Pamiętniki - Jan Chryzostom Pasek (czytanie ksiazek w internecie .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Pamiętniki Jana Chryzostoma Paska to wspomnienia spisane przez niego pod koniec XVII wieku.
Podzielone są na dwie części — w pierwszej (1655–1666) opowiada o swoich przeżyciach związanych z wojnami ze Szwecją, Siedmiogrodem i Moskwą oraz rokoszem Lubomirskiego. Druga część (1667–1688) to zapis wspomnień Paska-ziemianina, po osiedleniu na wsi w Krakowskiem. Ze względu na to, że Pasek spisywał wspomnienia w ostatnich latach życia, niekiedy myli fakty historyczne, w drugiej części ukrywa również niewygodne wydarzenia ze swojego życia. Niemniej jednak są cennym dziełem epoki baroku, stanowiły również źródło inspiracji w literaturze XIX i XX wieku.
Jan Chryzostom Pasek był mazowieckim szlachcicem, wykształconym w kolegium jezuickim, żołnierzem prowadzącym awanturniczy tryb życia. Jeden z najsłynniejszych pamiętnikarzy polskich.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Jan Chryzostom Pasek
- Epoka: Barok
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Pamiętniki - Jan Chryzostom Pasek (czytanie ksiazek w internecie .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Jan Chryzostom Pasek
„P. Słoński niejaki, białoruski majętny szlachcic, pułkownikując nad chorągwiami szlachty białoruskiej, którzy się do Moskwy przedali byli, najpierw natarł na chorągwie nasze, które były w fortropie [tj. w straży przedniej] (...) kędy na przeprawie, która była miedzy wojskami, z konia zbity i pojmany, tenże pierwszy znak wygranej naszej i otuchę uczynił, którego potem na palu zawieszono”. [przypis redakcyjny]
592. Brześć — daw. Brześć Litewski, miasto na Polesiu, na prawym brzegu Bugu u ujścia rzeki Muchawiec; dziś na Białorusi. [przypis redakcyjny]
593. wojsko rozłożyć (...) w dobrach szlacheckich i żyć za uproszeniem — dobra szlacheckie (ziemskie) były wolne od powinności (stanowisk i dostaw). [przypis redakcyjny]
594. z dyskrecyjej — z łaski. [przypis redakcyjny]
595. sufficere (łac.) — wystarczyć. [przypis redakcyjny]
596. Sielce — właśc. Siedlce, miasto we wsch. Polsce, na płd. Podlasiu, położone między rzekami Muchawką i Helenką. [przypis redakcyjny]
597. kasztelan zakroczymski — Tomasz Olędzki na Chłędowie. [przypis redakcyjny]
598. nemine reclamante (łac.) — bez niczyjego sprzeciwu (zwrot sądowy). [przypis redakcyjny]
599. ryza — karby, rygor. [przypis redakcyjny]
600. nobilitatem (łac. forma B.) — szlachtę. [przypis redakcyjny]
601. niedziela Śródpostna — czwarta niedziela Wielkiego Postu. [przypis redakcyjny]
602. sam (starop.) — mąż. [przypis redakcyjny]
603. delirować (z łac.) — szaleć, cierpieć na obłąkanie. [przypis redakcyjny]
604. heredissa (z łac.) — dziedziczka. [przypis redakcyjny]
605. ratione iuris bonorum terrestrium (łac.) — ze względu na prawo dóbr ziemskich (wolnych od obciążeń na rzecz wojska). [przypis redakcyjny]
606. kontradykcja — sprzeciw. [przypis redakcyjny]
607. nomine (łac.) — w imieniu. [przypis redakcyjny]
608. respekt (z łac.) — względy, wyrozumienie. [przypis redakcyjny]
609. kwity poborowe — kwity poborowe wydawał poborca uchwalonego przez sejm podatku od łanu. [przypis redakcyjny]
610. Niedziela Biała — przedostatnia przed Wielką Niedzielą, świętem Zmartwychwstania Pańskiego. [przypis redakcyjny]
