Pamiętniki - Jan Chryzostom Pasek (czytanie ksiazek w internecie .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Pamiętniki Jana Chryzostoma Paska to wspomnienia spisane przez niego pod koniec XVII wieku.
Podzielone są na dwie części — w pierwszej (1655–1666) opowiada o swoich przeżyciach związanych z wojnami ze Szwecją, Siedmiogrodem i Moskwą oraz rokoszem Lubomirskiego. Druga część (1667–1688) to zapis wspomnień Paska-ziemianina, po osiedleniu na wsi w Krakowskiem. Ze względu na to, że Pasek spisywał wspomnienia w ostatnich latach życia, niekiedy myli fakty historyczne, w drugiej części ukrywa również niewygodne wydarzenia ze swojego życia. Niemniej jednak są cennym dziełem epoki baroku, stanowiły również źródło inspiracji w literaturze XIX i XX wieku.
Jan Chryzostom Pasek był mazowieckim szlachcicem, wykształconym w kolegium jezuickim, żołnierzem prowadzącym awanturniczy tryb życia. Jeden z najsłynniejszych pamiętnikarzy polskich.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Jan Chryzostom Pasek
- Epoka: Barok
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Pamiętniki - Jan Chryzostom Pasek (czytanie ksiazek w internecie .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Jan Chryzostom Pasek
class="foreign-word">in toto — w zupełności. [przypis redakcyjny]
459. consilium (łac.) — poradę. [przypis redakcyjny]
460. omnibus modis (łac.) — wszelkimi sposobami. [przypis redakcyjny]
461. Skanderborg — miasto na pd.-zach. od Aarhusen, położone nad jeziorem o tej samej nazwie. [przypis redakcyjny]
462. Weil — Veile, miasto w Szlezwiku nad zatoką o tej samej nazwie. [przypis redakcyjny]
463. dominium (łac.) — panowanie; tu: opanowany teren. [przypis redakcyjny]
464. armować się — zbroić się, przygotowywać się do walki. [przypis edytorski]
465. in procinctu (łac.) — w gotowości. [przypis redakcyjny]
466. sufficere (łac.) — podołać. [przypis redakcyjny]
467. roztaszować się — rozłożyć się obozem. [przypis redakcyjny]
468. intendo (łac.) — zamyślam. [przypis redakcyjny]
469. wyskublić — wybrać się. [przypis redakcyjny]
470. impedimenta (łac.) — przeszkody. [przypis redakcyjny]
471. afekt — uczucie. [przypis edytorski]
472. koloryzować — zabarwiać, zaprawiać. [przypis redakcyjny]
473. pieł — dziś: pił. [przypis edytorski]
474. in plurali (łac.) — w liczbie mnogiej. [przypis redakcyjny]
475. ex regno Daniae (łac.) — z królestwa Danii. [przypis redakcyjny]
476. conclusum (łac.) — postanowienie. [przypis redakcyjny]
477. consilium (łac.) — rada. [przypis redakcyjny]
478. contrarium (łac.) — przeciwnie. [przypis redakcyjny]
479. ex ratione (łac.) — z tej przyczyny. [przypis redakcyjny]
480. de ulterioribus (łac.) — o dalszych rzeczach. [przypis redakcyjny]
481. inwektywa (z łac.) — łajanie, karcenie; dziś: obelga. [przypis edytorski]
482. quo fine (łac.) — do jakiego końca, wyniku. [przypis redakcyjny]
483. dulcedo (łac.) — słodycz, ponęta. [przypis redakcyjny]
484. et usus cohabitandi (łac.) — i nawyk pożycia. [przypis redakcyjny]
485. persuasiones continuae (łac.) — ciągłe namowy. [przypis redakcyjny]
486. regnum amplisssimum (łac.) — królestwo najwspanialsze. [przypis redakcyjny]
487. facultates (łac.) — dostatki. [przypis redakcyjny]
488. quis scit (łac.) — kto wie. [przypis redakcyjny]
489. ordynować — nakazać. [przypis redakcyjny]
490. Amburk — Hamburg. [przypis edytorski]
