Żmija - Juliusz Słowacki (biblioteka za darmo online .txt) 📖

Uwagi: 0

Słowa kluczowe:

Skarżyć się

Krótki opis książki:

Przeczytaj książkę

Podziel się książką:

Autor: Juliusz Słowacki
Epoka: Romantyzm
Rodzaj: Liryka

Czytasz książkę online - «Żmija - Juliusz Słowacki (biblioteka za darmo online .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Juliusz Słowacki

Idź do strony:

ciemnej kryje się fali,

I na świat rzuca odbłysk ponury —

Już się nad słońce fala podniosła,

Po niebie krwawe snują się chmury.

Teraz do żagli! teraz do wiosła!” —

Okrzyk stokrotny

Bije o chmury;

I żagiel lotny,

Jak skrzydło ptaka,

Białymi pióry,

Czajkę Kozaka

Niesie — Ta drżąca

Wygina szyję,

Kąpie się w wodzie,

Fale roztrąca;

I Kozak żyje,

I czajka żywa.

Już lecą — blady, na wschodzie,

Zza chmury księżyc wypływa. —

„Ho! dobra wróżba, galera Baszy...

Lubię mieć sprawę z Baszy galerą.

Znam tę banderę — a nad banderą

Buńczuk, co płoche jaskółki straszy.

Widzę przy ogniach tureckie twarze,

Zdają się blade — Czekać w pobliżu,

Aż nam galera boki ukaże,

Aż na nas spojrzy okiem ze spiżu”.

Galera okropną cichością owiana,

Jak widmo posępne, jak pałac zaklęty,

Choć wiosło nie szumi, choć żagiel zwinięty:

Bez ludzkiej pomocy, czarami szatana,

Odwraca pierś złotym ozdobną straszydłem,

I boki jej księżyc bladawy oświeca.

Trzydzieście paszcz widać przy blasku księżyca,

Skąd wkrótce ognistym wyleci zgon skrzydłem...

„Druhy! do wioseł! już dają znaki

Ażeby iskrą podrażnić działa;

Lecz my pierzchniemy stadem jak szpaki,

Próżno nas będzie kula szukała,

Dalej! do wioseł” — I mnogie wiosła

Wnet zaszumiały,

Czajkę zbłąkaną,

Fala rozniosła —

I żagiel biały,

Z białawą pianą

Zmieszany, zniknął na morzu —

I rzekłbyś że fala ta czajki pożarła?

Że Kozak grób znalazł w błękitnych fal łożu?

I cichość posępna, i cichość umarła,

Okryła na chwilę błękity odmętu.

Lecz iskrą galery zbudzone już działo

Wzruszyło sen głuchy — błysk widać z okrętu,

I dział trzydzieście zagrzmiało.

Dym czarny chmurą na morzu drzymie,

I okręt zabrzmiał szatańskim śmiechem:

Lecz nim śmiech skonał z trzykrotnym echem,

Czajki stadami błysnęły w dymie.

Pobledli Turcy — Oto Kozaki

Na pierś okrętu rzucają haki,

Drą się na pokład. — Nad pogan karki

Widać wzniesiony miecz Atamana,

I nad turbany pióro Hetmana,

I atamańskiej odgłos janczarki.

Wśród damasceńskich krzywych pałaszy,

Miece się Żmija okropnym bojem;

Gdzie walczył basza — syn młody Baszy,

Na wpół makowym spity napojem. —

„Ojcze!” — do baszy rzekł Selim młody,

„Giniemy — pozbądź niewczesnej dumy —

Łódź okrętową spuścić do wody;

Gdy ja sam wrogów zatrzymam tłumy

Uciekaj ojcze!” — Na środek skoczył,

I pośród tłumu swój turban biały,

Błyskiem krzywego miecza otoczył.

Jęk na pokładzie, janczarki grzmiały.

Pośród pałaszy w błysku i dymie,

Hetman młodego spotkał Selima;

I dwa się miecze starły olbrzymie.