611. w kontentacyjej — dla odwdzięczenia się. [przypis redakcyjny]
612. poczta — poczesne, podarunek. [przypis redakcyjny]
613. nomine (łac.) — imię. [przypis redakcyjny]
614. per respectum (łac.) — przez wzgląd. [przypis redakcyjny]
615. in recompensam (łac.) — dla odwdzięczenia. [przypis redakcyjny]
616. chleb — tu: żywność dla ludzi i obroki dla koni. [przypis redakcyjny]
617. konwersacja — rozmowa towarzyska, zabawa. [przypis redakcyjny]
618. haeredissam (łac. forma B.) — dziedziczkę. [przypis redakcyjny]
619. podkomorzyc sandomierski — Stanisław Oleśnicki, później starosta radziejowski. [przypis redakcyjny]
620. inwitować (z łac.) — zapraszać. [przypis redakcyjny]
621. ex mente (łac.) — po myśli. [przypis redakcyjny]
622. Kozierady — miasto Konstantynów na wsch. od Siedlec, na zach. od Janowa, dziś: Konstantynów; nazwę tę nadał Kozieradom ok. r. 1744 Karol Józef hr. Odrowąż Sedlnicki, podskarbi wielki koronny, na cześć swej żony, Konstancji. [przypis redakcyjny]
623. asystencja — dwór, służba. [przypis redakcyjny]
624. chorągiew (...) dobrze okrytą — dobrze obsadzoną, w pełnej liczbie (100–120 ludzi). [przypis redakcyjny]
625. samodziesięć — sam z 9 towarzyszami, w dziesięciu. [przypis redakcyjny]
626. kocioł — tu: rodzaj bębnów używanych w jeździe. [przypis redakcyjny]
627. pasyjka — Chrystus na krzyżu. [przypis redakcyjny]
628. hoży (z ros.) — czerstwy, krzepki, żwawy. [przypis redakcyjny]
629. uzurpować sobie — przywłaszczać, przypisywać. [przypis redakcyjny]
630. przyjaciel — tu w znaczeniu: dozgonny przyjaciel, mąż. [przypis redakcyjny]
631. ordynek (z niem.) — szyk, porządny bój. [przypis redakcyjny]
632. mirabile (łac.) — dziwne. [przypis redakcyjny]
633. regestr — spis towarzyszy służących w chorągwi. [przypis redakcyjny]
634. Chojnice — miasto w województwie pomorskim na Pomorzu Gdańskim; stoczono tam bitwę 1 stycznia 1657 r. [przypis redakcyjny]
635. po okazyjej — po bitwie. [przypis redakcyjny]
636. pactum (łac.) — układ. [przypis redakcyjny]
637. in praesentia (łac.) — w przytomności. [przypis redakcyjny]
638. ex mente — z woli. [przypis redakcyjny]
639. chleb żałobny — uczta pogrzebowa, stypa. [przypis redakcyjny]
640. impedyment — przeszkoda. [przypis edytorski]
641. provocatus (łac.) — wzywany. [przypis redakcyjny]
642. frequentia — napływ, obecność; frekwencja. [przypis redakcyjny]
643. orator — mówca. [przypis redakcyjny]
644. oponować — przeciwstawić. [przypis redakcyjny]
645. wolumina — księgi. [przypis redakcyjny]
646. sekundować — wspierać. [przypis redakcyjny]
647. hieroglifik (z gr.) — napis hieroglificzny a. napis w ogóle. [przypis redakcyjny]
648. Parcam (...) superbam (łac.) — Parka dumna, trzymająca kosę w groźnej ręce. [przypis redakcyjny]
649. inscriptionem (łac.) — napis. [przypis redakcyjny]
650. Leges (...) iudico (łac.) — ustawy ustanawiam, władcami władam, sędziów sądzę. [przypis redakcyjny]
651. potencja — moc, siła. [przypis edytorski]
652. diutius (...) possumus (łac.) — długo na los skarżyć się możemy, zmienić go nie możemy. [przypis redakcyjny]
653. dysocjacja (z łac.) — rozstanie. [przypis redakcyjny]
654. voto komprobowane — ślubem (dosł. słowem) utwierdzone. [przypis redakcyjny]
655. qualitatem (łac. forma B.) — własność. [przypis redakcyjny]
656. Homo est (...) trutina (łac.) — Człowiek jest wzorem bezsilności, łupem czasu, igrzyskiem losu, obrazem niestateczności, szalą zawiści i niedoli. [przypis redakcyjny]
