Wielki zmierzch - Cezary Jellenta (darmowa biblioteka cyfrowa txt) 📖
Krótki opis książki:
Wielki zmierzch to pamiętnik młodopolskiego pisarza i krytyka literackiego Cezarego Jellenty z pierwszych miesięcy I wojny światowej. Przedstawione w nim doświadczenia cywila — warszawiaka z niepokojem zerkającego na każdy nagłówek prasowy zostały wzbogacone o głębokie refleksje natury filozoficznej i liczne odwołania do sztuki. Na niemalże każdej stronie ujawnia się artystyczna wrażliwość Jellenty oraz jego ogromna erudycja.
Jellenta w Wielkim zmierzchu wojny nie widzi. On ją ogląda niczym spektakl teatralny. Wprawionym okiem zwraca uwagę na detale, jednocześnie ogarniając całość. Uważnie śledzi każde drgnienie, gest, dokładnie analizuje każdą scenę, szukając dla niej uzasadnienia w dalszych częściach „sztuki”. Wsłuchuje się w muzykę dział. Dla niego „działa brzmią barytonem, okna zaś odpowiadają chrapliwym basem”.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Cezary Jellenta
- Epoka: Dwudziestolecie międzywojenne
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Wielki zmierzch - Cezary Jellenta (darmowa biblioteka cyfrowa txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Cezary Jellenta
class="annotation" id="annotation-367">367. Botokudzi — plemię Indian z Ameryki Południowej znane ze względu na duże, drewniane krążki umieszczane w rozciągniętych uszach i dolnych wargach. [przypis edytorski]
368. jużci (daw.) — wzmocnione „już”. [przypis edytorski]
369. więcem jej nawet nie podał (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika, inaczej: „więc jej nawet nie podałem”. [przypis edytorski]
370. — Den Schluss sollen sie mai sehen! (niem.) — Zobaczą oni, jaki będzie koniec! [przypis autorski]
371. ut aliquid fieri videotur (łac.) — aby było widać, że coś zostało zrobione. [przypis edytorski]
372. matador (daw., przen.) — osoba zajmująca ważne stanowisko, osobistość. [przypis edytorski]
373. humbug (daw.) — kłamstwo, nieprawda, bujda. [przypis edytorski]
374. tabula rasa (łac.) — czysta karta. [przypis edytorski]
375. ceterum censeo (łac.) — a poza tym sądzę; nawiązanie do słów rzymskiego polityka Katona: Ceterum censeo Carthaginem esse delendam (A poza tym sądzę, że Kartaginę należy zniszczyć), wzywających do wojny z Kartaginą. [przypis edytorski]
376. De Felice, Terri, Bissolati, Barzilai, Pettolo, Giolitti — włoscy politycy. [przypis edytorski]
377. Donnay, Maurice — francuski autor piosenek i dramaturg związany z kabaretem Le Chat Noir. [przypis edytorski]
378. Wesele — dramat autorstwa Stanisława Wyspiańskiego, którego akcja toczy się w trakcie wesela w bronowickiej chacie. [przypis edytorski]
379. holendernia — obora dworska. [przypis edytorski]
380. sprzężaj (daw.) — zwierzęta wykorzystywane jako siła pociągowa. [przypis edytorski]
381. Kiedyż u licha zacznie się gwałcenie? — cytat z VIII pieśni poematu Don Juan autorstwa George’a Gordona Byrona. [przypis edytorski]
382. sybarytyzm — leniwy, wygodny tryb życia w luksusach i dostatku; wygodnictwo. [przypis edytorski]
383. Lutosławski, Wincenty (1863–1954) — polski filozof, profesor, działacz społeczny, założyciel Eleuterii — towarzystwa do walki z alkoholizmem. [przypis edytorski]