Żmija miecz wroga na mieczu trzyma,

A drugą dłonią z janczarki błysnął,

Strzelił pod maszty — i płomień nagle

Szybkim poskokiem wpłynął na żagle,

Aż na banderze złotej zawisnął:

I maszt sosnowy zajął się z trzaskiem —

„Byłaby walka w cieniach schowana,

Trzeba ją takim oświecić blaskiem —

Oto pochodnia błyszczy hetmana”. —

Z trzaskiem pożaru znów szczęk oręża

Słychać — i dźwięki hartownej zbroi;

Miecz straszny Żmii, jak żądło węża,

Krwi wroga szuka i krwią się poi.

Koszula Żmii utkana w druty,

Hartowna wprawdzie na próbę kuli;

Lecz miecz Selima w Damaszku kuty,

Przedarł druciane węzły koszuli;

Krew popłynęła aż na kobierce

Co okrywały baszy okręty.

Żmija się zemścił — ugodził w serce:

Schylił się Selim jak kwiat podcięty,

Upadł na pokład ze chrzęstem stali,

Padając okiem rzucił po fali:

Przez fale płynie łódź okrętowa —

Tam jego ojciec. — Selima głowa

Spadła na piersi —

Czajka wesoła,

Znów śliską piersią roztrąca piany,

I na błękitne wpływa limany;

Nad limanami z ołowiu czoła

Wież Oczakowa widać wysoko;

A wież turecka załoga strzeże.

Dostrzegło czajek pogańskie oko,

I wiankiem ognia błysnęły wieże,

Dym widać srebrny, huk słychać głuchy;

Lecz czajki ciche — ciche — jak duchy,

Gdy wiatrem wzdęta żagli pierś biała —

Płyną wstecz Dniepru, dalej! i dalej!

Znów z wież tureckich zagrzmiały działa,

Lecz huk bezsilny skonał na fali.

Jak cudnie błyszczą czajek szeregi!

Słońce pozłaca barwy orszaku —

Jak cudnie błyszczą dnieprowe brzegi,

Kwiat oczeretów szkarłatem świeci.

Niekiedy w ciszy Tatar Budziaku,

Mignie na koniu, jak wiatr przeleci;

Lub w oczeretu kwiatach ukryty,

Patrzy na czajki, na fal błękity.

Pieśń powrotu

Czajki! czajki! Sicz przed nami!

Oto brzegi Zaporoża!

A daleko, za czajkami,

Już pożarów gaśnie zorza,

I wśród morza,

Między mgłami,

Płonie wielka masztów sosna

Siła żaglów spadła.

Gdy nam błyśnie nowa wiosna

Znowu zadrży dzicz wybladła,

Znowu zagrzmi śpiew janczarek;

Lecz w tym roku dość zachodu —

My do miodu!

Z brzękiem czarek

Pijmy w naszej Ukrainie,

Miód nasz przepalony.

Gdzieśmy byli, kto popłynie

Za trupami? Chyba wrony,

Wrony, czajek przyjaciółki,

Co śmierć kraczą Asawule,

Kiedy kule,

Jak jaskółki,

Nad czajkami, po przestworzu,

Lecą chmurą czarną.

My Kozacy siejem w morzu.

Gdy się z wiosną plony zgarną,

Pełnym workiem piastry świecą

Podłe jako liść zżółkniały;

Jak wleciały,

Tak wylecą.

Przez pół roka pan dostatni,

Kozak wojewodą. —

A gdy wyjdzie piastr ostatni,

Znów z Kijowa Dniepru wodą

Do chat naszych — Kozak śpiewa —

A gdy nędze zakłopocą:

W łodziach nocą

Lśnią łuczywa;

I do ciemnej Dniepru wody,

Cicho sieci toną.

Miło błądzić gdzie ogrody

Wschodnich Baszów, kędy płoną

Złota blaskiem jabłka duże:

Lecz się milej schylić z konia,

I wśród błonia,

Polną różę

Zerwać, zanieść z ranną rosą,

Lubej w upominku.