657. klimakter — przypadek, nieszczęście. [przypis redakcyjny]
658. paroksyzm — cios. [przypis redakcyjny]
659. fata simul et semel — losy razem i naraz. [przypis redakcyjny]
660. periculosissima incendia (łac.) — najniebezpieczniejsze pożary. [przypis redakcyjny]
661. iactura — strata. [przypis redakcyjny]
662. insulty — ciosy, napady. [przypis redakcyjny]
663. paremia (z gr.) — przysłowie, maksyma. [przypis redakcyjny]
664. Metenda (...) necessitas (łac.) — Żąć należy żniwo, tak każe konieczność. [przypis redakcyjny]
665. necessitatem (...) decet (łac.) — konieczność przystoi raczej znosić niż opłakiwać. [przypis redakcyjny]
666. prae oculis (łac.) —przed oczyma. [przypis redakcyjny]
667. ante saecula (łac.) — przed wiekami. [przypis redakcyjny]
668. pactum (łac.) — układ. [przypis redakcyjny]
669. morte renasci (łac.) — odrodzić się przez śmierć [przypis redakcyjny]
670. ad communem (...) societatem (łac.) — do powszechnego społeczeństwa. [przypis redakcyjny]
671. Veniet iterum (...) dies (łac.) — nadejdzie znowu dzień, który nas na światło powróci. [przypis redakcyjny]
672. condigne (łac.) — godnie. [przypis redakcyjny]
673. Laudabatur (...) ore (łac.) — chwalony był przez tego, który był w wojsku najuczeńszym i wymownym. [przypis redakcyjny]
674. stricte (łac.) — ściśle. [przypis redakcyjny]
675. uzanca (z wł.) — zwyczaj. [przypis redakcyjny]
676. prowincja — obowiązek. [przypis redakcyjny]
677. actiones (łac.) — czyny. [przypis redakcyjny]
678. ferreus (...) fastus (łac.) — żelazny Mars depce i za nic ma złote przepychy. [przypis redakcyjny]
679. Minerwa (mit. rzym.) — bogini mądrości, nauk i umiejętności, utożsamiana z Ateną (Palladą) w mit. gr.; tu metonim.: zdolność, wymowa. [przypis redakcyjny]
680. zhukać — oszołomić, onieśmielić. [przypis redakcyjny]
681. kommilitionowie — towarzysze. [przypis redakcyjny]
682. indigne (łac.) — niegodnie. [przypis redakcyjny]
683. dignissima gesta (łac.) — najgodniejsze czyny. [przypis redakcyjny]
684. a cunabulis (łac.) — od kołyski. [przypis redakcyjny]
685. pieszczonej Pallady instytucja — nauka. [przypis redakcyjny]
686. Bellona — bogini wojny. [przypis redakcyjny]
687. palestra — tu: zawód. [przypis redakcyjny]
688. naturaliter (łac.) — naturalnie. [przypis redakcyjny]
689. generosae aquilae pulli (łac.) — szlachetnego orła pisklęta. [przypis redakcyjny]
690. Gradyw (mit. rzym.) — przydomek Marsa, boga wojny. [przypis redakcyjny]
691. plenarie (łac.) — zupełnie. [przypis redakcyjny]
692. konsekrować wiktymę — poświęcić ofiarę. [przypis redakcyjny]
693. merliński — od nazwy Merlo lub Merła, rzeki na Ukrainie w dorzeczu Dniepru; w tych okolicach toczono w 1646 r. walki z Tatarami. [przypis redakcyjny]
694. cecorskie — od: Cecora, pod którą hetman Żółkiewski poniósł klęskę w wojnie z Turcją w 1620 r. [przypis redakcyjny]
695. żołtowodzkie (...) — od: Żółte Wody, gdzie 15 kwietnia 1648 wojska Rzeczpospolitej poniosły klęskę w bitwie z kozacko-tatarskimi oddziałami Chmielnickiego; Stefan Czarniecki dostał się wówczas do niewoli tatarskiej. [przypis redakcyjny]
696. za towarzysz — jako towarzysze. [przypis redakcyjny]
697. singiilatim (łac.) — szczegółowo. [przypis redakcyjny]
698. korsuńskie — klęska pod Korsuniem 26 maja 1648. [przypis redakcyjny]