384. à la guerre comme a la guerre (fr.) — na wojnie, jak to na wojnie. [przypis edytorski]
385. glebae adscriptus (łac.) — przypisany do ziemi. [przypis edytorski]
386. Podbipięta — bohater Ogniem i mieczem Henryka Sienkiewicza, który marzył o ścięciu trzech głów wrogów za jednym zamachem miecza. [przypis edytorski]
387. landwera — wojsko terytorialne w Niemczech i Austro-Węgrzech w XIX i XX w. [przypis edytorski]
388. Hannibal ante portas (łac.) — Hannibal u bram. [przypis edytorski]
389. CKO — Centralny Komitet Obywatelski; organizacja społeczno-gospodarcza działająca w latach 1914–1915 w Królestwie Polskim. [przypis edytorski]
390. five o’clock (ang.) — brytyjski zwyczaj podawania podwieczorku o 17.00. [przypis edytorski]
391. wilia (daw.) — wigilia. [przypis edytorski]
392. pagina fracta (łac.) — strona złamana. [przypis edytorski]
393. Rodzina Połanieckich — powieść obyczajowa autorstwa Henryka Sienkiewicza przedstawiająca losy małżeństwa kupca Stanisława Połanieckiego z zubożałą szlachcianką Marynią. [przypis edytorski]
394. Wenus Pięknotyła — nawiązanie do wiersza Kallipigos autorstwa Kazimierza Przerwy-Tetmajera. [przypis edytorski]
395. Styka, Jan (1858–1925) — polski malarz znany z obrazów o tematyce religijnej, historycznej i patriotycznej. [przypis edytorski]
396. Marianna — nieoficjalny symbol narodowy Francji, kobieta przedstawiana jako wojowniczka w symbolizującej wolność czapce frygijskiej na głowie, na niektórych obrazach prowadząca do walki naród francuski. [przypis edytorski]
397. czapka frygijska — czapka wolności, symbol Rewolucji Francuskiej. [przypis edytorski]
398. Formez vos bataillons!.. (fr.) — Zewrzyjcie szyki wraz!; cytat z Marsylianki, tu w tłumaczeniu Edwarda Porębowicza. [przypis edytorski]
399. furia teutońska — okrucieństwo, szał bitewny, zwrot używany na określenie agresywnych działań ludów germańskich. [przypis edytorski]
400. influenza (daw.) — grypa. [przypis edytorski]
401. niecom się obawiał (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika, inaczej: „nieco się obawiałem”. [przypis edytorski]
402. infamia (łac.) — niesława, hańba. [przypis edytorski]
403. dreadnought (ang.) — drednot, określenie generacji pancerników budowanych w latach 1906–1922. [przypis edytorski]
404. sztubak (daw.) — uczeń gimnazjum lub szkoły średniej. [przypis edytorski]
405. I am, whom the name is written over the water (ang.) — „Jestem tym, którego imię zapisane jest na wodzie”; prawdopodobnie ostatnie słowa Johna Keatsa, sentencja wyryta na jego grobie. [przypis edytorski]
406. Jowisz (mit. rzym.) — rzymski odpowiednik Zeusa, bóg nieba, burzy i deszczu. [przypis edytorski]
407. Caillavet, Gaston Arman de (1869–1915) — francuski dramatopisarz, współautor (wraz z Robertem de Flers) wielu komedii satyryczno-obyczajowych. [przypis edytorski]
408. Bourget, Rolland, Groscalud — francuscy pisarze. [przypis edytorski]
409. nozdrewszczyzna — pyszałkowatość; nawiązanie do postaci Nozdrova, jednego z bohaterów Martwych dusz Gogola. [przypis edytorski]
410. vide (łac.) — zobacz. [przypis edytorski]
411. czudo — bohatyr (ros.) — cudowny bohater. [przypis edytorski]
412. minorowy (muz.) — w tonacji molowej, smutny. [przypis edytorski]
413. św. Jerzy — święty Kościoła katolickiego, jako Jerzy Zwycięzca uznany wielkim męczennikiem przez Kościół prawosławny. [przypis edytorski]