Pierwej fale wyspy zniosą,

Niźli Kozak dla spoczynku

Tknie się pługa... gdy raz złotem

Da zakupić ręce panu:

Wśród limanu,

Zlany potem,

Zlany łzami, będzie w stożec

Składał kryształ soli. —

O! nie pójdzie Zaporożec,

Zaprzedany do niewoli

Błądzić! ..................

O cicho! cicho drużyno!

Czy tam widzicie żagle za nami?

Żagle się galer bielą za trzciną,

Za kozackimi płyną czajkami.

W Czertomeliku płyńmy ostrowy,

Tam będą czajek bezpieczne floty:

Próżno nam buńczuk zagraża złoty,

I pierś galery i żagiel płowy.

Oto na brzegu nasze rodziny —

Czajka ma czucie, wierność brytana

I tak jak brytan o stopy pana,

Tak się o wodne otarła trzciny.

Przekaż 1% podatku na Wolne Lektury.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.

Pieśń V Basza

Wrócił syn stepów wyprawą dumny.

Jakże mu piękne zdają się chaty!

Róża je polna ubiera w kwiaty;

Malw różnofarbnych drżące kolumny,

Aż ponad strzechy rosną i kwitną.

Owdzie spróchniałe skrzypiąc żurawie,

Sięgają w studni wodę błękitną:

Tam Zaporożec napawa konia,

Śpiewając dziką pieśń o wyprawie,

I gwarząc z echem wraca przez błonia,

Kiedy wieczorna zabłyśnie gwiazda —

Na śpiew szczekaniem pies się odwoła.

Chaty wiszące w parowach sioła,

Jako jaskółcze czernieją gniazda...

Ale dla Turków jakże zdradzieckie

Czertomeliku wysep zakręty!

Gdy w nie galery weszły tureckie,

Utkwił na miejscu żagiel rozpięty.

I tak za czajką płynące wrogi,

Co wprzód grozili, blade od strachu,

Nie mogli znaleźć powrotu drogi,

Jakby w egipskim zbłąkani gmachu.

Kozak spokojne porzucił chaty,

I biegł na brzegi — tam pop z gromnicą,

Przywdziewał lśniące złotem ornaty,

Trzykroć oświecił Dniepr kadzielnicą,

A gdy odmówił z księgi pacierze,

Rzekł do hetmana. — „Mój wierny synu,

Czy wierzysz w cuda?” — Hetman rzekł: „Wierzę”.

Lecz uśmiech jakby na wzgardę gminu

Oświecił blade lica Hetmana.

A pop rzekł dalej: „Więc w imię Pana

Jeśliś ochrzczony, weź obraz święty,

Gdzie malowana Bogarodzica,

Zanurz do fali — niechaj okręty

Zatoną — zgasną jak ta gromnica”.

Rzekł — i gromnicę rzucił do wody.

Tłum cały milczał, a Hetman młody

Jakby ze wzgardą słuchał rozkazu —

I malowidłem cudownym błysnął,

Lecz nim tknął fali ramą obrazu,

Obraz się w drobne sztuki rozprysnął.

A pop zbladł drżący — zbladła drużyna —

Hetman zawołał: „Czemuż bledniecie?

Jeśli pękł obraz, nie moja wina —

Spróchniał w tureckim wisząc meczecie!

Ale ten okręt zastrzągł do mułu. —

Turków wytracę przed wschodem słońca;

Jednego tylko zostawię gońca,

By o tym zaniósł wieść do Stambułu. —

Cóż ten szmer znaczy? Czyż szabla Żmii

Tak się na karkach tureckich starła,

Że już kozackiej nie tknie się szyi?!

Do chat Kozaki! — Niech myślą Turki

Że już drużyna nasza wymarła:

A gdy noc głucha padnie na wzgórki,

I na parowy — być w pogotowiu

Na odgłos trąbki. — Do chat Kozaki!” —

Już przy zachodzie dnieprowe ptaki,

Czaple się kładły do snu w sitowiu.