699. zbaraskie — oblężenie Zbaraża 1 lipca – 15 sierpnia 1649 r. [przypis redakcyjny]
700. batohowskie — klęska pod Batohem 2 czerwca 1652 r. [przypis redakcyjny]
701. inundacje — nawałności. [przypis redakcyjny]
702. klimakteryki — okresy, przypadki. [przypis redakcyjny]
703. eius saeculi (łac.) — owego wieku. [przypis redakcyjny]
704. axioma — zdanie. [przypis redakcyjny]
705. magnae (...) obstinatius (łac.) — wielkie umysły tym uporczywsze, im większe trudności. [przypis redakcyjny]
706. saevientis fortunae ferocitas (łac.) — srożącego się losu wściekłość. [przypis redakcyjny]
707. beresteckie — zwycięska bitwa pod Beresteczkiem 28–30 czerwca 1651. [przypis redakcyjny]
708. białocerkiewskie — przerwana bitwa pod Białocerkwią 21 września 1651. [przypis redakcyjny]
709. mohylowskie — nieudany szturm Stanisława Potockiego Rewery na Mohylów nad Dniestrem miał miejsce w 1659r.; Pasek (a. przepisywacz) pomylił to wydarzenie z innym, oblężeniem Monasterzysk przez Czarnieckiego wiosną 1653 r. (tzw. okazja monasterska), a więc po (przerwanej) bitwie pod Białocerkwią (1651), a przed oblężeniem żwanieckim jesienią 1653). [przypis redakcyjny]
710. żwanieckie — oblężenie Żwańca przez Kozaków od października do 16 grudnia 1653 r. [przypis redakcyjny]
711. Viri (...) contemptus (łac.) — Męża cechuje najbardziej waleczność; ona to darzy go pogardą śmierci i cierpienia. [przypis redakcyjny]
712. ruszenickich — od nazwy: Ruszenice, wsi pod Opocznem, gdzie Czarniecki napadł na tylną straż szwedzką. [przypis redakcyjny]
713. grodeckich — okazja grodecka, tj. bitwa z Kozakami pod dowództwem Chmielnickiego 29 września 1655 r. [przypis redakcyjny]
714. wojnickich — okazja wojnicka, tj. klęska wojsk polskich pod Wojniczem 3 października 1655 w bitwie ze Szwedami. [przypis redakcyjny]
715. gołębskich — okazja gołębska, tj. klęska wojsk polskich pod Gołębiem 8 lutego 1656 w bitwie ze Szwedami. [przypis redakcyjny]
716. wareckich — okazja warecka, tj. bitwa pod Warką 7 kwietnia 1656, zwycięska dla Polaków. [przypis redakcyjny]
717. gnieźnieńskich — okazja gnieźnieńska, tj. bitwa pod Gnieznem 5 maja 1656. [przypis redakcyjny]
718. magierowskich — okazja magierowska, tj. bitwa pod Magierowem 11 lipca 1656. [przypis redakcyjny]
719. czarnoostrowskich — okazja czarnoostrowska, tj. bitwa pod Czarnym Ostrowem, po której zmuszono do kapitulacji Rakoczego. [przypis redakcyjny]
720. hilari fronte (łac.) — z pogodnym czołem. [przypis redakcyjny]
721. adversitates fortunae et iniurias caeli (łac.) — przeciwności losu i srogość klimatu. [przypis redakcyjny]
722. ad testimonium okulatów (łac.) — na świadectwo naocznych świadków. [przypis redakcyjny]
723. Ubi miles (...) noctis (łac.) — Gdy żołnierz, gardząc dostatkami i bogactwy, toczy boje w karności i ubóstwie, znużonemu służy ziemia za łoże, za pokarm używa, co ma, a sen jego trwa krócej niż noc (Curtius: De rebus Alexandri Magni III, 2, 15). [przypis redakcyjny]
724. atrybut — cecha, przymiot. [przypis redakcyjny]
725. plus quam satis (łac.) — więcej, niż potrzeba. [przypis redakcyjny]
726. circumventus multitudine (łac.) — otoczony tłumem. [przypis redakcyjny]
727. kilim — tkanina dywanowa, tu:
Darmowe książki «Pamiętniki - Jan Chryzostom Pasek (czytanie ksiazek w internecie .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)