414. archimandryta — przełożony klasztoru w Kościołach wschodnich. [przypis edytorski]
415. Muromiec, Ilja — jeden z legendarnych ruskich bohaterów, znany z wielu ruskich bylin (ludowych poematów). [przypis edytorski]
416. samowtór (daw.) — w dwie osoby. [przypis edytorski]
417. samotrzeć (daw.) — w trzy osoby. [przypis edytorski]
418. Czeczeniec, Kabardyniec, Osetyniec, Ingusz — przedstawiciele ludów kaukaskich. [przypis edytorski]
419. Hotel Europejski — hotel w Warszawie, budowany w latach 1855–1877 według projektu Henryka i Leandra Marconich. Uznawany za najbardziej luksusowy w mieście. [przypis edytorski]
420. dalipan (daw.) — wykrzyknienie, dziś: doprawdy, słowo daję. [przypis edytorski]
421. dragonica (ros.) — smoczyca. [przypis edytorski]
422. belle femme-istaja (fr., ros.) — piękna kobieta, prawda? [przypis edytorski]
423. Chmielnicki, Bohdan (1596–1657) — hetman zaporoski, przywódca powstania kozackiego przeciwko Rzeczypospolitej w latach 1648–1657, bohater narodowy Ukrainy. [przypis edytorski]
424. Liebert, Eduard von (1850–1934) — generał Armii Cesarstwa Niemieckiego, gubernator Niemieckiej Afryki Wschodniej. [przypis edytorski]
425. Meine Herren, wir sind noch nicht verheiratet, wir sind erst verlobt (niem.) — Drodzy panowie, nie jesteśmy jeszcze małżeństwem, jesteśmy tylko zaręczeni. [przypis edytorski]
426. Nie trać nadziei, jakkolwiekć się dzieje — parafraza cytatu z Pieśni IX Ksiąg Wtórych Jana Kochanowskiego. [przypis edytorski]
427. zadenuncjować — złożyć władzom poufne doniesienie o działaniu niezgodnym z prawem. [przypis edytorski]
428. ajencja (daw.) — agencja. [przypis edytorski]
429. zasekwestrować (daw.) — nałożyć sekwestr (przekazać majątek osobie pod zarząd lub na przechowanie do czasu rozstrzygnięcia sporu przez sąd). [przypis edytorski]
430. dubium eventum (łac.) — wątpliwe zdarzenie. [przypis edytorski]
431. Chi lo sa? (wł.) — Kto wie? [przypis edytorski]
432. ócz (daw.) — dawna forma D. l.mn., dziś: oczu. [przypis edytorski]
433. łatwom się domyślił (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika, inaczej: „łatwo się domyśliłem”. [przypis edytorski]
434. jurgieltowy (daw.) — najemny, opłacany. [przypis edytorski]
435. Waligóra i Wyrwidąb — bohaterowie legend, bliźniacy o nadludzkiej sile, symbol zgody braterskiej. [przypis edytorski]
436. sclavus saltans (łac.) — niewolnik tańczący. [przypis edytorski]
437. Russiae natae, Varsaviae educatae (łac.) — urodzona w Rosji, wykształcona w Warszawie. [przypis edytorski]
438. dziegieć — ciemnobrązowy płyn o właściwościach bakteriobójczych, wyrabiany przez suchą destylację z kory drzewnej (brzozowej), posiadający charakterystyczny, przykry zapach oraz lepką konsystencję, trudnozmywalny, używany do celów leczniczych oraz impregnacji materiałów, uszczelniania beczek, klejenia. [przypis edytorski]
439. intendentura — dział gospodarczy jakiejś jednostki administracyjnej. [przypis edytorski]
440. L’ordre regne à Varsovie (fr.) — Porządek króluje w Warszawie. [przypis edytorski]
441. satrapa — namiestnik prowincji (satrapii) w starożytnej Persji, który posiadał uprawnienia administracyjne, sądowe i wojskowe; synonim tyrana. [przypis edytorski]
