Pamiętniki - Jan Chryzostom Pasek (czytanie ksiazek w internecie .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Pamiętniki Jana Chryzostoma Paska to wspomnienia spisane przez niego pod koniec XVII wieku.
Podzielone są na dwie części — w pierwszej (1655–1666) opowiada o swoich przeżyciach związanych z wojnami ze Szwecją, Siedmiogrodem i Moskwą oraz rokoszem Lubomirskiego. Druga część (1667–1688) to zapis wspomnień Paska-ziemianina, po osiedleniu na wsi w Krakowskiem. Ze względu na to, że Pasek spisywał wspomnienia w ostatnich latach życia, niekiedy myli fakty historyczne, w drugiej części ukrywa również niewygodne wydarzenia ze swojego życia. Niemniej jednak są cennym dziełem epoki baroku, stanowiły również źródło inspiracji w literaturze XIX i XX wieku.
Jan Chryzostom Pasek był mazowieckim szlachcicem, wykształconym w kolegium jezuickim, żołnierzem prowadzącym awanturniczy tryb życia. Jeden z najsłynniejszych pamiętnikarzy polskich.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Jan Chryzostom Pasek
- Epoka: Barok
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Pamiętniki - Jan Chryzostom Pasek (czytanie ksiazek w internecie .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Jan Chryzostom Pasek
redakcyjny]
197. in forma (łac.) — w kształcie. [przypis redakcyjny]
198. directe (łac.) — wprost. [przypis redakcyjny]
199. w sandomierskim zamku — w r. 1666 Szwedzi wyparci z Sandomierza ustępując wysadzili zamek; wybuch zabił ok. 500 Polaków. [przypis redakcyjny]
200. spectaculum (łac.) — widowisko. [przypis redakcyjny]
201. in laudem dominicae Nativitatis (łac.) — na uroczysty obchód Bożego Narodzenia. [przypis redakcyjny]
202. Radziejowski, Hieronim (1612–1667) — podkanclerzy koronny, starosta sochaczewski i łomżyński, wojewoda inflancki (1667); po osobistym zatargu z królem Janem Kazimierzem skazany na banicję i infamię, skompromitowany wobec szlachty ze względu na kontakty z Chmielnickim, opuścił Polskę i służył królowi szwedzkiemu podczas najazdu na Rzeczpospolitą; w 1656 r. aresztowany przez Szwedów, oskarżony o zdradę interesów Karola Gustawa, był więziony w twierdzy w w Malborku, a następnie w zamku Orebro w Szwecji przez blisko cztery lata; po podpisaniu pokoju ze Szwecją w 1660 r. uwolniony dzięki wstawiennictwu króla polskiego, rehabilitowany, wrócił do Polski, wiernie stojąc przy królu, również w czasie rokoszu Lubomirskiego; został wysłany jako poseł do Turcji, gdzie zmarł na chorobę zakaźną w Adrianopolu. [przypis redakcyjny]
203. Korycki, Krzysztof (zm. 1676) — podkomorzy chełmiński „żołnierz w wielu ekspedycyjach doświadczony, i lubo po stronie szwedzkiej podczas wojny przy Szwedzie zostający, nic jednak Rzeczypospolitej nie szkodzący, ale i w wielu materyjach Rzeczypospolitej pomagający, a potem w różnych ekspedycyjach ten swój error, jeśli był jaki, odwagami nadgradzający” (Jemiołowski). [przypis redakcyjny]
204. Te Deum laudamus — Ciebie Boga wychwalamy; pierwszy wers pieśni kościelnej. [przypis edytorski]
205. do mszej (daw. forma D.) — dziś: do mszy. [przypis edytorski]
206. ujuszony — zakrwawiony; por. jucha: krew. [przypis edytorski]
207. luźni — luźna czeladź. [przypis redakcyjny]