Galera piersią nie miała wody,

A spód jej ledwo w trzcinach widomy;

I nad zielone wysep ogrody,

Wyrastał wielki maszt nieruchomy.

Słońce złociste, nie ćmione mgłami,

Tonie w oczeret — Blaski niknące

Spały na żaglach, a nad żaglami

Zwieszały liście brzozy płaczące;

A jeszcze wyżej, na żaglów szczycie

Bandera Baszy połyska złotem,

I jeszcze wyżej, w nieba błękicie,

Jaskółki szybkim krążyły lotem.

Tak cichy widok — Niech Turki marzą

Że są panami stu wysp na Niżu;

Niech śpią głęboko — bo już na krzyżu

Usiadł jak do snu sokół stepowy.

Smutny wszedł miesiąc z płonącą twarzą,

I na zamglone patrzał ostrowy.

Cichość posępna i noc głęboka.

Na straży Turek zbrojny połyska,

I z chat kozackich nie spuszcza oka:

Ale po chatach gasły ogniska.

Turek odmawia modły Proroka,

I tak się rajską otoczył chwałą,

Że ani dostrzegł, jak pośród cienia

Mierzonym razem światło łyskało,

Jakby budzone ognie z krzemienia.

Podobnie kiedy Turków ogrody,

Bogatym w kwiaty błysną granatem:

Tak z dala trzciny nad Dniepru wody,

Nagle rozkwitły ognistym kwiatem.

I blask pozłaca ciche brzóz czoła:

Cztery płomieni błysnęły koła,

A gdy znalazły upływu łoże,

Pobiegły szybko, w jedno się zlały,

I wnet ogromne pożaru morze,

Pod okręt wzniosłe toczyło wały.

Na krzyk strażnika, ze snu zbudzeni

Zbiegli się Turcy. Rozpacz straszliwa!

Rozpacz bezsilna! — Morze płomieni

Suche okrętu deski podmywa.

Zawyli strasznie i odurzeni

Umilkli — cisza spadła straszliwa.

Potem w tej ciszy, galerom znana,

Dziko zabrzmiała trąbka Hetmana.

Na odgłos trąbki jak z ogniów piekła

Wstali Kozacy na czarnych skałach,

Rzekłbyś że zemstą dzicz ta zaciekła,

Gasi pragnienie w ognistych wałach.

Na nagich głazach, obwiani w dymie,

Jako posągi stali olbrzymie.

Rzekłbyś — że dusza ich marmurowa

Nie słyszy jęku — głosu rozpaczy.

I słychać grzmiące Hetmana słowa:

„Druhy! nim płomień Turków obsaczy,

Kto do okrętu dopłynie z wodą,

Jeśli jest basza? Baszy wyszuka,

Baszę wykradnie — takiego kruka

Bogatą piastrów uczczę nagrodą”. —

Kozacy milczą — Za skarby świata

Któż pójdzie w piekło? — Patrzcie! sam Żmija —

Jak istna żmija ogień przelata,

I padł do fali, wśród fal się wzbija;

I znów zatonął — Tam iskry padły.

Ho! ho! z tej wanny nie wyjdzie cały —

A teraz słychać Turków wystrzały.

Widzę go znowu — gdzie tłum wybladły

Wpadł — oto Turek w rękach Hetmana.

Już maszt się pali, już żagiel spłonął.

Hetman do fali z Turkiem zatonął,

A płomieniami fala zawiana —

Miło to płynąć w takie ukropy!

Patrzcie tam! patrzcie! Hetman na skale,

Na znak tureckie rozwija szale.

Wąż mu się, Turek, wije spod stopy.

Nad rankiem, kędy oczeret płonął,

Błękitne tylko krążyły dymy;

Galerę baszy

Idź do strony:

Darmowe książki «Żmija - Juliusz Słowacki (biblioteka za darmo online .txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!

Dodaj komentarz