp Hetmana

Widać było w blask miesiąca.

Jego luba z mgły uwiana,

Z mgły dnieprowej, zimna, drżąca.

Choć mroziła mglistą dłonią,

Zapalała czarnym okiem —

„Luby” — rzekła — „tam się płonią

Polne róże nad potokiem.

„Dzwonki barwą lśnią błękitną:

Uschną dzwonki na pokosach,

Lecz z różami, gdy przekwitną,

Rozkwitają w moich włosach.

„Duchem zmarłych na tym świecie

Żyję, kwitnę jak mogiła.

Cóż po łąkach? cóż po kwiecie?

Niechaj uschną — bym ja żyła —”

— „Czarna duszo! precz ode mnie,

Już miłości nie ocucę”. —

— „Wyrzekasz się? — lecz daremnie!

Znów zawołasz — znów powrócę”.

Rusałka się w mgłę rozpływa.

Nocą blady miesiąc świeci,

I po łodziach lśnią łuczywa,

I do Dniepru toną sieci —

Hetman smutny i ponury.

Płynie z wolna łódź Hetmana!

Przed nią postać z mglistej chmury,

Płomieniami malowana:

Taka piękna, ponad falą,

Gdy się o nią blask roztrąca.

Wpół się ogniem lica palą,

Wpół się srebrzą w blask miesiąca.

W zachwyceniu, nieprzytomnie,

Choć to może duszy zguba,

Hetman wołał: „Chodź tu do mnie!

Chodź tu do mnie, moja luba!” —

Informacje o nowościach w naszej bibliotece w Twojej skrzynce mailowej? Nic prostszego, zapisz się do newslettera. Kliknij, by pozostawić swój adres e-mail: wolnelektury.pl/newsletter/zapisz-sie/

Odtąd zawsze, zawsze razem.

Hetman w więzy lgnął widziadła,

Choć jej dusza zimnym głazem —

Na twarz różne barwy kładła.

Zawsze piękna — z polnych głogów

Róże, złote włosy wieńczą —

I kradzioną znad porogów,

Mgliste szaty złoci tęczą.

Gdzie zarastał gaj odludny,

Jednym słowem — jednym rankiem,

Wzniosła z wyspy zamek cudny,

I obwiodła złotym gankiem —

Z koralowej zamek cegły.

Wieża druga, trzecia, czwarta,

Na skinienie w niebo biegły:

Lud go nazwał zamkiem czarta16.

W zamku, jak kładzione kosą

Powiązała róż szkarłaty;

Brylantami jakby rosą,

Poiskrzyła jasne kwiaty.

Hetman patrzał na kobierce,

Okiem blask brylantów ścigał:

Ciągle patrzał — stygło serce;

Dla Rusałki już ostygał —

Idź do strony:

Darmowe książki «Żmija - Juliusz Słowacki (biblioteka za darmo online .txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!

Dodaj komentarz