208. suplement — zasiłek. [przypis redakcyjny]
209. utrumque (łac.) — jedno i drugie; tu: armaty i piechotę. [przypis redakcyjny]
210. mięsopust (daw.) — karnawał. [przypis edytorski]
211. lubo (daw.) — choć. [przypis edytorski]
212. insuła (z łac.) — wyspa. [przypis edytorski]
213. Alsen — wyspa Als przedzielona od Szlezwiku Małym Bełtem; zdobył ją Czarniecki już w grudniu 1658 roku, o czym tu Pasek nie pamięta. [przypis redakcyjny]
214. praesidium (łac.) — załoga. [przypis redakcyjny]
215. po staremu — tu: nadal, tak samo. [przypis edytorski]
216. rekognoscencja (z łac.) — rozpoznanie; zwiady. [przypis redakcyjny]
217. quidem (łac.) — niby. [przypis redakcyjny]
218. ad victum (łac.) — żywność; por. wikt. [przypis redakcyjny]
219. odcięni — dziś: odcięli. [przypis edytorski]
220. praesidiarii (łac. B.) — obrońcy. [przypis redakcyjny]
221. było pływać — można było przepłynąć; jako na Pragę z Warszawy: szerokość Małego Bełtu wynosiła 500 m, nieco mniej niż szerokość Wisły pod Warszawą. [przypis redakcyjny]
222. rezolucyja — odwilż. [przypis redakcyjny]
223. lubo — tu: czy. [przypis edytorski]
224. przewlec się — przebrać się. [przypis edytorski]
225. ordynans — zarządzenie. [przypis redakcyjny]
226. wziąn — dziś popr.: wziął. [przypis edytorski]
227. gloriose (łac.) — chwalebnie. [przypis redakcyjny]
228. Frederichs-Odde — nazwa daw. fortecy; dziś: miasto Fridericia. [przypis redakcyjny]
229. czupel — cypel, klin. [przypis redakcyjny]
230. lubośmy — choć żeśmy. [przypis edytorski]
231. kartan — rodzaj działa. [przypis redakcyjny]
232. krwie (daw.) — dziś forma D. lp: krwi. [przypis edytorski]
233. Aarhusen — miasto na wsch. wybrzeżu Jutlandii nad Kategatem. [przypis redakcyjny]
234. naszę — dziś forma B. lp r.ż: naszą. [przypis edytorski]
235. Hoerning — w rękopisie Hurnum; wieś odległa o dwie mile na płd. zachód od Aarhusen. [przypis redakcyjny]
236. przystawstwo — dostarczanie żywności i pieniędzy na potrzeby wojska. [przypis redakcyjny]
237. Ebeltoft — port w Jutlandii na wschód od Aarhusen, nad zatoką tejże nazwy. [przypis redakcyjny]
238. cum attinentiis (łac.) — z przyległościami. [przypis redakcyjny]
239. progredi (łac.) — postępować naprzód. [przypis redakcyjny]
240. Suder-Jutlant — południowa Jutlandia. [przypis redakcyjny]
241. ex ratione (łac.) — z (tej) przyczyny, ze względu na to. [przypis redakcyjny]
242. snadny (daw.) — łatwy. [przypis edytorski]
243. deputacja — delegacja. [przypis edytorski]
244. respekt — ze względu na. [przypis redakcyjny]
245. dyfferencyja — różnica. [przypis redakcyjny]
246. i taka właśnie dyfferencyja mowy Jutlantczyków od niemieckiej, jako Łotwa albo Żmudź od Polakow — Pasek o tyle tylko ma słuszność, że Duńczycy nie rozumieją Niemców, w istocie różnica między jęz. łotewskim lub litewskim a polskim jest daleko większa niż między duńskim a niemieckim. [przypis redakcyjny]
247. ad meridiem (łac.) — ku południowi. [przypis redakcyjny]
248. ad septemtrionem (łac.) — ku północy. [przypis redakcyjny]
249. lubo (daw.) — choć. [przypis edytorski]
250. wał (daw.) — fala. [przypis edytorski]
251. visibiliter (łac.) — widocznie. [przypis redakcyjny]
252. cobyście nie nawiedzili Koppenhagen — Kopenhaga była oblegana przez Szwedów. [przypis redakcyjny]