491. konferencja — rozmowa. [przypis redakcyjny]
492. Gib Brut, gib Szpek, gib Haber (z niem.) — daj chleba, daj słoniny, daj owsa. [przypis edytorski]
493. konfrontować — porównać, zestawić. [przypis redakcyjny]
494. experiri (łac.) — próbować szczęścia. [przypis redakcyjny]
495. de statu rerum (łac.) — o stan rzeczy. [przypis redakcyjny]
496. piędź — daw. antropometryczna miara długości, wyznaczana przez odległość między końcem kciuka a końcem palca środkowego dłoni (względnie rozpiętość dłoni) i wynosząca ok. 20 cm. [przypis edytorski]
497. alterationes (łac.) — zgryzoty. [przypis redakcyjny]
498. praesentit (łac.) — przeczuwa. [przypis redakcyjny]
499. par (łac.) — równy. [przypis redakcyjny]
500. pro gloria gentis (łac.) — w obronie sławy narodu. [przypis redakcyjny]
501. aemulabantur (łac.) — szli w zawody. [przypis redakcyjny]
502. diligenter (łac.) — pilnie. [przypis redakcyjny]
503. opponunt (łac.) — gotują. [przypis redakcyjny]
504. nad lądami — u brzegów, gdzie można lądować. [przypis redakcyjny]
505. incolae (łac.) — mieszkańcy. [przypis redakcyjny]
506. et interim (łac.) — a tymczasem. [przypis redakcyjny]
507. krwie (daw.) — dziś popr. forma D. lp: krwi; mścili się krwie: mścili się za (przelaną) krew. [przypis edytorski]
508. incolis (łac.) — mieszkańcom. [przypis edytorski]
509. in armis (łac.) — pod bronią. [przypis redakcyjny]
510. cale (daw.) — całkiem, zupełnie. [przypis edytorski]
511. totaliter (łac.) — całkowicie. [przypis redakcyjny]
512. spiritus familiares (łac.) — duchy familijne. „W całej Skandynawii (tj. w Danii, Szwecji i Norwegii) przechowuje się wiara w duchy familijne, tzw. nisser... zwykle dobroduszne i uczynne karzełki w czerwonych czapeczkach, które za postawioną miskę kaszy chętnie pomagają gospodarzom młócić zboże, robić ciasto itp.” (Rosznecki, s.353). [przypis redakcyjny]
513. Rej — zapewne Jędrzej Rej, wyprawiony w r. 1638 w poselstwie do Holandii celem odzyskania bezprawnie zabranych okrętów królewskich. [przypis redakcyjny]
514. wiolencja (z łac.) — gwałt. [przypis redakcyjny]
515. spectaculum (łac.) — widowisko. [przypis redakcyjny]
516. interim (łac.) — tymczasem. [przypis redakcyjny]
517. apostazja (z gr.) — odszczepieństwo religijne; Marcin Luter (właśc. Martin Luther, 1483–1546), niem. teolog, inicjator reformacji, przed swoim wystąpieniem publicznym z krytyką sprzedaży odpustów, które ostatecznie doprowadziło do schizmy w kościele katolickim i powstania luteranizmu, był mnichem augustiańskim w Wittenberdze (tu błąd rzeczowy u Paska). [przypis redakcyjny]
518. curiosus (łac.) — ciekawy. [przypis redakcyjny]
519. antiquitates (łac.) — starożytności. [przypis redakcyjny]
520. Uraniburgum — obserwatorium zbudowane przez Tycho Brahe na szwedz. wyspie Huen. [przypis redakcyjny]
521. piktura (z łac.) — malowidło, obraz. [przypis redakcyjny]
522. cum inscriptionibus (łac.) — z podpisami. [przypis redakcyjny]
523. intrata — dochód, wpływy. [przypis edytorski]