442. irredenta — ruch dążący do wyzwolenia narodowego. [przypis edytorski]
443. guldenowy — przym. od gulden (monety bitej w krajach germańskich). [przypis edytorski]
444. halerz — jednostka monetarna obowiązująca na Austro-Węgrzech. [przypis edytorski]
445. filipika — gwałtowna, ostra mowa wymierzona przeciwko komuś, ostre wystąpienie oskarżycielskie. [przypis edytorski]
446. Pereat iustitia — fiat pax (łac.) — Niech zginie sprawiedliwość, niech stanie się pokój; przekształcenie łacińskiej sentencji: Fiat iustitia pereat mundus (Niech stanie się sprawiedliwość, choćby miał zginąć świat). [przypis edytorski]
447. Stabat mater — dzieło pasyjne Rossiniego na chór, solistów i orkiestrę, skomponowane w latach 1833–1842. [przypis edytorski]
448. ciupa (pot.) — więzienie. [przypis edytorski]
449. risum teneatis (łac.)— moglibyście powstrzymać się od śmiechu; Horacy, Ars Poetica (Sztuka poetycka) I 5. [przypis edytorski]
450. batiar (gw.) — określenie ulicznika, łobuza w gwarze lwowskiej. [przypis edytorski]
451. Zasady taktyki — książka o tematyce militarnej autorstwa Cuthberta Montague’a de Gruythera przetłumaczona na polski w 1911 r. [przypis edytorski]
452. Bull, John — postać stereotypowego porywczego i grubiańskiego Anglika. stworzona przez szkockiego pisarza Johna Arbuthnota 1712 r. [przypis edytorski]
453. pioupiou (fr.) — piechur. [przypis edytorski]
454. Guliwer — główny bohater satyrycznej powieści Jonathana Swifta Podróże Guliwera, podróżujący po różnych miejscach takich jak m.in. Kraina Liliputów, ludzików o małym wzroście. [przypis edytorski]
455. Wells, George Herbert (1866–1946) — brytyjski pisarz i biolog, pionier powieści z rodzaju science fiction. [przypis edytorski]
456. apanaż — pensja wyznaczona przez państwo na utrzymanie członków rodziny królewskiej. [przypis edytorski]
457. lucus a non lucendo (łac., przen.) — dosł. gaj nieświecący, wyrażenie oparte na grze słów lucus: gaj, luceo: świecić; przen. coś sprzecznego, absurdalnego. [przypis edytorski]
458. nie zwyciężą, jak w przemądrym dramacie Ibsena, Haakonowie, zaś ulegną Skule’owie — chodzi o dramat z wczesnego okresu twórczości Henryka Ibsena (1828–1906) pt. Pretendenci do tronu (oryg. Kongs-Emnerne, 1863). [przypis edytorski]
459. raptularz (daw.) — notatnik. [przypis edytorski]
460. Holmes, Sherlock — detektyw, bohater powieści i opowiadań kryminalnych sir Arthura Conana Doyle’a. [przypis edytorski]
461. tetanos (gr.) — tężec. [przypis edytorski]
462. Czetwertyński, Seweryn Franciszek (1873–1945) — polski arystokrata, poseł rosyjskiej Dumy, pełnomocnik CKO w Rosji, ziemianin, działacz gospodarczy i społeczny, właściciel m.in. Hotelu Europejskiego w Warszawie. [przypis edytorski]
463. Romanow, Mikołaj Mikołajewicz (1856–1929) — wielki książę rosyjski, do sierpnia 1915 r. głównodowodzący armii rosyjskiej podczas I wojny światowej. [przypis edytorski]
Wesprzyj Wolne Lektury!
Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.
Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.
Jak możesz pomóc?
Przekaż 1% podatku na rozwój Wolnych Lektur:
Fundacja Nowoczesna Polska
KRS 0000070056
Darmowe książki «Wielki zmierzch - Cezary Jellenta (darmowa biblioteka cyfrowa txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)