253. Kannder dejcz? — mówisz po niemiecku? [przypis edytorski]
254. Niks — nie; nic. [przypis edytorski]
255. itialiano pierla, franciezo? — mówisz po włosku, po francusku? [przypis edytorski]
256. Gielt (z niem. Geld) — pieniądze. [przypis edytorski]
257. lingua usitata (łac.) — język zwyczajny. [przypis redakcyjny]
258. Fryderyka — tj. Fiedrichs-Odde. [przypis edytorski]
259. peregrynować — podróżować. [przypis redakcyjny]
260. ego saluto Dominationem Vestram (łac.) — Witam Waszmość Pana. [przypis redakcyjny]
261. lingua nativa (łac.) — językiem przyrodzonym, ojczystym. [przypis redakcyjny]
262. iste est interpres meorum et vestrorum desideriorum (łac.) — oto jest tłumacz życzeń moich i waszych. [przypis redakcyjny]
263. Niemcy — dla Paska Duńczycy są Niemcami, gdyż się z nimi zmówić nie można. [przypis redakcyjny]
264. interpretes (łac.) — tłumacze. [przypis redakcyjny]
265. infestować — nagabywać. [przypis redakcyjny]
266. starosta bratyjański — Aleksander Polanowski, porucznik chorągwi Adama Działyńskiego, starosty bratjańskiego. [przypis redakcyjny]
267. conditionaliter (łac.) — pod warunkiem. [przypis redakcyjny]
268. bonus interpres (łac.) — dobry tłumacz. [przypis redakcyjny]
269. sam — tu. [przypis redakcyjny]
270. contra constitutum (łac.) — wbrew postanowieniu. [przypis redakcyjny]
271. lubo znać — choć widać, choć można poznać. [przypis edytorski]
272. foederati (łac.) — sprzymierzeni. [przypis redakcyjny]
273. conclusum (łac.) — postanowiono. [przypis redakcyjny]
274. alias (łac.) — albo. [przypis redakcyjny]
275. in victualibus (łac.) — co do żywności. [przypis redakcyjny]
276. niewód — rodzaj sieci rybackiej. [przypis edytorski]
277. zgiąn — dziś popr.: zgiął. [przypis edytorski]
278. zelota — gorliwy wyznawca jakiejś religii. [przypis edytorski]
279. konfudować — zbijać z tropu, zawstydzać, wprawiać w zakłopotanie. [przypis edytorski]
280. genera (łac.) — rodzaje. [przypis redakcyjny]
281. species (łac.) — kształty. [przypis redakcyjny]
282. Hic est piscis, quem Sua Dominatio diabolum nominavit (łac.) — Oto ryba, którą Waszmość nazwał diabłem. [przypis redakcyjny]
283. skonfundować się — zmieszać się. [przypis redakcyjny]
284. przezwiska jej nie pamiętam (...), a po tej skórze haczki — jest to opis ryby o nazwie raja, odmiana płaszczki. [przypis edytorski]
285. siła (daw.) — dużo, mnóstwo, moc. [przypis edytorski]
286. rekreacja — tu: rozrywka. [przypis redakcyjny]
287. pojazda — wiosło. [przypis redakcyjny]
288. latr a. łatr (z niem.) — sążeń; antropometryczna jednostka długości (tzw. siąg: zasięg rozpostartych ramion), w okresie starop. wynosząca ok. 1,7 m. [przypis redakcyjny]
289. in profundo (łac.) — w głębi. [przypis redakcyjny]
290. reperkusyja — reperkusja (z łac.) dosł: odbicie; tu: odbicie promieni. [przypis redakcyjny]
291. garzć — dziś popr.: garść. [przypis edytorski]
292. ziemie — dziś popr. forma D. lp: ziemi. [przypis edytorski]
293. Ryf wan Anout — rafa k. wyspy Anholt. [przypis redakcyjny]
294. inter rudera (łac.) — wśród ruin. [przypis redakcyjny]
295. z ruśnice — z rusznicy. [przypis edytorski]
296. morze igrało — morze było wzburzone. [przypis redakcyjny]