524. Poszliśmy stamtąd na Reineberk — Niepodobna wykreślić dokładnie drogi, którą wracało wojsko Czarnieckiego do ojczyzny. Naprzód nie wiadomo, czy Pasek podawał nazwy z pamięci czy z mapy, następnie nazwy te, może już przez autora zmienione, doznały dalszego zniekształcenia ze strony nieudolnego przepisywacza. Zupełnie pewne punkty tej drogi stanowią nazwy: Bersztedt, Wismar, Gustrow i Szczecin. Z pozostałych Tobel nie znajduje się ani w słowniku geogr. Eittera ani Neumanna. Reineberk mogłoby być Reinebek na wschód od Hamburga, gdyby nie to, że następne Bergstedt leży znacznie na zachód, a więc wymagało zmiany drogi w kierunku zachodnim; mogło to jednak nastąpić z niewiadomych nam przyczyn. Tomaszów, widocznie przekręcone, mogłoby być Teterów. Zuraw, gdyby było Zurow, toby powinno być wymienione po Wismar. Wittstock, choć forma niezepsuta, nastręcza wielkie wątpliwości, bo leży już w Brandenburgii; raczej mogłaby to być wieś Wittstock pod Prenzlau, choć też przedstawia pewne zboczenie na południe. [przypis redakcyjny]
525. Bergstedt — miasto w Holsztynie na płn. od Hamburga. [przypis redakcyjny]
526. Wismar — pierwotnie gród słowiański Wyszomierz a. Wyszomir; miasto w Meklemburgii, port hanzeatycki nad Morzem Bałtyckim, po wojnie trzydziestoletniej znalazł się w posiadaniu Szwecji (do 1903 r.), dziś w Niemczech. [przypis redakcyjny]
527. Güstrow — miasto w Meklemburgii. [przypis redakcyjny]
528. Tomaszów — zapewne nazwa przekręcona przez kopistę: Teterow, miasto na wsch. od Güstrow. [przypis redakcyjny]
529. Zuraw — Zurow, miasto na wsch. od Wismar. [przypis redakcyjny]
530. Roebel — wieś. [przypis redakcyjny]
531. Wittstock — miasto w Meklemburgii. [przypis redakcyjny]
532. sparsim (łac.) — osobno. [przypis redakcyjny]
533. Oborniki — miasto przy ujściu rzeki Wełny do Warty, 3½ mili na płn. od Poznania. [przypis redakcyjny]
534. Mosiny — miasto o 2 mile od Poznania. [przypis redakcyjny]
535. łożna choroba — tyfus. [przypis redakcyjny]
536. kancelaria — tu: grodzka; w Rawie było starostwo grodzkie. [przypis redakcyjny]
537. convalescere (łac.) — przychodzić do zdrowia. [przypis redakcyjny]
538. przypisny — poddany właściciela wsi, który mu pozwolił wyuczyć się rzemiosła. [przypis redakcyjny]
539. ad perfectionem (łac.) — do zupełnego. [przypis redakcyjny]
540. Bachusowe święto — karnawał. [przypis redakcyjny]
541. konsystencja (z łac.) — stanowisko, leże. [przypis redakcyjny]
542. uniwersał — ogłaszany publicznie list królewski; tu: chodzi o odezwy wydane w Tucholi, nakazujące gromadzić się koło Łukowa na Podlasiu. [przypis redakcyjny]
543. magnis itineribus (łac.) — śpiesznymi pochodami. [przypis redakcyjny]
544. Łowicz — miasto nad Bzurą ok. 80 km. od Warszawy w kier. na Sochaczew. [przypis redakcyjny]
545. obediencja — posłuch. [przypis redakcyjny]
546. in veste peregrina (łac.) — w stroju cudzoziemskim. [przypis redakcyjny]
547. jupka (z arab. przez niem.) — krótka suknia spodnia, rodzaj kurtki. [przypis redakcyjny]
548. kolet (z fr.) — strój wojskowy, skórzany kaftan a. płaszcz wkładany pod kirys; kabat. [przypis redakcyjny]
549. sztywle (z niem.) — buty. [przypis redakcyjny]
550. ex necessitate (łac.) — z potrzeby. [przypis redakcyjny]
551. komplacencja (z łac.) — powodzenie, wzięcie. [przypis redakcyjny]
552. summa levitas (łac.) — największa lekkomyślność. [przypis redakcyjny]
553. depauperatio (łac.) — zubożenie. [przypis redakcyjny]
554. ornament (z łac.) — strój, ubranie. [przypis redakcyjny]
555. inter domesticos parietes (łac.) — w domowych ścianach. [przypis redakcyjny]
556. alias (łac.) — inaczej. [przypis redakcyjny]
557. ex necessitate (łac.) — z potrzeby. [przypis redakcyjny]