297. Zelandia — największa z wysp duńskich (z Kopenhaga), położona na wsch. od Jutlandii. [przypis redakcyjny]
298. Ecce (...) forte civitas (łac.) — Oto po lewej widać właśnie miasto. [przypis redakcyjny]
299. Deus avertat (...) nostra civitas (łac.) — Boże uchowaj, by się nam po lewej ukazało; po prawej powinno być nasze miasto. [przypis redakcyjny]
300. Nyköping — miasto na zach. wybrzeżu Zelandii, naprzeciw Ebeltoft. [przypis redakcyjny]
301. Werdo (z niem.) — kto tam; zniekształcone: Wer ist da? [przypis edytorski]
302. gubernator (z łac.) — tu: sternik. [przypis redakcyjny]
303. Dicas (...) piscatores (łac.) — Powiedz, że jesteśmy rybakami. [przypis redakcyjny]
304. pojazd — wiosło. [przypis redakcyjny]
305. Ecce ibi (...) iaculantur (łac.) — Oto tam, widzicie, tam jest Aarhusen, gdzie strzelają. [przypis redakcyjny]
306. O, per Deum (...) iaculantur (łac.) — O, na Boga! to nie Aarhusen, ale Kopenhaga, gdzie strzelają przy oblężeniu. [przypis redakcyjny]
307. jem — dziś popr.: im. [przypis edytorski]
308. Resurrectionis Domini (łac.) — Zmartwychwstanie Pańskie. [przypis redakcyjny]
309. Evasimus (...) laborandum est (łac.) — Uszliśmy rąk jednego nieprzyjaciela, drugi grozi nam sroższy, mianowicie burza. Módlmy się i pracujmy. [przypis redakcyjny]
310. wał (daw.) — fala. [przypis edytorski]
311. Qui nescit (...) mare (łac.) — Kto nie umie się modlić, niech się puści na morze. [przypis redakcyjny]
312. bulwark (z niem.) — grobla murowana, molo. [przypis redakcyjny]
313. nieszpór — nabożeństwo wieczorne; dziś zwykle w lm: nieszpory. [przypis edytorski]
314. terminy (daw.) — opały; kłopoty. [przypis edytorski]
315. regimentarz — tu: Czarniecki. [przypis redakcyjny]
316. regnum Sueticum (łac.) — królestwo szwedzkie. [przypis edytorski]
317. honoris palmam (łac.) — palmę sławy, cały zaszczyt. [przypis redakcyjny]
318. regnum — królestwo. [przypis redakcyjny]
319. duszny — tu: duchowy, niematerialny. [przypis edytorski]
320. regna (lm) — królestwa. [przypis redakcyjny]
321. maniera — tu: sposób. [przypis redakcyjny]
322. konserwować — zachować. [przypis redakcyjny]
323. gonduła (z wł.) — łódź, barka. [przypis redakcyjny]
324. błąd — tu: błądzenie. [przypis redakcyjny]
325. Niedziela Przewodnia — pierwsza niedziela po Wielkiejnocy. [przypis redakcyjny]
326. periculose (łac.) — niebezpiecznie. [przypis redakcyjny]
327. amirał holenderski — Jakub Wassenauer Opdam. [przypis redakcyjny]
328. ex consilio generali (łac.) — na wspólnej (generalnej) naradzie. [przypis redakcyjny]
329. continue (łac.) — ustawicznie, stale, ciągle. [przypis redakcyjny]
330. teorba właśc. teorban — lutnia basowa. [przypis redakcyjny]
331. convaluit (łac.) — ozdrowiał. [przypis redakcyjny]
332. Fionia — wyspa duńska między Zelandią a Jutlandią. [przypis redakcyjny]
333. impedyment (z łac.) — zawada, przeszkoda. [przypis edytorski]
334. princeps Auriacus — książę Oranii; Wilhelm II. [przypis redakcyjny]
335. kumać się — bratać się; por. daw. kum: sąsiad a. kuzyn. [przypis edytorski]
336. niepyszny — tu: pozbawiony pychy. [przypis edytorski]
337. wyszedszy — dziś popr.:
Darmowe książki «Pamiętniki - Jan Chryzostom Pasek (czytanie ksiazek w internecie .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)