558. królowa Ludwika — Ludwika Maria (1611–l667) z domu Gonzagów, księżniczka mantuańska. W r. 1646 poślubił ją Władysław IV; po jego śmierci (1648) wyszła za brata jego, Jana Kazimierza (1649). [przypis redakcyjny]
559. frącymer (z niem.: frauzimmer) — dwór żeński przy królowej. [przypis redakcyjny]
560. wydrwić — tu: uzyskać sprytnie, wyprosić za pomocą fortelu. [przypis edytorski]
561. dano nam (...) zasług (...) za dwie (...) ćwierci (...) — wypłacono za dwa kwartały; jeździe wypłacano żołd co kwartał (ćwierć roku), piechocie co miesiąc. [przypis redakcyjny]
562. Bieliny — wieś w powiecie radomskim, k. Rawy Mazowieckiej. [przypis redakcyjny]
563. nummismata (łac.) — monety. [przypis redakcyjny]
564. pultynek — mały pulpit ze schowkami dla kobiecych robótek. [przypis redakcyjny]
565. sztukwarkowy — składany słojem, wykładany. [przypis redakcyjny]
566. cum facunda oratione (łac.) — z piękną mową. [przypis redakcyjny]
567. Franciszek Ołtarzowski — późn. podstoli rawski. [przypis redakcyjny]
568. intus (łac.) — wewnątrz. [przypis redakcyjny]
569. wolentarz — ochotnik. [przypis redakcyjny]
570. Alpes — Alpy. [przypis redakcyjny]
571. akkomodować intencyje — stosować zamysły. [przypis redakcyjny]
572. peregrynacja (z łac.) — wędrówka. [przypis redakcyjny]
573. Jazon — Jazon z Jolkos w Tessalii wyprawił się do Kolchis pod Kaukazem po złote runo, które po wielu trudnościach zdobył. [przypis redakcyjny]
574. rezolwować się — odważyć się. [przypis redakcyjny]
575. Atalanta — bohaterka niedościgniona w biegu, zabijała z tyłu włócznią każdego zalotnika, który ją w biegu wyprzedził (gdyż taki był warunek pozyskania jej ręki). Hippomenes wziął się na sposób i wyrzucał podczas biegu złote jabłka, które Atalanta zbierała i przez to dała się prześcignąć. [przypis redakcyjny]
576. Kleopatra — słynna z piękności królowa Egiptu. [przypis redakcyjny]
577. beze mnie — przeze mnie. [przypis redakcyjny]
578. rozumiejąć — forma czasownika ze skróconą partykułą ci: rozumieją ci tedy (...). [przypis edytorski]
579. pultynek — rodzaj szkatułki; także: bultynek. [przypis edytorski]
580. po staremu — tu: niezmiennie, tak samo; ulubione wyrażenie Paska. [przypis edytorski]
581. cyrkumferencyja — okolica. [przypis redakcyjny]
582. komitywa — towarzystwo. [przypis redakcyjny]
583. vicissim (łac.) — nawzajem. [przypis redakcyjny]
584. jechać nie bardzo się — w rkp. wyrazy te (u dołu) obcięte. [przypis redakcyjny]
585. dyscyplina — karność. [przypis redakcyjny]
586. pogotowiu — tu: cóż mówić, tym bardziej, a cóż dopiero. [przypis redakcyjny]
587. okazja — tu: walka. [przypis redakcyjny]
588. artykuły — tu: artykuły wojskowe, zbiór przepisów wraz z karami za przestępstwa. [przypis redakcyjny]
589. Mścibów — dziś wieś na Białorusi, daw. miasteczko w powiecie grodzieńskim w województwie białostockim. [przypis redakcyjny]
590. Trubecki, Aleksy Nikitycz (1600–1680) — ostatni kniaź Księstwa Trubeckiego w granicach Rzeczpospolitej (do 1645r.), a następnie Rosji (1660–1672); ojciec chrzestny cara Piotra I. [przypis redakcyjny]
591. Słoński — szlachcic białoruski, walczył po stronie Moskwy; więcej nieco szczegółów o nim u Łosia (s. 52) w opisie utarczki straży przednich w wigilię św. Piotra i Pawła:
Darmowe książki «Pamiętniki - Jan Chryzostom Pasek (czytanie ksiazek w internecie .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)